کمپوست قارچ چیست ؟

کمپوست قارچ چیست و چرا استفاده می‌شود؟ قارچ‌ها گیاه نیستند! یعنی به جای این که مانند گیاهان با سبزینه (کلروفیل) خود طی فرآیند فوتوسنتز غذای خود را تولید کنند، برای تأمین انرژی و رفع نیازهای غذایی خود از مواد آلی ساخته‌ شدهٔ سایر موجوات زنده استفاده می‌کنند. در نتیجه باید غذای خود را از یک منبع خارجی تامین کنند که به آن منبع خارجی بستر رویش قارچ (کمپوست) می‌گوییم که نقش آن مانند خاک (به اضافه کود) در گیاهان است.

برای کشت قارچ به صورت پرورشی، باید به گونه‌ای مواد غذایی مورد نیاز رشد قارچ را فراهم کنیم؛ بدین منظور علاوه بر خاک پوششی از کمپوست استفاده می‌کنیم که به آن کمپوست قارچ گفته می‌شود.

 

تاریخچه کمپوست قارچ

در گذشته برای کشت و پرورش قارچ، از کود اسب به‌ عنوان کمپوست استفاده می‌شد. اما به‌ تدریج به دلیل تغییر وسایل نقلیه از اسب به ماشین، از تعداد اسطبل‌ های نگهداری اسب کاسته شد و لذا دیگر امکان این نبود که برای پرورش قارچ در سطح تجاری به کود اسبی تکیه شود. بطوریکه کم شدن تعداد اسب‌ ها در طی سال‌های 1920 باعث شد تا کشاورزان اروپایی برای تهیه کمپوست به فکر یافتن جایگزین بیفتند و به صورت ابداعی و تجربی منابع جدیدی برای تهیه کمپوست روی‌ آورند. این تلاش ها و تجربه ها کم کم سیر تکاملی خود را طی کرد تا اینکه بالاخره در سال 1950-1953 توسط سیندن و هاوزر روش ساخت کمپوست سنتتیک با جایگزینی موادی چون کلش گندم و کود مرغی ابداع شد.

 

مراحل تولید کمپوست قارچ

تولید کمپوست قارچ عموما در دو مرحله انجام می‌شود که مرحله نخست یا اصطلاحاً فاز اول (Phase I) عبارت است از مخلوط، مرطوب، جمع کردن و هوا دادن یا برگردان کردن مواد اولیه تولید کمپوست و به محلی که این عملیات انجام می‌شود، «Compost yard» می گویند.

مرحله دوم یا فاز دو (Phase II) مرحله‌ای است که فعل و انفعالات شیمیایی در مواد اولیه صورت می‌گیرد که معمولا روند این فاز طی شرایط کنترل شده و معمولاً در تونل‌های دارای شرایط بهینه انجام می‌گیرد.

البته در حال حاضر در برخی کشورها و کارخانجات پیشرفته، فرآیند کمپوست‌سازی شامل فاز سوم (Phase III) نیز می‌شود که در ادامه آن را توضیح خواهیم داد.

 

مواد اولیه برای تولید کمپوست قارچ:

تهیه کمپوست قارچ یک فرآیند شیمیایی است که طی آن مواد اولیه در ترکیب با هم و طی شرایط محیطی خاص واکنش شیمیایی انجام داده تا نتیجه دلخواه ما پدید آید. برای این فعالیت های شیمیایی حضور عناصر لازم است که این عناصر برای ساخت بستر رویش قارچ قارچ به شرح زیر می باشند:

 

1) آب

آب به عنوان ناقل و انتقال‌‌دهنده یون ها در تمامی فعالیت های میکروبی و غیر میکروبی بسیار حیاتی و مهم است. از آنجا که فرایند کمپوست سازی یک فراینده کاملا پیچیده میکروبی و شیمیایی است، نقش آب در آن بسیار حائز اهمیت است زیرا نقش  بسیار مهمی را در تنظیم PH مواد اولیه دارد.

 

نکته مهم در خصوص آب کمپوست
نکته مهم در خصوص مصرف آب در فرآیند کمپوست سازی، بالانس رطوبتی است، زیرا بین میزان آب و اکسیژن یک رابطه‌ معکوس وجود دارد. به این معنا که هر چقدر مقدار آب بالا باشد (رطوبت 75 درصد یا بالاتر) به همان اندازه مقدار هوا و فضای داخل کاهش می‌یابد و برعکس هر چه مقدار آب داخل کم باشد (67 درصد یا کمتر) مقدار هوای داخل و در نتیجه تهویه آن افزایش می‌یابد.

 

آبیاری کمپوست قارچ

آبیاری بیش‌ از حد کمپوست منجر به پر شدن فضاهای داخل توده کمپوست شده و قدرت نفوذ اکسیژن را به داخل کمپوست کمتر کرده و تهویه کمپوست را با مشکل مواجه می‌کند و این امر موجب حالت بی هوازی در کمپوست می‌شود. برعکس آن نیز اگر آب داخل کمپوست خیلی کم باشد تخلخل و فضای داخل کمپوست خیلی کم شده و هوا به‌ راحتی داخل کمپوست جریان می‌یابد و موجب تخلیه حرارتی داخل کمپوست شده و منجر به این می‌شود که کمپوست به‌ راحتی به پیک حرارتی مورد نظر خود برسد.

2) کلش گندم

مهم‌ترین ماده جهت آماده‌ سازی کمپوست قارچ در ایران، کلش گندم است که همان ساقه گندم پس از برداشت است و پایه کربنی فعالیت شیمیایی می‌باشد. کربن موجود در ساقه‌‌های گندم، منبع کربنی را جهت رشد میسیلیوم تشکیل می‌دهد.  این کربن در اصل در ساختار سلولزی، لیگنینی و همی سلولزی کلش گندم قرار دارد.

برتری کلش گندم نسبت به کلش دیگر غلات در کمپوست

البته از کاه کلش غلات دیگر نظیر جو و برنج نیز می توان استفاده نمود ولی کلش گندم نسبت به آنها برتری محسوسی دارد که دلیل آن استحکام در کنار انعطاف‌ پذیری بالای آن و همچنین وجود ماده پنتوز (نوعی قند) است. به دلیل پروسه تخمیر و اختلاط‌های مکرر مواد اولیه ساخت کمپوست، وجود این دو خصوصیت ( استحکام و انعطاف ) در کلش به عنوان اصلی ترین ماده اولیه در کنار سایر صفاتی که به آن اشاره خواهد شد، برای تولید بستر رویش مطلوب بسیار مهم و حیاتی است.

مضرات استفاده از کلش گیاهان (برنج و جو) در کمپوست

در صورت عدم مصرف کلش گندم و جایگزینی آن با کلش گیاهان دیگر ( برنج و جو) در اثر مخلوط کردن‌ های متوالی، پروسه تخمیر و گرمای بالای توده، کمپوست تولیدی له، خرد و در نهایت نرم و گریسی می‌شود که بر روند اکسیژن رسانی به داخل توده مشکلاتی را ایجاد و در نهایت کمپوست تولیدی نامرغوب خواهد شد.

بهترین کلش گندم برای تهیه کمپوست قارچ

بهترین کلش گندم برای تهیه بستر رویش قارچ، کلش گندم دیم می‌باشد زیرا در کشت دیم آب کمتر مصرف شده و کلش خشک‌تر است. نبود آب در بافت کلش باعث جذب کمتر آلودگی می‌شود که برای فرایند کمپوست سازی که در محیط و شرایط ایزوله صورت می‌گیرد بسیار مناسب خواهد بود. اما همیشه کاه و کلش گندم دیم در دسترس نیست از این رو از کلش گندم آبی نیز استفاده می‌کنند.

کلش گندم حاوی 36 درصد سلولز،  25 درصد پنتوزان، 16 درصد لیگنین است. سلولز و پنتوزان، هیدرات‌های کربنی هستند که از تجزیه آن‌ها قند ساده به وجود می‌آید و لیگنین در مراحل اولیه کمپوست‌سازی به کمپلکس لیگنین هوموس که یکی از مهمترین مواد پروتئینی مورد نیاز قارچ است، تبدیل می‌شود.

حفظ ساختار کلش بعد از خیس شدن در ساخت کمپوست

حفظ ساختار کلش بعد از خیس شدن مهم است زیرا کلش باید تخمیر هوازی شود تا قابل‌ استفاده قارچ باشد. کلش‌ های ساقه بلند و محکم در این مورد نقش مهمی دارند چرا که طی فرآیند تخمیر در تولید کمپوست کمتر خرد شده و از بین می روند، به همین دلیل در زمان خرید و انبار کلش باید دقت داشت و از کلش‌‌های ساقه بلند و طلایی هر سال برای همان سال استفاده کرد و از خرید و استفاده کلش های قدیمی و انبار شده سال های پیش خودداری کنیم زیرا استفاده از کلش های قدیمی در ساخت کمپوست قارچ دکمه ای باعث نرم شدن و گریسی شدن بافت توده کمپوستی می شود! همچنین باید از خرید کلش‌ های خرد و خاکی و خیس‌ خورده‌ی قدیمی پرهیز شود زیرا حاوی الودگی زیاد می باشند و سبب پایین آمدن کیفیت کمپوست می گردند.

3) سنگ گچ

سنگ گچ یا ژیپس (سولفات کلسیم) ماده دیگری است که برای تولید کمپوست قارچ بسیار ضروری و به جهت اهداف زیر از آن در تهیه کمپوست استفاده می‌گردد:

• • افزایش تهویه توده کمپوست:

    سنگ گچ چون دارای ساختار دانه‌ای است می‌تواند در بهبود ساختمان و ساختار فیزیکی و باز شدن ساختار کمپوست که در نتیجه آن بالا رفتن میزان تخلخل و تهویه بهتر برای توده کمپوست می‌باشد.

  • افزایش قابلیت جذب آب:

    با افزودن سنگ گچ، قابلیت جذب آب بالا رفته، آب اضافی نیز جذب می‌شود که برای حفظ و تنظیم رطوبت در فاز 1 و 2 ساخت کمپوست لازم می‌باشد.

  • تنظیم PH کمپوست:

    از دیگر فواید سنگ گچ، تنظیم PH توده کمپوستی در طول پروسه ساخت کمپوست و همچنین در طول دوره پرورش قارچ، به دلیل تولید اسیداگزالو استیک اسید، توسط میسیلیوم قارچ وجود سولفات کلسیم سبب تنظیم PH  کمپوست خواهد شد.

    برای آشنایی با عوامل موثر بر PH مقاله چه عواملی مقدار PH کمپوست را تعیین می کند؟ را مطالعه نمایید.

  • جذب آمونیاک:

    سنگ گچ جاذب یا تله آمونیاک توده کمپوست و جلوگیری از هدر رفت و تصعید آن است که سبب مغذی‌تر شدن کمپوست برای قارچ می‌شود.

  • تأمین کلسیم مورد نیاز میسیلیوم در مراحل رشد و پرورش قارچ.

4) کود مرغی

کود مرغی به عنوان منبع نیتروژن یا پایه ازتی فعالیت شیمیایی استفاده می شود. بهترین نوع آن کود مرغ گوشتی با میزان ازت 3.5 تا 5 درصد با رطوبتی در حدود 30 الی 40% است. این نوع کود معمولا بهمراه خاک اره، نرمه کلش و حتی کاتن های کاغذی است. این کود باید دارای رطوبت تعیین شده باشد تا ضمن سهولت در آسیاب شدن، براحتی و به یکنواختی با سایر مواد اولیه ترکیب شود.

دلیل استفاده از کود مرغ گوشتی و مزیت آن نسبت به کود مرغ تخم گذار، رطوبت کمتر آن است که باعث میشود فرایند تولید کمپوست کوتاه تر شود (چون باید رطوبت آن کم شود) و همچنین هرچه رطوبت کمتر باشد، میزان آلودگی احتمالی کمپوست نیز کمتر است.

آگاهی بر میزان آنتی بیوتیک های کود مرغی در کمپوست

از آنجا که این کود دارای مقادیر بسیار زیادی از میکروارگانیسم های متنوعی است، از آن بعنوان منبع میکروبی ساخت کمپوست میتوان نام برد. بنابراین آگاهی بر میزان آنتی بیوتیک ها و داروهای مصرفی برای مرغ هایی که از کود آن برای ساخت کمپوست استفاده می شود، بسیار مهم خواهد بود.

این کود معمولا کم کم و تدریجی و بر اساس میزان مصرف واحد، به واحد کمپوست سازی یا بستر رویش قارچ وارد می شود تا از نگهداری طولانی مدت آن که سبب افت کیفیت آن می شود پرهیز گردد. خشک بودن کود نشانه مانده بود کود است و برای تولید کمپوست مناسب نیست.

 

---

فرایند ساخت کمپوست یا بستر رویش قارچ

کمپوست در دنیا با ترکیبهای متفاوتی متناسب با مواد اولیه در دسترس و بومی هر منطقه تولید می‌شود. ما در این جا درباره فرآیند ساخت کمپوست در ایران توضیح خواهیم داد و میتوانید فیلم و توضیحات مبسوط درباره این فرآیند را در کشورهای مختلف در مقاله‌های مراحل تولید کمپوست را ببینید یا مراحل ساخت کمپوست قارچ مشاهده بفرمایید.

فرایند ساخت کمپوست قارچ فرایندی است زنده و وابسته‌ به حضور به‌ موقع و تکثیر به هنگام میکروارگانیسم‌ها. میکرو ارگانیسم ها بر اساس نیاز به اکسیژن به دو دسته تقسیم می شوند:

1. میکرو ارگانیسم های هوازی (Aerobic) : این گروه از میکروب ها برای بقا و رشد خود نیازمند اکسیژن هستند و ماده آلی را به‌ سرعت و به خوبی تجزیه کرده و تولید آب و گرما می‌کنند. این گروه از میکروب ها اهمیت زیادی در تخمیر و پوسیدگی کمپوست دارند و برای زندگی نیازمند به مواد غذایی، رطوبت؛ دما، اکسیژن و ph مناسب هستند. اکتینومیست ها جزو مهم‌ ترین باکتری‌ های هوازی و ترموفیل هستند در نقش مهمان ها در مرحله آمونیاک گیری تونل است.
2. میکرو ارگانیسم های بی‌ هوازی (Anaerobic) : این گروه برای بقا نیاز به اکسیژن ندارند و مقدار کمی از مواد آلی را تجزیه کرده و مقداری آب، اسید آلی و چند نوع گاز بدبو تولید می‌کنند. محل رشد این‌ گروه از میکروب ها سرد و عمدتا رنگ زرد کمرنگ است. نقاط بی‌ هوازی برای رشد قارچ مناسب نیستند ولی حتی در بهترین شرایط تولید، باز هم دیده می‌شوند. گروهی از دانشمندان معتقدند مقدار کمی از این‌ توده بی هوازی برای کمپوست ضروری است.

فرمول پیشنهادی تولید کمپوست قارچ

فرمولاسیون کمپوست قارچ به معنی ترکیب نسبت بهینه‌ای از مواد خام مورد استفاده برای به دست آوردن یک محصول خوب و زیاد است. در فرآیند تولید کمپوست قارچ اولین مرحله تعیین فرمول مناسب ترکیب کمپوست است. برای ساخت بستر رویش قارچ بسته به شرایط محیطی و کیفیت مواد اولیه و تجهیزات موجود از فرمول‌ های مختلفی استفاده می‌کنند. در ذیل فرمول پیشنهادی و کاربردی برای ایران ارائه می‌گردد:

• کلش گندم  (با رطوبت 15%) 1000 کیلوگرم
• کود مرغی (با رطوبت 40%) حدود 750 کیلوگرم
• سنگ گچ ( با رطوبت 20%) 120 کیلوگرم
• حدود 5000 لیتر آب.

در پایان فاز یک با این فرمول در حدود 2500 تا 3000 کیلوگرم کمپوست فاز یک با رطوبت حدود 72% با میزان نیتروژن 1.5 تا 1.7 درصد و اسیدیته 8 الی 8.5 تولید خواهد شد.

برای اینکه فرایند تخمیر در جهت صحیحی پیش برود، محاسبه نسبت های اولیه اجزاء براساس کیفیت مواد خام موجود بسیار ضروری است. با تعیین نسبت C : N در توده کمپوست بعد از مخلوط کردن و در شروع فرایند تخمیر می توان غلظت عناصر را تنظیم کرد. در حالت نرمال این نسبت 30 : 1 است. یعنی برای هر قسمت از نیتروژن بایستی 30 قسمت کربن موجود باشد.

 

---

فاز اول تولید کمپوست قارچ

فاز یک کمپوست سازی معمولا به صورت out door یعنی در فضای باز صورت می گیرد که در پرورش قارچ به روشی سنتی این دوره 18 تا 22 روز و در روش صنعتی و مدرن 11 الی 13 روز به طول خواهد انجامید.

کمپوستینگ فاز یک با خیس و مخلوط کردن مواد اولیه شروع می‌شود که در بین آنها خیس کردن کلش اهمیت بیشتری دارد و به روش‌های گوناگونی انجام می‌شود مثل خیس کردن در حوضچه یا استخر، خیس کردن بارانی یا غوطه کردن توسط دستگاه‌های مخصوص انجام می‌شود. مرحله خیس کردن اولیه یا پیش خیسانی کلش را Pre wet میگویند. در سیستم های پیشرفته کمپوست سازی جهان با غوطه وری پرس های بزرگ کلش زمان در تانکرهای عظیم حاوی آب ، در مدت زمان کوتاهی (در حدود چند دقیقه) آب به تمام نقاط کلش نفوذ می کند و سپس پرس ها را در محل خاصی بر روی یکدیگر انبار می‌کنند.

پیش خیسانی کلش کمپوست در ایران

در ایران عمل پیش خیسانی کلش عمدتا در استخرها کم عمق پس از توزین کلش مورد نیاز و باز کردن پرس ها و آبپاشی روی آن و جابجایی توسط لودر انجام می شود. طول مدت این عملیات بسته به نوع کلش بین 1 الی 3 روز گاهی بیشتر طول می‌کشد و در محیط باز انجام می‌شود. در خیس کردن کلش در شروع کمپوست سازی بایستی تا جایی که کلش قابلیت جذب آب دارد، به آن آب داد؛ کلش گندم هرچه آب بیشتری جذب کند بهتر است. در این مرحله نگران غرقاب نمودن کمپوست و یا آب دادن بیش از حد نیاز نباشید، چون آب اضافی خارج می‌شود و خطر بی هوازی شدن وجود ندارد.

پس از پیش خیسانی کامل کلش (نفوذ آب به داخل بافت ساقه‌های کلش) ، کلش ها با لودر از داخل استخر خارج و به شکل توده کله قندی بزرگی در خواهد آمد.این توده پس از1 الی 2 روز با رسیدن به دمای 45 تا 50 درجه سانتیگراد شروع به بخار (دود) کردن می کند. با رسیدن به این مرحله عملیات اختلاط با سایر مواد اولیه آغاز می گردد.

مخلوط کردن کلش با کود مرغی برای تهیه کمپوست

بعد از آن نوبت مخلوط کردن کلش با کود مرغی و ژیپس یا سنگ گچ است اما سؤالی پیش می آید که چرا کود مرغ را به کاه خیس شده می افزاییم؟ چرا آن را به کاه خشک، قبل از خیس کردن، اضافه نمی کنیم؟

دلیل آن این است که با تکنولوژی و امکانات موجود در مخلوط کردن اجزای کمپوست، وقتی که کمپوست را آب میدهیم، با آب دادن به بستر رویش قارچ کود مرغ شسته می شود و امکان از دست رفتن مقدار قابل ملاحظه ای از ترکیبات کود مرغ وجود دارد.به همین دلیل، بعد از اضافه کردن کود مرغ توصیه می شود به کاه و کلش آب اضافه نکنید (مگر در مواقع معدود و ضروری و چند روز پس از مخلوط کردن کود مرغی با کاه آن هم به صورتیکه مقدار آب به اندازه ای باشد که آب از توده مخلوط خارج نشود).

اهمیت مخلوط کردن یکنواخت و مناسب مواد اولیه کمپوست

مخلوط کردن یکنواخت و مناسب مواد اولیه اهمیت زیاد دارد. در کمپوست سازی های پیشرفته عمل اختلاط کلش خیس شده با ترکیب کود مرغی و سنگ گچ توسط ماشین آلات خاصی صورت میگیرد که به آنها دستگاه اختلاط یا  Mixer line  گفته می شود. این دستگاه با لودر بارگیری می شود و بواسطه سرعت بالا و یکنواختی اختلاط مواد با یکدیگر در شکل گیری و تولید کمپوست های هموژن بسیار موثر و موفق عمل کرده است.از مزایای این دستگاه توانایی تنظیمات مختلف در میزان اختلاط مواد و افزودن یکنواخت آب در حین اختلاط است.

*با تجزیه شدن ترکیبات دارای نیتروژن، آمونیاک گاز تولید می‌شود بخشی متصاعد و بقیه با آب درون کمپوست مخلوط و تبدیل به آمونیوم می‌شود، با به وجود آمدن آمونیوم محیط قلیایی شده برای تنظیم جیپسوم یا ژیپسوم یا سنگ گچ را به توده کمپوست اضافه می کنند. بهترین زمان افزودن گچ به کمپوست زمانی است که کمپوست قارچ در حداکثر فعالیت (اواسط فاز اول) می باشد. افزودن سنگ گچ 3 عمل در پی دارد: تنظیم pH، جلوگیری از متصاعد شدن و به هدر رفتن آمونیاک و ممانعت از چسبندگی الیاف کمپوست می‌شود.

قالب زنی کمپوست قارچ

بعد از طی مراحل بالا نوبت به توده کردن یا تشکیل انباشت یا قالب زنی کمپوست می رسد؛ توده کردن کمپوست یا قالب زنی به این دلیل است که واکنش‌های شیمیایی و میکروبی بهتر انجام گیرد، دما و انرژی حفظ شود و رطوبت هدر نرود به اینصورت که برای هوادهی و کنترل فعالیت میکروارگانسیم ها شدت تبادل هوا در داخل توده کمپوست بستگی به شکل و اندازه قالب کمپوست و فشردگی آن دارد.

توده کردن بستگی به ماشین‌ آلات دارد. نوع سنتی آن به‌ صورت قالب چهارگوش و طویل است که توسط لودر و دستگاهی بنام کمپوست برگردان یا کمپوست ترنر انجام می‌گیرد؛ با توده کردن دمای کمپوست تا 70 الی 75 درجه سانتیگراد افزایش می‌یابد که برای یکنواخت کردن دما و رطوبت و انجام فرایندهای میکروبی، در روش های قدیمی این کار با برگردان یا هم زدن توده یا قالب با فواصل زمانی معین انجام می‌شود.

روش های جدید برای یکنواخت کردن دما و رطوبت در کمپوست قارچ

اما در روش های جدید برای یکنواخت کردن دما و رطوبت در تمام سطح کمپوست و در نتیجه کوتاه کردن دوره تولید کمپوست قارچ روش جدید استفاده از بونکر است. بونکر سازه ایست با دیوارها و کف بتونی که از هوا با فشار از سوراخ‌ هایی بنام‌ اسپیگوت که در لایه‌ی زیرین کف بونکر، تعبیه‌ شده خارج می‌شود. لوله‌های هوا که بر روی آن اسپیگوت ها قرار دارد به دستگاه هواساز متصل است و همچنین از اسپیگوت ها آب اضافی توده هم می‌تواند خارج شود.

---

نقش بونکرها در ساخت کمپوست قارچ دکمه ای

بونکر ها از نظر مقدار هوا به دو دسته تقسیم می‌شود:

• بونکر کم‌ فشار

در بونکرهای کم‌ فشار تعداد اسپیگوت ها در واحد سطح زیاد است و هوا با فشار کم وارد می‌شود و فاصله‌ شان از هم 20 الی 40 سانتیمتر و قطر منفذ هر کدام 5 الی 15 میلیمتر و فشاران 2000 تا 3500 پاسکال است در این صورت کمپوست باید بسیار یکنواخت در بونکر پر شود به‌ طوری‌ که هوا بتواند به تمام نقاط کمپوست برسد.

 

• بونکر پر فشار

تعداد اسپیگوت ها کم و درنتیجه هوا با فشار از منافذ خارج می‌شود بنابراین مقاومت کمپوست تأثیر کمی بر فشار هوا دارد فاصله اسپیگوت ها از هم 40 تا 60 سانتیمتر و قطر منفذ 5 تا 6 میلیمتر و فشار هوا 4500 الی 9000 پاسکال است. پر کردن بونکر ها توسط دستگاه پرکن بونکر انجام می‌شود.

---

رساندن اکسیژن به توده کمپوست

فرایند تولید کمپوست احتیاج به اکسیژن دارد. اینکه چه مقدار اکسیژن، کی و کجا بایستی به کمپوست برسد، یکی از مهمترین شرایط تولید کمپوست مرغوب می باشد. اکسیژن از طریق نفوذ هوا به داخل کمپوست تأمین می شود. مقدار اکسیژن در هوای معمولی حدود 21٪ است. اگر مقدار هوادهی زیاد باشد، کمپوست گرم نشده و فرایند کمپوست شدن شروع نمی شود به همین خاطر، درجه حرارت سطح توده کمپوست با درجه حرارت هوای اطراف آن تفاوتی ندارد.

با توده کردن کمپوست و هوادهی از کف، فعالیت میکروب‌ها آغاز می‌شود و دما افزایش می‌یابد و به 80 درجه سانتیگراد می‌رسد. افزایش دما و رسیدن به 80 درجه نشانه شرایط مناسب تولید کمپوست، مخلوط شدن یکنواخت مواد اولیه، مقدار کافی اکسیژن و عدم وجود توده بی‌هوازی در بونکر است.

وقتی درجه حرارت کمپوست به اندازه کافی بالا نرود، باکتری ها و قارچ های مزوفیل فعال خواهند بود که فعالیت آنها منجر به از دست رفتن مقدار زیادی از ماده آلی خواهد شد. برای جلوگیری از تخمیر بی هوازی و فعالیت بهینه آکتینومایستها و قارچ های گرمادوست در کمپوست، لازم است میزان اکسیژن در توده کمپوست در حد 15 تا 18٪ حفظ شود. با کم شدن درصد اکسیژن در توده کمپوست فرایندهای بی هوازی شروع می شوند که اثر منفی بر کیفیت کمپوست قارچ خواهد داشت. رطوبت زیاد، رنگ زرد، بوی زننده و دمای کم کمپوست نشانه‌ی بی‌ هوازی شدن کمپوست است.

برای هر تن کمپوست چند متر مکعب هوا لازم است؟

برای هر تن کمپوست 15 متر مکعب هوا لازم است. در صورتیکه مقدار هوا و اکسیژن کافی باشد تولید گاز کربنیک CO2 در وسط کمپوست به 20 درصد خواهد رسید. برای مخلوط شدن کمپوست هر 2 تا 3 روز یکبار کمپوست را جابجا می‌کنند.

همان‌ طور که توضیح داده شد دو عمل توده کردن و هوا دادن یا برگردان کردن در این مرحله کمپوستینگ (کمپوست سازی) انجام می‌شود. در آغاز پروسه ساخت کمپوست موقعی که بافت کاه سفت و محکم است، حجم توده کمپوست (قالب) باید خیلی بزرگتر ازحجم آن در پایان پروسه تخمیر باشد. در انتهای پروسه تخمیر، بافت کلش بسیار نرم تر می باشد. در نتیجه، تبادل توده هوا به داخل آن کندتر صورت می گیرد. بنابراین، در انتهای پروسه باید ابعاد قالب را کوچکتر گرفت.

هرچند وقت یکبار کمپوست قارچ بایستی برگردانده شود؟

در برگرداندن بایستی دقت شود که توده کمپوست خوب از هم باز شود و همه قسمت های آن هوادهی شود. حال ممکن است که سؤال شود هرچند وقت یکبار کمپوست بایستی برگردانده شود؟ جواب این سؤال بستگی به شدت استفاده از اکسیژن درون توده کمپوست توسط میکروارگانیسم ها دارد. در واقع، زمان مخلوط کردن و هم زدن کمپوست بایستی موقعی باشد که اکسیژن کمپوست کاهش یافته و برای فرایندهای تخمیری کفایت نمی کند.

بهترین درجه حرارت برای فعالیت ترموفیلها در کمپوست قارچ

پس از اینکه ترکیبات کمپوست بطور کامل مخلوط شد و رطوبت کافی در آن مهیا گردید، در دمای حدود 35 درجه باکتری ها و قارچ های مزوفیل شروع به رشد و تکثیر می نمایند و کربن و نیتروژن آلی محلول را جذب و سپس کاه و کلش را می شکنند که در نتیجه مخلوطی از سلولز، همی سلولز و لیگنین به وجود می آید و انرژی گرمایی زیادی تولید میشود که سبب می شود تا کمپوست گرم شده و باکتری ها و قارچ های ترموفيل جایگزین مزوفیل ها می شوند.
در اثر فعالیت ترموفیل ها باز هم درجه حرارت افزایش پیدا می کند و از حد قابل تحمل آنها (حدود 55°C) نیز می گذرد. بهترین درجه حرارت برای فعالیت ترموفیلها 45 – 55°C است. با وجود این،در اواسط مرحله کمپوست سازی، در اثر عواملی مانند آزادشدن آمونیاک و کربن، قالب زنی های متعدد و همچنین فعالیت باکتریهای هوازی، گرمای زیادی تولید می شود و گاهی اوقات درجه حرارت کمپوست در روش سنتی به 75°C و در روش مدرن (استفاده از بونکر) به 81°C می رسد. گرمای زیاد باعث مرگ باکتری ها و قارچ های گرمادوست می شود و به موجب واکنش های انجام شده رنگ کمپوست قهوه ای می گردد.

چه زمانی در کمپوست واکنش های شیمیایی رخ می دهند؟

اکنون ثابت شده است که اگر کمپوست درجه حرارت بالای 75°C را نبیند و فقط به 48 – 51°C اکتفا شود، حدود یک سوم پتانسیل عملکرد خود را به نمایش نخواهد گذاشت. در درجه حرارت بالای 75°C واکنش های شیمیایی رخ می دهند و ترکیباتی به وجود می آورند که برای رشد میسلیوم قارچ مفید می باشند. اگر درجه حرارت کمپوست در 75 – 80°C ثابت بماند، اکسیژن زیادی لازم نیست، چون واکنش های تخمیری به حدقل رسیده اند، در عوض، واکنش های شیمیایی شروع شده اند که جزء ضروری یک فرایند کمپوست سازی با کیفیت می باشد. اگر در طی مرحله کمپوست سازی برای چند روزی بتوان توده کمپوست را در همین محدوده حرارتی نگه داشت، نه تنها ضرری ندارد، بلکه مفید نیز می باشد.

ضرورت هم زدن کمپوست قارچ

اما با مرگ ترموفیلها و کاهش جمعیت آنها گرمایی تولید نشده و کمپوست شروع به سرد شدن می نماید. اینجاست که هم زدن کمپوست ضرورت پیدا می کند. در غیر این صورت، در اثر سرد شدن کمپوست و کمبود اکسیژن در آن تخمیر بی هوازی شروع میشود . با هم زدن کمپوست ضمن فراهم نمودن اکسیژن برای فعالیت مجدد باکتری ها و قارچ ها، بایستی قسمت های بیرونی توده یا قالب به داخل و قسمت های داخلی به بیرون جابه جا شوند و میزان رطوبت کمپوست نیز تنظیم گردد.
اگر کمپوست را بدون ضرورت به دفعات زیادی برگردانید، علاوه بر اینکه مانع از گرم شدن توده می شوید و شرایط را بیشتر برای مزوفیل ها فراهم می کنید، کاه و کلش در اثر این عمل خرد می شود و از نفوذ هوا به داخل آن کاسته شده و خطر تخمیر بی هوازی بیشتر می شود .
در روش سنتی، کمپوست سازی 1 روز در میان یا هر 2 روز یک بار توده کمپوست برگردانده می شود. در روش های مدرن (استفاده از بونکر) کمپوست هر 2 تا 4 روز یک بار جابه جا می شود.

هوادهی و به هم زدن متوالی یا برگرداندن کمپوست

هوادهی و به هم زدن متوالی یا برگرداندن کمپوست باعث میشود که هوای تازه به درون توده کمپوست نفوذ کند و سپس با قالب زنی مجدد، گرما و شرایط لازم برای شروع مجدد فعالیت باکتریهای هوازی تأمین می شود. پس به صورت خلاصه آنچه که اتفاق می افتد آن است که در فرایند تخمیر هوازی، ابتدا باکتری ها و قارچ های مزوفیل فعال می شوند که می توانند در دمای ۲۵°C به خوبی رشد کنند و فعالیتشان سبب بالا رفتن دمای توده می شود.
در ادامه با افزایش درجه حرارت این موجودات از بین رفته و گروه دیگری که می توانند دماهای حدود 48°C را تحمل کنند، فعال می شوند. در این ارتباط می توان به گروهی اشاره کرد که در حرارت 45 – 55°C به خوبی رشد می کنند. پس از مرگ باکتری ها و قارچهای گرمادوست، ترکیبات بدن آنها در کمپوست باقی می ماند تا بعدا در مرحله کشت قارچ، میسلیوم قارچ (ریشه قارچ) برای رشد و نمو خود از پروتئین ها و سایر ترکیبات مفید بدن آنها استفاده کند.

مشخصات کمپوست در پایان مرحله اول یا فاز 1:

• • دارای رنگ قهوه‌ای خرمایی

• • کاه و کلش نرم و انعطاف پذیر است ولی در برابر شکستن مقاومت می‌کند

• • رطوبت در حد 72% الی 74%

• • بوی آمونیاک به شدت استشمام می‌شود

• • pH حدود 8 تا 8.5

• • به صورت جزئی و پراکنده توسط آکتینومایست های سفیدرنگ اشغال شده است

• • مقدار نیتروژن آن بین 1.5% الی 1.8% است

 

---

فاز دوم تولید کمپوست قارچ

فاز 2 ساخت کمپوست قارچ به صورت in door یعنی در مکان های سربسته و پوشیده انجام می شود و شامل حرارت دادن کمپوست فاز یک و آمونیاک گیری (شیرین کردن) آن است که در تونل‌های نسل جدید تولید کمپوست حدود 7 روز طول می‌کشد.
فاز یک کمپوست سازی شامل یک مجموعه فعل انفعالات بیولوژیکی و شیمیایی است در حالی که فاز دوم صرفاً یک پروسه بیولوژیکی است که می‌توان آن را به نوعی مکمل فرآیند میکروبی فاز یک دانست.

 

در گذشته ساخت کمپوست شامل فاز 2 نمیشد

در گذشته ساخت کمپوست شامل فاز 2 نمیشد از همین رو آفات و بیماری های فراوانی در کمپوست دیده می شد که به افت کمی و کیفی در تولید قارچ منتهی می شد اما کم کم متخصصان به اهمیت این مرحله پی بردند و در آن زمان این عملیات در همان سالن های پرورش قارچ و بر روی طبقات انجام میشد که به دلیل نامساعد بودن شرایط سالن برای این پروسه، هوارسانی نامناسب، ضخامت توده کم کمپوست بر روی طبقات و… عموما کمپوست بدست آمده کیفیت بالایی نداشت و همچنان مقداری آفات و بیماری ها در آن باقی می ماند.

اهمیت فاز دوم کمپوست قارچ دکمه ای

در ادامه با پی بردن به اهمیت فاز دوم و تحقیقات و پیشرفت ها برای اولین بار سازه‌ای ویژه (تونل) در سال 1954 توسط استولر در آمریکا ساخته شد و کم کم این روش مرسوم گردید بطوریکه 20 سال بعد در ایتالیا تونل احداث گردید و پس از آن در ابتدا در کشور هلند و سپس در سایر کشورهای جهان تونل‌ها ساخته و مورد استفاده قرار گرفت.

فاز دوم کمپوستینگ (ساخت کمپوست قارچ) به دو دلیل انجام می شود:

• • پاستوریزه کردن کمپوست قارچ

• • ایجاد شرایط بهینه برای رشد میسیلیوم

تونل فاز دوم کمپوست چیست؟

تونل فاز دوم کمپوستینگ سازه‌ ای است مستحکم که عمدتاً از بتن آرمه (تقویت با میلگرد) ساخته می‌شود، چهار دیواری، مسقف، کاملاً ایزوله یا با کمترین میزان هدر رفت دمایی، دارای دو درب بزرگ (ایزوله) در دو طرف (طول تونل) و مجهز به کف هواده بسیار قوی که در آن کمپوست فاز یک به صورت توده و کاملاً یکنواخت تا ارتفاع حدود 3.5 الی 4 متر قرار می‌گیرد.
با توجه به دانسیته یا چگالی بالای کمپوست فاز یک و فشار ناشی از وزن ارتفاع توده کمپوست، سیستم هوا رسانی بسیار قوی و با فشار بالا در تونل ها به کار گرفته می شود که با تزریق هوای کافی به داخل تونل سبب فراهم شدن شرایط مناسب کمپوست برای رشد میسلیوم قارچ می شود. هر چه مقدار نیتروژن موجود در کمپوست بیشتر باشد، هوای بیشتر مورد نیاز است . همچنین در تابستان هوای بیشتری نسبت به زمستان باید به کمپوست داده شود.

 

مراحل فاز دوم تولید کمپوست قارچ دکمه‌ای

فاز دوم کمپوست سازی به دلایل ذکر شده از اهمیت ویژه ای در پرورش قارچ دکمه‌ای برخوردار است. این فاز به بخش های جداگانه به شرح ذیل تقسیم می شود که شامل مراحل زیر می شود:

هم دمایی Leveling

زمان بر بودن عملیات پر تونل از یک سو و از سوی دیگر وجود میزان فعالیت کمپوست و اختلافات دمایی در بخش‌ های مختلف توده کمپوست قارچ، سبب می‌شود تا در پایان پر تونل اختلافات دمایی محسوسی در نقاط مختلف توده کمپوست موجود در تونل شکل بگیرد که بعضاً این اختلاف به 5 الی 6 درجه نیز خواهد رسید. با ایجاد هم دمایی در نقاط مختلف کمپوست و نیز مهار کردن فعالیت ذاتی کمپوست های بیش فعال، با استفاده از هوای سیرکوله به همراه میزان مناسبی هوای آزاد و در مدت 5 تا 15 ساعت (با توجه به میزان فعالیت کمپوست) اختلاف دمایی موجود در توده کمپوست قارچ به حداقل ممکن رسانده می‌شود (دامنه دمایی این مرحله 45 الی 50 درجه سانتیگراد است).

گرم کردن warm up

با ایجاد همدمایی در نقاط مختلف کمپوست با استفاده از هوای سیرکوله به همراه هوای آزاد دمای تمام نقاط توده کمپوست به تدریج و میزان 1 الی 1.5 درجه در ساعت افزایش خواهد داشت تا به دمای 58تا 59 درجه برسد (زیرا دمای بهینه برای فعالیت میکروب ها می باشد). علت این اقدام، افزایش دمای کمپوست در تمام نقاط کمپوست به‌ صورت همزمان است.
والا نقاطی که در کمپوست به مدت معین در دمای حرارت دهی مناسب قرار نگرفته‌اند، عملیاتی ناموفقی را خواهیم داشت. در این مدت کمپوست قارچ عمدتاً بدون نیاز به تزریق بخار به دمای مورد نظر خواهد رسید. در ایجاد شرایط و دمای بهینه، میکروب ها، آمونیا و املاح دارای آمونیا را به پروتئین و دیکر ترکیبات نیتروژن دار تبدیل می کنند تا قارچ خوراکی از آنها به عنوان غذا استفاده نماید. نشانه آماده شدن کمپوست برای پاستوریزاسیون، جانشین شدن میکروب ها در کمپوست و کاهش دمای آن در شرایطی است که مقدار هوای ورودی ثابت باشد.

پاستوریزاسیون killing period

در طول فاز یک کمپوست سازی به دلیل شرایط و موقعیت تولید، در کمپوست و محیط کمپوست سازی (فضای باز) عوامل میکروبی و جانوری ( عمدتا مگسها و کنه ها )فراوانی تولید می شود. بخشی از این موجودات در طول روند فاز یک به دلیل گرمای زیاد داخل توده از بین خواهند رفت ولی جمعیت قابل توجهی از آنها به همراه کمپوست فاز یک وارد مرحله بعد یعنی فاز دوم خواهند شد.
هدف از این مرحله از بین بردن عوامل بیماری‌ زا، آفات و سایر عوامل ناخواسته در توده کمپوست قارچ است؛ در این مرحله دمای کمپوست در داخل تونل را به مدت 6 الی 8 ساعت در دمای 60 درجه نگهداری می‌شود. عمدتا عوامل بیماری‌ زا مانند کپک‌ها و باکتری‌ها در دمای 60 درجه به مدت یک ساعت از بین می‌رود اما تریکودرما به مدت‌ زمان بیشتری برای از بین رفتن نیاز دارند. بدیهی است که بالاتر رفتن دمای کمپوست از دمای 60 درجه ضمن تاثیرات مطلوب بر عوامل ناخواسته،سبب از بین رفتن بخش قابل توجهی از ارگان های مفید داخل کمپوست می شود که باعث افت راندمان و کیفیت قارچ تولیدی خواهد شد.

توصیه مهم بر عوامل ناخواسته ساخت کمپوست

با توجه به تاثیرات بازدارنده و کشنده غلظت بالای گاز آمونیاک بر عوامل ناخواسته موجود در کمپوست به‌ ویژه کنه‌ها، توصیه می‌شود تا با حفظ غلظت گاز آمونیاک در محدوه 450 ppm به مدت 2 تا 3 ساعت در اواسط این دوره، به میزان کاملاً محسوسی در نابودسازی عوامل ناخواسته در کمپوست موفق خواهید بود. لازم به ذکر است در این مقطع به منظور تأمین اکسیژن ارگان‌های موجود در کمپوست باید 5 الی 10% دریچه هوای آزاد تونل باز باشد.

خنک کردن Cooling down

بعد از اتمام پاستوریزاسیون، دمای کمپوست را کاهش می دهند تا به دمای دلخواه میکروب های ترموفیل یا گرما دوست برسد. پس از پایان مرحله killing period یا پاستوریزاسیون در فاز دوم کمپوست سازی، دمای توده کمپوست از طریق کاهش دمای هوا از طریق افزایش حجم هوای آزاد و با لا بردن دور فن، با شیبی ملایم، به میزان 2 تا 3 درجه در ساعت به دمای 46 الی 48 درجه رسانده خواهد شد. کاهش دما نباید بیش از 15 درجه در روز باشد.

شیرین کردن Conditioning

در مرحله پاستوریزاسیون بر اثر دمای بالا بخش قابل توجهی از ارگان های مفید داخل کمپوست از بین می رود که سبب می شود تا با اعمال رژیم دمایی و محیطی مناسب در این مرحله که شیرین کردن کمپوست نام دارد، مجددا این ارگان ها به جمعیت حداکثری خود بازگردانیم. دوره شیرین کردن کمپوست قارچ عموماً 3 تا 4 روز طول می‌کشد.

کاهش غلظت آمونیاک موجود در توده کمپوست

هدف این مرحله در فاز 2 تولید و ساخت کمپوست قارچ، کاهش غلظت آمونیاک موجود در توده کمپوست به کمتر از ۰/۱ درصد و تبدیل این گاز و سایر ترکیبات نیتروژنه به پروتئین میکروبی است. بهترین دمای مرحله شیرین کردن کمپوست 46 الی 48 درجه سانتیگراد و دمای هوا نیز کمتر از این میزان معمول است. در این دوره حداقل استفاده از دریچه سیرکوله در دستور کار باید قرار گیرد بصورتیکه برای جلوگیری از افزایش دمای کمپوست به بیش از 50 درجه، میزان دریچه سیرکوله را باید افزایش داد. در این وضعیت دمای هوا به کمتر از 43 درجه می‌تواند کاهش یابد.

کمپوستینگ فاز 2 چه موقع به پایان می رسد؟

کمپوستینگ فاز 2 هنگامی به پایان می رسد که هیچ گونه بوی آمونیاک به مشام نرسد و کمپوست پوشیده از کلنی های سفید رنگ اکتینومیست (Fire – fang) گردد. با استفاده از دراگر و ایندکاتور آمونیاک (Derager gas indication tube) و نمونه برداری از هوای برگشتی، غلظت گاز آمونیاک آمونیوم تونل اندازه گیری می‌شود؛ در این مقطع با کاهش غلظت گاز آمونیاک به میزان 5 ppm، کمپوست آماده تلقیح خواهد شد.

مقدار آمونیای کمپوست

مقدار آمونیای کمپوست باید کمتر از 1% PPm و مقدار نیتروژن 2 تا 5/2 درصد برسد. گاز آمونیا برای رشد میسلیوم قارچ خوراکی سم تلقی می شود. میکروب های مفید و گرما دوست با تبدیل گاز آمونیا به محلول و جذب آن و سنتز پروتئین در سلول خود، غذای مخصوصی را برای تغذیه میسلیوم قارچ فراهم می کنند.

---

فاز سوم تولید کمپوست قارچ

این فاز از کمپوست سازی جزو فناوری و پیشرفت های جدید صنعت قارچ می باشد که مهمترین مزیت آن افزایش تعداد دوره پرورش قارچ در سال از 6 دوره به 8 دوره می باشد که سبب بالا رفتن راندمان تولید و افزایش سود فعالیت پرورش قارچ می گردد. در آن، آماده انتقال به سالن پرورش قارچ خواهد شد. در این سیستم، رشد رویشی ریشه قارچ، بر روی بستر در تونل ها ویژه ای انجام می شود و کمپوست تا مرحله به اصطلاح طلایی شدن را در این تونل سپری خواهد کرد.
قدمت کار با کمپوست فاز 3 در هلند که از پیشگامان کشاورزی و پرورش قارچ می باشد، 30 تا 40 سال قبل باز می‌گردد، در حالی که تولید کمپوست فاز 3 در ایران، کاری جدید و نوپا است.

کمپوست فاز 3 چیست؟

کمپوست فاز سه، در حقیقت کمپوستی است که با اسپان قارچ (بذر قارچ) مخلوط شده و پس از رشد رویشی و ریسه دوانی کامل میسیلیوم قارچ در آن، آماده انتقال به سالن پرورش قارچ خواهد شد. در این سیستم، رشد رویشی ریشه قارچ، بر روی بستر در تونل ها ویژه ای انجام می شود و کمپوست تا مرحله به اصطلاح طلایی شدن را در این تونل سپری خواهد کرد.

فرایند فاز 3 کمپوست سازی

تونل فاز 3 کمپوستینگ، مشابه تونل‌ های فاز 2، یک سازه بزرگ به طول 40 متر، عرض 4 متر و ارتفاع 4.15 متر است که از مصالح  ویژه (از جمله Gas  concrete) ساخته می‌شود. که از آن برای تبدیل کمپوست فاز 2 به کمپوست فاز 3 استفاده می‌شود. در تونل با ورود هوای تازه و کنترل میزان آن در تمام طول دوره، امکان کنترل دقیق دما، رطوبت و اکسیژن توده کمپوست قارچ را فراهم می‌شود. نظر به حساسیت این موضوع برای این توده بزرگ کمپوست (حدود 100 تن)، این مسئولیت به کامپیوتر و سنسورهای آن سپرده می‌شود.

بر روی سقف تونل، هواسازهایی تعبیه می‌شود که هوای تازه و مرطوب، تمیز و فیلتر شده را توسط کانال‌هایی به کف تونل انتقال می‌دهد تا از طریق اسپیگوت ها به کمپوست تزریق شود. هواسازها مجهز به فیلتر بوده تا هوا را فیلتر کرده و از ورود عوامل بیماری‌زا به توده کمپوست جلوگیری می‌کند. هوا از کف تونل حرکت کرده و از توده کمپوست عبور می‌کند و در فضای بالا، بین کمپوست و سقف تونل تجمع میابد.

نقش دمپرها در تونل های کمپوست فاز 3

هنگامی‌ که رطوبت کمپوست و یا غلظت دی‌ اکسید کربن CO2 بالا یا اکسیژن در تونل کم شود، میزان هوای ورودی بطور اتوماتیک بیشتر می‌شود. در نتیجه به علت تجمع هوا در قسمت بالایی تونل، فشار هوا زیاد شده و این امر باعث باز شدن دمپر می‌شود. وظیفه دمپرها، خروج هوای اضافه تونل به بیرون است.

در نتیجه اجرای مداوم این فرایند توسط کامپیوتر، فاکتورهای مهمی که در تبدیل کمپوست فاز 2 به 3 نقش دارند مثل دما، رطوبت و اکسیژن، در تونل کاملاً تحت کنترل و در دامنه استاندارد تعیین شده قرار می‌گیرند. حدود 15 تا 17 روز بعد از اختلاط اسپان با کمپوست (اسپانینگ) و درنتیجه رشد ریسه های میسیلیوم، کمپوست فاز 3 آماده انتقال به سالن‌ های پرورش قارچ است.

مزایای استفاده از کمپوست فاز سوم

• کاهش ریسک انتشار آلودگی در مزرعه پرورش قارچ. به علت کوتاه شدن طول دوره پرورش در سالن‌ها به مدت حدود 15 روز، رشد بیماری ها و احتمال اپیدمی شدن آن در مزرعه کمتر می شود. زیرا کمپوست مدت زمان کمتری در سالن های پرورش قارچ در دسترس عوامل بیماری زا خواهد بود.
• افزایش عملکرد یکی از مهمترین مزیت‌ های استفاده از کمپوست فاز 3 است. چون اولاً کمپوستی که در تونل به فاز 3 تبدیل شده است، به دلیل کنترل دقیق‌تر دما و رطوبت و اکسیژن در تونل توسط سیستم کامپیوتری انجام شده و فرآیند رشد بهتر غنی‌تر از کمپوستی است که در سالن پرورش اسپان زنی شده و میسلیوم در آن رشد کرده. ثانیاً به دلیل احتمال وقوع بیماری کمتر در مجموعه، محصول قارچ سالم‌ تر و بیشتری تولید خواهد شد.
• افزایش تعداد دوره پرورش در سال نیز از مزیت‌هایی است که به پرورش دهنده این امکان را می‌دهد از فضا و امکانات موجود و سالن‌های پرورش قارچ، استفاده بیشتری بنمایند و مقدار محصول بیشتری را به بازار عرضه کند. افزایش تعداد دوره پرورش در سال، از ریسک‌ها و ضررهای احتمالی موجود، می‌کاهد و پرورش دهنده با اطمینان بیشتری کار خواهد کرد.
• از ویژگی کمپوستی که در تونل به فاز 3 تبدیل شده است، این است که امکان افزودن مکمل یا ساپلیمنت به آن وجود دارد. این مکمل ها مواد غذایی و کربن بیشتری را در اختیار ریسه قرار می دهند و این دسترسی بیشتر به غذا، قدرت و توان ریسه را در تولید بالا می برد.

در پایان کمپوست قارچ تولید شده بسته بندی و وکیوم شده و در دمای مناسب نگهداری می شود تا آماده ارسال به سالن های پرورش قارچ گردد.

 

در انتها می توانید انیمیشن سه بعدی سیستم تولید کمپوست (بستر رویش قارچ) را نیز تماشا کنید. دیدن این انیمیشن به درک بهتر مراحل تولید قارچ کمک می کند.

 

 

نوشته شده توسط تیم تحریریه هاگ (مجید نادری)
کپی فقط با ذکر منبع مجاز می باشد.