دانش افزایی در حوزه قارچ

اختلالات فیزیولوژیک قارچ دکمه‌ای

تاثیر منفی اختلالات بیشتر در کیفیت برداشت و کمتر باعث افت شدید راندمان محصول

اختلالات فیزیولوژیک قارچ دکمه‌ای را بشناسید. بسیاری از اختلالاتی که در دوره پرورش قارچ رخ می دهند، غیر زنده هستند و توسط عواملی چون باکتری، ویروس و آفات به وجود نیامده اند. بروز آنها معمولا غیر منتظره و نامنظم است.

عوامل تاثیر گذار بر این اختلالات، دما، رطوبت، دی اکسید کربن و خطاهای رفتاری در دوره پرورش قارچ می باشد.

این عوامل قابل سرایت نبوده و تکرار آنها در شرایط مشابه معمولا به سختی رخ خواهد داد. همچنین تاثیر منفی این اختلالات، بیشتر در کیفیت برداشت است و کمتر باعث افت شدید راندمان محصول خواهند شد.

در این مقاله تلاش به شناخت و بررسی این عوامل می شود.

 

قارچ های ساقه بلند

قار چ ها، در هوای ما بین خود رشد می کنند (میکروکلایمت). این هوای 1 سانتی متری اطراف آنهـاست. اگر جمعیـت قارچ ها کنار هم زیاد باشد، دی اکسید کربن بالا می رود و اگر کلاهک ها به هم بچسبند، هیچ جـریانی از بین آنهـا عبور نمی کند. در چنین شرایطی افزایش وزن متوقف می شود و به رشد ساقه ادامه می دهند و پشت باز می شوند.

ایجاد تنوع نسل با هوادهی اصولی، خاک با ساختمان مناسب، کنترل دی اکسید کربن و تهویه مناسب، عوامل موثر در عدم بروز این اختلال می باشند.

اختلالات فیزیولوژیک قارچ دکمه‌ای
اختلالات فیزیولوژیک قارچ دکمه‌ای

فلسی شدن کلاهک قارچ

زمانیکه رطوبت نسبی پایین است، پوسته پوسته شدن کلاهک واکنش طبیعی کلاهک قارچ به تبخیر بیش از حد است. اگرجریان هوا با رطوبت کم و سرعت کم، بالای کلاهک در جریان باشد، می توان ازآن اجتناب کرد. این اختلال بیشتر مواقع در طبقات پایین وقسمتی که کانال هوای سالن نصب شده است دیده می شود.

اختلالات فیزیولوژیک قارچ دکمه‌ای
اختلالات فیزیولوژیک قارچ دکمه‌ای

 

اگر سرعت بالای جریان هوا با رطوبت همراه باشد، این اختلال ایجاد نمی شود.  کلاهک های فلس دار زمانی ظاهر می شود که سرعت جریان هوا نسبت به رطوبت  نسبی هوا زیاد باشد . با کاهش سرعت جریان هوا و افزایش رطوبت نسبی می توان از این مشکل جلوگیری کرد. همچنین نصب پرده هوا ( پلاستیک سوراخ دار ) در امتداد طبقات می تواند به حل مشکل کمک کند.

نموار زیر رابطه سرعت جریان هوا با رطوبت نسبی را در کنترل قارچ های فلسی و لکه باکتری نشان می دهد.

فلسی شدن کلاهک قارچ
فلسی شدن کلاهک

رابطه سرعت جریان هوا، رطوبت نسبی، لکه باکتری و فلسی شدن

بادکنکی شدن قارچ

اندام قارچ به شکل یک بادکنک می شود، هیچ نوع تمایز یافتگی در ساقه، کلاهک و یا تیغه دیده نمی شود. این اختلال اولین بار در سال 2004 مشاهده شد. آزمایشات ویروسی در این اختلال منفی و کشت بافت از این اندام در اسپان استفاده شده در سایر نمونه ها تکرار نشد.

تاکنون دلیل مشخصی مبنی بر علت بروز این اختلال بدست نیامده است.

بادکنکی شدن قارچ
اختلالات فیزیولوژیک قارچ دکمه‌ای بادکنکی شدن قارچ

 

قارچ های خوشه ای

مجموعه ای از قارچ های کنار هم که معمولا قبل از شروع فلاش اول دیـده می شـوند، ماننـد خوشـه کنار یکدیـگر رشـد می کنند. رشد میسیلیوم در این خوشه ها بسیار کاهش خواهد داشت (حدود 20 درصد میسیلیوم قارچ نرمال). به منظور جلوگیری از افت تولید، در سریع ترین زمان مشاهده باید از بستر جدا شوند.

این ها بعد از برداشت تغییر رنگ می دهند و قهوه ای می شوند.

معمولا عوامل زیر در بروز اختلال فوق نقش دارند:

1- مشکلات بذر

2- زمانیکه سطح خاک بسیار مرطوب باشد یا قطرات آب ناشی از سیستم تامین رطوبت سالن بر روی بستر تجمع داشته باشد.

3- عدم رافلینگ یا رافلینگ غلط

اختلالات فیزیولوژیک قارچ دکمه‌ای
قارچ های خوشه‌ای

 

گود افتادگی ساقه (جوراب شل)

در این اختلال ظاهرا رشد کرده است در حالیکه بافت درونی تقریبا مرده است.

 

اختلالات فیزیولوژیک قارچ دکمه‌ای
اختلالات فیزیولوژیک قارچ دکمه‌ای

شکل ظاهری آن،  یادآور جوراب شل است.

گود افتادگی ساقه (جوراب شل)
گود افتادگی ساقه (جوراب شل)

 

علت بروز این اختلال زمانیست که در سایز کوچک آبیاری بیش از حد نیاز را گذرانده است ، معمولا تعدادی از قارچ های ما بین فلاش اول و دوم به این اختلال دچار می شوند.

 

قارچ با ساقه‌های تو خالی و شکافته شده

قارچ ها به ظاهر سالم به نظر می رسند اما هنگامی که از بستر جدا می شوند ساقه تو خالی و درون آن یک حفره حلقوی دیده می شود.

قارچ با ساقه های تو خالی و شکافته شده
اختلالات فیزیولوژیک قارچ دکمه‌ای
اختلالات فیزیولوژیک قارچ دکمه‌ای
اختلالات فیزیولوژیک قارچ دکمه‌ای ساقه های تو خالی و شکافته شده

در موارد شدید سطح بریده شده ساقه تو خالی و ممکن است شکافته شده باشد و به بیرون خم شده باشد.

اختلالات فیزیولوژیک قارچ دکمه‌ای
ساقه های تو خالی و شکافته شده

 

 

ساقه های فانوسی شکل نیز، نوع دیگر این اختلال هستند.

ساقه های فانوسی شکل
اختلالات فیزیولوژیک قارچ دکمه‌ای

 

علت اختلال این است که بعد آبیاری و جذب بیش از حد آب، دوره تبخیر به سرعت اتفاق افتاده است. برای حل مشکل باید شرایط محیطی، مانند تبخیر، نوع خاک پوششی و رطوبت کمپوست مورد توجه قرار گیرد.

 

پین مردگی در پرورش قارچ

این اختلال معمولا بعد تشکیل تعداد زیاد پین رخ خواهد داد که تا حدودی طبیعی است، اما اگر جمعیت پین های مرده بیش از حد باشد باید به عنوان بروزاختلال دیده شود. دلیل آن معمولا آبیاری بیش از اندازه، دمای بالای کمپوست و عدم تبخیر از سطح بستر است. در صورتیکه خاک پوششی خاصیت خود را از دست داده و غیر قابل نفوذ شده باشد، زهکشی به درستی انجام نمی شود و آب در بستر باقی خواهد ماند و پین ها از بین خواهند رفت.

البته یکی دیگراز دلایل پین مردگی، وجود لارو مگس سیارید است که کمپوست مبتلا از نظر این آلودگی باید به دقت معاینه شود.

پین مردگی در پرورش قارچ
اختلالات فیزیولوژیک قارچ دکمه‌ای

 

 

لکه‌های آب روی کلاهک قارچ

زمانیکه رطوبت نسبی سالن بالاست و یا دمای هوا در حین فلاش کاهش یافته ولی رطوبت نسبی به خوبی کاهش نیافته است این لکه ها ممکن است بر روی کلاهک ، قبل و در طول دوره فلاش دیده شوند. در صورتی که این لکه ها با شروع فلاش هنوز وجود داشته باشند آبیاری بستر می تواند به بروز لکه باکتری کمک کند. به منظور حل این مشکل به اختلاف دمای هوا و کمپوست و کنترل رطوبت سالن باید توجه شود.

اگر کلاهک را برش بزنید و روی نور قرار دهید این لکه ها به خوبی مشخص خواهد بود.

لکه های آب روی کلاهک قارچ
لکه های آب روی کلاهک قارچ
لکه های آب روی کلاهک قارچ
اختلالات فیزیولوژیک قارچ دکمه‌ای

 

 

قارچ های گریان

هرگاه در روند جذب آب مازاد توسط قارچ، نسبت به از دست دادن آن تعادل وجود نداشته باشد ممکن است روی بستر مشاهده شوند که روی سطح کلاهک و یا ساقه آنها قطرات آب باشد.

این قارچ ها بعد از برداشت تغییر رنگ داده و قهوه ای می شوند و قطرات آب آزادانه از آنها خارج می شود. در شرایط خفیف تر ساقه ها پس از برداشت به رنگ قهوه ای، تغییر رنگ می دهند. تمام عوامل دخیل در عدم جذب آب را جهت رفع اختلال فوق باید بررسی کرد.

اختلالات فیزیولوژیک قارچ دکمه‌ای
اختلالات فیزیولوژیک قارچ دکمه‌ای
قارچ های گریان
اختلالات فیزیولوژیک قارچ دکمه‌ای

استروما یا فلافی

رشد میسیلیوم و تشکیل توده های پنبه ای سفید رنگ که به تدریج از سفیدی آن ها کم می شود و به رنگ کـرم یا قهوه ای تغییـر می کنند استروما گفته می شود. ابعاد 5 سانتی متر در 5 سانتی متر معمولا 5 روز بعد از هوادهی در بستر قابل مشاهده هستند.استروما یک رشد غیر عادی است که معمولا خسارتی در پی نخواهد داشت و معمولا ناشی از مصرف نژاد های دژنره شده با کیفیت پایین است که با آبیاری و نفوذ آب در خاک تحریک می شود.

در صورت مشاهده استروما باید به واحد تولید بذر اطلاع و مشاهدات را در دیگر واحد ها دنبال و بررسی کرد.

-استروما را نباید با Overlay  ( رشد بیش از حد میسیلیوم) اشتباه گرفت . در Overlayمشکلات بذری دخیل نبوده و عامل ایجاد این اختلالات عوامل محیطی مانند غلظت دی اکسید کربن ، رطوبت بالای خاک ،عمق خاک پوششی و تبخیر از سطح خاک می باشند. در این شرایط مشکل با انجام رافلینگ و به هم خوردن ریسه حل خواهد شد.

-در استروما توده تشکیل شده ضخیم تر است.

قارچ های گریان
اختلالات فیزیولوژیک قارچ دکمه‌ای

 

ساقه‌های متورم

در این اختلال تورم یکنواخت بزرگ و گردی در ساقه دیده می شود. در قارچ های جوان انتهای ساقه در مقایسه با کلاهک بزرگ تر است و با رشد علایم ممکن است کمتر شود. دلیل این اختلال هنوز مشخص نیست.

ساقه های متورم
اختلالات فیزیولوژیک قارچ دکمه‌ای

 

قهوه‌ای شدن کلاهک

هرگاه عوامل باکتری و بیماری عامل ایجاد اختلال نباشند، تغییر رنگ به دلیل آسیب های شیمیایی و اشتباهات سالنداری صورت گرفته است. استفاده از حشره کش ها، فرمالین، مواد داخل آب آبیاری، مصرف کلرید کلسیم با دوز مصرف بالاتر در آبیاری و یا افزایش دمای هوای سالن و کاهش رطوبت بعد از آبیاری، چکیدن آب از طبقات بالا به روی قارچ، تاثیر نمک بر روی کلاهک و … عوامل ایجاد این اختلال می باشند.

قهوه ای شدن کلاهک
اختلالات فیزیولوژیک قارچ دکمه‌ای

 

قهوه ای شدن کلاهک
اختلالات فیزیولوژیک قارچ دکمه‌ای

 

اختلالات فیزیولوژیک قارچ دکمه‌ای
اختلالات فیزیولوژیک قارچ دکمه‌ای

در این شرایط جمعیت زیادی پین تشکیل شده است که بسیاری به قارچ کامل تبدیل نخواهند شد و به صورت پین باقی خواهند ماند.

زمانیکه شرایط تشکیل پین (دما، رطوبت و غلظت دی اکسید کربن) به طور ناگهانی در سالن ایجاد شود، جمعیت بسیاری از پین تشکیل خواهد شد. همچنین استفاده از نژاد های مستعد پرباری که به درستی هوادهی نشده اند نیز عامل دیگری در بروز این اختلال می باشد.

 

پشت باز شدن زود هنگام

قارچ ها قبل از آنکه به اندازه مناسب برداشت برسند پشت باز می شوند. این اختلال معمولا در فلاش های آخر دیده می شود و باعث افت کیفیت می شود.هرگاه در زمان حیاتی جذب آب توسط قارچ ، محدودیت رخ داده باشد می توان انتظار بروز این اختلال را داشت.

همچنین بیماری ویروسی و مشکل بذر نیز میتواند علایم مشابه این اختلال را ایجاد کنند.

پشت باز شدن زود هنگام
اختلالات فیزیولوژیک قارچ دکمه‌ای

 

تیغه سفت

قارچ در این اختلال دارای تیغه های تحلیل رفته و رنگ پریده یا فاقد تیغه می باشد. می توان تبخیر بیش از حد را عامل این اختلال دانست ولی ممکن است برخی از نژاد ها مستعد به بروز این اختلال باشند.

اختلالات فیزیولوژیک قارچ دکمه‌ای
اختلالات فیزیولوژیک قارچ دکمه‌ای

 

تاج خروسی

یک حالت دفرمه قارچ که تیغه به جای رشد نرمال در جایگاه خود، روی کلاهک و یا لبه آن تشکیل می شود و شبیه تاج خروس و یا برآمدگی روی کلاهک خواهد شد.

عامل بروز را می توان آلودگی هیدروکربنی، فنول، گاز های حاصل از احتراق موتورهای گازوییلی و بنزینی در خاک پوششی دانست.همچنین استفاده از آفت کش های امولسیون روغنی با غلظت بالا نیز در بروز این اختلال موثر است.

اختلال تاج خروسی کیفیت تولید را تحت تاثیر قرار می دهد و محصول بازار پسند نخواهد بود.

 

اختلالات فیزیولوژیک قارچ دکمه‌ای
تاج خروسی

 

ترک و شکاف کلاهک

در این حالت کلاهک در قسمتی که فرو رفتگی دارد شکافته شده است. معمولا نژاد های سفید قارچ خوراکی به این اختلال حساس تر هستند. قارچ های شکافته شده معمولا بین فلاش ها دیده می شوند. عوامل محیطی دخیل در حین رشد قارچ و یا رشد نامتوازن قارچ باعث این اختلال هستند.

ترک و شکاف کلاهک قارچ
اختلالات فیزیولوژیک قارچ دکمه‌ای

 

قارچ‌های خاکی

هرگاه تشکیل پین در عمق خاک انجام شود باید انتظار داشت کیفیت برداشت تحت تاثیر خاکی شدن قارچ ها دچار افت شود. عمق خاک پوششی، تعجیل در زمان شروع هوادهی، تغییرات دمایی، رطوبت خاک پوششی (سطح خاک بسیار خشک است و پین ها رطوبت سطح زیرین خاک را ترجیح می دهند) و ترکیبات استفاده شده در بافت خاک پوششی، عوامل دخیل در ایجاد این اختلال هستند.

هرچه میسیلیوم در سلامت و شادابی دوره کیس ران را گذرانده باشد و با رشد یکنواخت و به اندازه بر روی لایه پوششی وارد فاز زایشی شود می توان از بروز اختلال جلوگیری کرد.

قارچ های خاکی
اختلالات فیزیولوژیک قارچ دکمه‌ای

 

کبود شدگی و آسیب‌های فیزیکی قارچ

معمولا آسیب هایی که در حین برداشت به قارچ وارد می شود باعث تغییر رنگ می شوند. همچنین ساییدگی ایجاد شده در قارچ های فلاش یک به دلیل مرطوب بودن بافت قارچ نسبت به فلاش های دیگر،  بخشی از این دسته آسیب ها است.

همچنین آسیب هایی که گروه قارچ چین در حین برداشت ایجاد می کنند مانند پرتاب قارچ، اثر ناخن روی کلاهک، کثیفی دست در هنگام برداشت، تماس بدن با قارچ های لبه طبقات در حین برداشت موارد دیگر می باشند.

کبود شدگی و آسیب های فیزیکی قارچ
اختلالات فیزیولوژیک قارچ دکمه‌ای

 

پایه های ضخیم و کلاهک کوچک

یکی از نشانه های بالا بودن دی اکسید کربن در زمان هوادهی پایه های ضخیم و کلاهک کوچک تر می باشد که منجر به تولید قارچ های با وزن بیشتر می شود.مقایسه اندازه کلاهک به ساقه یکی از راه های تشخیص دی اکسید کربن می باشد که قارچ کاران در مرحله رشد پین با تغییرات میزان دی اکسید کربن اهداف کیفی خود را بدست خواهند آورد.

پایه های ضخیم و کلاهک کوچک
اختلالات فیزیولوژیک قارچ دکمه‌ای

 

ظهور قارچ های زود هنگام

تشکیل پین در زمان غلط و زودتر از موعد باعث تشکیل قارچ های زودهنگام می شود. تغییرات دمایی دوره کیس ران، کاهش میزان دی اکسید کربن دوره کیس ران، آبیاری با دمای پایین آب، عمق غیر یکنواخت خاک پوششی و دمای پایین در زمان قبل و بعد از رافلینگ، عواملی هستند که در ایجاد این اختلال نقش دارند.

ظهور قارچ های زودهنگام به دلیل اینکه باعث ورود زودتر از موعد نفرات قارچ چین به سالن خواهد شد ریسک افزایش موارد آلودگی و انتقال آلودگی را افزایش خواهد داد.

ظهور قارچ های زود هنگام
اختلالات فیزیولوژیک قارچ دکمه‌ای

 

بد شکلی قارچ

یکی از رایج ترین حالات بد شکلی، در فلاش اول و مخصوصا در فصل پاییز، به صورت قارچ های دفرمه، نا متقارن و توده ای گره مانند است که بخشی به دلیل مشکلات بذری و بخشی به شرایط نامطلوب در زمان تشکیل پین برمی گردد.

 

بد شکلی قارچ
اختلالات فیزیولوژیک قارچ دکمه‌ای

 

منابع :

Mushroom pest and disease control (J.T.Fletcher)

Mushroom Signals (Mark den Ouden)

 

 

 

 

با هاگ و مجموعه مقالات دانش افزایی در حوزه قارچ همراه باشید.
2/5 - (3 امتیاز)

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا