به ندرت ضخامت اندام بارده در مقایسه با پهنای آن در حدی است که شکل اسم اسبی به خود گیرد. سطح اندام بارده به رنگ قهوه‌ای خاکستری تا قهوه‌ای قرمز دیده می‌شود که به وسیله‌ی ردیفی از شیارهای متحدالمرکز یا نامنظم پوشیده شده است.

بخش‌هایی از سطح کلاهک غالباً با پوششی از اسپورهای قارچ به رنگ قهوه‌ای پوشیده می‌شود.

سطح منافذ در سطح تحتانی اندام بارده به رنگ سفید است که با تماس یا هر برخوردی به قهوه‌ای تغییر رنگ داده و این تغییر رنگ در سطح قارچ ثبت می‌گردد. به همین دلیل سطح منافذ در بخش تحتانی قارچ به عنوان یک سطح مناسب برای طراحی استفاده می‌شود. بر همین اساس، در مواردی قارچ با نام عمومی قارچ طاقچه‌ای هنرمندان شناخته می‌شود.

اسپورها

اسپورها بیضوی با یک سمت صاف، با دو دیواره و به اندازه‌ی ۷-۹۷۵-۶ میکرومتر هستند. رنگ نقش اسپوری قهوه‌ای است.

بازیدیوم ها چماقی شکل، چهار اسپوری و به اندازه‌ی ۱۰-۸ × ۲۵-۱۸ میکرومتر بوده، اما سیستیدیوم در این گونه دیده نمی‌ شود.

تاریخچه‌ی استفاده از عصاره‌ی قارچ G.applanatum به منظور درمان و معالجه‌ی امراض مختلف در میان چینیان و ژاپنیان باستان به هزاران سال قبل باز می‌گردد.

بر این اساس، تحقیقات وسیعی در زمینه‌ی بررسی تاثیرات دارویی این گونه به انجام رسیده و یا در دست انجام است.

با توجه به استفاده‌ی مردم باستان از این قارچ در درمان انواع سرطان‌ها، خواص ضد توموری ترکیبات مختلف این قارچ بررسی و ثابت شده است که اگزوبیوپلیمرهای تولیدی توسط قارچ، در حد قابل توجه از رشد سلول‌های سرطانی سارکومای ۱۸۰ ممانعت به عمل آورده و موجب افزایش فعالیت سلول‌های NK می‌گردند. (2008.Jeong et al)

قارچ طاقچه ای کرکی

آرایه شناسی

فرمانرو: Fungi
راسته: Basidiomycota
دسته: Basidiomycetes
زیردسته: Incertae sedis
رده: Hymenochaetales
تیره: Hymenochaetaceae
جنس: Inonotus
گونه: hispidus
نام علمی: Inonotus hispidus

مترادف

Boletus hirsutus
Boletus spongiosus
Boletus velutinus
Boletus villosus
Hemidiscia hispida
Inodermus hispidus
Inonotus hirsutus
Phaeolus endocrocinus
Phaeoporus hispidus
Polyporus endocrocinus
Polyporus hispidus
Polystictus hispidus
Xanthochrous hispidus

پراکنش در ایران

این گونه، از پوشش وسیع و گسترده‌ای در ایران برخوردار بوده و گزارش‌ها مشاهدات متعددی از وجود این قارچ بر روی میزبان‌ های چوبی مختلفی از مناطق مختلف کشور شامل آذربایجان، اردبیل، مازندران، گیلان، گلستان، خراسان، تهران، خوزستان، کرمان، کرمانشاه، کردستان، اصفهان و یزد در دست است.

این قارچ به عنوان یک عامل بیماریزای گیاهی و پوساننده‌ی چوب محسوب شده و از نظر گیاه پزشکی از اهمیت خاصی در ایجاد بیماری بر روی میزبان‌های درختی مختلف برخوردار است.

زمان رویش قارچ طاقچه ای

با توجه به این که اندام بارده قارچ چوبی و مقاوم است، بنابراین نمونه‌های تازه تا کهنه و پوسیدهی قارچ، معمولاً در تمام فصول سال قابل رؤیت است.

اندام بارده عبارت است از یک اندام طاقچه‌ای که معمولاً به شکل منفرد یا به ندرت در کنار هم رشد می‌کنند. اندام بارده به عرضی تا ۲۰ سانتیمتر و به ضخامتی تا ۱۰ سانتی متر بوده و سفت و چوبی است.

مع اندام، با پوششی نمدی تا مویی به رنگ آجری روشن تا قهوه‌ای تیره پوشیده شده است. (Hispid) با گذشت زمان این پوشش مویی تیره‌تر و زبرتر می‌شود.

سطح تحتانی اندام بارده از پوششی از منافذ چند ضلعی و زاویه دار پوشیده شده است که این منافذ در واقع سطح مقطعی از لوله‌های زایای قارچ هستند.

طول این لوله‌ها تا ۵ سانتی متر است. تعداد این منافذ ۳-۲ منفذ در هر میلی متر بوده و سطح منافذ در سطح تحتانی اندام بارده به رنگ آجری روشن تا قهوه‌ای است.

اسپورها

اسپورها کروی مانند تا تخم مرغی، قهوه‌ای، صاف و به اندازه‌ی ۱۰-۶ * ۱۲-۸ میکرومتر می‌باشند. رنگ نقش اسپوری قهوه‌ای است. بازیدیوم ها چماقی، چهار اسپوری و به اندازه‌ی ۱۲-۹ * ۳۰-۲۰ میکرومتر اند.

عمده‌ترین ترکیبات دارویی مؤثر قارچ I.hispidus دو ترکیب فنلی تحت عنوان هیسپیدین (Hispidin) و هیسپولون (Hispolon) است.

(1996.Ali et al) تأثیر آنتی ویروسی این دو ترکیب در مقابل ویروس‌های آنفلوانزای نوع A و B ثابت شده است. (2003.Ali et al)

همچنین تأثیر مثبت ترکیب هیسپولون در مرگ سلول‌های سرطانی دستگاه گوارش به اثبات رسیده است.

هیسپولون از طریق افزایش میزان ( reactive Oxygen species -ROS) در سلول‌های سرطانی دستگاه گوارش موجب ایجاد آسیب در غشای میتوکندری سلول‌های سرطانی و در نهایت مرگ سلول می‌گردد.

قارچ طاقچه ای توس

آرایه‌شناسی

شاخه: قارچ‌های چتری
رده: کلاه قارچان
راسته: تاقچه‌ای‌قارچ‌سانان
گونه: P. betulinus
نام علمی: Piptoporus betulinus

قارچ طاقچه‌ای توس (نام علمی: Piptoporus betulinus) نام یک گونه از راسته طاقچه‌ای قارچ‌سانان است. قارچ طاقچه‌ای توس تقریباً منحصراً بر روی درختان توس می‌روید.

پراکنش در ایران: این‌گونه تاکنون تنها از جنگل‌های استان‌های مازندران گزارش‌شده است و زمان رویش این قارچ در تمام طول سال است.

اندام بارده، عبارت است از یک اندام طاقچه‌ای تا سم اسبی گرد و با پایه‌ی کوتاه که معمولاً به شکل منفرد یا به‌ندرت در کنار هم رشد می‌کنند.

اندام بارده به عرض تا ۲۰ سانتی‌متر و به ضخامت تا ۶ سانتی‌متر است. سطح اندام بارده صاف، فاقد شیار و به رنگ سفید، خاکستری روشن تا قهوه‌ای روشن، در ابتدا نرم و به‌تدریج سفت و چوبی است. حاشیه‌ی اندام بارده به‌طور مشخص گرد است.

سطح تحتانی اندام بارده از پوششی از منافذ چندضلعی و زاویه‌دار پوشیده شده است که این منافذ درواقع سطح مقطعی از لوله‌های زایای قارچ‌اند.

سطح منافذ در سطح تحتانی اندام بارده به رنگ سفید است که به‌تدریج به قهوه‌ای تغییر می‌یابد. طول لوله‌های زایا تا ۵ سانتی‌متر و تعداد آنها ۵-۳ منفذ در هر میلی‌متر است.

پایه

پایه درصورتی‌که وجود داشته باشد، جانبی، هم‌ رنگ اندام بارده، کوتاه و محکم است.

اسپورها

اسپورها بیضوی کشیده، صاف و به‌اندازه‌ی ۲-۱/۵ * ۶-۵ میکرومتر هستند. رنگ نقش اسپوری سفید است. بازیدیوم ها چماقی، چهار اسپوری و به‌اندازه‌ی ۷-۵ × ۲۰-۱۰ میکرومترند.

این‌گونه به‌عنوان یک عامل پوساننده‌ی چوب، معمولاً بر روی درخت غان یا توس (Birch) رشد کرده و بر همین اساس، تحت عنوان «Birch Polypore» یا «Birch Bracket Fungus» «قارچ طاق‌های توس» نامیده می‌شود.

گزارش‌های محدودی از وجود این‌گونه در ایران وجود دارد، اما نمونه‌هایی ازاین‌گونه بر روی همین میزبان و در پوشش‌های جنگلی مازندران، توسط نگارنده مشاهده‌شده است.

ظاهراً اطلاع از خاصیت آنتی‌بیوتیکی این قارچ و استفاده‌ی مردمان از آن به هزاران سال قبل بازمی‌گردد.

همان‌طور که پیش‌ازاین ذکر شد، این قارچ یکی از لوازم همراه مرد یخی اتزی بوده و بر اساس بررسی‌های انجام‌شده، ثابت‌شده است که مرد یخی در ۵۰۰۰ سال قبل، تکه‌هایی خشک‌شده از این قارچ را به‌عنوان داروی آنتی‌بیوتیک با خود حمل می‌کرده است.

هزاران سال پس از استفاده‌ی دارویی از این قارچ، در اوایل هزاره‌ی دوم و در سال ۲۰۰۰ میلادی ماهیت آنتی بیوتیکی عصاره‌ی این قارچ ثابت شده و آنتی بیوتیکی تحت عنوان پیپتامین (Piptamine) از این گونه استخراج و معرفی گردید.

(2000.Schlegel et al) پیپتامین آنتی بیوتیکی با ساختار شیمیایی C20N35H3 بوده و در برابر طیفی از باکتری‌ها خاصیت آنتی بیوتیکی نشان می‌دهد.

هرچند پیش از این نیز چند ترکیب مختلف شامل پلی پرونیک اسید A، B و C، از این قارچ استخراج و خاصیت آنتی باکتریایی آنها مشخص شده بود. (1987.Ying et al)

با قارچ های دارویی در هاگ آشنا شوید.