قارچ مورل تقلبی : سمی و کشنده

قارچ مورل تقلبی یک قارچ بهاری است که با سم ژیرومیترین خود، به صورت خام یا پخته شده، می‌تواند بسیار سمی یا حتی در صورت مصرف بیش از حد کشنده باشد. مشکل عمده‌ای که این مورل‌های تقلبی ایجاد می‌کنند، این است که در سیستم گوارش، ژیرومیترین به مونومتیل هیدرازین (MMH)  هیدرولیز می‌شود.

آرایه‌شناسی قارچ مورل تقلبی

• فرمانرو: قارچ
• شاخه: قارچ دیکاریا
• رده: قارچ‌های کیسه‌ای
• راسته: Pezizomycetina
• تیره: Pezizomycetidae
• سرده: Pezizales
• گونه: Gyromitra
• نام علمی: جیرومیترا (Gyromitra esculenta)
• نام رایج: مورل تقلبی
• شروع/ پایان فصل: مارس/ می
• میانگین ارتفاع قارچ (CM): 5-10
• میانگین عرض درپوش (CM): 4-14

مورل تقلبی یک قارچ بهاری است که با سم ژیرومیترین خود، به صورت خام یا پخته شده، می‌تواند بسیار سمی یا حتی در صورت مصرف بیش از حد کشنده باشد. مشکل عمده‌ای که این مورل‌های تقلبی ایجاد می‌کنند، این است که در سیستم گوارش، ژیرومیترین به مونومتیل هیدرازین (MMH)  هیدرولیز می‌شود.

این ماده‌ی سمی همان چیزی است که در پیشرانه موشک به کار می‌رود! و مسمومیت ناشی از MMH دارای طیف وسیعی از علائم گوارشی و عصبی است، که در موارد جدی منجر به آسیب کبد و کلیه و همچنین تشنج و کما شده و گاهی هم منجر به مرگ می‌شود. البته مقدار ژیرومیترین در انواع مختلف مورل تقلبی، متفاوت است؛ اما به هر حال مقدار زیادی محسوب می‌شود و می‌تواند کشنده باشد.

مشخصات عمومی قارچ مورل تقلبی

به طور کلی مشخصات عمومی قارچ‌های تقلبی را می‌توان چنین فهرست کرد:

• کلاهک: کلاهک فنجانی شکل آن که به صورت یک چرخه‌ی نامنظم و پیچ‌خورده و به شدت چروکیده است، شکلی شبیه به پیچ و تاب‌های مغز دارد. کلاهک در چند نقطه به ساقه اتصال دارد و چندین محفظه توخالی یا محفظه‌ای را در داخل تشکیل می‌دهد. طیف رنگی آن از قهوه‌ای نارنجی تا قهوه‌ای تیره دارد و گاهی به رنگ‌های مایل به قرمز یا بنفش هم دیده می‌شود.
• ساقه: سفید یا زرد بسیار کم‌رنگ و اغلب کوتاه است، ممکن است شیاردار باشد ولی آجدار نباشد. و داخل شامل اتاقک‌های توخالی است.
• گوشت: گوشت آن شکننده و به رنگ سفید کم رنگ تا کرم است و گاهی اوقات در کلاهک مایل به زرد می‌شود.
• طعم/ بو: کمی شیرین. وقتی خام سمی است، قورت ندهید.
• زیستگاه: در زیر درختان کاج، جنگل‌های برگ‌سوزنی و معمولا در خاک شنی غنی از بقایای چوبی.

روش تشخیص قارچ مورل تقلبی

اغلب این مورل‌ها با مورل‌های واقعی مانند مورل سیاه، مورل معمولی یا مورل زرد اشتباه گرفته می‌شوند. اما مورل‌های واقعی کلاهک‌های کاملاً توخالی دارند که در گودال‌ها و برجستگی‌هایی پوشیده شده‌اند و یک ساختار لانه زنبوری را تشکیل می‌دهند.

در مقابل مورل‌های تقلبی یک کلاهک پیچیده نامنظم با چندین اتاق توخالی در داخل دارند. البته مورل انگشتانه یک کلاهک آویزان در بالای ساقه دارد که در مقایسه با پیچ‌های عمیق مورل تقلبی، چین و چروک های کمتری دارد. گونه های دیگری نیز در اروپا وجود دارد که هر یک مشخصات خاص خود را دارند. پژوهش‌های زیادی برای تشخیص انواع مختلف آن انجام شده و گردآوری شده است.

تصاویری از قارچ مورل‌ تقلبی