پخت و تخلیه سالن پرورش قارچ (کوک اوت)

عملیات پخت و تخلیه سالن پرورش قارچ یا کوک اوت (cookout) باید در انتهای دوره کشت انجام شود. در این مرحله با افزایش دمای سالن و بستر، تمامی آلودگی‌ها و عوامل بیماری‌زا شامل هرگونه پاتوژن قارچی، باکتریایی و ویروسی را از بین می‌برند. سپس سالن پرورش قارچ را تخلیه می‌کنند. با انجام کوت آوت از بجا ماندن ویروس‌ها و دیگر عوامل آلودگی و انتقال آنها به دوره بعدی کشت قارچ و سایر نقاط مزرعه، جلوگیری می‌نمایند.

پخت و پاستوریزاسیون سالن قارچ در انتهای دوره کشت

پس از برداشت آخرین فلاش محصول قارچ، درهای سالن کشت باید بسته شود و با بخار پاستوریزه شود. این پاستوریزاسیون نهایی (cookout) برای از بین بردن هر گونه آفت، آلودگی یا پاتوژن بیماری‌زا که ممکن است در بستر یا تجهیزات سالن کشت وجود داشته‌باشد، لازم است. بنابراین احتمال انتقال آلودگی به دوره بعدی کشت و دیگر نقاط مزرعه را به حداقل می رساند.

سپس سالن تخلیه و با مواد ضدعفونی کننده، شستشو خواهد شد. برای اطمینان از بهداشت اتاق کشت، پس از تخلیه سالن پرورش قارچ، دومین فرآیند بخارپزی نیز توصیه می‌شود.

طریقه پخت سالن قارچ

پخت سالن پرورش قارچ با افزایش دمای بستر و محیط به دمای 70 درجه سانتیگراد به مدت 10 الی 12 ساعت صورت می‌گیرد. این دما برای از بین بردن تمامی آلودگی‌ها و عوامل بیماری‌زا کافی است. زیرا دمای 70 درجه، بالاتر از نقطه گرمایی مرگ موجودات و عوامل بیماری زا است که باید از سالن و مزرعه حذف شوند.

مؤثرترین روش برای خاتمه دوره پرورش، استفاده از تیمار گرمایی است. ولی این روش برای همه مزارع به دلیل عدم وجود مولد بخار، خرابی آن یا وضعیت نامناسب سازه سالن های پرورش قارچ از حیث ایزولاسیون امکان‌پذیر نیست.

در یک سالن معمولی پرورش همه سطوح  برای نظافت ایده ال به سهولت در دسترس نیست. بنابراین این درجه از گرما با نفوذ به داخل شکاف‌ها یا بندها موجود در کف، دیوار و سقف سالن، قادر خواهد بود تمام سطح بستر و سالن را ضدعفونی کند.

روش جایگزین پخت سالن قارچ

در شرایطی متفاوت که مزرعه فاقد سیستم دیگ بخار بوده و یا به دلیل نامناسب بودن سازه سالن‌ها از حیث ایزولاسیون دیواره‌ها و سقف سالن پرورش، روش‌های جایگزینی برای ضدعفونی کننده های سالن های پرورش پس از اتمام برداشت نهایی وجود دارد.

تعبیه اطاق‌های مخصوص پخت محتویات سالن یکی از این روش‌ها است. درصورتیکه سیستم پرورش مزرعه‌ای، روش کیسه‌ای باشد می‌توان کیسه‌های حاوی کمپوست، خاک و… را پس از پایان دوره پرورش به اطاق یا سالن ویژه پخت انتقال داد. اما انتقال بلوک یا رک‌های چند ده کیلویی به‌ آسانی امکان نخواهد بود.

دمای لازم برای عملیات کوک اوت

حداقل دمای لازم برای بخارپز کردن سالن کشت قارچ، 150 درجه فارنهایت (66 درجه سانتیگراد) برای مدت 12 ساعت است. بر اساس نتایج تحقیقات، صرف نظر از اینکه دمای هوا چقدر گرم می شود، دمای بستر تقریباً 14 ساعت طول می کشد تا به 140 درجه فارنهایت (60 درجه سانتیگراد) برسد. از این رو دمای 70 درجه برای عملیات پخت سالن قارچ، توصیه می‌گردد.

عوامل مختلفی درایجاد اختلاف بین نقطه تئوریک مرگ دمایی موجودات و دمای عملیات cookout دخالت دارند. مشهودترین عامل، سرعت نفوذ گرما در محیط یا جسم و یکنواختی انتشار آن است. جهت رسیدن به نقطه دمایی مورد نظر در تمام بخش‌های کمپوست، رساندن دمای محیط و سالن به 70 درجه سانتیگراد ضروری است. سپس باید به مدت معین(12 ساعت) در این دما نگهداری شود. این مسئله زمانی که کمپوست بیش از حد مرطوب یا متراکم باشد اهمیت بیشتری پیدا می‌کند.

زمان لازم برای پخت سالن قارچ قبل از تخلیه

با در نظر گرفتن تمامی عوامل مذکور در سالن‌های مدرن و امرورزی به دلیل نوع سازه آنها، دمای 65 درجه سلسیوس به مدت حدود 9 ساعت برای نابودی همه آفات و عوامل بیماری‌زا و همچنین اسپورهای قارچ خوراکی مشکوک به ویروس، کافی است.

در مزارع قدیمی‌تر یک دوره زمانی ۱۲ ساعته در دمای ۷۰ درجه سلسیوس به دلیل معضلات موجود در آنها نیاز است. زیرا که در این سالن ها انتشار گرما یکنواخت نبوده و تلفات دمایی در آنها خیلی زیاد است. در شرایطی خاص که میزان جمعیت آفات و بیماری‌ها در انتهای دوره پرورش سالن بسیار بالاست، اتمام دوره کشت در پایان فلش دوم توصیه می‌شود. با این کار می‌توان جمعیت پاتوژن‌ها و آفات موجود در سالن‌ها را تا بیش از ۹۰ درصد کاهش داد.

طی عملیات cookout همچنین ضرورت دارد تا گرما به داخل بافت قفسه‌های چوبی، شکاف‌های موجود در دیوارها و کف سالن و سطوح بتنی سالن نفوذ کند تا آفات و عوامل بیماری‌زای احتمالی موجود در درز و شکاف سالن و قفسه‌ها و همچنین اسپورهای قارچ خوراکی مشکوک به ویروس داخل این درزها همگی از بین بروند.

مزایای پخت با بخار سالن کشت قارچ

یک مشکل بزرگ مقاومت اسپورهای خشک به تیمار گرمایی است. زمانی که اسپور خشک شود، نسبت به دمای بالا مقاوم‌تر خواهد شد. همچنین زمانیکه بطور کامل خشک شود، کشتن آن توسط گرما بسیار دشوار نیز خواهد شد.
بنابراین استفاده از بخار در عملیات cookout، راهی هوشمندانه برای ایجاد رطوبت در این اسپورها است. به این صورت در زمان پخت سالن در انتهای دروه برداشت قارچ، محصول و بستر بطور کامل خشک نخواهد بود. همین موضوع سبب افزایش اثرگذاری تیمار گرما خواهد شد.

عملیات کوک اوت و پاستوریزاسیون با بخار، مگس‌های بالغ، تخم‌ها و لاروهای آنها را در بستر از بین می‌برد.
عدم پخت سالن و بستر قارچ، ممکن است منبعی از مگس ها را برای هجوم به محصولات سالن های دیگر و همچنین محیط رشد نسل بعدی مگس ها در اطراف مزرعه را باقی بگذارد.

نکات مهم در مورد عمل کوک اوت سالن قارچ با بخار آب:

•  پخت سالن پرورش با تمام محتویات و ادوات آن با بخار آب مؤثرترین روش ضدعفونی است.
•  توصیه می شود تا همه لکه‌های بیماری موجود بر روی بستر تا روز قبل از cookout، متناسب با نوع آن تیمار شود.
• با توجه به نوع مزرعه از حیث قدمت و سلامت ساختمان، دمای ۶۵ تا ۷۰ درجه سلسیوس به مدت ۹ تا ۱۲ ساعت اعمال شود.
•  توصیه می شود در حین پخت سالن قارچ فن‌های سالن با دور مناسب روشن کنید. همچنین دریچه‌های هوای آزاد و اگزوز تخلیه هوای سالن مسدود و دریچه هوای برگشتی سالن نیز کاملا باز باشد. پس از اتمام تخلیه و شتشوی سالن نیز توصیه میگردد درب سالن به منظور جلوگیری از ورود عوامل بیماری‌زا و اسپورهای مشکوک به ویروس بسته باشد.
• با استفاده از قرار دادن پروب دماسنج در کمپوست و هوا، از رسیدن دمای بستر و هوا به دمای ایده‌ال پخت اطمینان حاصل شود. پروب دماسنج را باید در نقاطی از سالن (طبقه اول سالن، بستر های نزدیک به درب) که رسیدن به دمای پخت در آنجا دشوار است، مستقر نمود.
• نقاطی از سالن که دما به نقطه ایده‌ال پخت نمی‌رسد، باید مجددا با مواد ضدعفونی کننده تیمار شوند.

تخلیه سالن پرورش قارچ

پس از انجام عملیات پاستوریزاسیون با بخار(cookout)، سالن پرورش قارچ باید بصورت کامل تخلیه شود. بعد از انجام تخلیه، نباید هیچگونه اثری از بستر کشت در لابه لای قفسه ها و درزهای کانال آب و دیگر نقاط سالن، باقی بماند.

بعد از تخلیه باید تمامی نقاط سالن با مواد ضدعفونی کننده، شستشو گردد. اگر سالنی در دوره کشت درگیر بیماری یا ویروس بود، پاستوریزاسیون دوباره با بخار آب بعد از تخلیه نیز، توصیه می‌گردد.

نکات پس از تخلیه سالن پرورش قارچ

• بعد از کوک اوت و تخلیه سالن پرورش قارچ، بقایای کمپوست با فشار آب از روی طبقات، کف و دیوار سالن‌ها شسته‌شود.
• پس از پخت سالن قارچ نیازی به شستشو و نظافت زیاد احساس نمی‌شود. اما درصورتیکه کف سالن دارای منافذ و شکاف‌های زیادی باشد ضدعفونی کف سالن آن قابل توصیه است.
• در شرایطی که امکان دسترسی به بخار آب و پخت سالن وجود نداشته باشد، ابتدا باید بستر توسط محلول ضدعفونی‌کننده‌ (فرمالین 2-4%) به میزان 2 لیتر در مترمربع آبیاری شود. پس از 12 ساعت نسبت به تخلیه و شستشوی سالن اقدام کنید. محتویات سالن بلافاصله پس از تخلیه به فاصله مناسبی از مزرعه (حداقل 1000متری از سالن) منتقل شود.
• درصورتیکه آبیاری با مواد ضدعفونی انجام شد و تخلیه سالن در زمان مقرر آن صورت نگرفت، در روز تخلیه مجددا بستر توسط محلول ضدعفونی باید تیمار شود. تغییر رنگ قارچ‌ها پس از تیمار موفق با محلول ضدعفونی را می‌توان به ‌عنوان شاخصی برای کارآمد بودن مصرف مواد ضدعفونی در نظر داشت.

مولف:

گردآوری، ترجمعه و تحریر توسط تیم رسانه هاگ
کپی فقط با ذکر منبع مجاز است.
منبع: extension.psu.edu