بیماری‌ های قارچ خوراکی

بیماری‌ های قارچ خوراکی یکی از بزرگترین مشکلات پیش روی تولیدکنندگان قارچ در جهان میباشد. انواع بیماری های قارچ ممکن است ارکان مختلف کشت قارچ شامل: کمپوست، خاک پوششی، میسلیوم و بدنه میوه قارچ را آلوده سازند و موجب کاهش راندمان تولید و از بین رفتن بخش قابل توجهی از محصول قارچ شوند.

بیماری‌های قارچ خوراکی
بیماری‌های قارچ خوراکی

پرورش قارچ خوراکی بدلایل عدیده ای من جمله سیکل کوتاه تولید، بهره وری بالاترتولید در قیاس با سایر تولیدات کشاورزی، متمرکز بودن فعالیت در سالن های پرورش و… از جذاب ترین شاخه های تولید در بخش کشاورزی است. در طول فرآیند کشت قارچ در صورت عملکرد صحیح و مناسب میتوان آفات و بیماری های قارچ را بدون استفاده از سموم و تنها با رعایت نکات فنی تولید و موازین بهداشتی از بین برد، بنابراین لازمه داشتن محصول قارچ سالم، شناخت عوامل مخربی نظیر آفات و بیماری های قارچ، می باشد.

عوامل ایجاد بیماری ها میتوانند به وسیله قارچ ها، باکتری ها، ویروس ها و آفات مضر، سبب آلودگی سالن کشت قارچ دکمه‌ای شوند. در صورتیکه سالن و بستر کشت قارچ کاملاً استریل نشده باشد، احتمال بروز این عوامل و نشانه های بیماری بیشتر خواهد بود.

در طول کشت‌های فشرده، با گذشت زمان به تدریج شرایط رشد برای قارچ نامساعد شده و زمینه برای ظهور آلودگی‌های میکروارگانیسمی فراهم می شود. دمای بالاتر از 20 درجه سانتیگراد همراه با افزایش بیش از حد رطوبت نسبی سالن ها، باعث رشد و توسعه آفات ناقل بیماری و عوامل بیماری‌زای قارچ می شود.

کارآمدترین روش برای دستیابی به محصولی خوب از حیث کیفیت و کمیت و همچنین مبارزه با آفات و بیماری‌ها و کنترل آنها، انجام برخی کارها و رعایت مواردی به صورت موازی و همزمان است.

اولین و مهمترین اصل در موفقیت یک برنامه پیشگیری و مبارزه با بیماری‌ های قارچ خوراکی، شناسایی دقیق عامل تولید بیماری و یا آفت ناقل آن، است. در این راستا بررسی دقیق و جمع‌آوری اطلاعات در مورد مشکل و معضل بوجود آمده کمک بزرگی در شناسایی عامل خسارت محسوب می شود که در خیلی از موارد تنها این مرحله برای شناسایی عامل ایجادکننده بیماری کفایت می‌کند.

در سایر موارد به‌ دلیل ناشناخته بودن عامل بیماری و به منظور شناسایی عامل ایجادکننده اختلال به بررسی‌های آزمایشگاهی نیازخواهد بود .در این میان ضمن تهیه نمونه پاک و کامل از اندام خسارت دیده و یا عامل زنده خسارت آفرین و ارسال آن به آزمایشگاه های تخصصی و پس از انجام فعالیت های آزمایشگاهی مربوطه شناسایی دقیق عامل بیماری میسر خواهد شد.

انواع بیماری های موجود در صنعت پرورش قارچ

عموما بیماری‌ های قارچ خوراکی رایج در صنعت قارچ به روش‌های ذیل دسته‌بندی می شوند.

1- تقسیم بندی بر اساس عامل بوجود آورنده شامل:

  • قارچ ها
  • باکتری ها
  • نماتد‌ها
  • ویروس‌ها

2- تقسیم بندی بر اساس بستر و محیط ظهور بیماری شامل:

  • بیماری های کمپوستی که بدلیل کیفیت نامناسب کمپوست تولیدی، ایجاد شده و ممکن است در ادامه وارد خاک پوششی نیز بشوند.مانند کپک زیتونی و کپک‌های آرد الود سفید و قهوه ای
  • بیماری های سالنی که تنها در سالن پرورش قارچ و شرایط ویژه آن قادر به رشد و تکثیر هستند.مانند لکه باکتریایی و کپک سبز
  • بیماری های خاکزی که منشا تولید و انتقال آنها به سالن پرورش ،خاک پوششی مصرفی پاستوریزه نشده است. مانند حباب خشک و تارعنکبوتی

بهداشت و رعایت همه جانبه آن به عنوان وجه مشترکی در کنترل و نابودی تمام بیماری ها و آفات در صنعت پرورش قارچ مهمترین و راحت‌ترین روش مبارزه با تمامی عوامل ناخواسته شناخته شده است .

برنامه بهداشتی باید بر اساس شستشو و ضد عفونی کردن سطح، ماشین آلات و لباس کارگران و مواردی از این دست ، ارزان ترین و موثرترین روش مبارزه با آفات است.

آشنایی با بیماری قارچ
آشنایی با بیماری‌های قارچ خوراکی

عوامل بروز بیماری های قارچ

در این زمینه، دو گروه بیماری به شرح زیر از اهمیت خاصی برخوردارند:

1- بیماری هایی که بر اثر عوامل زنده ایجاد می شوند.

2- بیماری هایی که بر اثر اختلالات ژنتیکی و مطلوب نبودن شرایط محیطی در سالن های پرورش قارچ ظاهر می شوند.

بیماری های گروه اول نسبت به گروه دوم از اهمیت بیشتری برخوردارند و در صورت بی توجهی به آنها می توانند بخش عمده ای از محصول را از بین ببرند، عوامل زنده نیز از لحاظ وارد نمودن خسارت کیفی و کمی بر محصول به دو دسته تقسیم می شوند :

  • موجوداتی که به صورت عامل بیماری زا (پاتوژن) مستقیماً به قارچ حمله و از آن به عنوان میزبان و محیط رشد استفاده می کنند و سرانجام باعث از بین رفتن محصول می شوند. در این گروه باکتری ها، قارچ ها و ویروس ها قرار می گیرند.
  • عوامل رقیب که با نابود کردن محیط رویشی به طور مستقیم باعث بروز خسارت در قارچ می شوند.

ثبت آفات و بیماری‌ها

بخش مهم دیگری از مبارزه با بیماری های قارچ، پایش و ثبت جمعیت آفات و نشانه های بیماری‌ در مزرعه است. این کار اطلاعات حیاتی در مورد شناسایی و دسته بندی نقاط مختلف یک مزرعه از حیث آلودگی،کارآمدی برنامه‌های بهداشتی و همچنین ضرورت استفاده از آفت‌کش را به ما ارائه می‌دهد.

مبارزه با مگس ها بعنوان مهمترین ناقلین بیماری ها در مزرعه قارچ بسیار حائز اهمیت است. تکنیک‌های ساده‌ای برای تعیین تعداد مگس ها و تعیین زمان شروع مبارزه با آنها وجود دارد.

تله های چسبناک، ورقه‌هایی پلاستیکی به ابعاد تقریبی 15 در 30 سانتیمتر هستند که با چسب پوشش داده‌ شده‌ است. این تله‌ها در سالن‌ کشت و پرورش، راهروها و سایر مکان‌ها که حائز اهمیت هستند، نصب می شوند. آمار بدست آمده از مگس های به دام افتاد در تعیین زمان بیماری دخیل هستند.

تیم کنترل بیماری

با تشکیل تیم کنترل بیماری‌ ها میتوان ضمن شناسایی نوع آلودگی و تعیین تعداد آنها بر روی بستر ، آن را ثبت نموده و این ثبت ها در قالب  گزارش‌های روزانه یاهفتگی، می تواند روند توسعه و تکثیر بیماری را در بستر و مزرعه قارچ نشان دهد.

اعضا این تیم قادر خواهند بود در حین بازدید از وجب به وجب سالنها به مبارزات مقطعی اختصاصی با بیماری هایی که تازه بر روی بستر تشکیل شده اندپرداخته و این کار اثرات بسزایی در جلوگیری از انتشار بیماری ها خواهد داشت.

مدیریت تلفیقی آفات و بیماری‌ها بعنوان مدرن ترین روش حفاظت از سلامت محصولات، به مقوله بهداشت توجه ویژه ای دارد. با این وجود در واحدهای تولیدی قارچ، واژه بهداشت، عموماً در مفهوم محدودتری به‌کار گرفته می شود.

این برنامه مدیریتی دارای سه بخش بسیار مهم است:
۱- جلوگیری از ورود حشرات و جانوران به سالن های کشت قارچ
۲- محدود نگه‌داشتن این موجودات که از سد مرحله اول عبور کرده‌اند.
۳- حذف آنهایی که باقی‌مانده‌اند.

برخی از بیماری های قارچی

در ادامه به معرفی برخی از شایع ترین بیماری های قارچ خوراکی میپردازیم.

بیماری ورتیسلیوم (حباب خشک)

این بیماری به وسیله گونه های ورتیسلیوم (Verticllium) به خصوص گونه های «V,mathousei» به وجود می آید. علائم مشخصه این بیماری، ظهور نقاط آبسوخته روی کلاهک قارچ و تبدیل آنها به لکه هایی به رنگ قهوه ایی مایل به خاکستری است. چنانچه آلودگی در مراحل اولیه رشد قارچ صورت گیرد باعث بدشکلی کلاهک می شود و بازار پسندی آن را کاهش می دهد. علاوه بر این ممکن است قارچ های ساپروفیت دیگر مانند کپک سفید خاکستری رنگ نیز با رشد روی لکه های ایجاد شده روی کلاهک قارچ، خسارت را افزایش دهند.

بیماری حباب خشک (ورتیسلیوم)
بیماری حباب خشک (ورتیسلیوم)

در مراحل پیشرفته بیماری، کلاهک قارچ چروکیده می شود و بافت آن حالت چرمی به خود می گیرد. بسیاری از قارچ ها در مراحل اولیه رشد مورد حمله ورتیسلوم قرار می گیرند و جوش ها با حباب های خشک کوچکی روی کلاهک قارچ تشکیل می شوند. منابع اصلی آلودگی اولیه را کمپوست قارچ اطراف سالن ها یا هاگ قارچ های موجود در فضای سالن محل رشد و پرورش قارچ تشکیل می دهد. اندام های آلوده کننده قارچ انگل ممکن است به وسیله ترشحات آب آبیاری روی کلاهک قارچ قرار می گیرد و به وسیله مگس ها و حشرات دیگر به سایر محل های بستر منتقل شود.

رشد و نمو این بیماری درحرارت های بالاتر از 28 درجه سانتیگراد بهتر است. تهویه مناسب (کم) و رطوبت نسبی بالا، توسعه بیماری را افزایش می دهد. به منظور جلوگیری از آلودگی قارچ های سالم، باید بلافاصله بعد از چیدن قارچ های آلوده را از بین برد. ضمن رعایت کامل بهداشت زراعی در صورت مشاهده بیماری در بسترها، حرارت سالن باید به کمتر از ۱۴ درجه سانتیگراد کاهش داده شود.

بیماری دنبلان کاذب

این بیماری «Diehliomyces microspores» که پیش از این «Pseudobalsamia» نامیده میشد از نوعی قارچ انگلی به وجود می آید.

با شیوع این بیماری معمولاً میسلیوم قارچ به صورت توده ای پنبه ای شکل در سطح بستر قارچ در سالن ها دیده می شود. این توده پنبه ای شکل به سرعت افزایش حجم پیدا می کند و به رنگ صورتی متمایل به قهوه ای در می آید و شکل اندامی چروکیده و رویشی شبیه به مغز گاو یا قارچ دنبلان را پیدا می کند.

در بسترهای آلوده، بوی نامطبوع خاصی استشمام و کاهش چشمگیری در میزان محصول، به خصوص در محل های آلوده بستر دیده می شود. اسپورهای «Diehliomyces» معمولاً همراه خاک پوششی به بسترهای پرورش قارچ خوراکی وارد می شوند. مهم ترین روش کنترل این بیماری پیشگیری است. اگر شرایط زیست محیطی مساعد برای گسترش بیماری وجود نداشته باشد این بیماری به وجود نمی آید، این شرایط عبارتند از: افزایش رطوبت بسترها، حرارت بالاتر از ۲۰ درجه سانتیگراد بعد از افزودن خاک پوششی و تهویه کم همراه را طوبت نسبی بالا.

بیماری دنبلان کاذب

سفیدک یا بیماری تار عنکبوتی

این بیماری با قارچ «Cladobtryum dendroides» که قبلاً «Dactylium dendroides» نامیده می شد، به وجود می آید. میسلیوم قارچ به صورت پوشش رویشی سفید رنگ ابریشمی روی سطح خاک پوششی بسترها را می پوشاند. میسلیوم قارچ در سطح پوششی به هر طرف گسترش یافته و در مسیر حرکت خود تمام اسپورفورهای موجود در سطح بسترها را می پوشاند. میسلیوم های مسن و پیرتر از حالت ابریشمی به صورت پوشش سفید رنگ تغییر حالت می دهند. قارچ های مورد حمله رنگ خود را از دست می دهند و حالت آبکی و نرم پیدا می کنند و در مرحله پیشرفته بیماری، توده میسلیوم قارچ انگل به صورت توپ کروی شکل، اسپورفورها را در بر می گیرد. این بیماری در کشت و صنعت هایی که پرورش قارچ به صورت فشرده صورت می گیرد، درطول دوره رشد فعال است و خسارت زیادی وارد می کند.

بیماری تارعنکبوتی یا سفیدک
بیماری تارعنکبوتی یا سفیدک

عمده ترین منبع آلودگی اولیه این بیماری، خاک پوششی است. بنابراین پاستوریزاسیون دقیق خاک پوششی بسیار ضروری است. در فواصل زمانی متعدد که بیماری در سالن ها ظاهر می شود، خاک پوششی و مناطق آلوده باید به وسیله فرمالین ۱۵ درصد ضدعفونی شود. معمولاً عملیات ضدعفونی، سرعت پیشرفت بیماری را کاهش می دهد یا از آن جلوگیری می کند.

قارچ های هرز (رقیب)

گروه زیادی از قارچ های «هیفومیست» که در اصطلاح کپک نامیده می شوند، روی بسترهای قارچ مشاهده می گردند. این قارچ ها در سالن های پرورش بسیار فراوانند که عمدتاً به نام قارچ های رقیب یا قارچ های هرز نامیده می شوند. این قارچ ها از نظر سرعت جذب مواد غذایی و قدرت تطبیق با شرایط اکولوژیکی بر قارچ خوراکی، برتری داشته و می توانند بدون تأثیر آنتاگونیستی روی قارچ خوراکی، به سرعت روی بستر مستقر شده یا اینکه مستقیماً از رشد میسلیوم قارچ خوراکی جلوگیری کنند، در جذب مواد غذایی با آن رقابت نموده و در نتیجه محصول را به طور غیرمستقیم کاهش دهند.

از مهم ترین «قارچ های هرز» می توان موارد ذیل را نام برد:

کپک قهوه ای

این نوع با قارچ «papulaspora byssina» به وجود می آیند. ابتدا میسلیوم قارچ به صورت توده سفیدرنگ روی سطح خاک پوششی و کمپوست بسترها دیده می شود پس از مدتی اسپورزایی کرده و رنگ قهوه ای پیدا می کنند. در نقاط آلوده خاک پوششی، قارچ خوراکی قادر به رشد نبوده و در نتیجه میزان محصول کاهش پیدا می کند.

کپک های سبز و آبی

این کپک ها عمدتاً به وسلیه قارچ «Trichodema viridae» و بعضی گونه های «Penicillium» و «Aspergillus» به وجود می آیند. در محل های آلوده کلنی سبزرنگ قارچ همراه با حاشیه سفید رنگ روی بسترها به خصوص در محل هایی که مواد آلی کاملاً تجزیه نشده باشند دیده می شوند. این کپک ها با ترشح مواد سمی از تولید قارچ خوراکی در مکان های آلوده جلوگیری می کنند. قارچ «Trichodema koningii» نیز که سبز است، به عنوان انگل روی قارچ خوراکی گزارش شده است.

کپک سبز زیتونی

قارچ «Chaetomium olivaceum» یکی دیگر از قارچ های هرز است که ممکن است با رشد روی بیشتر کشت قارچ، کلنی سبز زیتونی ایجاد کند. توده میسلیومی قارچ به رنگ خاکستری سفید، اغلب با میسلیوم قارچ خوراکی در مراحل پنجه دوانی اشتباه گرفته می شود. این قارچ عموماً روی کمپوست رشد می کند و هرگز روی خاک پوششی به رشد و نمو نمی پردازد. معمولاً این کپک به وسیله تولید اندام های باردهی سبز زیتونی خود (که به اندازه نخود و دارای زواید فراوانی است) قابل تشخیص و شناسایی می باشد. این اندام ها به تعداد زیاد روی کلش تشکیل می شوند و با چشم غیر مسلح به وضوح قابل رؤیت هستند.

کپک اَتشی

قارچ «Neurospora crassa» بعد از ضدعفونی سالن ها، چنانچه کمپوست مصرف شده در اطراف یا در سالن ها برای مدتی باقی بماند توسعه می یابد. میسلیوم در ابتدای رشد به رنگ سفید کرمی است، اما به زودی رنگ نارنجی به خود می گیرد. توده میسلیوم پنبه ای شکل و اغلب به صورت تار عنکبوت در فضای سالن دیده می شود قدرت اسپورزایی قارچ بسیار بالاست و اگر این قارچ در کشت و صنعت ظاهر شود کنترل آن بسیار مشکل خواهد بود.

قارچ های هرز کلاهدار

اکثراً این قارچ ها متعلق به جنس «Coprinus» است گونه «C.lagopus» و  «C.comatus» در کمپوست قارچ به فراوانی دیده می شود. این قارچ که دارای کلاهک فلس دار با ساقه ای بلند است، به صورت توده ای به سرعت رشد می کند و کلاهک چتری آن به فراوانی تولید می شوند. کلاهک این قارچ خیلی زود از بین می رود و به رنگ سیاه در می آید به همین دلیل به این قارچ «lnk – caps» نیز گفته شده است.

قارچ «C.cinereus» هنگامی در بستر ها دیده می شود که تهیه کمپوست به روش صحیح انجام نشده باشد. زمانی که این قارچ در یک نقطه از بستر رشد می کند نشانه آن است که مواد اولیه کمپوست به طور کامل آماده نشده و در صورت مراقبت کامل از بسترها و اعمال مدیریت صحیح در سالن این قارچ به میزان تولید قارچ خوراکی خسارت چندانی نخواهد زد.

بیماری باکتریایی قارچ خوراکی

در گروه بیماری های قارچ خوراکی، باکتری های بیماری زا جایگاه ویژه ای از نظر میزان خسارت دارند و علت آن مساعد بودن شرایط محیطی سالن پرورش برای رشد و تکثیر باکتری ها است.

بالا بودن رطوبت نسبی (بیش از 80 درصد) و دمای 16 تا 25 درجه سانتیگراد موجب می شود که این گروه از میکروارگانیسم ها، به سرعت تکثیر و به طریق مختلف در تمام سالن یا سالن ها پخش شوند و به صورت اپیدمی در آیند. آلودگی ها در نهایت به تقلیل کمیت و به خصوص کیفیت محصول منجر می شوند.

بیماری لکه قهوه ای قارچ خوراکی

بیماری لکه قهوه ای اولین بار به وسیله تولاس (1915) شناسایی و عامل آن درسال1919 «Pseudomonas tolaasii» نامگذاری گردید (1995،Geels). خصوصیات بیماری عامل آن را اولین بار پین در سال 1919 ارائه کرد و درسال اولین 1979 دوباره به وسیله ونگ و پرس به صورت مشروح توصیف و عامل بیماری ( P.tolaasii) تایید شد. عامل بیماری باعث ایجاد لکه های زرد کمرنگ روی کلاهک و پایه می شود. لکه ها با گذشت زمان، قهوه ای تیره و شکلاتی می شوند.

بیماری تیغه گریان

کلاهک های جوان و بسته علائم بیماری را نشان نمی دهند، ولی تیغه ها حتی قبل از پارگی پرده و جدایی از پایه به وسیله باکتری مورد حمله قرار می گیرند. با پاره شدن پرده مشاهد می شود تیغه های مبتلا اغلب توسعه نیافته و لکه یا نقاط کوچک قهوه ای تیره در کناره ها و لبه های پایینی خود دارند. با توسعه این نقاط در قسمت مرکزی ترشحات باکتریایی به صورت قطرات بزرگ و سفید مایل به کرم قابل مشاهده است.

در آلودگی های شدید، فضای بین تیغه ها پر از ترشحات باکتریایی می شود بافت تیغه ها پر از ترشحات باکتریایی می شود، بافت تیغه ها متلاشی می گردد و به صورت سطوح یا نواحی لزج در می آید که در نهایت، تیغه ها به توده مخاطی تبدیل می گردند و کلاهک تا حدودی از حالت و شکل طبیعی خارج می شود.

عامل بیماری تیغه های اشک ریز (چکه کن)

بیماری به وسیله یک گونه باکتری به نام «Pseudomons  agarici  yong,1970» ایجاد می شود. این باکتری از گروه باکتری های فلورسنت می باشد. بینگ و همکارانش (1980) این باکتری را در گروه «PNA – I» قرار داده اند. این باکتری با یک و بندرت دو تاژک قطبی، روی محیط «کینگ بی» (KB) تولید رنگدانه سبز می کند.

« کاتالاز» و « اکسیداز» مثبت بوده، ولی در آزمون های تولید لوان، پوساندن سیب زمینی، ذوب ژل پکتات، آرجی نین دی هیدرولاز، احیای نیترات، هیدرولیز ژلاتین، نشاسته و اسکولین به عوامل رشد منفی نیازمندیم.

تحقیقات نشان داده است که ازقندهای آرابینوز، فروکتوز، گالاکتوز، گلوکز، مانیتول و ریبوز، اسید تولید می شود، ولی از قندهای آدونیتول، سلوبیوز، دکسترین، گلیکوژن، اینوزیتول، سوربیتول، نشاسته، سوکروز، تری هالوز یا زایلوز، اسید تولید نمی گردد. این بیماری از استات، بنزوات، سیترات، فورمات، فورمارات، گلوکونات، لاکتات، پروپیونات و سوکسینات استفاده می کند، ولی از گالاکتورونات، اگزالات و تاراتات به عنوان منبع کربن استفاده نمی کند. «استرین تیپ» باکتری «ATCC 25941 NCPPB 2289 PDDCC 2656» است.

بیماری مومیایی شدن قارچ خوراکی

با ظهور اولین علائم بیماری در چین های دوم و سوم، میسلیوم قارچ از بین می رود و در نتیجه، مقدار عملکرد به شدت کاهش می یابد. بعضی علائم این بیماری با نشانه های بیماری های ویروسی و یک نوع اختلال ناشی از عوامل غیر زنده تا حدودی مشابه است. اصلی ترین خصوصیت این بیماری، سرعت زیاد انتشار آن است به طوری که پس از ظهور در نقطه ای کوچک از بستر در هر روز ، حدود 10 تا 25 سانتیمتر در طول بستر پیشروی می کند. در این بیماری کلاهک ها ظاهر می شوند ولی به حد بلوغ معمول (متعارف) نمی رسند و ممکن است در مرحله دکمه ای باقی بمانند. قارچ های رشد یافته با کلاهک کوچک و به صورت نامتقارن، روی پایه خمیده قرار می گیرند. توسعه فراوان میسلیوم در اطراف پایه ساقه از علائم بارز این بیماری است قارچ های بریده به رنگ قهوه ای متمایل به قرمز می باشند. کلاهک های بیمار اغلب نمی پوسند، بلکه به صورت چرمی و خشک در می آیند. گاهی متلاشی شدن کلاهک نیز دیده می شود ولی بارزترین علائم کج  چرمی و خشک شدن کلاهک است. در برش کلاهک حفره هایی پر از مایع مخاطی دیده می شود (Schisler ,Sinden and Sigel 1968).

عامل بیماری مومی شدن قارچ

عامل بیماری تقریباً ناشناس است. شیسلر و همکاران (1968) با بررسی سبب شناسی بیماری مومی شدن قارچ خوراکی، عامل بیماری را یک باکتری ناشناس رشته ای کوتاه و گرم منفی به نام «Pseudomonas  sp» اعلان کرده اند و نسبت به ارتباط نزدیک این باکتری با «P . tolaasii» معتقدند، ولی با آن یکسان نمی باشد. این محققان و نیز فرمور (1986) معتقدند که این باکتری بر خلاف سایرباکتری «درون سلولی» عمل می کند. هانت و گریب (1989) نیز بر ناشناسی هویت واقعی عامل این بیماری اذغان داشته اند.

بیماری های ویروسی قارچ خوراکی

مجموعه ای از چند ویروس موجب بیماری خطرناک در قارچ خوراکی می شوند که تحت نام های بیماری قهوه ای، ساقه آبکی، بیماری -X و خشکیدگی قارچ در منابع گزارش شده است. این بیماری موجب خسارت شدید به محصول قارچ خوراکی در بسترها می شود. معمولاً ساقه قارچ بر اثر بیماری کشیده می شود و قارچ به شکل چوب طبل یا بشکه ای شکل در می آید و کلاهک قبل از موعد باز می شود. باید توجه داشت که باز شدن قبل از بلوغ تیغه های کلاهک قارچ و دراز شدن ساقه قارچ ها ممکن است بر اثر عوامل زیست محیطی و زراعی نیز به وجود آید. بیماری های ویروسی ممکن است علائم مشخصی نداشته باشند، اما کاهش میزان محصول در واحد سطح شاید بهترین و مشخص ترین علامت بیماری باشد ویروس باعث ضعیف شدن و کاهش میسلیوم قارچ می شود. این میسلیوم ها روی محیط کشت های مصنوعی نیز (درمقایسه با قارچ سالم) از رشد مطلوبی برخوردار نیستند.

تاکنون شش ویروس از قارچ های خوراکی جداسازی شده است انتقال ویروس ها از طریق اسپور و بذر قارچ به راحتی صورت می گیرد. لارو ها و زنبورهای «phorid» و کنه های «Tarsonemid» هم به عنوان ناقلان ویروس های قارچ خوراکی در منابع گزارش شده اند.

نماتودهای انگل

سه دسته نماتود معمولاً در محیط های پرورش قارچ خوراکی مشاهده می شود که عبارتند از نماتودهای ساپروفیت (آزاد)، نماتودهای شکارچی و نماتودهای انگل.

نماتودهای انگل «Ditylenchus myceliophagus» و «Aphlenchoides  composticola»، خسارت شدید به محصول وارد می کنند. هر چند نحوه تغذیه این دو جنس نماتد روی قارچ متفاوت است هردو باعث خسارت شدید، کاهش رشد میسلیوم قارچ در کمپوست و بروز آلودگی ثانویه به وسیله باکتری ها می شوند. این تماتودها معمولاً در مواقعی که خاک پوششی یا کمپوست مورد استفاده به خوبی پاستوریزه نشده باشند، خسارت شدید وارد می آورند.

مبارزه با بیماری های قارچ خوراکی نیازمند تلاش مداوم در اجرای بخش‌های مختلف برنامه مدیریتی است و نقص در هر بخش سبب افزایش سریع جمعیت آفات و بیماری ها خواهد شد. فلذا تلاش شده است تا در این بخش به ارائه مقالات علمی و کاربردی همت گمارده تا شما پرورش دهندگان عزیز را در این امر یاری رسانیم. مقالات بیماری‌های قارچ خوراکی بخشی از کلینیک قارچ است.

دکمه بازگشت به بالا