طراحی تراشه زیستی برای سنجش سم اکراتوکسین در مواد غذایی

به گزارش هاگ به نقل از روابط عمومی وزارت علوم: دکتر اسماء وردیان در خصوص اثرات زیستی و سلامتی اکراتوکسین‌ها گفت: اکراتوکسین‌ها شامل خانواده‌ای از متابولیت‌های سمی تولید شده توسط برخی از قارچ‌ها هستند و از مهم‌ترین انواع سموم غذایی به شمار می‌آیند. این آلاینده یکی از سموم کلیوی – کبدی و مختل کننده دستگاه ایمنی محسوب می‌شود.

وی افزود: طبق بررسی‌های موسسه بین المللی تحقیقات سرطان، اکراتوکسین A عامل بالقوه سرطان زای انسانی (گروه B۲) است و سبب ایجاد سمیت سلولی و اختلالات هورمونی می‌شود و به عنوان یکی از عوامل مؤثر در بروز ناباروری جنس مذکر و مرگ جنین مطرح است.

دکتر وردیان با اشاره به پایداری بالای این سم در برابر تجزیه کننده‌های طبیعی و بیولوژیکی گفت: با توجه به ماندگاری بالای اکراتوکسین A در محیط زیست، این توکسین سبب آلودگی طیف وسیعی از مواد غذایی خام و فرآوری شده مورد مصرف انسان شامل غلات، ادویه ها، مغزها، میوه‌های خشک، قهوه و آب انگور می‌شود.

مجری طرح پژوهشی «طراحی تراشه زیستی شناسایی و سنجش اکراتوکسین A» در مورد این طرح افزود: سنجش اکراتوکسین A در مطالعات مختلفی صورت گرفته، ولی در این طرح بر پایه فناوری کریستال مایع، زیست حسگری بسیار حساس با حد تشخیص در محدوده آتومولار برای سنجش اکراتوکسین در نمونه‌های آب انگور و برنج معرفی شد که پایین‌ترین حد تشخیص گزارش شده برای این سم می‌باشد.

دکتر وردیان گفت: زیست حسگر‌های کریستال مایع به عنوان یکی از جدیدترین و حساس‌ترین کیت‌های تشخیصی در دنیا معرفی شده اند که مؤسسه پژوهشی علوم و صنایع غذایی همگام با دانش بین المللی در این زمینه پیشتاز است و به عنوان اولین مرکز پژوهشی در این شاخه در ایران فعالیت دارد.

وی تأکید کرد: افزایش سرعت شناسایی، سهولت استفاده و کاهش هزینه‌ تشخیص از جمله مزایای استفاده از روش پیشنهادی در این دستاورد پژوهشی است.

عضو هیأت علمی گروه ایمنی و کنترل کیفیت موسسه گفت: با توجه به وسعت بیماری زایی اکراتوکسین‌ها در مواد غذایی مصرفی انسان، یکی از موثرترین راهکار‌ها برای پیشگیری و کاهش هزینه‌های درمان پایش نمونه‌های غذایی مشکوک به آلودگی می‌باشد.

دکتر وردیان در مورد روش‌های تشخیص این سم در مواد غذایی افزود: هم اکنون روش‌های دستگاهی مانند روش کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا و برخی روش‌های ایمونوشیمیایی (مانند روش الایزا) برای سنجش اکراتوکسین مرسوم است، اما روش‌های دستگاهی متداول برای تشخیص اکراتوکسین، پیچیده و گران قیمت هستند که علاوه بر زمان بر بودن مراحل آماده سازی نمونه نیز برای آن‌ها دشوار است.

وی گفت: سیستم‌های تشخیص سریع، حساس، مقرون به صرفه اقتصادی، قابل حمل و اندازه گیری در محل برای اکراتوکسین A به منظور اطمینان از ایمنی مواد غذایی ضروری هستند و راهکاری ارزشمند برای ارزیابی ریسک‌های زیست محیطی محسوب می‌شوند. حسگر‌های برپایه کریستال مایع به صورت قابل حمل طراحی می‌شوند و نیازمند تجهیزات پیچیده و گران قیمت آزمایشگاهی نمی‌باشند.

دکتر وردیان افزود: در این طرح پژوهشی تلاش شده که روشی جدید با به کارگیری کریستال‌های مایع معرفی شود که تاکنون بر کلیه روش‌های ارائه شده برتری داشته باشد و بتوان با روشی ساده و مقرون به صرفه مقادیر اکراتوکسین A را مورد سنجش قرار داد که برتری روش پیشنهادی برای تشخیص اکراتوکسین A حساسیت بالای آن و قابلیت حمل آن است که در مرحله بعدی اجرای آن انجام خواهد شد.

وی گفت: این طرح با سرمایه گذاری موسسه پژوهشی علوم و صنایع غذایی و با همکاری پروفسورهشین چن از کشور تایوان انجام شده است که بخشی از نتایج آن در مجله‌ Biosensors and Bioelectronics به چاپ رسیده است.