عمل پخت در پایان برداشت و روش های جایگزین

عمل پخت باید در سالن های پرورش انجام شود. پخت سالن پرورش با افزایش دمای بستر و محیط به دمای 70 درجه سانتیگراد به مدت 10-12 ساعت تیمار مناسبی برای از بین بردن تمامی عوامل نامناسب در بستر و سالن است و این دما، بالاتر از نقطه گرمایی مرگ موجودات و عوامل بیماری زا است که باید از سالن و مزرعه حذف شوند.

مؤثرترین روش برای خاتمه دوره پرورش، استفاده از تیمار گرمایی است ولی این روش برای همه مزارع به دلیل عدم وجود مولد بخار، خرابی آن یا وضعیت نامناسب سازه سالن های پرورش قارچ از حیث ایزولاسیون امکان‌پذیر نیست.

در یک سالن معمولی پرورش همه سطوح  برای نظافت ایده ال به سهولت در دسترس نبوده بنابراین این درجه از گرما با  نفوذ به داخل شکاف‌ها یا بندها موجود در کف،دیوار و سقف سالن شده و قادر خواهد بود تمام سطح بستر و سالن را ضدعفونی کند.

در شرایطی متفاوت که مزرعه فاقد سیستم تولید بخار بوده و یا به دلیل نامناسب بودن سازه سالن ها از حیث ایزوله دیواره ها و سقف سالن پرورش، روش های جایگزینی برای ضدعفونی کننده های سالن های پرورش پس از اتمام برداشت نهایی وجود دارد.

تعبیه اطاق های مخصوص پخت محتویات سالن یکی از این روش ها است. درصورتی‌که سیستم پرورش مزرعه ای، روش کیسه‌ای باشد می‌توان کیسه های حاوی کمپوست ،خاک و…  را پس از پایان دوره پرورش به اطاق یا سالن ویژه پخت انتقال داد. اما انتقال بلوک  یا رک های چند ده کیلویی یا به‌ آسانی امکان نخواهد بود.

عوامل موثر در نقطه مرگ دمایی

عوامل مختلفی درایجاد اختلاف بین نقطه تئوریک مرگ دمایی موجودات و دمای استفاده‌شده در عمل دخالت دارند. مشهودترین عامل، سرعت نفوذ گرما در محیط یا جسم و یکنواختی انتشار آن است. جهت رسیدن به نقطه دمایی مرگ در همه بخش‌های کمپوست، ضرورت دارد تا دمای محیط و سالن به محدوده 70 درجه سانتی گراد رسیده و به مدت معین در این دما نگهداری شود. این مسئله زمانی که کمپوست بیش از حد مرطوب یا متراکم باشد اهمیت بیشتری پیدا می‌کند.

همچنین ضرورت دارد تا گرما به داخل بافت چوبی قفسه‌های چوبی، شکاف‌های موجود در دیوارهای سالن و سطوح بتنی سالن نفوذ کند تا آفات و عوامل بیماریزای احتمالی موجود در درز و شکاف سالن و قفسه‌ها و همچنین اسپورهای قارچ خوراکی  مشکوک به ویروس داخل این درزها همگی از بین بروند.

عامل دیگر، مقاومت  اسپورهای خشک به تیمار گرمایی است. زمانی که اسپوری خشک شود به دما مقاومت‌تر خواهد شد و زمانی که به‌طور کامل خشک شود کشتن آن توسط گرما بسیار دشوار نیز خواهد شد. در زمان پخت سالن در انتهای دروه برداشت ، محصول و بستر به‌طور کامل خشک نبوده و همین موضوع سبب افزایش اثر گذاری تیمار گرما خواهد شد.

نتیجه گیری

با در نظر گرفتن تمامی عوامل مطروحه در سالن های مدرن و امرورزی به دلیل نوع سازه آنها  دمای ۶۵ درجه سلسیوس به مدت حدود9 ساعت برای کشتن همه آفات و عوامل بیماریزا و همچنین اسپورهای قارچ خوراکی مشکوک به ویروس کافی است.

در مزارع قدیمی‌تر یک دوره زمانی ۱۲ ساعته در دمای ۷۰ درجه سلسیوس به دلیل معضلات موجود در آنها نیاز است زیرا که در این سالن ها انتشار گرما یکنواخت نبوده و تلفات دمایی در آنها خیلی زیاد است. در شرایطی خاص که  میزان جمعیت آفات و بیماری‌ها در انتهای دوره پرورش سالن بسیار بالاست، خاتمه دادن به دوره در پایان فلش دوم توصیه می‌شود.  با این کار می‌توان جمعیت پاتوژن ها و آفات موجود در سالن ها را تا بیش از ۹۰ درصد کاهش داد.

نکات مهم در مورد عمل پخت سالن ها با بخار آب:

•  پخت سالن پرورش با تمام محتویات و ادوات آن با بخار آب  مؤثرترین روش ضدعفونی است.
•  توصیه می شود تا همه لکه‌های بیماری موجود بر روی بستر تا روز قبل از پخت، متناسب با نوع آن تیمار شود.
• با توجه به نوع مزرعه از حیث قدمت و سلامت سازه، دمای ۶۵ تا ۷۰ درجه سلسیوس به مدت ۹ تا ۱۲ ساعت پخته شوند.
•  توصیه می شود در حین پخت سالن فن‌های سالن با دور مناسب روشن، دریچه های هوای آزاد و اگزوز تخلیه  هوای سالن بسته و دریچه هوای برگشتی سالن نیز کاملا باز باشد. پس از اتمام تخلیه و شتشوی سالن نیز توصیه  می شود درب سالن  به منظور جلوگیری از ورود عوامل بیماری زا و اسپورهای مشکوک به ویروس بسته نگهداری شود.
• با استفاده از قرار دادن  پروب دماسنج در کمپوست وهوا ، از رسیدن دمای  بستر و  هوا به دمای ایده ال پخت اطمینان حاصل شود. پروب دماسنج را باید در نقاطی از سالن (طبقه اول سالن ،بستر های نزدیک به درب های سالن) که رسیدن به دمای پخت در ان به دشواری صورت می گیرد،مستقر نمود .
• نقاطی از سالن که دما به نقطه ایده ال پخت نمی رسد باید مجددا با مواد ضدعفونی کننده تیمار شوند.

پس از پخت سالن

• بعد از تخلیه سالن، بقایای کمپوست بافشار آب از روی طبقات، کف و دیواره سالن ها شسته شود.
• پس از پخت سالن نیازی به شستشو و نظافت زیاد احساس نمی شود  اما درصورتی‌که کف سالن دارای منافذ و شکاف‌های زیادی باشد ضدعفونی کف سالن آن قابل توصیه است.
• در شرایطی که امکان دسترسی به بخار آب و پخت سالن وجود نداشته باشد، ابتدا باید  بستر توسط  محلول ضدعفونی‌کننده‌ها ( فرمالین 2-4%)به میزان 2 لیتر در مترمربع آبیاری شود. پس از 12 ساعت نسبت به تخلیه و شستشوی سالن اقدام و محتویات سالن بلافاصله پس از تخلیه به فاصله مناسبی از مزرعه( 1000متری از سلن )منتقل شود.
• درصورتی‌که آبیاری با مواد ضدعفونی انجام شد و تخلیه سالن در زمان مقرر آن صورت نگرفت، در روز تخلیه مجددا بستر توسط محلول ضدعفونی باید تیمار شود.  تغییر رنگ قارچ‌ها پس از تیمار موفق با محلول ضدعفونی را می‌توان به ‌عنوان شاخصی برای کارآمد بودن مصرف مواد ضدعفونی در نظر داشت.
• برای آشنایی با سایر بیماری‎‌ های قارچ خوراکی همراه دانشنامه صنعت قارچ، هاگ باشید.