آموزش تولید و پرورش قارچ

برداشت قارچ خوراکی در مزرعه پرورش

نکات مهم در برداشت قارچ خوراکی

پس از طی دوره رشد رویشی و مرحله هوادهی، دوره برداشت قارچ دکمه‌ای در دوره‌های یک هفته‌ای با نام فلاش انجام می‌گیرد. در شرایط عمومی انتظار می‌رود تا ۵۰% محصول یک سالن در فلاش اول، ۳۵% فلاش دوم و ۱۵% در فلاش سوم برداشت شود.

در طول دوره فلاش قارچ‌ ها با سن‌ های مختلف بر روی بستر ظاهر خواهند شد که پس از برداشت آنها، سالن وارد یک دوره بدون قارچ با نام استراحت (Break) ۲ تا ۳ روزه خواهد شد. تعداد فلاش‌ها بر اساس استراتژی تولید مزرعه، میزان کمپوست مصرفی و میزان آلودگی در مزرعه و سالن‌های برداشتی ۲ تا ۴ فلاش خواهد بود. برداشت بیش از ۳ فلاش ضمن کاهش سطح کیفی قارچ تولیدی، خطر بیماری و آلودگی در مزرعه را افزایش می‌دهد.

دما در فلاش یک برداشت قارچ

در فلاش یک دمای بالای کمپوست باعث تسریع در رشد و رسیدن قارچ می‌شود. عموما کمپوست در برداشت اول فعالیت بالایی دارد و وقتی با دمای ۱۹-۲۰ درجه،  وارد  مرحله برداشت شود پس از 2 تا 3 روز دمای کمپوست به ۲۴-۲۵ درجه خواهد رسید.  اگر دمای کمپوست در بدو شروع فلاش یک بالاتر از آن  باشد، در ادامه  دمای کمپوست نیز بیشتر  و به ۲۷ درجه نیز  خواهد رسید. درنتیجه این افزایش گرما در کمپوست، قارچ ها با از دست دادن آب زودتر رسیده (پشت باز شده) و کیفیت خود را از دست خواهند داد. بنابراین مقوله دمای کمپوست در زمان ورود به مرحله برداشت از اهمیت ویژه ای برخوردار است و باید با دقت و بر اساس استاندارهای تعیین شده به کنترل دما پرداخت. بهترین دمای هوا در طول دوره برداشت۱۷-۱۸درجه سانتیگراد است.

رطوبت در دوره برداشت قارچ

قارچ دکمه‌ای فاقد لایه و پوسته محافظتی ضخیمی است بنابراین به خشکی و رطوبت محیط بسیار حساس است. اگر رطوبت نسبی سالن در دوره برداشت بیشتر از استانداردهای تعیین شده باشد، علیرغم اینکه در هنگام برداشت قارچ  به لحاظ ظاهری بر روی بستر مرغوب به نظر می رسد، ولی به دلیل رطوبت سطحی قارچ به محض لمس آن با دست قارچ تغییر رنگ  (Discoloration) داده و سبب افت میزان بازار پسندی آن خواهد شد.در نقطه مقابل با کاهش رطوبت نسبی سالن به کمتر استانداردهای تعیین شده، ضمن تغییر رنگ در سطح قارچ باعث تشکیل فلس روی کلاهک قارچ می‌شود(Scaling). بهترین میزان رطوبت نسبی در دوره برداشت 80-85% است.

در هنگام برداشت گاهی قارچ‌ها به هم از پایه چسبیده‌اند که به آن ها خوشه یا کلاستر (cluster)می‌گویند. قارچ ها در این موارد به‌سرعت تغییر رنگ داده که علت آن نیز رطوبت زیاد سطوح قارچ به دلیل عدم جریان مطلوب هوا دربین قارچ های خوشه است.یکی دیگر ازدلایل خوشه ای شدن قارچ بر روی بستر، مشکلات ژنتیکی اسپان مصرفی است. توصیه می شود تا خوشه قارچ ها به‌ سرعت از بستر برداشت شوند.

آب و بستر برداشت قارچ

بر اساس تحقیقات بعمل آمده به ازای هر کیلو قارچ برداشت‌ شده از سطح بستر، دو لیتر آب از بستر کاسته می‌شود که باید بعد از هر برداشت آب کافی و مورد نیاز بستر در قالب آبیاری به بستر بازگردانده شود. در صورت عدم تامین منطقی آب بستر،در برداشت‌های بعدی کاهش در تولید حادث خواهد شد.در صورت عدم استفاده از خاک پیت و مرغوب و جایگزینی آن با خاک هایی با ظرفیت نگهداری پایین آب، آب در بستر سریع جذب و تبخیر خواهد شد بنابراین باید با تعدد آبیاری در طول دوره برداشت، به تامین آب از دست رفته پرداخت.در صورت استفاده از خاک هی مرغوب (پیت) با ظرفیت نگهداری بالای آب،تعداد دفعات آبیاری در بستر به شدت کاهش خواهد یافت.

 فلاش دوم و سوم برداشت قارچ

بعد از اتمام برداشت اول نوبت به فلاش دوم برداشت است. بهتر است دمای هوا باید کم  و به حدود ۱۶-۱۷ درجه برسد. میزان اختلاف دمای کمپوست و هوا نشانه میزان فعالیت کمپوست و می‌تواند دلیل رشد سریع و  با کیفیت محصول تولیدی باشد. عموماً دمای کمپوست در فلاش دو دچار افت ۱ تا ۲ درجه‌ای خواهد شد و به همین دلیل در فلاش دو میزان تولید و حتی کیفیت محصول تولیدی نسبت به فلاش یک دچار افت نسبی می‌شود.

برداشت سوم به دلیل  مقدار محصول کم تر از نظر کمی وکیفی به نسبت فلاش های قبلی و احتمال شیوع بیماری به‌خصوص حباب خشک، تارعنکبوتی و افزایش جمعیت حشرات ، کمتر مورد توجه و نظر پرورش دهندگان قرار میگیرد.بااین‌وجود برخی پرورش‌دهندگان به دلیل هزینه بالای خود درتولید خواهان بهره‌برداری از فلاش سه هستند.

قارچ‌ها نسبت به شرایط برداشت و بعدازآن بسیار حساس هستند. از بارزترین آن‌ها می‌توان به تغییر رنگ اشاره کرد.نامناسب بودن شرایط پرورش مانند: رطوبت زیاد یا کم، تبخیر کم، هوای کم، هوای خشک موجب مسئله و علت تغییر رنگ قارچ هستند. تغییر رنگ، تأخیر در برداشت و چیدن نامناسب نیز جزء عواملی هستند که کیفیت قارچ را کاهش می‌دهند.

اندازه قارچ‌ ها

قارچ‌ ها از نظر اندازه و قطر کلاهک در زمان برداشت به چند گروه تقسیم می‌شوند
۱- قارچ‌های کوچک یا Baby که قطر آن‌ها ۱۵-۴۵ میلیمتر است.
۲- قارچ‌های متوسط که قطر ۴۵-۶۰ میلیمتر دارند.
۳ -قارچ‌های بزرگ که قطر کلاهک آن‌ها ۶۰-۱۰۰ میلیمتر است.

کیفیت قارچ به رنگ، تراکم بافت، بسته بودن کلاهک و بوی مطبوع آن بستگی دارد. زمان برداشت یا به عبارت بهتر برداشت به‌ موقع رابطه مستقیم با کیفیت و ماندگاری قارچ دارد. قارچ‌های دارای بافت سفت و کلاهک بسته دارای کیفیت بیشتری هستند، تا قارچ‌هایی با کلاهک از پایه جدا شده و دارای بافت نرم. برداشت قارچ باید بر اساس زمان بلوغ انجام شود نه بر اساس اندازه قارچ.

بیشترین مشکل کیفیت در اغلب موارد در فلاش اول و روز اول برداشت در روز آخر برداشت ایجاد می شود (تغییر رنگ و قطرات آب بر روی قارچ)  در روز اخر برداشت پرده نازک، پایه قارچ بلند و تغییر رنگ کیفیت قارچ را کاهش می‌دهد.

مشکل فلاش دوم عمدتا در روز آخر ان است و قارچ زود بالغ و باز می‌شوند. مشکل فلاش سه اغلب مشکل تغییر رنگ قارچ است.

هوادهی عامل بسیار مهمی در تشکیل تعداد مناسب قارچ بر روی بستر است. با عدم رعایت ریتم کاهش دما در هوادهی( کاهش شدید دمای هوا به دمای۱۷-۱۸ درجه در کمتر از سه روز) و به دلیل ظهور تعداد زیاد قارچ بر روی بستر، رقابت ایجاد شده در بین قارچ‌ها برای مواد غذایی و آب کافی، افزایش دما محیط و بستر و تجمع گازکربنیک در سالن و بستر می‌شود نتیجه آن چیزی جزء افت شدید کیفیت محصول یعنی قارچ هایی با پایه های بلند و پشت باز شدن( رسیدن ) زودهنگام نخواهد بود.

برداشت قارچ برداشت قارچ خوراکی در مزرعه پرورش
برداشت قارچ

تکنیک ها و روش های پرورش تنها پارامترهای تعیین کننده کیفیت محصول نیستند

برداشت، در حسرت ایده آل بودن تمام فاکتورهای دخیل در تولید اعم از کیفیت کمپوست و خاک دهی و خاک پوششی، تکنیک سالن دار در پرورش و… در روز 10 – 11، پس از شروع دوره هوادهی با شوک سالن پرورش قارچ با بستری با قارچ های عمده 95 – 85% کوچک (1 تا 3 سانتی متر) مواجه خواهیم شد و بعضاً قارچ های درشت با قطر 5 سانت و بیشتر نیز به چشم می خورد.

متأسفانه به دلیل عدم آگاهی و آموزش حرفه ای پرسنل برداشت، قارچ چین ها و به دلیل راحتی کار و صرفه اقتصادی خود تنها از همان ابتدا اقدام به برداشت با حجم زیادی از قارچ های با قطر 5 سانتی متر، گذر زمان بانی خواهند بود و در روزهای آتی برداشت با حجم زیادی از قارچ های برداشتی مواجه شده و از آنجا که تنها به کیلوگرم قارچ برداشت برای برداشت مهم است بدون در نظر گرفتن کیفیت محصول برداشتی به انتظار روز دوم و سوم و چهارم … خواهد ماند که نتیجه آن چیزی جز خسران و ضرر برای مجموعه نخواهد بود.

با ادامه رشد پین ها با کوچک و متوسط در 24 و 48 آتی با بستری مواجه خواهیم شد که پوشش سفید رنگی از قارچ کاملاً پر و پوشیده خواهد بود. محصول چنین بستری قارچ ضعیف، در شرف بازشدن چیزی نیست و عمدتاً چنین محصولی به دلیل عدم ماندگاری محیط از اقبال خوبی در فروش نیز برخوردار نخواهد بود و در چینی شرایطی ضمن افزایش میزان بار درجه 3 و کاهش ارزش قیمتی محصول در بازار فروش و معمولاً نیست.

مزرعه و واحد بازرگانی دچار سردرگمی خواهند شد که دلیل آن را شاید به درستی نخواهند دانست.

درست است که باید به قارچ چین دائماً گوشزد کرد که از ریزچینی بپرهیزد و تنها به برداشت قارچ های درشت اکتفا کند ولی باید در صورت اجرای دائمی این دستور در تمام ایام برداشت، مطمئناً به دلیل تراکم زیر قارچ های متوسط در شرف بازشدن، هیچگاه قارچ های درشتی بر روی بستر نحواهیم داشت.

بدیهی است که در روز اول برداشت و حتی روز صفر برداشت که بستر با تراکم پین های زیاد مواجه است باید شرایطی را برای رشد پین ها و تبدیل به قارچ دشت در روزهای آتی ایجاد کر و این کار تنها با حذف درصدی از قارچ های ریز در روز صفر دما 1 برداشت امکان پذیر است. یعنی در کنار برداشت قارچ های درشت موجود در بستر در این ایام اقدام به برداشت قارچ های درشت و ریز می شود تا فضای لازم برای افزایش سایز قارچ ها در روزهای آتی را فراهم آورد.

قطعاً این روش برای تیم برداشت با تفکر تستی بسیار آزاردهنده خواهد بود ولی با کمی صبر و تمرین متوجه خواهید شد اگر در روز اول درصدی از قارچ های متوسط و کوچک را ضرر کنیم در روزهای 2 و 3 و 4 برداشت با افزایش برداشت قارچ هایی با سایز و با کیفیت و کمیت ایده آل برای مجموعه تولید خواهد داشت.

زمان برداشت قارچ

تکنیک ها و روش های پرورش تنها پارامترهای تعیین کننده کیفیت محصول نیستند و روش برداشت نیز بر روی کیفیت نهایی محصول برداشت اثرگذار است. قارچ ها فاقد لایه محافظتی بیرونی هستند و همین موضوع آنها را به محصول بسیار حساس تبدیل کرده است. پس گفتنی نیست که باید میزان ضربه خوردن و زخمی شدن قارچ باید به حداقل برسد.

برای انجام عملیات برداشت خوب توجه به نکات ذیل الزامی است:

1 – تماس حداقلی قارچ با دست در زمان برداشت و قراردادن در ظروف، این بدین معنی است که پس از برداشت قارچ بلافاصله آن را در ظرفی قرار دهید که قرار است با آن فروخته شود.

2 – در هر بار دراز کردن دست به سمت بستر برای برداشت قارچ تعدا قارچ های زیادی را در دست قرار گیرند که با تعداد کم قارچ در دست این مورد امکان پذیر است.

3 – به طور مرتب دستان خود را به منظور پرهیز از خاکی شدن قارچ تمیز کنند. تیغه چاقو را مرتب به منظور جلوگیری از خاکی شدن و ایجاد برش و ایجاد اثر برش بر روی ساقه قارچ، مرتب تمیز کنید.

4 – هیچگاه سعی نکنید تا تمام قارچ های بستر را از یک سمت یا طرف طبقه برداشت کنید زیرا عمل مانع از آسیب رسیدن به قارچ ها در حین برداشت خواهید شد.

5 – وضعیت قرار گرفتن مناسب قارچ چین ها و تسلط بر بستر در عملیات برداشت بسیار مهم است.

6 – نداشتن وضعیت قرار گرفتن بدین معنی است که قارچ چین ها خیلی سریع خسته می شوند و مانع از تمرکز آنها در حین کار خواهد شد.

داشتن وضعیت خوب سینی ارتفاع سکوی قارچ چینی، ارتفاع مناسب از طبقات و تجهیزات که امکان برداشت را از طبقات زیرین راحت تر کند.

7 – تمام طبقات باید براحتی در دسترس قارچ چین باشد.

8 – سکوی قارچ چینی به شکلی طراحی شود که تمام مایحتاج عملیات برداشت را به روی آن قرار دهیم.

برداشت قارچ خوراکی در مزرعه پرورش
برداشت قارچ خوراکی در مزرعه پرورش

عملیات برداشت قارچ خوراکی بی شک یکی از مهمترین فعالیت های یک مزرعه پرورش قارچ خوراکی است . به این صورت که عملیات صحیح برداشت ضمن تولید محصولی با کیفیت به همراه پارامترهای دیگر نظیر سودآوری بیشترمزرعه، کنترل بموقع و موثر آفات و بیماری ها سبب آرامش تیم تولید و فروش در رقابت با سایر همکاران و مزارع نیز می شود. برخی از فعالان صنعت قارچ معتقد هستند برای پرورش یک قارچ چین حرفه ای قریب به یکسال زمان نیاز است که در بحث منابع انسانی مساله بسیار مهم و قابل توجهی می باشد. ویدئو آموزشی زیر یه دوره فشرده و کوتاه از نکات مهم در اجرای عملیات صحیح برداشت قارچ به صورت دستی است. تقدیم به شما.

لطفا ما را از نظرات خود مطلع کنید.

 

برای کسب اطلاعات بیشتر می توانید به آموزش تولید و پرورش قارچ مراجعه نمایید.
5/5 - (1 امتیاز)

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا