شیب تند افزایش قیمت قارچ در قدرت خرید این محصول اثر مستقیم دارد. داده‌های مرکز آمار ایران حاکی از آن است که حداقل هزینه ماهانه زندگی برای یک خانواده چهار نفره در تهران حدود ۱۰ میلیون تومان، در ارزان‌ترین استان کشور یعنی سیستان و بلوچستان حدود ۶.۵ میلیون تومان و به طور میانگین در سطح کشور حدود ۸ میلیون تومان است.
رئیس کمیته امداد هم می‌گوید: «برآوردها نشان‌دهنده آن است که به طور متوسط در دوره زمانی ۱۳۸۰ تا ۱۳۹۸ حدود ۳۳ درصد از جمعیت کشور زیر خط فقر چند بعدی قرار گرفته‌اند و خط فقر از ۹۵۰ هزار تومان در سال ۱۳۹۰ به ۱۰ میلیون تومان در سال ۱۳۹۹ رسیده است.
خط فقر غذایی
خط فقر غذایی عبارت است از «حداقل مخارج غذایی لازم برای زندگی در وضعیت سلامت» و بر این اساس می‌توان گفت که خط فقر در واقع میزان مخارجی را مشخص می‌کند که یک فرد برای دسترسی به سطح حداقلی رفاه نیاز دارد.
البته اتفاق نظری درباره حداقل نیاز افراد به کالری وجود ندارد. برخی از محققان ۳۵۰۰ کالری در روز را توصیه می‌کنند در حالی که فائو حداقل کالری مورد نیاز را ۲۱۰۰ کالری در نظر می‌گیرد و جمشید پژویان در مطالعات خود در مورد ایران ۲۱۷۹ و ۲۳۰۰ کالری را برای محاسبه خط فقر در نظر گرفته است.
در سبد بین‌المللی هم ۲۱۰۰ کالری عدد کل است و بر این اساس مشخص شده است که هر فرد به چه میزان کربوهیدرات، گوشت، پروتئین و… نیاز خواهد داشت.
به عبارت دیگر سبد مطلوب غذایی سبدی است که همه مؤلفه‌های تعیین‌شده مانند پروتئین، کلسیم، ویتامین و… را در خود جای داده باشد. این در حالی است که بنابر اعلام مدیران وزارت بهداشت در ایران فقط سه دهک بالای جامعه حداقل کالری مورد نیاز روزانه را مصرف می‌کنند.
استانداردهای سازمان بهداشت جهانی
بر اساس استانداردهای سازمان بهداشت جهانی هر فرد باید روزانه به ازای هر کیلو وزن خود یک گرم پروتئین مصرف کند و یک سوم این میزان پروتئین نیز باید پروتئین حیوانی باشد.
واقعیت این است که پروتئین قارچ حاوی تمام اسید آمینه‌های ضروری بدن نیست و طبیعتاً از ارزش غذایی و کالری کمتری نسبت به پروتئین حیوانی برخوردار است اما شرایط اقتصادی و تورم روزافزون سال‌های اخیر باعث گردید که خانوار‌های ایرانی الگوی مصرف خود را تغییر داده و قارچ را جایگزین پروتئین گوشتی نمایند.
| مواد غذایی | مقدار | کالری |
| گوشت گاو | 100 گرم | 220 |
| گوشت مرغ | 100 گرم | 200 |
| گوشت ماهی | 100 گرم | 100 |
| قارچ | 100 گرم | 30 |
با این حال باید پذیرفت که این تغییر الگوی مصرف تا زمانی ادامه پیدا خواهد کرد که هزینه خرید قارچ برای خانواده‌های ایرانی به مراتب کمتر از خرید گوشت باشد. به عبارت دیگر جایگزینی قارچ به جای پروتئین گوشتی تا زمانی ادامه خواهد یافت که برای خانواده ایرانی توجیه اقتصادی داشته باشد و نهایتاً سهمی در کاهش هزینه‌های خانواده ایفا نماید.
تغییر الگوی خرید مصرف‌کنندگان قارچ
بدون تردید رشد روزافزون قیمت قارچ و نزدیک شدن آن به قیمت گوشت سفید انگیزه خرید قارچ را کاهش داده و بیم آن می‌رود که به تدریج شاهد تغییر الگوی خرید مصرف‌کنندگان و حذف قارچ از سبد مصرفی خانواده ایرانی باشیم.
به دیگر سخن این نگرانی به صورت جدی وجود دارد که خریداران با مشاهده برابری قیمت قارچ با گوشت سفید و با در نظر گرفتن کالری کمتر قارچ نسبت به پروتئین حیوانی ترجیح دهند که منابع مالی محدود خود را برای محصولات پُرکالری‌تر و مغذی‌تر هزینه کنند.
در واقع شیب تند افزایش قیمت قارچ در بازار می‌تواند سبب کاهش تقاضای این محصول و کنار گذاشته شدن تدریجی آن از سفره‌ی خانوار‌های ایرانی شود.
آینده‌نگری
برای جلوگیری از چنین رخداد تلخی لازم است تمام فعالان صنعت قارچ با مدیریتی هوشمندانه نسبت به کنترل قیمت این محصول ارزشمند اقدام کرده و شرایطی را فراهم آورند که قیمت قارچ با شیب ملایم‌تری افزایش یابد تا همچنان دسترسی به این ماده‌ی غذایی مهم برای تمامی هموطنان امکان‌پذیر باشد و بار دیگر شاهد تبدیل آن به محصولی ویژه خریداران خاص نباشیم. حرف ما در صنعت قارچ نقد و بررسی مشکلات درون صنفی است با ما در هاگ همراه باشید.
قلم سردبیر مجید نادری
منابع:
- ابونوری، اسماعیل، شهروزی، میلاد، برآورد خط فقر مطلق بر مبنای خط فقر غذایی با استفاده از برنامه ریزی ریاضی: مطالعه موردی مناطق شهری استان مازندران، فصلنامه پژوهش اقتصادی، سال 22، شماره 71، تابستان 1396،pdf
- خبرگزاری آنا، 29 دی 1400
- خبرگزاری ایسنا، 24 مرداد 1400
- خبرگزاری ایسنا، 30 خرداد 1398
- دکتر سلام،26 دی 1394
- پارسیان لب
- بازار مجازی صادرات گیاهان پیروز
