عمل پخت در پایان برداشت و روش های جایگزین

عمل پخت سالن قارچ باید در انتهای دوره کشت انجام شود. پخت سالن پرورش قارچ با افزایش دمای بستر و محیط به دمای 70 درجه سانتیگراد به مدت 10-12 ساعت تیمار مناسبی برای از بین بردن تمامی عوامل نامناسب در بستر و سالن است. این دما، بالاتر از نقطه گرمایی مرگ موجودات و عوامل بیماری زا است که باید از سالن و مزرعه حذف شوند.

طریقه پخت سالن قارچ

مؤثرترین روش برای خاتمه دوره پرورش، استفاده از تیمار گرمایی است. ولی این روش برای همه مزارع به دلیل عدم وجود مولد بخار، خرابی آن یا وضعیت نامناسب سازه سالن های پرورش قارچ از حیث ایزولاسیون امکان‌پذیر نیست.

در یک سالن معمولی پرورش همه سطوح  برای نظافت ایده ال به سهولت در دسترس نیست. بنابراین این درجه از گرما با نفوذ به داخل شکاف‌ها یا بندها موجود در کف،دیوار و سقف سالن، قادر خواهد بود تمام سطح بستر و سالن را ضدعفونی کند.

در شرایطی متفاوت که مزرعه فاقد سیستم تولید بخار بوده و یا به دلیل نامناسب بودن سازه سالن‌ها از حیث ایزوله دیواره‌ها و سقف سالن پرورش، روش‌های جایگزینی برای ضدعفونی کننده های سالن های پرورش پس از اتمام برداشت نهایی وجود دارد.

تعبیه اطاق‌های مخصوص پخت محتویات سالن یکی از این روش‌ها است. درصورتیکه سیستم پرورش مزرعه‌ای، روش کیسه‌ای باشد می‌توان کیسه‌های حاوی کمپوست ،خاک و… را پس از پایان دوره پرورش به اطاق یا سالن ویژه پخت انتقال داد. اما انتقال بلوک یا رک‌های چند ده کیلویی یا به‌ آسانی امکان نخواهد بود.

عوامل موثر در نقطه مرگ دمایی

عوامل مختلفی درایجاد اختلاف بین نقطه تئوریک مرگ دمایی موجودات و دمای استفاده‌شده در عمل دخالت دارند. مشهودترین عامل، سرعت نفوذ گرما در محیط یا جسم و یکنواختی انتشار آن است. جهت رسیدن به نقطه دمایی مورد نظر در همه بخش‌های کمپوست، رساندن دمای محیط و سالن به محدوده 70 درجه سانتیگراد ضروری است. سپس به مدت معین در این دما نگهداری شود. این مسئله زمانی که کمپوست بیش از حد مرطوب یا متراکم باشد اهمیت بیشتری پیدا می‌کند.

همچنین ضرورت دارد تا گرما به داخل بافت چوبی قفسه‌های چوبی، شکاف‌های موجود در دیوارهای سالن و سطوح بتنی سالن نفوذ کند تا آفات و عوامل بیماریزای احتمالی موجود در درز و شکاف سالن و قفسه‌ها و همچنین اسپورهای قارچ خوراکی مشکوک به ویروس داخل این درزها همگی از بین بروند.

عامل دیگر، مقاومت  اسپورهای خشک به تیمار گرمایی است. زمانی که اسپوری خشک شود به دما مقاومت‌تر خواهد شد. همچنین زمانیکه بطور کامل خشک شود کشتن آن توسط گرما بسیار دشوار نیز خواهد شد. در زمان پخت سالن در انتهای دروه برداشت قارچ، محصول و بستر به‌طور کامل خشک نبوده و همین موضوع سبب افزایش اثر گذاری تیمار گرما خواهد شد.

نتیجه گیری

با در نظر گرفتن تمامی عوامل مذکور در سالن‌های مدرن و امرورزی به دلیل نوع سازه آنها، دمای ۶۵ درجه سلسیوس به مدت حدود 9 ساعت برای کشتن همه آفات و عوامل بیماریزا و همچنین اسپورهای قارچ خوراکی مشکوک به ویروس کافی است.

در مزارع قدیمی‌تر یک دوره زمانی ۱۲ ساعته در دمای ۷۰ درجه سلسیوس به دلیل معضلات موجود در آنها نیاز است. زیرا که در این سالن ها انتشار گرما یکنواخت نبوده و تلفات دمایی در آنها خیلی زیاد است. در شرایطی خاص که میزان جمعیت آفات و بیماری‌ها در انتهای دوره پرورش سالن بسیار بالاست، اتمام دوره در پایان فلش دوم توصیه می‌شود. با این کار می‌توان جمعیت پاتوژن‌ها و آفات موجود در سالن‌ها را تا بیش از ۹۰ درصد کاهش داد.

نکات مهم در مورد عمل پخت سالن قارچ با بخار آب:

•  پخت سالن پرورش با تمام محتویات و ادوات آن با بخار آب  مؤثرترین روش ضدعفونی است.
•  توصیه می شود تا همه لکه‌های بیماری موجود بر روی بستر تا روز قبل از پخت، متناسب با نوع آن تیمار شود.
• با توجه به نوع مزرعه از حیث قدمت و سلامت ساختمان، دمای ۶۵ تا ۷۰ درجه سلسیوس به مدت ۹ تا ۱۲ ساعت اعمال شود.
•  توصیه می شود در حین پخت سالن قارچ فن‌های سالن با دور مناسب روشن کنید. همچنین دریچه‌های هوای آزاد و اگزوز تخلیه هوای سالن بسته و دریچه هوای برگشتی سالن نیز کاملا باز باشد. پس از اتمام تخلیه و شتشوی سالن نیز توصیه میگردد درب سالن به منظور جلوگیری از ورود عوامل بیماری‌زا و اسپورهای مشکوک به ویروس بسته باشد.
• با استفاده از قرار دادن پروب دماسنج در کمپوست و هوا، از رسیدن دمای بستر و  هوا به دمای ایده‌ال پخت اطمینان حاصل شود. پروب دماسنج را باید در نقاطی از سالن (طبقه اول سالن ،بستر های نزدیک به درب های سالن) که رسیدن به دمای پخت در ان به دشواری صورت می گیرد، مستقر نمود.
• نقاطی از سالن که دما به نقطه ایده‌ال پخت نمی‌رسد، باید مجددا با مواد ضدعفونی کننده تیمار شوند.

پس از پخت سالن

• بعد از تخلیه سالن، بقایای کمپوست با فشار آب از روی طبقات، کف و دیوار سالن‌ها شسته‌شود.
• پس از پخت سالن قارچ نیازی به شستشو و نظافت زیاد احساس نمی‌شود. اما درصورتیکه کف سالن دارای منافذ و شکاف‌های زیادی باشد ضدعفونی کف سالن آن قابل توصیه است.
• در شرایطی که امکان دسترسی به بخار آب و پخت سالن وجود نداشته باشد، ابتدا باید بستر توسط محلول ضدعفونی‌کننده‌ (فرمالین 2-4%) به میزان 2 لیتر در مترمربع آبیاری شود. پس از 12 ساعت نسبت به تخلیه و شستشوی سالن اقدام کنید. محتویات سالن بلافاصله پس از تخلیه به فاصله مناسبی از مزرعه (حداقل 1000متری از سالن) منتقل شود.
• درصورتیکه آبیاری با مواد ضدعفونی انجام شد و تخلیه سالن در زمان مقرر آن صورت نگرفت، در روز تخلیه مجددا بستر توسط محلول ضدعفونی باید تیمار شود. تغییر رنگ قارچ‌ها پس از تیمار موفق با محلول ضدعفونی را می‌توان به ‌عنوان شاخصی برای کارآمد بودن مصرف مواد ضدعفونی در نظر داشت.