طراحی تراشه زیستی برای سنجش سم اکراتوکسین در مواد غذایی

به گزارش هاگ به نقل از روابط عمومی وزارت علوم: دکتر اسماء وردیان در خصوص اثرات زیستی و سلامتی اکراتوکسین‌ها گفت. اکراتوکسین‌ها شامل خانواده‌ای از متابولیت‌های سمی تولید توسط برخی از قارچ‌ها هستند و از مهم‌ترین انواع سموم غذایی به شمار می‌آیند. این آلاینده یکی از سموم کلیوی – کبدی و مختل کننده دستگاه ایمنی محسوب می‌شود.

بررسی‌های موسسه بین المللی تحقیقات سرطان

وی افزود: طبق بررسی‌های موسسه بین المللی تحقیقات سرطان، اکراتوکسین A عامل بالقوه سرطان زای انسانی (گروه B۲) است. سبب ایجاد سمیت سلولی و اختلالات هورمونی می‌شود. به عنوان یکی از عوامل مؤثر در بروز ناباروری جنس مذکر و مرگ جنین مطرح است.

دکتر وردیان با اشاره به پایداری بالای این سم اکراتوکسین در برابر تجزیه کننده‌های طبیعی و بیولوژیکی گفت. با توجه به ماندگاری بالای اکراتوکسین A در محیط زیست، این توکسین سبب آلودگی طیف وسیعی از مواد غذایی خام و فرآوری شده مورد مصرف انسان شامل غلات، ادویه ها، مغزها، میوه‌های خشک، قهوه و آب انگور می‌شود.

مجری طرح پژوهشی «طراحی تراشه زیستی شناسایی و سنجش اکراتوکسین A» در مورد این طرح افزود. سنجش اکراتوکسین A در مطالعات مختلفی صورت گرفت. ولی در این طرح بر پایه فناوری کریستال مایع، زیست حسگری بسیار حساس با حد تشخیص در محدوده آتومولار برای سنجش سم اکراتوکسین در نمونه‌های آب انگور و برنج معرفی شد. که پایین‌ترین حد تشخیص گزارش برای این سم می‌باشد.

دکتر وردیان گفت: زیست حسگر‌های کریستال مایع به عنوان یکی از جدیدترین و حساس‌ترین کیت‌های تشخیصی در دنیا معرفی شده‌اند. مؤسسه پژوهشی علوم و صنایع غذایی همگام با دانش بین المللی در این زمینه پیشتاز است و به عنوان اولین مرکز پژوهشی در این شاخه در ایران فعالیت دارد.

افزایش سرعت شناسایی سم اکراتوکسین

وی تأکید کرد: افزایش سرعت شناسایی، سهولت استفاده و کاهش هزینه‌ تشخیص از جمله مزایای استفاده از روش پیشنهادی در این دستاورد پژوهشی است.

عضو هیأت علمی گروه ایمنی و کنترل کیفیت موسسه گفت. با توجه به وسعت بیماری زایی اکراتوکسین‌ها در مواد غذایی مصرفی انسان، یکی از موثرترین راهکار‌ها برای پیشگیری و کاهش هزینه‌های درمان پایش نمونه‌های غذایی مشکوک به آلودگی می‌باشد.

دکتر وردیان در مورد روش‌های تشخیص این سم اکراتوکسین در مواد غذایی افزود. هم اکنون روش‌های دستگاهی مانند روش کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا و برخی روش‌های ایمونوشیمیایی (مانند روش الایزا) برای سنجش اکراتوکسین مرسوم است. اما روش‌های دستگاهی متداول برای تشخیص اکراتوکسین، پیچیده و گران قیمت هستند. علاوه بر زمان بر بودن مراحل آماده‌سازی نمونه نیز برای آن‌ها دشوار است.

وی گفت: سیستم‌های تشخیص سریع، حساس، مقرون به صرفه اقتصادی، قابل حمل و اندازه گیری در محل برای اکراتوکسین A به منظور اطمینان از ایمنی مواد غذایی ضروری هستند. و راهکاری ارزشمند برای ارزیابی ریسک‌های زیست محیطی محسوب می‌شوند. حسگر‌های برپایه کریستال مایع به صورت قابل حمل طراحی می‌شوند و نیازمند تجهیزات پیچیده و گران قیمت آزمایشگاهی نمی‌باشند.

دکتر وردیان افزود: در این طرح پژوهشی تلاش شد که روشی جدید با به کارگیری کریستال‌های مایع معرفی شود. که تاکنون بر کلیه روش‌های ارائه شده برتری داشته‌باشد و بتوان با روشی ساده و مقرون به صرفه مقادیر سم اکراتوکسین A را مورد سنجش قرار داد. که برتری روش پیشنهادی برای تشخیص اکراتوکسین A حساسیت بالای آن و قابلیت حمل آن است که در مرحله بعدی اجرای آن انجام خواهد شد.

وی گفت: این طرح با سرمایه گذاری موسسه پژوهشی علوم و صنایع غذایی و با همکاری پروفسورهشین چن از کشور تایوان انجام شد که بخشی از نتایج آن در مجله‌ Biosensors and Bioelectronics به چاپ رسید.