تنظیم شرایط محیطی پرورش قارچ دکمه ای

تنظیم و کنترل شرایط محیطی در سالن پرورش قارچ، مهمترین پارامتر برای کشت قارچ محسوب میشود. شرایط محیطی پرورش قارچ شامل مواردی از جمله کنترل دمای هوای سالن قارچ، دمای کمپوست، درصد رطوبت و غلظت CO2، است.
اگر دمای مناسب پرورش قارچ یا هرکدام از این پارامترها به درستی تنظیم نشود، راندمان و کیفیت محصول به شدت پایین خواهد آمد. همچنین تنظیم اشتباه هر پارمتر ممکن است شرایط را برای رشد کپک‌ها یا بیماری‌ها فراهم کند.

تنظیم و کنترل شرایط محیطی برای پرورش قارچ

روند پرورش قارچ از فازهای مختلفی تشکیل گردیده و هر فاز احتیاج به شرایط محیطی خاص خودش را دارد. سیستم کنترلینگ سالن پرورش باید قادر به تنظیم و کنترل پارامترهای زیر توسط یک هواساز استاندارد سالن قارچ باشد.

• درجه حرارت کمپوست
• درجه حرارت هوا
• CO2
• هوای تازه
• هوای سیرکوله
• هوای اگزوز
• فرآیند حرارتی

شرایط محیطی استاندارد در هر مرحله از کشت قارچ

در ویدیوی زیر مهندس فرهنگ عضدی شرایط محیطی استاندارد و دمای مناسب پرورش قارچ را در مراحل مختلف کشت، تشریح می‌نماید.

اهمیت کنترل شرایط محیطی

کشت قارچ تا حدود زیادی به تنظیم و کنترل شرایط محیطی سالن‌های پرورش، وابسته است. برای مثال عملیاتی مانند شوک‌دهی به سالن که آغازگر رشد پین‌های قارچ است، از طریق تغییر دما صورت میگیرد. همچنین کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها و آلودگی‌ها نیز با تنظیم شرایط مناسب میسر خواهد شد.

هر فاز رشد قارچ، شرایط محیطی مطلوب و مخصوص آن دوره را می‌طلبد. فراهم کردن شرایط محیطی مناسب، بر عهده هواساز است. کنترل هر یک از پارمترهای جوی نیز بر عهده سیستم کنترلینگ خواهد بود.
این دو نرم‌افزار و سخت‌افزار جزء لاینفک سالن پرورش قارچ می‌باشند. همچنین باعث صرفه‌جویی و کنترل هزینه‌ها و انرژی واحد پرورش نیز خواهند بود.

سیستم کنترلینگ در روند پرورش قارچ دکمه‌ای

توجه داشته باشم که سیستم کنترلینگ باید همراه با یک هواساز مخصوص صنعت قارچ که دارای سیستم خنک‌کننده، سیستم گرم‌کننده و همچنین سیستم بخار باشد، بکار گرفته شود.

در این شرایط سیستم کنترلینگ قادر به مدیریت صحیح شرایط محیطی سالن پرورش قارچ خواهد بود. تنظیمات برنامه کامپیوتر قادر به باز و بسته کردن دمپرها، شیرآلات کویل‌ها و همچنین سیستم بخار خواهد بود. به این صورت شرایط جوی مطلوب و دمای مناسب پرورش قارچ در سالن‌ها ایجاد خواهد شد.

باز و بسته بودن دمپرها نسبت هوای تازه و هوای سیرکوله را در سالن‌ها تغییر می‌دهد. این نسبت در فازهای مختلف کشت قارچ، متفاوت است و توسط سنسورها و کامپیوتر کنترل می‌شود.

در اینجا نگاه کوتاهی در نحوه کارکرد سیستم کنترلینگ و هواساز خواهیم داشت. کنترل توسط کویل گرمایی، سرمایی یا دمپر هوا انجام می‌گردد. دمپر هوای تازه، جهت کنترل هریک پارامتر CO2 و رطوبت و دما به تنهایی یا ترکیبی است.

تنظیم شرایط محیطی با کامپیوتر

کامپیوتر قادر به پردازش و تنظیم شرایط محیطی پرورش قارچ با پردازش و کنترل هر یک از پارامترها بصورت جداگانه است. چرا که کامپیوتر در آن واحد مشغول سنجش دما، غلظت CO2 و درصد رطوبت داخل سالن و هوای بیرون می‌باشد.

اگر هوای بیرون مناسب باشد، کامپیوتر CO2 را تا حداقل کنترل می‌کند. در نیتجه حداکثر هوای بیرون استفاده می‌شود که از انرژی کمتر در خنک کردن توسط کویل سرمایی استفاده شود و چنانچه هوای بیرون مناسب نباشد، کامپیوتر CO2 را تا حداکثر کنترل می‌کند.

چگونه کامپیوتر میزان رطوبت سالن را کنترل می‌کند؟ چنانچه رطوبت سالن بالا است و هوای بیرون هم برای پائین آوردن رطوبت مناسب نمی‌باشد. اول از همه کامپیوتر حداکثر CO2 سالن را در نظر می‌گیرد که از ورود بیشتر هوای تازه جلوگیری کند. سپس کامپیوتر هوا را با دستگاه‌های سرمایشی، خنک می‌کند تا رطوبت را از هوا بگیرد.

کامپیوتر دمای مناسب پرورش قارچ را پس از کویل سرمایی محاسبه می‌کند. تا رطوبت کافی را از هوا بگیرد. سپس فرمان باز کردن کویل سرمایی را می‌دهد تا زمانی که به دما و رطوبت مناسب پس از کویل‌ها برسد. پس از این که هوا به اندازه کافی خشک شد، کامپیوتر فرمان گرم کردن به کویل گرمایی می‌دهد تا دما و رطوبت مناسب به دست آید.

کنترل دمای سالن قارچ

چنانچه کامپیوتر تشخیص دهد که به هوای تازه برای خنک کردن سالن‌ها نیاز است، با باز کردن دریچه از هوای بیرون برای خنک کردن استفاده می‌کند. حتی در شرایطی که هوای بیرون گرم‌تر از هوای سالن باشد. آیا این امر امکانپذیر است؟

بلی، در فاز اسپان‌ران و روزهای اول کیس‌ران، فقط دمای کمپوست قارچ مهم است. دمای کمپوست را با دمای هوای داخل سالن، کنترل می‌کنند. کنترل دمای سالن قارچ با تنظیم دمپر هوا صورت می‌گیرد. یعنی اینکه چنانچه کامپیوتر تشخیص دهد که دمای بیرون برای خنک کردن مناسب است، از دمای بیرون برای خنک کردن استفاده می‌کنند.

به عنوان مثال تصور کنید که دمای بیرون ۲۰ درجه با رطوبت ۵۰ درصد ماست. در این شرایط حجم گرمای هوای بیرون ۴۵/۴۲ کیلوژول است.
حال تصور کنید دمای سالن ۱۷ درجه با رطوبت نسبی ۹۰درصد است. بنابراین هوای داخل سالن حجم گرمایی ۶۳/۴۲ کیلوژول  دارد.
بدین ترتیب هوای بیرون مناسب خنک کردن داخل سالن است و شما احتیاجی به خنک کردن هوا توسط چیلر (سرماساز) ندارید.

تنظیم رطوبت در پرورش قارچ

رطوبت نسبی سالن، بیانگر میزان آب اشباع‌شده در هوا است. یعنی اگر رطوبت نسبی در هوا 85% باشد بدین معناست که 15 درصد فضا جهت تبخیر وجود دارد.
اگر درجه حرارت هوای سالن قارچ تغییر کند. بنابراین مقررات رطوبت نسبی با تغییرات درجه حرارت در سالن تبخیر را نیز تغییر می‌دهد.

در سیستم‌های کنترلینگ امکان محاسبه میزان هر کیلوگرم آب در هر کیلوگرم هوا وجود دارد. به این واحد سنجش رطوبت مطلق می‌گویند. همچنین تفاوت میان رطوبت مطلق و حداکثر میزان آب در هر کیلوگرم هوا را کثری رطوبت می‌نامند.

این معیار با تغییر درجه حرارت، تغییری نخواهد کرد. بدین ترتیب مقررات کثری رطوبت تبخیر یکنواخت و مدام راحتی در زمان درجه حرارت‌های متفاوت ممکن می‌کند.

کنترل رطوبت سالن کشت قارچ

ما 2 روش جهت تأمین رطوبت سالن‌های کشت داریم.

1- کامپیوتر با در نظر گرفتن ست‌پوینت حداکثر co2، فرمان بستن دمپر هوای تازه را می‌دهد. تا تبخیر آب از خاک، کمپوست و قارچ میزان رطوبت هوا را افزایش دهد..

2- چنانچه رطوبت کماکان پائین باشد، کامپیوتر فرمان باز شدن شیربخار که در سمت ورودی هوا به سالن قرار دارد را می‌دهد. در اینصورت رطوبت از طریق دیگ بخار تأمین خواهد شد.

سنسور رطوبت سالن و کمپوست

در ویدیوی زیر مهندس عضدی، نحوه کارکرد و چگونگی تست سنسورهای رطوبت‌سنج سالن و کمپوست را شرح می‌دهد.

شرایط محیطی مطلوب در مراحل مختلف کشت قارچ

شرایط محیطی مناسب پرورش قارچ دکمه‌ای در فازها و مراحل مختلف کشت، به شرح جدول زیر است.

با رعایت موارد مندرج در جدول، می‌توانید بالاترین راندمان کشت قارچ را در مزرعه خود تجربه نمایید.

مولف:

تالیف، گردآوری، ترجمه و تحریر توسط تیم رسانه هاگ
کپی تنها با ذکر منبع مجاز است.
منابع: مهندس فرهنگ عضدی (مدیر تولید قارچ پارس شهریار) – مقالات و کتب معتبر درباره قارچ –  فصلنامه قارچ – تابستان و پاییز 95 – شماره نهم – ص28 الی 29