بحران صنعت مرغداری قیمت قارچ را گران کرد

به گزارش هاگ با وجود تولید ۱۸۰ هزار تن قارچ خوراکی دکمه ای در کشور ، به گفته کارشناسان به دلیل وابستگی تولید این کالا به کود مرغی، در پی بحران صنعت مرغداری، این روزها قیمت قارچ در بازار افزایش یافته و با نرخ مرغ برابری می‌کند.

با توجه به این که بازار جهانی غذای قارچ، به دلیل اینکه پروتئین جایگزین مناسبی برای گوشت محسوب می‌شود، رو به گسترش است؛ لازم است از سوی مسئولان، به آن توجه بیشتری به آن مبذول گردد.  اطلاعات منتشر شده توسط فائو حاکی از آن است که در سال 2021 ارزش بازار جهانی قارچ صدفی بیش از 2.53 میلیارد دلار بوده و همچنین پیش بینی شده که تا پایان سال 2022 به بیش از 2.65 میلیارد دلار برسد. از سوی دیگر آسیا و اقیانوسیه در سال 2021 بزرگترین منطقه برای پرورش قارچ معرفی شده است.

جایگاه دهم ایران در تولید قارچ

ایران نیز در بحث کشت قارچ صدفی در میان مناطق دارای کشت قابل توجه قرار دارد، به طوری که بر اساس داده های آماری منتشر شده توسط موسسه آمار در سال 2020، ایران در رتبه های بعدی کشورهایی مانند «چین، ژاپن، ایالات متحده، هلند، هند، لهستان، اسپانیا، کانادا، انگلیس»  در جایگاه دهم قرار دارد.

اگرچه تولیدکننده‌های قارچ در این حوزه با چالش‌های مختلفی در پروسه تولید مواجه هستند. اما توانسته‌اند، با ظرفیت قابل قبولی به فعالیت بپردازند، و هم اکنون در کشور بیش از ۲۵۰۰ واحد مجوز دار وجود دارند که با ظرفیت تولیدی بیش از ۵۷۰ هزار تن در سال به تولید قارچ مشغولند.

اما با شرایط موجود و به دلیل مشکلات نقدینگی این واحدها، و همچنین به دلیل نوسان شدید قیمتها در بازار، تولید کشور فقط بین ۱۵۰ تا ۱۸۰هزار تن در سال است و واحدها از تمام ظرفیت خود استفاده نمی‌کنند.

 ۷۰هزار تومان قیمت قارچ درجه یک در بخش خرده فروشی

محسن افشار تولیدکننده قارچ کشور بیان داشت که میزان تولید در فصول مختلف نوسان دارد. در تابستان چون بخش عظیمی از واحدهای تولیدی سیستم خنک کننده ندارند، میزان تولید به ۴۰۰ تا ۵۰۰ تن در روز می‌رسد. اما در زمستان تولید مجددا بالا می‌رود. و هنگامی که به سمت فصل سرما می‌رویم تولید افزایش می‌یابد. به طوری که الان به طور متوسط روزانه بین ۵۰۰ تا ۶۰۰ تن قارچ در کشور تولید و توزیع می‌شود.

افشار افزود: به این ترتیب در شرایط موجود حدود ۶۰۰ تن در کشور در حال توزیع است که با قیمت ۴۵ تا ۵۰ تومان از تولیدکننده خریداری می‌شود.

وی با بیان این که توزیع قارچ به دو روش صورت می‌گیرد، توضیح داد که در یک روش قارچ بسته‌ بندی میشود که قیمت تولید و قیمت برای مصرف‌کننده مشخص دارد و لذا در این بخش نوسان قیمت زیادی نداریم. اما روش دیگر توزیع به صورت فله‌ای و بسته‌ای ۵کیلوگرمی است که به طور خرده‌ فروشی در بازار عرضه می‌شود که طبق ضوابط قانونی در بازار با ۳۰ تا ۳۵ درصد سود به فروش می‌رسد. بنابراین در این بخش نوسان قیمتی بالا است و به عنوان مثال الان قارچ درجه یک در بازار به قیمت کیلویی ۷۰ هزار تومان به دست مصرف‌کننده می‌رسد.

فراز و فرود قیمت کلش گندم برای صنعت قارچ

هرچند که قارچ خوراکی محصولی صادراتی است اما ایران در بحث صادرات با موانعی مواجه است. افشار در این خصوص توضیح داد که: به دلیل مشکلات ناشی از تحریم متاسفانه نمی‌توان صادرات نرمالی به کشورهای حاشیه خلیج فارس که مشتریان بسیار خوبی برای محصول قارچ ایران می‌توانند باشند، داشته باشیم. اما کشورهای همسایه غالبا از ما خرید می‌کنند و عمدتا به عراق و افغانستان صادر می‌شود. همچنین مقداری از تولیدات نیز به کشورهای CIS مثل ترکمنستان، قزاقستان و قرقیزستان ارسال می‌شود.

این تولیدکننده قارچ در خصوص مسائل پیرامون کمپوست به عنوان ماده اولیه تولید قارچ نیز می‌گوید: حوزه کاری ما از یک جهت یک فعالیت کشاورزی محسوب می‌شود که به دو فعالیت دیگر از جمله گندمکاران و مرغداران کمک می‌کند. در واقع ماده اولیه پرورش قارچ، کُلش گندم است و با توجه به اینکه گندم محصولی استراتژیک است و تولید آن همیشگی است در نتیجه از زمانی که صنعت قارچ در کشور رشد کرده بخش اعظم هزینه‌های کشاورز از طریق بسته‌بندی و فروش کلش گندم تامین می‌شود. به طوری که کشاورز  میتواند از طریق فروش کلش حدود ۳۰ درصد از هزینه‌های تولید خودش را تامین می‌دهد.

هرچند که قیمت کلش گندم با وجود نوسانات بالای قیمت، که تا ۱۲هزار تومان هم خرید و فروش شد، اما امسال افزایش قیمت شدیدی نداشت به طوری که از ۵۱۰۰ تومان شروع شد و به دلیل مشکلات بازار و نبود تقاضا برای کلش تا کیلویی ۳۵۰۰ تومان هم کاهش پیدا کرد.

وابستگی نسبی قیمت قارچ به صنعت مرغداری

افشار در خصوص بحث تامین کود مرغی برای تولید کمپوست قارچ نیز اظهار داشت: ماده اولیه مهم دیگر مورد استفاده در مزارع قارچ، کود مرغی است که از طریق مرغداران تامین می‌شود و با توجه به اینکه صنعت مرغداری نیز نوسانات شدید و بحران‌های مختلف دارد، در نتیجه سبب کاهش میزان کود مرغی و بالا رفتن قیمت آن شده که این امر بر روی هزینه تولید قارچ نیز اثر گذاشته و تولیدکنندگان قارچ نیز دچار مشکلات متعدد می‌شوند.

این فعال صنعت تاکید کرد: بحران‌ های ایجاد شده برای صنعت مرغداری، باعث کاهش تولید کمپوست و در نتیجه ایجاد مشکل برای مزارع پرورش قارچ است. در سال جاری، هر چند تولید کمپوست قارچ نسبت به سال نوسان زیادی نداشته اما نسبت به ظرفیت لازم، پایین است، در واقع کل تولید کمپوست در سال ۹۰۰ هزار تن است و برای این هدف در سال حدود 50 هزار تن کلش گندم از کشاورزان خریداری می‌شود.

افشار همچنین در خصوص چشم انداز بازار قارچ طی ماه های پیش رو نیز گفت: قیمت قارچ تقریبا به قیمت مرغ وابسته است چون هر دو کالاهای پروتئینی است که در یک دامنه قیمتی هستند، شاهد آن هستیم قیمتها این دو کالا تقریبا با هم برابری می کند.

وی ادامه داد: با توجه به هزینه های تولید قیمت تمام شده که طبق محاسباتی که خود من به عنوان یک تولید کننده انجام داده ام، قیمت تمام شده برای ما حدود ۴۲ هزار تومان است که با توجه به ریسک تولیدی که قارچ دارد اگر ۲۰درصد هم سود لحاظ شود، امروز باید به نرخ ۴۸ تا ۵۰ هزار تومان محصول فروخته شود. اما با شرایط کنونی تولیدکننده‌ها گرچه زیان نمی‌کنند اما سودچندانی هم به دست نمی‌آورند، و متاسفانه بازار مدتهاست که با این مشکلات دست به گریبان است.