ضدعفونی خاک پوششی
خاک پوششی یکی از کلیدی ترین مواد اولیه پرورش قارچ خوراکی است و ضد عفونی اصولی و به موقع آن می‌تواند سبب از بین بردن قارچهای رقیب، نماتدها، باکتری ها، آفات، حشرات و سایر مواد آلی گردد.
به همین دلیل یکی از مهمترین فعالیتهای مدیر تولید در مزارع قارچ، انجام عملیات پاکسازی و ضدعفونی در چند مرحله است تا از ایجاد آلودگی‌های احتمالی در خاک پوششی جلوگیری شود. در غیر این صورت امکان ظهور و شیوع انواع بیماری های باکتریایی برای محصول یا خود خاک ایجاد شده یا حتی ممکن است باعث تغییر کیفیت محصول نهایی گردد.
در مقاله پاستوریزه کردن خاک پوششی درباره علل ضدعفونی کردن و اختلالات ممکن در اثر اهمال در این کار توضیح داده‌ایم.
روش ضدعفونی با بخار
در برخی از مراکز یا سالن های کشت، از بخار آب گرم برای ضدعفونی استفاده می‌شود. برای این کار به مدت 6 الی 10 ساعت آن را در بخار آب 60 درجه سانتیگراد پاستوریزه می‌کنند. دمای خاک با استفاده از NT30 و اهم متر کنترل می‌شود.
در اهم متر سیمی وجود دارد که به NT30 یعنی Negative tempratute متصل است که 30 نشان دهنده مقاومت می‌باشد. این که سیم در داخل یک پوشش مسی قرار دارد، را در داخل تونل در عمق چند سانتی‌متری خاک قرار داده و سر دیگر این سیم در خارج از تونل به یک اهم متر متصل می‌شود.
عددی را که اهم متر نشان می‌دهد با جدول کالیبره شده توسط دماسنج مطابقت می‌دهیم و میزان دما را بدست می‌آوریم. به طور مثال جدولی مشابه جدول زیر از کالیبره کردن دماسنج با اهم متر حاصل می‌شود :
| دماسنج | 49 | 50 | 51 | 52 | 53 | 54 | 55 | 56 | 57 | 58 | 59 | 60 |
| NT30 | 6/37 | 2/37 | 7/36 | 9/35 | 1/35 | 6/33 | 0/30 | 29 | 5/28 | 7/26 | 2/25 | 3/24 |
باید توجه داشت که اگر جزء بیشتری از خاک پوششی از خاک پیت باشد و در حین پاستوریزاسیون تونل خاک ، دمای خاک به مدت بیشتری ( بیشتر از 1 تا 2 ساعت ) بالاتر از 60 درجه سانتیگراد برود، شرایط جهت رشد و نمو قارچهای رقیب یا کپک مهیا می‌شود و به همین علت دمای خاک در حین زمان پاستوریزاسیون باید هر ساعت یکبار به دقت کنترل شود و یا از سیستم اتوماسیون هوشمند برای این کار استفاده شود. بعد از اتمام پاستوریزاسیون هوادهی صورت می‌گیرد تا خاک خنک شود و سپس آن را بسته‌بندی می‌کنند.
ضدعفونی کردن با فرمالین
اگر مقدار آن خاک پوششی کم باشد می‌توان با استفاده از فرمالین هم آن را ضدعفونی کرد. برای انجام این کار، خاک پوششی را در لایه‌هایی به قطر ۱۰ تا ۱۵ سانتیمتر بر روی سطح صاف سیمانی پخش می‌کنند و فرمالین ۴ درصد را روی آن می‌پاشند. سپس لایه دوم با همین ضخامت و پاشیدن فرمالین صورت می‌گیرد و به همیت ترتیب، لایه بعدی به وجود می آید تا خاک به اتمام برسد. روی آن را نیز باید با پلاستیک کاملا پوشاند. این روش تقریبا مشابه پاستوریزاسیون کمپوست در سطح وسیع است، و بعد از گذشت دو تا سه روز گاز فرمالین به طور کامل در لایه های خاک نفوذ کرده و باعث استریل شدن خاک می شود.
به طور معمول برای ضد عفونی کردن یک متر مربع خاک پوششی، حدودا به ششصد تا هفتصد میلی لیتر فرمالین سی و هفت درصد در حداقل ده لیتر آب که بستگی به میزان رطوبت اولیه خاک دارد، مورد نیاز است.
خاک پوششی پاستوریزه، نباید کلوخه‌ای باشد و همچنین رطوبت مناسب داشته باشد و پس از اتمام عملیات ضدعفونی با فرمالین و قبل از استفاده، باید کاملاً تهویه شود تا هیچ اثری از فرمالین در آن باقی نماند. بعد از پاستوریزه شدن نیز باید مقدار رطوبت خاک مناسب و کافی باشد. رطوبت اضافی عمل پخش آن را در سطح بستر مشکل می‌سازد و کمبود رطوبت نیز باعث بروز مشکل در پنجه دوانی و نفوذ قارچ در خاک پوششی می‌شود.
هنگام ضدعفونی خاک با فرمالین درجه حرارت خاک پوششی باید بین هجده تابیست و چهار درجه ی سانتی گراد باشد و بعد از به پایان رسیدن عملیات استریل کردن، خاک باید به طور کامل تهویه شود تا هیچ گونه اثری از گاز فرمالین در آن نباشد. باید دقت داشت که دما از ۶۰ درجه سانتیگراد هیچگاه بیشتر نشود، زیرا در غیر این صورت خاک می‌سوزد و سبب به وجود آمدن کپک سفید در آن و مانع رشد میسلیوم در خاک می‌شود و این وضعیت باعث پایین آمدن کمیت و کیفیت قارچ می‌گردد.
در بخش مشاوره هاگ مارکت، میتوانید برای دریافت جزئیات بیشتر با مشاوران زبده این حوزه مشورت کنید.
