مهندس بهروز پیرایش ملقب به پدر قارچ ایران در سال 1317 در تهران چشم به جهان گشود. وی عالی ترین مدرک تحصیلی خود را (لیسانس کشاورزی) از دانشگاه لیدز انگلستان اخذ نمود.
نحوه آشنایی استاد پیرایش با قارچ
وی در دوران دانشجویی و اقامت در انگلستان، ارزان‌ترین غذای دوست‌داشتنی را املت قارچ معرفی می‌کنند. بعد از اتمام تحصیل و بازگشت به میهن، به جست‌وجوی املت قارچ می‌پردازد، اما هیچ!
مهندس پیرایش پس از کمی پرس‌وجو متوجه می‌شود که نه‌تنها چیزی به‌عنوان املت قارچ وجود ندارد، بلکه اصلاً قارچی وجود ندارد. در اینجا مهندس پیرایش به فکر فرو می‌رود! که چرا در خارج از ایران قارچ محصولی معمول و پرمصرف است؟ حال آنکه در کشور عزیزمان ایران، کمتر آشنایی با آن وجود دارد و نیز اندک مصرف‌کنندگان از کنسروهای وارداتی استفاده می کنند. در ابن زمان بود که مهندس پیرایش با توجه به دانش پایه کشاورزی و با تکیه بر پشتکار مثال‌زدنی خود، پروژه تولید قارچ را شروع کرد.
اولین کشت قارچ در ایران توسط پدر قارچ
جالب است بدانید که قبل از مهندس پیرایش بزرگ، شخصی به نام مستر جکسون، کارمند وقت سفارت انگلستان و باغبان، همراه با همکار ایرانی خود در سفارت « جناب آقای احیایی »، اولین بار در تونل‌هایی که توسط ایشان در منطقه غرب تهران (طبق فرموده مهندس پیرایش) حفر شده بود، مبادرت به کشت قارچ می‌کنند.
متأسفانه به دلایل زیاد ازجمله مهم‌ترین آنها عدم وجود دانش کافی، آقای احیایی و همکارشان در این پروژه شکست می‌خورند؛ اما این شکست مبدأ بزرگی بود برای شروع صنعت کشت قارچ در ایران. جناب آقای احیایی، طبق وصیت ایشان در محل تونل‌ها به آرامش ابدی رسیدند.
چالش‌های بزرگ بر سر راه مهندس پیرایش چه بود و چگونه ایشان از آنها به‌سلامت عبور کردند؟
مهندس پیرایش در ابتدای فعالیت خود، بذر قارچ را از خارج از کشور و اغلب کشور انگلستان وارد می‌کردند؛ اما پس از به پیروزی رسیدن انقلاب اسلامی و دگرگونی تمام معادلات، واردات بذر متوقف و عملاً تولید قارچ غیرممکن شد!
اما مهندس پیرایش از این فرصت نهایت استفاده کرده و اقدام به تولید بذر می‌کند. در ابتدا به دلیل نداشتن دانش و اطلاعات کافی، پروژه تولید بذر با شکست روبه‌رو می‌شود، اما درنهایت، پس از دو سال ممارست و تلاش شبانه‌روزی، استاد پیرایش فرمول و نحوه تولید اولین بذر قارچ در ایران را به نام خود ثبت کرده و توسعه می‌دهند.
سال ۱۳۵۳ را باید مبدأ و ظهور تولید قارچ در ایران نامید. چراکه استاد پیرایش واحد کشت و صنعت قارچ ایران را به مساحت ۲۰۰۰ مترمربع احداث و شروع به فعالیت می‌کند.
فقط ۳ کیلوگرم!
جالب است بدانید که طبق فرموده مهندس پیرایش، اولین برداشت قارچ حدود ۳ کیلوگرم از یک بستر بوده است! در ابتدای فعالیت این واحد تولیدی راندمان برحسب مترمربع، بین ۸ الی ۱۵ کیلوگرم بوده است. (در حال حاضر میانگین راندمان تولید در هر مترمربع ۲۴ الی ۳۳ کیلوگرم، در مقیاس جهانی است). دلیل این تفاوت تا مدت‌ها نامشخص بود تا بالاخره مهندس پیرایش و گروه کشت و صنعت قارچ ایران معمای آن را یافتند.
به نظر شما دلیل این تفاوت چه چیزی می‌توانسته بوده باشد؟
در سال‌های اولیه تولید، واحد کشت و صنعت قارچ ایران حدود ۳۶ تن در سال تولید داشتند؛ در مقایسه با تولید سالیانه حال حاضر کشور که طبق برآورد انجمن قارچ ایران حدود ۱۴۰ هزار تن است!! همان‌طور که می‌دانید، قارچ در ابتدای کالایی لوکس در سبد غذایی قشر بالای جامعه و اغلب غیر ایرانی های مقیم پایتخت بود که آشنایی نسبی با قارچ داشتند. اولین بازار قارچ نیز به همین دلیل در غرفه‌هایی در بازار استانبول تهران، توسط مهندس پیرایش ایجاد شد، به گفته ایشان به ازای هر کیلوگرم ۱۵۰ ریال فروخته می‌شد.
گزیده‌ای بود از گفت‌وگوی ما با مرحوم مهندس بهروز پیرایش، پدر قارچ ایران.
