کتاب اصول و مبانی تولید قارچ های دارویی با نگاه کاربردی

کتاب اصول و مبانی تولید قارچ های دارویی با نگاه کاربردی در ایران به تالیف دکتر شراره رضائیان و دکتر حمیدرضا پوریان فر به نشر جهاد دانشگاهی مشهد

• عنوان: اصول و مبانی تولید قارچ های دارویی با نگاه کاربردی در ایران
• نویسندگان: دکتر شراره رضائیان و دکتر حمیدرضا پوریان فر
• واژه پرداز: هاشمی نجفی
• چاپ و صحافی: دانشگاه فردوسی
• چاپ: اول 1396
• نسخه: 550
• شماره نشر: 550
• شابک: 1-379-324-964-978

مقدمه کتاب اصول و مبانی تولید قارچ

امروزه به کمک ابزارهای دقیق مولکولی، وجود بیش از ۵ میلیون گونه قارچ (Fungi) در جهان به اثبات رسیده است که از این
تعداد در حدود ۱۵۰۰۰ گونه، قارچ کلاهک دار (Mushroom) با تاکسونومی معین هستند.

در میان این قارچ‌های کلاهک دار، ۷۰۰ گونه ازنظر مصرف انسانی ایمن بوده و دارای خواص دارویی و درمانی هستند که اصطلاحاً قارچ‌های دارویی (Medicinal mushrooms) نامیده می‌شوند، در حال حاضر همچنان قارچ خوراکی دکمه‌ای بالاترین سهم را در تولید جهانی قارچ‌های خوراکی بر عهده دارد، اما مجموع سهم گونه‌های غیر از قارچ دکمه‌ای (که عمدتاً قارچ دارویی هستند) از ۴۴ در طی دهه ۱۹۸۰ به بیش از ۷۰٪ در اواخر دهه ۲۰۱۰ میلادی رسیده است.

تجارت قارچ‌های دارویی

این رشد قابل‌ملاحظه در تجارت قارچ‌های دارویی در درجه اول به دلیل ارزش دارویی ویژه آنها است. قارچ‌های دارویی دارای گستره‌ای از اثرات بیولوژیک ازجمله ضد میکروبی، ضدویروسی، ضد سرطانی، بهبود کننده یا بازدارنده سیستم ایمنی، آنتی‌ اکسیدانی و غیره هستند که عمدتاً مرتبط با درشت مولکول‌هایی همچون بنیادها، پلی ساکاریدها، ترکیبات پیچیده بینید و پلی ساکارید و اسیدهای چرب ضروری غیراشباع می‌باشد.

علاوه بر رشد اقتصادی قارچ‌های دارویی، جایگاه آنها در جامعه علمی نیز از اعصار باستان تا دهه‌های ابتدایی قرن ۲۱ دستخوش تغییراتی بطنی اما بنیادینی شده است. قارچ‌های دارویی از ابزاری عمدتاً در دست جادوگران عصر باستان به منابع دارویی باارزش در طب سنتی چین و سپس به منابع طبیعی مورد توجه سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) برای کشف داروهای ضد سرطانی تبدیل‌ شده‌اند.

نمونه بارز این تحولات علمی در قارچ دارویی دم بوقلمون (trametes versicular) مشاهده می‌شود که در سال ۲۰۰۷ برای درمان کمکی سرطان پیشرفته پستان و در سال ۲۰۱۲ برای درمان کمکی سرطان پیشرفته پروستات از FDA مجوز انجام آزمایش‌های بالینی دریافت نمود.

هزینه بالای تولید، تنوع کم ژنوتیپی، راندمان پایین تبدیل زیستی و نیاز به خاک‌پوششی (توأم با تبعات منفی زیست‌محیطی) قارچ دکمه‌ای موجب گرایش به سمت قارچ‌های دارویی در ایران شده است.

از سویی، بیشتر قارچ‌های دارویی در زمره تجزیه‌کننده های اولیه هستند و قادرند در بسیاری از انواع بقایای گیاهی کشاورزی (که در کشور ما به فراوانی یافت می‌شود) رشد کرده و با راندمانی بالا آنها را به متابولیت های ثانویه دارای اثرات دارویی – درمانی تبدیل نمایند. لذا پیش‌بینی می‌شود در آینده نزدیک، قارچ‌های دارویی به معنی بالنده با امکان بالای اشتغال‌زایی، صادرات و ارزآوری برای کشورمان تبدیل شود.