قارچ پلی پور چیست؟ +آشنایی با انواع قارچ پلی پور

قارچ های پلی پور بر روی تنه ی درختان دیده می شوند. اکثر این قارچ ها از بافت های مرده و پوست درختان استفاده  می کنند  و برخی گونه ها حالت انگلی  از بافت های زنده ی گیاهان استفاده می کنند.

قارچ پلی پور تیغه دار

پراکنش در ایران: این قارچ از روی میزبان های چوبی متعددی از پوشش های جنگلی استان های مازندارن، گیلان، گلستان و جنگل های ارسباران در آذربایجان جمع آوری شده است و زمان رویش آن در بهار، تابستان و پاییز است.

اندام بارده یک ساله، به شکل نیم دایره تا بادبزنی و تخت که بدون وجود پایه از یک سمت به بستر رشدی متصل می گردد. اندام بارده به شعاع تا ۸ سانتی متر است.

رنگ سطح کلاهک اغلب سفید خاکستری، خاکستری قهوه ای تا قهوه ای و قرمز دیده میشود. سطح کلاهک صاف یا پوشیده از موهای ریز بوده و به وسیله ی ردیفی از نوارهای رنگارنگ متحدالمرکز تزئین شده است.

سطح زیرین اندام بارده از مجموعه ای از تیغه های مستطیلی و کشیده به رنگ کرمی تشکیل شده است.
<h4>اسپورها</h4>
اسپورها بیضوی، غیرآمیلوئیدی، به اندازه ی 3/5-1/5 * 6-5 میکرومتر با نقش اسپوری به رنگ سفید، بازیدیوم ها چماقی شکل و به اندازه ی 7-5 * 25-20 میکرومتر دیده می شوند. سیستیدیوم در این گونه دیده نمی شود. سیستم هیفی از نوع تری میتیک بوده و هیف های زایشی دارای قوس اتصال اند.

بر اساس تحقیقات انجام شده، این قارچ دارای ترکیبی بنزوکینون با نام بتولينان (Betulinan) است. بتولينان A به عنوان یک آنتی اکسیدان قوی شناخته شده است، به طوری که این ترکیب در ممانعت از پروکسیده کردن چربی ها حتی تا چهار برابر مؤثرتر از ویتامین E عمل می کند.(Lindequist 2005)

تأثیر پلی ساکاریدهای استخراج شده از کشت های میسلیومی قارچ در برابر سلول های سرطانی سارکوما ۱۸۰ و ارليخ در موش های آزمایشگاهی به اثبات رسیده است. همچنین تأثیر ضد توموری عصاره های آبی و اتیل استات این قارچ در برابر سلول های سرطانی سارکوما ۱۸۰ و هپاتوما (SMMC) در موش و انسان ثابت شده است. (2006 ,.Ren et al)

در یک تحقیق دیگر، اثرات آنتی میکروبی عصاره های مختلف قارچ مورد بررسی قرار گرفته و مشخص گردید که عصاره ی قارچ دارای تاثیر بازدارندگی در برابر باکتری های Staphylococcus aureus و S.epidermnidis است.( Yamac and Bilgili 2006) اخيرا ثابت شده است که اگزوپلی ساکاریدهای قارچ دارای تاثیر هیپوگلایسمی بوده و در کاهش قند خون نمونه های آزمایشگاهی موثر بوده اند. (2009 ,.Yamac et al).

قارچ پلی پور زرد

آرایه شناسی

• فرمانرو: Fungi
• بخش: Basidiomycota
• دسته: Agaricomycetes
• زیردسته: Agaricomycetidae
• رده: Polyporales
• تیره: Polyporaceae
• جنس: Laetiporus
• گونه: L. sulphureus
• نام علمی: Laetiporus sulphureus

پراکنش در ایران: این قارچ تاکنون از میزبان‌های درختی متعددی از مناطق مختلف ایران شامل استان‌های مازندران، گیلان، گلستان، اردبیل، تهران و کرمانشاه جمع آوری شده است و زمان رویش آن در بهار و پاییزاست.

اندام بارده عبارت است از اندامی طاقچه‌ای، بادبزنی شکل تا نیم دایره‌ای که معمولاً به شکل مجتمع در کنار هم رشد می‌کنند. اندام بارده به عرض تا ۵۰ سانتی متر و به ضخامت تا ۵ سانتی متر، سفت و چوبی است. سطح اندام، به رنگ زرد روشن، زرد، نارنجی روشن تا نارنجی صورتی و معمولاً با چین و چروک‌هایی دیده می‌شود. در واقع ترکیب رنگی اندام بارده در این قارچ وجه تمایز آن از سایر قارچ‌ های چوب زی است. سطح تحتانی اندام بارده از پوششی از منافذ بسیار ریز پوشیده شده است. سطح منافذ در سطح تحتانی اندام بارده نیز به رنگ زرد روشن نارنجی می‌باشد.

اسپورها

اسپورها بیضوی، صاف و به اندازه ۵-۷ ۳-۵ میکرومتر اند. رنگ نقش اسپوری سفید است. این قارچ به عنوان یک قارچ چوب زی در مواردی به عنوان یک پاتوژن گیاهی عمل کرده و بر روی میزبان‌های درختی ایجاد بیماری می‌کند.

ترکیبات

علی رغم ترکیبات متنوع حاصل از قارچ L.Sulphureus تحقیقات متنوع حاصل از قارچ L.Sulphureus تحقیقات محدودی در زمینه خواص دارویی و پزشکی این قارچ در مقایسه با سایر قارچ‌های دارویی از جمله سایر قارچ‌های پلی پور انجام گرفته است. وجود ترکیبات مهم و مفیدی از جمله پلی ساکاریدها، لکتین ها، پیگمان ها، ترکیبات و تری ترپن ها و برخی ترکیبات دیگر در این قارچ ثابت شده است.

خاصیت آنتی اکسیدانی و آنتی باکتریال

وجود خاصیت آنتی اکسیدانی قارچ به دلیل وجود ترکیبات فنلی در اندام بارده قارچ به اثبات رسیده است. در تحقیق انجام شده به وسیله Turkoglu و همکاران که با عصاره گیری از اندام‌های بارده قارچ به انجام رسید، وجود مقادیر بالایی از ترکیبات فنلی و خاصیت آنتی اکسیدانی بالای قارچ در مقایسه با آنتی اکسیدان های مرسوم نظیر BHA و Tocopherold ثابت شد. (2007.Turkoglu et al)

همچنین Turkoglu و همکاران خواص آنتی بیوتیکی قارچ را مورد بررسی قرار داده و به این نتیجه رسیدند که عصاره ی قارچ در برابر باکتری‌های گرم منفی دارای بازدارندگی محدودی بوده، اما در مقابل باکتری‌های گرم مثبت از خاصیت بازدارندگی بالایی برخوردار است.

اما نکته‌ی جالب توجه، بازدارندگی بالای عصارهی قارچ در برابر ویروس HIV می‌باشد. در یک تحقیق وسیع انجام شده توسط Mlinarid و همکاران، توانایی بازدارندگی عصاره‌ی ۵۷ گونه قارچ از دو گروه اسکومیست و بازیدیومیست ها، در برابر آنزیم HIV-1 reverse transcriptase مورد بررسی و مقایسه قرار گرفت. نتایج نشان داد از میان قارچ‌های مورد بررسی، گونه‌ی L.Sulphureus از بیش‌ترین بازدارندگی برخوردار است.(2005 .Mlinarid et al)

تحقیقات محدود انجام شده در زمینه‌ی توانایی عصاره‌ی قارچ در تحریک سیستم ایمنی نیز نشان داده است که پلی ساکاریدهای پروتئینی در سلول‌ های سرطانی سارکوما ۱۸۰ را از طریق تحریک سیستم ایمنی موش‌های آزمایشگاهی قرار می‌دهد. (1982.Kang et al)

همچنین مقایسه‌ی توانایی بازدارندگی عصاره‌ی ۶۰ گونه قارچ دارویی در عملکرد آنزیم لیپاز نشان داد که عصاره‌ی قارچ L.sulphureus در مقایسه با سایر قارچها از بیش‌ترین بازدارندگی برخوردار بوده و این قابلیت حتی از میزان بازدارندگی Orlistat که به عنوان یک ترکیب بازدارنده‌ی مرسوم و با تولید تجاری شناخته شده است نیز بیش‌تر می‌باشد. (2004,.Slanc et al)

بررسی خاصیت سیتوتوکسیک هفت ترکیب تری ترپنویید قارچ نیز نشان داده است این ترکیبات از تکثیر سلول‌های سرطانی لوسمی 60-HL ممانعت به عمل می‌آورند. (2004,.Leon et al).

قارچ پلی پور دالان دار

آرایه شناسی

• فرمانرو: Fungi
• بخش: Basidiomycota
• دسته: Agaricomycetes
• رده: Polyporales
• تیره: Polyporaceae
• جنس: Daedaleopsis
• گونه: D. confragosa
• نام علمی: Daedaleopsis confragosa

مترادف:

• (Boletus confragosus Bolton (1791
• (Daedalea confragosa (Bolton) Pers. (1801
• (Trametes confragosa (Bolton) Rabenhorst (1844
• (Polyporus confragosus (Bolton) P.Kumm. (1871
• (Striglia confragosa (Bolton) Kuntze (1891
• (Lenzites confragosa (Bolton) Pat. (1900
• (Agaricus confragosus (Bolton) Murrill (1905
• (Daedalea confragosa f. bulliardii (Fr.) Domański, Orloś &amp; Skirg. (1967
• (Ischnoderma confragosum (Bolton) Zmitr. (2001

پراکنش در ایران: تاکنون وجود این قارچ در پوشش‌های جنگلی استان‌های مازندران، گلستان، گیلان و جنگل‌های ارسباران به اثبات رسیده است.

زمان رویش: پاییز.

اندام بارده یک ساله، به شکل نیم دایره تا بادبزنی و تخت که بدون وجود پایه از یک سمت به بستر رشدی متصل می‌گردد. اندام بارده به شعاع تا ۱۲ سانتی متر می‌باشد. رنگ سطح کلاهک اغلب خاکستری، خاکستری قهوه‌ای تا قهوه‌ای دیده می‌ شود. سطح کلاهک صاف یا پوشیده از موهای ریز بوده و به وسیله‌ی ردیفی از نوارهای رنگارنگ متحدالمرکز تزئین شده است.

سطح زیرین اندام بارده از مجموعه‌ای از منافذ گرد تا مستطیلی، کشیده و باریک تشکیل شده است (Daedaleoid)، به طوری که ظاهری شبیه راهروهای پرپیچ و خم در سطح تحتانی قارچ ایجاد شده است. سطح منافذ به رنگ کرمی بوده و دیواره‌ی بین منافذ معمولاً ضخیم و محکم است.

اسپورها

اسپورها بیضوی، غیرآمیلوئیدی و به اندازه‌ی ۳/۵-۲ * ۸-۶ میکرومتر و نقش اسیوری به رنگ سفید و بازیدیوم ها به شکل استوانه‌ای با اندکی انحنا و به اندازه‌ی ۵-۴ * ۴۵-۳۰ میکرومتر دیده می‌شوند. سیستیدیوم در این گونه دیده نمی‌شود، اما دندروهایفیدیوم ها Dendrohyphidia به قطر تا ۳ میکرومتر وجود دارد.

ترکیبات

ترکیبی تحت عنوان lupen-3-one-(29)20 از کلاهک‌های این قارچ استخراج گردید که تاثیرات آنتی بیوتیکی در برابر دستهای قارچ‌ها و باکتریها از خود نشان می‌دهد. بر اساس تحقیقات انجام گرفته این ترکیب خواص ضد قارچی و ضد باکتریایی مناسبی در مقابل برخی قارچهای بیماری زای انسانی و باکتری‌هایی نظیر Escherichia coli، Proteus vulgaris، Pseudomonas pyocyanea، Bacillus subtilis و Staphylococcus aureus از خود نشان داد. (2002,.Kim et al)

قارچ D.confragosa از جمله قارچ‌های دارویی می‌باشد که عصاره‌ی آن قابلیت ممانعت از فعالیت آنزیم zinc – containing metalloendopeptidases angiotensin – converting و neutral endopeptidase NEP را دارا است. با توجه به نقش این دو آنزیم در بروز گروهی از عوارض و بیماری‌های انسانی، عصارهی مستخرج از بازیدیوکارپ قارچ از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

بررسی تأثیر پلی ساکاریدهای استخراج شده از D. confragosa، بر روی موشهای آزمایشگاهی نشانگر تأثیرات بازدارندگی این دسته از ترکیبات بر سلول‌های سرطانی 180 Sarcoma و Ehrlich solid بود. همچنین یک ترکیب متانول مستخرج از قارچ، خواص بازدارندگی و سیتوتوکسیک در مقابل سلول‌های سرطانی L1210 را در موشها از خود نشان داد. (2004,.Tomasi et al).

راسته‌ی Polyporales (گروه قارچ‌های پلی پور)

قارچ‌هایی که اصطلاحاً تحت عنوان قارچ‌های چوب زی یا قارچ‌های طاقچه‌ای شناخته می‌شوند، در این گروه قرار دارند.

برخلاف اغلب قارچ‌های اگاریک، لایه‌ زایا در قارچ‌های پلی پور درون لوله‌هایی تولیدشده و به همین دلیل در این گروه از قارچ‌ها سطح لایه‌ی زایا به شکل سوراخ‌هایی دیده می‌شود. هرچند در اغلب موارد به دلیل شکل رویشی این دسته از قارچ‌ها بر روی چوب، از این گروه به‌عنوان قارچ‌های طاقچه‌ای یاد می‌شود.

اما باید به این نکته توجه داشت که اندام‌های بارده این قارچ‌ها در اشکال بسیار متنوع و مختلفی تولید می‌گردند که می‌توان به قارچ‌های مرجانی، قارچ‌های کلاهک و پایه‌دار، یا قارچ‌هایی که به شکل مسطح و خوابیده بر روی بستر رشد می‌کنند، اشاره کرد اما درهرصورت برخلاف قارچ‌های آگاریک، اندام بارده این قارچ‌ها نرم نبوده و کاغذی، چرمی یا چوبی است.

در این گروه، بازیدیوکارپ از سه نوع ریسه تشکیل‌شده‌اند که به آنها اشاره می‌کنیم:

انواع ریسه‌های قارچ‌های پلی پور

۱ – ریسه‌های زایشی، که دارای انشعابات دیواره‌ی عرضی بوده و ممکن است در محل این دیواره دارای قوس اتصال یا پل ارتباط باشند.
ریسه‌ های زایشی معمولاً دارای رنگ روشن و دیواره‌ی نازک بوده و به‌عنوان ریسه‌های تولیدکننده‌ی بازیدیدیوم ها و فاز زایشی قارچ مطرح‌اند. این نوع از ریسه‌ها در تمامی بازیدیوکارپ ها دیده می‌شوند.

۲ – ریسه‌های پیوندی، که دارای انشعابات عرضی بوده، اما دیواره‌ی عرضی در آنها دیده نمی‌شود. دیواره در این گروه از ریسه‌ها ممکن است نازک یا ضخیم باشد.

۳ – ریسه‌های اسکلتی، این ریسه‌ها فاقد انشعاب و دیواره‌ی عرضی بوده و دیواره در این گروه از ریسه‌ها ضخیم و معمولاً دارای رنگ تیره هستند.

اگر در تشکیل بازیدیوکارپ، تنها یک نوع از ریسه‌ها دخالت داشته باشد، در اصطلاح بازیدیو کارپ با ساختار مونومیتیک شناخته می‌شود، اما اگر بازیدیوکارپ شامل دو نوع ریسه یا هر سه نوع از آنها باشد، به ترتیب دیمیتیک (Dimitic) و تریمیتیک (Trimitic) نامیده می‌شوند.

اغلب قارچ‌ پلی پور زندگی ساپروفیتی داشته و به‌عنوان یکی از تجزیه‌کنندگان مهم چوب مطرح هستند. به‌طورکلی این دسته از قارچ‌ها دو نوع پوسیدگی در چوب‌ها ایجاد می‌کنند:

۱ – پوسیدگی قهوه‌ای که سلولز و همی سلولز تجزیه‌شده ولی لیگنین باقی می‌ماند
۲ – پوسیدگی سفید که در آن سلولز، همی سلولز و لیگنین تجزیه می‌شوند.
۳ – دسته‌ی دیگری از این قارچ‌ها نیز به‌عنوان عوامل بیماری‌زای گیاهی مطرح‌اند.

برخی از قارچ‌های این گروه نیز به‌عنوان قارچ‌های دارویی یا پزشکی مطرح بوده و در درمان برخی بیماری‌های انسان کاربرد دارد. ازجمله گونه‌ی قارچ گانودرما لوسیدیوم Ganoderma) lucidum) که در درمان بیماری‌های ازجمله انواع سرطان‌ها کاربرد دارد.