قارچ پلی پور چیست؟ +آشنایی با انواع قارچ پلی پور

قارچ های پلی پور(قارچ درختی) بر روی تنه‌ی درختان نمایان می‌شوند. اکثر این قارچ‌ها از بافت‌های مرده و پوست درختان استفاده  می‌کنند و برخی گونه‌ها حالت انگلی از بافت‌های زنده‌ی گیاهان استفاده می‌کنند.

قارچ پلی پور تیغه دار

پراکنش در ایران: این قارچ از روی میزبان‌های چوبی متعددی از پوشش‌های جنگلی استان‌های مازندارن، گیلان، گلستان و جنگل‌های ارسباران در آذربایجان جمع‌آوری شده‌است و زمان رویش آن در بهار، تابستان و پاییز است.

اندام بارده یک ساله، به شکل نیم‌دایره تا بادبزنی و تخت که بدون وجود پایه از یک سمت به بستر رشدی متصل می‌گردد. اندام بارده به شعاع تا ۸ سانتی متر است.

رنگ سطح کلاهک قارچ پلی پور اغلب سفید خاکستری، خاکستری قهوه‌ای تا قهوه‌ای و قرمز دیده می‌شود سطح کلاهک صاف یا پوشیده از موهای ریز است و به وسیله‌ی ردیفی از نوارهای رنگارنگ متحدالمرکز تزئین شده است.

سطح زیرین اندام بارده از مجموعه‌ای از تیغه‌های مستطیلی و کشیده به رنگ کرمی تشکیل شده است.

اسپورها

اسپورهای قارچ پلی پور بیضوی، غیرآمیلوئیدی، به اندازه ی 3/5-1/5 * 6-5 میکرومتر با نقش اسپوری به رنگ سفید، بازیدیوم‌ها چماقی شکل و به اندازه ی 7-5 * 25-20 میکرومتر دیده می‌شوند سیستیدیوم در این گونه دیده نمی‌شود. سیستم هیفی از نوع تری‌میتیک بوده و هیف‌های زایشی دارای قوس اتصال‌اند.

بر اساس تحقیقات محققان، این قارچ دارای ترکیبی بنزوکینون با نام بتولينان (Betulinan) است بتولينان A به عنوان یک آنتی‌اکسیدان قوی شناخته شد. به طوری که این ترکیب در ممانعت از پروکسیده کردن چربی‌ها حتی تا چهار برابر مؤثرتر از ویتامین E عمل می‌کند. (Lindequist 2005)

تأثیر پلی ساکاریدهای استخراجی از کشت‌های میسلیومی قارچ در برابر سلول‌های سرطانی سارکوما ۱۸۰ و ارليخ در موش‌های آزمایشگاهی به اثبات رسید همچنین تأثیر ضد توموری عصاره‌های آبی و اتیل استات این قارچ در برابر سلول‌های سرطانی سارکوما ۱۸۰ و هپاتوما (SMMC) در موش و انسان ثابت شده است. (2006 ,.Ren et al)

در یک تحقیق دیگر، اثرات آنتی‌میکروبی عصاره‌های مختلف قارچ مورد بررسی قرار گرفت و مشخص گردید که عصاره‌ی قارچ دارای تاثیر بازدارندگی در برابر باکتری‌های Staphylococcus aureus و S.epidermnidis است ( Yamac and Bilgili 2006) اخيرا ثابت شد که اگزوپلی ساکاریدهای قارچ دارای تاثیر هیپوگلایسمی است و در کاهش قند خون نمونه‌های آزمایشگاهی موثرند. (2009 ,.Yamac et al).

قارچ پلی پور زرد

قارچ درختی زیبای جنگلی در مناطق مرطوب

شکل هاگ‌های قارچ پلی پور بیضوی، غیرآمیلوئیدی و به اندازه‌ی ۳/۵-۲ * ۸-۶ میکرومتر و چاپ اسپور (spore print) آن به رنگ سفید است. بازیدیوم‌ها به شکل استوانه‌ای با اندکی انحنا و به اندازه‌ی ۵-۴ * ۴۵-۳۰ میکرومتر هستند. سیستیدیوم در این گونه نمایان نمی‌شود، اما دندروهایفیدیوم ها Dendrohyphidia به قطر تا ۳ میکرومتر وجود دارد.</p>

ترکیبات

ترکیبی تحت عنوان lupen-3-one-(29)20 از کلاهک‌های قارچ پلی پور استخراج گردید که تاثیرات آنتی بیوتیکی در برابر دستهای قارچ‌ها و باکتریها از خود نشان می‌دهد. بر اساس تحقیقات این ترکیب خواص ضد قارچی و ضد باکتریایی مناسبی در مقابل برخی قارچ‌های بیماری‌زای انسانی و باکتری‌هایی نظیر Escherichia coli، Proteus vulgaris، Pseudomonas pyocyanea، Bacillus subtilis و Staphylococcus aureus از خود نشان داد. (2002,.Kim et al)

قارچ D.confragosa از جمله قارچ‌های دارویی می‌باشد که عصاره‌ی آن قابلیت ممانعت از فعالیت آنزیم zinc – containing metalloendopeptidases angiotensin – converting و neutral endopeptidase NEP را دارا است. با توجه به نقش این دو آنزیم در بروز گروهی از عوارض و بیماری‌های انسانی، عصارهی مستخرج از بازیدیوکارپ قارچ از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

بررسی تأثیر پلی ساکاریدهای استخراجی از D. confragosa، بر روی موش‌های آزمایشگاهی نشانگر تأثیرات بازدارندگی این دسته از ترکیبات بر سلول‌های سرطانی 180 Sarcoma و Ehrlich solid بود. همچنین یک ترکیب متانول مستخرج از قارچ، خواص بازدارندگی و سیتوتوکسیک در مقابل سلول‌های سرطانی L1210 را در موشها از خود نشان داد. (2004,.Tomasi et al).

راسته‌ی Polyporales (گروه قارچ‌های پلی پور)

قارچ‌هایی که اصطلاحاً تحت عنوان قارچ‌های چوب‌زی یا قارچ‌های طاقچه‌ای شناخته می‌شوند، در این گروه قرار دارند.

برخلاف اغلب قارچ‌های اگاریک، لایه‌ زایا در قارچ پلی پور درون لوله‌هایی تولید و به همین دلیل در این گروه از قارچ‌ها سطح لایه‌ی زایا به شکل سوراخ‌هایی رویت می‌شود. هرچند در اغلب موارد به دلیل شکل رویشی این دسته از قارچ‌ها بر روی چوب، از این گروه به‌عنوان قارچ‌ درختی یاد می‌شود.

اما باید به این نکته توجه داشت که اندام‌های بارده این قارچ‌ها در اشکال بسیار متنوع و مختلفی تولید می‌گردند که می‌توان به قارچ‌های مرجانی، قارچ‌های کلاهک و پایه‌دار، یا قارچ‌هایی که به شکل مسطح و خوابیده بر روی بستر رشد می‌کنند، اشاره کرد اما درهرصورت برخلاف قارچ‌های آگاریک، اندام بارده این قارچ‌ها نرم نبوده و کاغذی، چرمی یا چوبی است.

در این گروه، بازیدیوکارپ از سه نوع ریسه تشکیل‌شده‌اند که به آنها اشاره می‌کنیم:

انواع ریسه‌های قارچ‌های پلی پور

1.  ریسه‌های زایشی: که دارای انشعابات دیواره‌ی عرضی بوده و ممکن است در محل این دیواره دارای قوس اتصال یا پل ارتباط باشند. معمولاً دارای رنگ روشن و دیواره‌ی نازک بوده و به‌عنوان ریسه‌های تولیدکننده‌ی بازیدیدیوم ها و فاز زایشی قارچ مطرح‌اند. این نوع از ریسه‌ها در تمامی بازیدیوکارپ ها رویت می‌شوند.
2.  ریسه‌های پیوندی قارچ پلی پور: که دارای انشعابات عرضی است، اما دیواره‌ی عرضی در آنها رویت نمی‌شود. دیواره در این گروه از ریسه‌ها ممکن است نازک یا ضخیم باشد.
3.  ریسه‌های اسکلتی: این ریسه‌ها فاقد انشعاب و دیواره‌ی عرضی بوده و دیواره در این گروه از ریسه‌ها ضخیم و معمولاً دارای رنگ تیره هستند.

اگر در تشکیل بازیدیوکارپ، تنها یک نوع از ریسه‌ها دخالت داشته باشد، در اصطلاح بازیدیو کارپ با ساختار مونومیتیک شناخته می‌شود. اما اگر بازیدیوکارپ شامل دو نوع ریسه یا هر سه نوع از آنها باشد، به ترتیب دیمیتیک (Dimitic) و تریمیتیک (Trimitic) نامیده می‌شوند.

اغلب قارچ‌ پلی پور زندگی ساپروفیتی داشته و به‌عنوان یکی قارچ درختی از تجزیه‌کنندگان مهم چوب مطرح هستند. بطور کلی این دسته از قارچ‌ها دو نوع پوسیدگی در چوب‌ها ایجاد می‌کنند:

۱ – پوسیدگی قهوه‌ای که سلولز و همی سلولز تجزیه‌شده ولی لیگنین باقی می‌ماند
۲ – پوسیدگی سفید که در آن سلولز، همی سلولز و لیگنین تجزیه می‌شوند.
۳ – دسته‌ی دیگری از این قارچ‌ها نیز به‌عنوان عوامل بیماری‌زای گیاهی مطرح‌اند.

قارچ پولیپور تلخ (براکت تلخ)

پولی پور تلخ(Amaropostia stiptica) که نام دیگرش براکت تلخ است، نوعی قارچ درختی غیرخوراکی است. پلیپور سفید اغلب روی چوب درختان سخت‌چوب نظیر صنوبر، کاج در جنگل‌های مخروطی یافت میشود. به ویژه زمانی که خاک اسیدی باشد، بیشتر رویت می‌گردد.

قارچ پلیپور سفید، سمی نیست. اما به دلیل مزه فوق‌العاده تلخ آن، جز قارچ های خوراکی هم طبقه‌بندی نمی‌شود. البته تا حدی کاربردهای دارویی دارد.

براکت تلخ را می‌توان در جنگل‌های شمال آسیا، اروپا، سواحل آمریکای شمالی و قسمت هایی از استرالیا یافت نمود.

فصل رویش آن از اواسط جولای تا اوساط نوامبر (تیر الی آذر) است.

رنگش سفید و اندازه آن تا قطر 10 سانتیمتر رشد می‌کند. ضخامتش نیز 1 الی 3 سانتیمتر خواهد بود. زیر سطح قارچ منافذی قرار دارد که شیره‌ای سفید ترشح می‌کند.

برخی از قارچ های این گروه نیز به‌عنوان قارچ‌های دارویی یا پزشکی مطرح بوده و در درمان برخی بیماری‌های انسان کاربرد دارد. از جمله گونه‌ی قارچ گانودرما لوسیدیوم Ganoderma) lucidum) که در درمان بیماری‌های ازجمله انواع سرطان‌ها کاربرد دارد.