بیماری لکه باکتری قارچ + روش کنترل بیولوژیک
بیماری لکه قهوهای باکتری قارچ ناشی از Pseudomonas tolaasii یک بیماری مهم و شایع در سالنهای پرورش قارچ خوراکی دکمهای (Agaricus bisporus) در ایران و جهان است.
روشهای مختلفی برای کاهش خسارت و کنترل بیماری لکه باکتری قارچ ازجمله رعایت بهداشت، ایجاد شرایط محیطی مؤثر در توسعه بیماری، به کارگیری مواد شیمیایی و عوامل میکروبی رقیب یا آنتاگونیست ها برای کنترل این بیماری در دنیا به کار برده میشود.
در بررسی حاضر کارآیی تعدادی از باکتریهای بالقوه رقیب، جداشده از منابع مختلف ازجمله سطح کلاهک قارچ، خاکهای زراعی، خزه تورب و کمپوست قارچ، برای کاهش میزان و شدت بیماری، مورد ارزیابی قرار گرفت.
از ۴۰۶ جدایه به دست آمده از خاک و پیت، ۷ جدایه در شرایط آزمایشگاه علیه P.tolaasii فعالیت بازدارنده داشته و به هنگام تلقیح توأم با تراکمهای جمعیتی برابر یا ده برابر عامل بیماری زا لکه باکتریایی از تشکیل حفرات فرورفته بر روی قارچ خوراکی جلوگیری کردند.
۳ جدایه از این آنتاگونیست های بالقوه که بر اساس خصوصیات فنوتیپی P.fluoresences تشخیص داده شدند، در شرایط سالن علیه P. tolaasii فعالیت بازدارندگی نشان داده و به طور مشخص وقوع و شدت لکه قهوهای را بر روی قارچهای پرورش داده شده در سان های تولید قارچ کاهش دادند.
بیماری لکه باکتریایی
عامل این بیماری باکتریایی به نام Pseudomonas tolaasii است که همیشه در خاک دهی و خاک پوششی و حتی بر روی قارچ یافت میشود. در شرایط خاص این باکتری با سرعت رشد و تکثیر یافته و لکههای قهوهای رنگی را بر روی قارچها پس از چند ساعت ایجاد میکند.
بیشتر این لکهها به رنگ قهوهای روشن میباشند که در زمان تماس آن با دست چسبناک به نظر میرسد. از دیگر علائم آن میتوان به لکههای کوچک حفره دار روی کلاهک اشاره نمود که عمدتاً با علائم بیماری کپک سبز اشتباه گرفته میشود.
حجم زیاد میسیلیوم در خاک پوششی به همراه از دست رفتن آب خاک در طول فلاش یک، خاک پوششی کم آبی را به وجود میآورد که برگشت آن به شرایط ایده آل رطوبتی اولیه کار سختی خواهد بود. در چنین شرایطی میسیلیوم های موجود در خاک سخت شده و تبدیل به مشکلی در انتقال آب و مواد غذایی از کمپوست به قارچهای فلاش دوم میشوند.
آشنایی با بیماری باکتریایی قارچ Bacterial blotch
عامل بیماری سوختگی یا لکه قهوهای باکتری Pseudomonas tolaasii یکی از مخربترین بیماری هایی است که در اغلب مزارع پرورش قارچهای خوراکی اعم از دکمهای، صدفی و شیتاکه در ایام خاصی از سال دیده میشود.
این باکتری بهطورمعمول در همه جای مزرعه اعم از کمپوست، خاکپوششی، قفسهها، دیوارها کف سالنهای پرورش و غیره یافت میشود. بهمحض ازدیاد جمعیت و طغیان این باکتری، بروز بیماری و اپیدمی شدن آن بهسرعت افزایش مییابد.
بیشترین تظاهر بیماری، ایجاد لکههای قهوهای تیره بر روی کلاهک قارچ است که در صورت حاد شدن بیماری، لکه قهوهای با فرورفتگی همراه خواهد شد. وجود این لکه ها بر روی محصول تولیدی سبب کاهش بازار پسندی آن خواهد شد و معمولا با 20-30% افت قیمت مواجه می شود .
در اثر فعالیت باکتری عامل بیماری بر روی قارچ، سمی مخرب به نام تولاسین تولید می شود و قارچ نیز برای مبارزه با این سم اقدام به آزاد کردن آنزیمهایی در محل حضور باکتری می کند که سبب ایجاد رنگ قهوهای در بافت می شود. وجود حشرات و فراوانی آنها بر وخامت بیماری میافزاید.
برای تشکیل کلون باکتری، تعداد ۲۰ باکتری در هر سانتیمتر مربع قارچ کافی است تا منجر به ایجاد بیماری شود. سرعت تشکیل کلونی باکتری مهمتر از تعداد آنهاست و شرایط محیطی در انتشار ان بسیار دخیل است.
گردش هوا ناکافی و رطوبت نسبی بالا در سالن تبخیر سطحی از بستر و قارچ را کاهش می دهد و همین موضوع سبب طغیان این بیماری در سالن خواهد شد .زمانی که سطح قارچ به مدت نسبتا طولانی خیس بماند تعداد باکتری بیش از حد در محل افزایش پیدا میکند.
برای کنترل و مبارزه با این بیماری کنترل حشرات ، رعایت کامل نکات بهداشت،پرهیز از تغییرات دمایی سالن در شبانه روز ،خشک کردن سطح قارچ پس از هر آبیاری با افزایش 30-40% سرعت فن سالن به مدت 2-3 ساعت،ایجاد اقلیم مطلوب در سالن و استفاده از آب کلرینه در آبیاری( 150 پی پی ام کلرین در هر 100 لیتر آب ) در کنترل بیماری مؤثر است.
لکه های روی قارچ باکتری یا کپک؟!
معمولاً تکههای قهوهای کمرنگ که سطح آنها اندکی براق است منشأ باکتریایی دارند و کمی چرب هستند. تکههایی که توسط کپکهای سبز ایجاد میشوند الگویی متفاوت دارند، کوچکترند و اغلب در قسمت کلاهک تیرهتر و عمیقتر هستند.
باکتری سودوموناس که در لکههای باکتریایی وجود دارد در پوشش خاک و همچنین اغلب در کلاهک و ساقه قارچ نیز وجود دارد. شرایط آبوهوا و رشد تعیینکننده گسترش سریع قارچ است.
در شرایط مساعد (میزان رطوبت بالا و دما) تعداد باکتریها در یک ساعت دو برابر میشود و باعث میشود که در یک سالن پرورش قارچ، قارچهایی که بعدازظهر سفید هستند، فردا صبح تبدیل به قارچهای قهوهایرنگ میشوند.
آنزیمی که در قارچها علیه سرایت باکتری عمل میکند سبب تغییر رنگ قارچ میگردد. سلولهای اپیدرم از بین رفته و قهوهای میشوند.
پیشگیری
جلوگیری از سرایت باکتری بهترین روش است. ثابت بودن شرایط آب و هوایی (درجه حرارت بسیار کم و نوسانات میزان رطوبت)، عدم به هم فشردگی پوشش خاک و قارچها و اطمینان از خشک بودن بستر و قارچها بعد از آبیاری، تعدادی از فاکتورهای تعیینکننده هستند.
بیشتر مشکلات در کامپوست هایی با فعالیت کم و خشکی بیشازحد در پوشش خاک رخ میدهد. این کمپوست ها آب را بهسختی بعد از اولین آبیاری جذب میکنند. بسیاری از تغییرات آب و هوایی در این موضوع دخیل هستند.
تهیه و تنظیم : واحد تحقیقات پارس اسپان