خواص قارچ مورل

خواص قارچ مورل شاید مثل خود آن، خیلی برای عموم شناخته‌شده نباشد. اما همیشه گنجینه‌ها در نقاط دورافتاده یافت می‌شوند. قارچ مورل یک قارچ خوراکی است که خواص دارویی نیز دارد. این قارچ بالاترین میزان آنتی اکسیدان و پروتئین را در بین دیگر قارچ‌ها دارد.

morel حاوی 85.5% آنتی‌اکسیدان در 25 میلی‌گرم در میلی‌لیتر است که در مقایسه با میزان آنتی‌اکسیدان ویتامین C (به میزان 36.9%) قابل‌ توجه است. در مطالعات انجام شده تاثیرات ضد سرطانی و بهبود در شیمی درمانی به دلیل تقویت سیستم ایمنی بدن اعلام شده است. همچنین در درمان اختلالات عملکرد سیستم گوارش موثر است. در طب سنتی چین از قارچ مورل به عنوان داروی ضد التهاب، ضد سوءهاضمه، بی حالی و ضد باکتری، یاد می‌شود.

جدول ارزش غذایی قارچ مورل

مقادیر مندرج در جدوال به ازای 100 گرم است.

مواد غذایی

ماده مغذی	مقدار
کالری	31 kcal
پروتئین	3.1 g
چربی	0.6 g
کربوهیدرات	5.1 g
فیبر	2.8 g
آب	90 g
قند طبیعی	0.6 g

ویتامین‌ها

ویتامین	مقدار
ویتامین D	5.1 µg
ویتامین B1 (تیامین)	0.08 mg
ویتامین B2 (ریبوفلاوین)	0.21 mg
ویتامین B3 (نیاسین)	1.9 mg
ویتامین B6	0.1 mg
فولات	9 µg
ویتامین C	2 mg

مواد معدنی

ماده معدنی	مقدار
آهن	12.2 mg
پتاسیم	411 mg
فسفر	194 mg
مس	0.63 mg
منیزیم	19 mg
روی	0.9 mg
سدیم	21 mg
کلسیم	43 mg

خواص دارویی قارچ مورل

ضد التهاب

به سبب وجود عصاره اتانولی با خاصیت ضد التهابی، این قارچ یک منبع طبیعی و مؤثر برای پیشگیری یا کمک به کنترل بیماری‌های مرتبط با التهاب، از جمله بیماری‌های قلبی و اختلالات التهابی است. بطوریکه نتایج مصرف این قارچ با مصرف داروهای ضدالتهاب نظیر دیکلوفناک، قابل رقابت است.

این قارچ می‌تواند التهاب را در مدل‌های سلولی و حیوانی کاهش دهد. پلی‌ساکاریدها، وزیکول‌های خارج‌سلولی و عصاره‌های به‌دست‌آمده از گونه‌های مختلف مورل با مهار سایتوکاین‌های التهابی مانند TNF-α و IL-6 و همچنین کاهش فعالیت مسیرهای NF-κB و MAPK، اثرات ضدالتهابی قابل توجهی ایجاد می‌کنند.

در مطالعات حیوانی نیز عصاره‌های مورل توانستند التهاب حاد، مزمن و حتی التهاب ناشی از رژیم پرچرب را کاهش دهند و در برخی موارد عملکردی بهتر از داروهای مرجع نشان دادند.

مبارزه با رادیکال های آزاد

مواد آنتی‌اکسیدان با ترکیبات فنلی و پلی‌ساکاریدها در این قارچ، با حذف رادیکال‌های آزاد به عنوان یک مکانیسم اساسی برای پیشگیری از بسیاری از بیماری‌های مزمن از جمله بیماری‌های قلبی عروقی، چاقی و سرطان عمل می‌کنند.

 

افزایش عملکرد سیستم ایمنی

نوعی پلی‌ساکارید بنام گالاکتومانان از قارچ مورکلا استخراج می‌شود. این ماده برای تحریک فعالیت ماکروفاژهاست که برای افزایش سیستم ایمنی نقش بسزایی دارد.

مورل‌ها دارای ترکیبات فعالی، به‌ویژه پلی‌ساکاریدها، هستند که نقش مهمی در تقویت و تنظیم سیستم ایمنی دارند. مهم‌ترین ترکیبات مؤثر، گلوکان‌ها هستند. برخلاف بسیاری از قارچ‌ها که بتا-گلوکان دارند، مورل‌ها بیشتر حاوی آلفا-گلوکان‌اند. این گلوکان‌ها می‌توانند تکثیر سلول‌های ایمنی، تولید اکسید نیتریک و فعالیت ماکروفاژها را افزایش دهند.

برخی آلفا-گلوکان‌های استخراج‌شده از مورل‌ها مانند MSP-3-1 و MSP2-1 توانسته‌اند از طریق گیرنده TLR4 سلول‌ها را فعال کرده و باعث ترشح سیتوکین‌هایی مانند TNF-α و IL-6 شوند. ساختار و نوع پیوند گلوکان‌ها نقش مهمی در قدرت اثرشان دارد؛ به‌عنوان مثال، زنجیره‌های جانبی طولانی‌تر می‌توانند فعالیت ایمنی را تقویت کنند.

این ترکیبات معمولاً مسیرهای سیگنالینگ مهمی مانند TLR4–NF-κB و MAPK را فعال می‌کنند که نتیجه آن تقویت پاسخ‌های ایمنی است. مطالعات حیوانی نیز نشان داده‌اند که مصرف پلی‌ساکاریدهای مورل‌ها تعداد گلبول‌های سفید و لنفوسیت‌ها را افزایش می‌دهد، وضعیت طحال را بهبود می‌بخشد و احتمالاً از طریق تعدیل میکروبیوتای روده به سلامت ایمنی کمک می‌کند.

همچنین مشخص شده است که ساختار سه‌گانه پلی‌ساکاریدها برای عملکرد ایمنی مطلوب ضروری است، هرچند پلی‌ساکاریدهای با وزن مولکولی کمتر نیز در برخی موارد اثرات تقویت‌کننده ایمنی نشان داده‌اند.

علاوه بر این وجود ویتامین D و ویتامین های گروه B (B2، B3، B6، فولات) به خواص قارچ مورل و نقش دارویی آن در تقویت سیستم ایمنی بدن بیشتر می‌افزاید.

محافظت و تقویت دستگاه گوارش

فیبر موجود در قارچ مورل مانع یبوست شده و به افزایش باکتری های مفید در روده کمک می‌کند و میکروبیوم روده را حفظ می‌کند.

حفظ تعادل میکروبیوتای روده نقش مهمی در پیشگیری از بیماری‌های مزمن مانند چاقی، دیابت نوع 2، بیماری‌های قلبی و سرطان دارد. یکی از خواص قارچ مورل، به‌ویژه پلی‌ساکاریدها و فیبرهای آن، پشتیبانی از سلامت روده از طریق تنظیم میکروبیوتا است.

مورل‌ها سرشار از فیبر محلول‌اند؛ فیبری که توسط باکتری‌های روده تخمیر شده و اسیدهای چرب کوتاه زنجیر (SCFA) تولید می‌کند. این ترکیبات باعث افزایش باکتری‌های مفید مثل Lactobacillus، Faecalibacterium و Ruminococcaceae می‌شوند. مطالعات نشان داده‌اند پلی‌ساکاریدهای M. esculenta و M. importuna تنوع میکروبی را افزایش داده، نسبت باکتری‌های مفید را بهبود می‌بخشند و تولید SCFA را تقویت می‌کنند.

در مدل‌های حیوانی، پلی‌ساکاریدهای مورل توانسته‌اند اختلالات ناشی از رژیم پرچرب و دیابت نوع ۲ را کاهش دهند؛ از جمله با کاهش Firmicutes، افزایش Bacteroidetes، بالا بردن سطح لاکتوباسیلوس و مهار آنزیم‌های گوارشی مانند α-آمیلاز و α-گلوکوزیداز. این اثرات به بهبود متابولیسم، کاهش چاقی و کنترل بهتر قند خون کمک می‌کنند.

همچنین پلی‌ساکاریدهای مورل با افزایش پروتئین‌های سد روده مانند ZO-1 و occludin، نفوذپذیری روده را بهبود داده و با کاهش LPS، میزان التهاب و اندوتوکسمی را پایین آورده‌اند. در کنار پلی‌ساکاریدها، ترکیبات فلاونوئیدی مورل نیز با مهار مسیر TLR4/NF-κB از سد روده محافظت می‌کنند.

ضد تومور و ضد سرطان

مطالعات متعدد نشان داده‌اند که قارچ مورل (به‌ویژه M. esculenta) دارای ترکیبات زیست‌فعال مهمی مانند اسیدهای چرب، استرول‌ها، فلاونوئیدها و پلی‌ساکاریدهاست که می‌توانند رشد انواع سلول‌های سرطانی را مهار کنند.

سرطان روده بزرگ:

عصاره‌های متانولی و اتانولی مورل‌ها توانسته‌اند تکثیر سلول‌های سرطانی روده (HT-29 و SW-480) را مهار کنند. M. esculenta عملکرد بهتری نسبت به گونه‌های دیگر داشت و با مهار مسیر NF-κB فعالیت ضدتوموری نشان داد. پلی‌ساکاریدهای استخراج‌شده این قارچ نیز باعث مهار تکثیر سلول‌ها به صورت وابسته به دوز و زمان شده‌اند.

سرطان ریه:

عصاره متانولی M. esculenta با وجود ترکیباتی مانند اکتادکانوئیک اسید و ارگوسترول، منجر به آپوپتوز(مرگ سلولی تدریجی) سلول‌های سرطان ریه می‌شود. این اثرات مستقل از ژن p53 بوده‌اند.

کمک به شیمی‌درمانی:

پلی‌ساکاریدهای مورل با کاهش استرس اکسیداتیو، از سلول‌ها در برابر سمیت دوکسوروبیسین(داروی شیمی‌درمانی) محافظت کرده وعوارض شیمی‌درمانی را کاهش می‌دهند. همچنین سبب وقفه در چرخه سلولی و آپوپتوز، سلول‌های سرطان کبدی HepG2 و دهانه رحم HeLa می‌گردند.

مدل‌های حیوانی:

عصاره میسلیوم مورل باعث کاهش قابل توجه وزن و حجم تومور و افزایش طول عمر موش‌ها شده است. پلی‌ساکاریدهای M. importuna نیز اثر ضدتوموری DOX را تقویت کرده و رشد تومور پستان را در موش مهار کرده‌اند. تأثیر عصاره‌ اتانولی کشت‌های میسلیومی قارچ مورل حقیقی، بر روی موش‌های آزمایشگاهی مورد بررسی‌ قرار گرفت و نتایج نشان داد که طی 30 روز مصرف 1گرم قارچ به ازای هر کیلوگرم وزن بدن، موجب کاهش حجم و وزن تومور در موش‌ها می‌گردد. موارد فوق از اساسی‌ترین خواص این قارچ است.

 

مناسب برای استخوان ها

همانطور که گفتیم این قارچ حاوی مقادیر قابل توجهی از منزیم و پروتئین ویتامین D و B است که پزشکان مکمل ترمیم بافت و مغز استخوان در کنار کلسیم می‌دانند. اگر دقت کنید کلاهک قارچ مورل شباهت جالبی به مغز استخوان دارد.

 

مناسب برای عضله سازی

پروتئین بالا از خواص قارچ مورال است. همچنین ویتامین‌های تقویتی آن باعث شده گزینه خوبی برای بدنسازان معرفی شود. از این‌رو پودر قارچ مورل در برخی از مکمل های غذایی بدنسازان استفاده می‌شود.

 

طریقه مصرف قارچ مورل

قارچ را باید یک بار در آب نمک خیساند تا میکروب‌هایی که از سطح خاک در حفره‌ها نفوذ کردند خارج شود. سپس چند بار آبکشی کرد. می‌توانید آن را آبپز یا سرخ کنید.
قارچ مورل پخته شده مانند سایر قارچ ها بیشتر در سوپ ها و سالاد ها و در رستوران های خاص سرو می‌شود. برای نگهداری بیشتر نیز می‌توانید آن را بصورت ورقه‌ای خشک کرده و در زمان مصرف کمی بخیسانید و سپس بپزید.

 

موارد منع مصرف قارچ مورل

• به صورت نشسته و خام: به هیچ عنوان قارچ مورل را خام مصرف نکنید؛ زیرا باعث مسمومیت خواهد شد. همچنین این قارچ به دلیل شبکه‌ای بودن، مستعد به‌دام انداختن آلودگی‌ها است. بنابراین حتما باید در آب خیسانده و چند بار شسته شود تا کثیفی‌ها از لابه‌لای ساختار لانه‌زنبوری آن خارج شود.
• تداخلات دارویی: در صورت مصرف داروهای وارفارین، انسولین، یا داروهای ضدافسردگی (MAOI) از مصرف قارچ مورل خودداری نمایید. این دارو ها دارای عناصری هستند که با مواد موجود در این قارچ، سازگار نیست و امکان خنثی شدن خاصیت دارویی یا ایجاد مشکلات وجود دارد.
• همراه با الکل: به هیچ عنوان قبل و بعد از خوردن قارچ مورل، الکل مصرف نشود.
• قارچ به رنگ قرمز متمایل شده یا لیز شده: این مورد نشانه فاسد شدن این قارچ است.
• اگر ساقه توپر باشد: نشانه قارچ مورل تقلبی یا کاذب است که ساقه آن تو خالی نیست توپر است.

 

مولف:

گردآوری و تالیف توسط تیم نحریریه هاگ
کپی فقط با ذکر منبع مجاز است.
منبع: frontiersin.org