نحوه ضدعفونی خاک پوششی قارچ
نحوه ضدعفونی خاک پوششی قارچ یکی از مهمترین راهکارها در پیشگیری از بیماری‌های قارچ است.
رعایت اصول بهداشتی پرورش قارچ با ضدعفونی خاک پوششی
خاک پوششی یکی از کلیدی ترین مواد اولیه پرورش قارچ خوراکی است. بنابراین ضدعفونی اصولی آن سبب از بین بردن قارچ‌های رقیب، نماتدها، باکتری‌ها، آفات، تخم حشرات و سایر مواد آلی گردد.
به همین دلیل یکی از مهمترین فعالیتهای مدیر تولید در مزارع قارچ، انجام عملیات پاکسازی و ضدعفونی خاک پوششی در چند مرحله است. تا از ایجاد آلودگی‌های احتمالی در روند کشت قارچ جلوگیری شود.
در غیر اینصورت امکان ظهور و شیوع انواع بیماری‌های باکتریایی برای محصول قارچ یا خود خاک وجود خواهد داشت. یا حتی ممکن است باعث تغییر کیفیت محصول نهایی گردد.
روش ضدعفونی با بخار
در برخی از مراکز یا سالن های کشت قارچ، از بخار آب گرم برای این امر استفاده میشود. برای نحوه ضد عفونی خاک پوششی قارچ با بخار به مدت 6 الی 10 ساعت آن را در بخار آب 57 تا 60 درجه سانتیگراد پاستوریزه می‌کنند. دمای خاک پوششی با استفاده از دماسنج NT30 و اهم‌متر کنترل میشود.
درون اهم‌متر، سیمی وجود دارد که به NT30 یعنی Negative tempratute متصل است که 30 نشان دهنده مقاومت می‌باشد. این سیم را که داخل یک پوشش مسی قرار دارد، در داخل تونل در عمق چند سانتیمتری خاک قرار داده و سر دیگر این سیم در خارج از تونل به یک اهم متر متصل میشود.
عددی را که اهم‌متر نشان میدهد با جدول کالیبراسیون توسط دماسنج مطابقت می‌دهیم و میزان دما را بدست می‌آوریم.
بطور مثال جدولی مشابه جدول زیر از کالیبره کردن دماسنج با اهم‌متر حاصل میشود.
| دماسنج | 49 | 50 | 51 | 52 | 53 | 54 | 55 | 56 | 57 | 58 | 59 | 60 |
| NT30 | 6/37 | 2/37 | 7/36 | 9/35 | 1/35 | 6/33 | 0/30 | 29 | 5/28 | 7/26 | 2/25 | 3/24 |
دمای مناسب پاستوریزاسون خاک پوششی با بخار آب
در نحوه ضد عفونی خاک پوششی قارچ باید توجه داشت که اگر جزء بیشتری از خاک پوششی از خاک پیت باشد، در حین پاستوریزاسیون، باید دمای خاک به مدت بیشتری (بیشتر از 1 تا 2 ساعت) بین 57 تا 60 درجه سانتیگراد بماند.
دمای خاک در حین پاستوریزاسیون باید هر ساعت یکبار به دقت کنترل شود. زیرا دمای بالاتر از 60 درجه باکتری های مفید خاک را از بین میبرد و شرایط جهت رشد و نمو قارچ‌های رقیب یا کپک مهیا میشود(خاک مستعد رشد کپک های رقیب خواهد شد).
همچنین می‌توان از سیستم اتوماسیون هوشمند برای این کار استفاده‌کرد.
بعد از اتمام پاستوریزاسیون عملیات هوادهی صورت می‌گیرد تا خاک پوششی خنک شود و سپس آن را بسته‌بندی می‌کنند.
نحوه ضدعفونی خاک پوششی قارچ با فرمالین
اگر مقدار خاک پوششی کم باشد، می‌توان با استفاده از محلول فرمالین هم آن را ضدعفونی کرد. برای انجام این کار، خاک پوششی را در لایه‌هایی به قطر ۱۰ تا ۱۵ سانتیمتر بر روی سطح صاف سیمانی پخش می‌کنند. سپس محلول فرمالین 4% را روی آن می‌پاشند.
سپس ضدعفونی لایه دوم خاک پوششی با همین ضخامت و پاشیدن فرمالین صورت می‌گیرد. به همیت ترتیب، لایه بعدی انجام میگردد تا خاک به اتمام برسد. سپس روی آن را نیز باید با پلاستیک کاملا بپوشانید.
بعد از گذشت 2 الی 3 روز گاز فرمالین بطور کامل در لایه‌های خاک نفوذ کرده و باعث استریل شدن خاک میشود.
به طور معمول برای ضدعفونی کردن یک متر مربع خاک پوششی، حدودا به 600 تا 700 میلی‌لیتر فرمالین 37%درصد در حداقل 10 لیتر آب که بستگی به میزان رطوبت اولیه خاک دارد، مورد نیاز است.
پاستوریزاسیون خاک پوششی با فرمالین
اگر خاک پوششی آلوده باشد، می توان آن را هنگام مخلوط کردن(آماده سازی اولیه) با استفاده از محلول فرمالین 1% ضدعفونی کرد. مقدار محلول فورمالین مورد نیاز برای هر متر مکعب خاک پوششی، 25 لیتر است.
دقت کنید، میزان بالای فرمالین خطر ابتلا به بیماری تریکودرما را افزایش میدهد. همچنین ممکن است بصورت جدی بر روی محصول قارچ تاثیر منفی بگذارد.
بنابراین از فرمالین به عنوان آخرین گزینه استفاده می شود!
وضعیت خاک پوششی پاستوریزه
این روش تقریبا مشابه پاستوریزاسیون کمپوست قارچ در سطح وسیع است. خاک پوششی پاستوریزه، نباید کلوخه‌ای باشد و همچنین رطوبت مناسب داشته باشد و پس از اتمام عملیات ضدعفونی با فرمالین و قبل از استفاده، باید کاملاً تهویه شود تا هیچ اثری از فرمالین در آن باقی نماند.
بعد از پاستوریزه شدن نیز باید مقدار رطوبت خاک مناسب و کافی باشد. رطوبت اضافی عمل پخش آن را در سطح بستر مشکل می‌سازد و کمبود رطوبت نیز باعث بروز مشکل در پنجه دوانی و نفوذ قارچ در خاک پوششی میشود.
هنگام ضدعفونی خاک با فرمالین درجه حرارت خاک پوششی باید بین 18 تا 24 درجه سانتیگراد باشد. بعد از به پایان عملیات پاستوریزاسیون، خاک باید به طور کامل تهویه شود تا هیچ گونه اثری از گاز فرمالین در آن نباشد.
باید دقت داشت که دما از ۶۰ درجه سانتیگراد هیچگاه بیشتر نشود، زیرا در غیر این صورت خاک می‌سوزد و سبب به وجود آمدن کپک سفید در آن و مانع رشد میسیلیوم قارچ در خاک میشود و این وضعیت باعث پایین آمدن کمیت و کیفیت قارچ میگردد.
خاک تیمارشده با فرمالین باید در ناحیه‌ای حفاظت‌شده نگهداری شود تا بخارهای سمی از آن خارج شود.
ایمن ترین روش برای ضدعفونی کردن خاک پوششی قارچ، پاستوریزاسیون با بخار آب است.
در بخش مشاوره سایت هاگ مارکت، میتوانید برای دریافت راهنمایی و جزئیات بیشتر با مشاوران زبده این حوزه مشورت کنید.
مولف:
گردآوری، ترجمه و تحریر توسط تیم رسانه هاگ
با تشکر از مهندس فرهنگ عضدی به جهت ویرایش مقاله
کپی فقط با ذکر منبع مجاز است.
منبع: کتاب mushroom pest and diseases (fletcher & gaze)
