شایع ترین بیماری قارچ کاران

آیا میدانید شایع ترین بیماری قارچ کاران چیست؟ یا اینکه سلامتی افراد شاغل در صنعت قارچ با چه مخاطراتی روبرو است؟ برای پاسخ به این پرسش‌ها تا انتهای این مطلب با ما همراه باشید.

شایع ترین بیماری های افراد شاغل در صنعت قارچ

کارگران و افراد شاغل در مزارع تولید قارچ با بیماری‌های خاصی در ارتباط هستند. شناخت این عوامل خطرناک در صنعت قارچ، می‌تواند به پیشگیری از بیماری شاغلین در صنعت قارچ کمک کند.

 

بیماری قارچ کاران ریوی شایع در صنعت قارچ

یکی از شایع‌ترین بیماری ها، ریوی است. این امراض به دنبال استنشاق اسپور قارچ‌ها بوجود می‌آیند. عارضه‌های ریوی با توجه به منشاء و عامل بیمازی‌زا نام‌های مختلفی را به خود اختضاص داده است. شناخته شده ترین آنها عبارتند از :

بیماری ریه کارگران قارچ mushroom worker’s lung

بیماری کارگر قارچ یک نوع حساسیت شدید است که در اثر استنشاق اسپورهای قارچی آلرژی‌زا و کمپوست، گردوغبار ناشی از کمپوست‌سازی و تخم ریزی قارچ ایجاد می‌شود.

علائم بالینی:
این بیماری به عنوان یک عارضه حاد ریوی همراه با سرفه، تب و تنگی نفس ظاهر می‌شود. در صورت مزمن شدن این بیماری از بیماری قارچ کاران شاهد کاهش وزن نیز خواهیم بود.
رادیوگرافی از قفسه سینه و CT ریه‌ها علائم معمول پنومونیت حساسیتی را نشان می‌دهد که ممکن است به فیبروز (زخم و التهاب کیسه هوایی) تبدیل شود.

درمان:
دوری بیمار از محیط آلودگی و حذف عوامل آلرژی‌زا باعث رفع علائم می‌شود. در حالت حاد اکسیژن درمانی (ماسک اکسیژن) نیز توصیه میگردد.

بهترین راه استفاده از ماسک و سیستم تهویه برای پیشگیری از بروز این بیماری است.

بیماری باگازوز Bagassosis

عامل ایجادکننده بیماری ریوی باگازوز، باکتری ترموفیلیک اکتینومیست است. این عارضه از بیماری قارچ کاران در افرادی که با کمپوست قارچ حاصل از باگاس نیشکر کار می‌کنند نمایان میشود. دلیل بروز این عارضه استنشاق مواد فیبری موجود در باگاس نیشکر است.

علائم این بیماری شامل تنگی‌نفس، سرفه، خلط یا مخاط خونی و تب خفیف است. در برخی موارد حاد ممکن است برونشیولیت نیز رخ دهد. در پی ابتلا به بیماری باگازوز عکس‌برداری با اشعه ایکس ممکن است سایه یا لک درون ریه‌ها را نشان دهد.

از جمله راهکارهای پیشگیری از این عارضه عبارتند از:

• استفاده از ماسک تنفس
• بالا نگه داشتن رطوبت مواد برای جلوگیری از انتشار گرد و غبار
• استفاده از دستگاه تهویه در محل کار با باگاس

 

 

عارضه ریه کمپوست Compost lung

عارضه ریه کمپوست، همانطور که از نامش مشخص است در افراد شاغل در واحدهای تولیدکننده کمپوست شایع است. عامل این بیماری ریوی از بیماری قارچ کاران، نوعی قارچ کپکی بنام آسپرژیلوس است. بروز این ناراحتی باعث واکنش آلرژیک، مشابه تب یونجه یا آسم می شود.

این قارچ در اثر کپک زدن کاه و کلش گندم برای تهیه مالچ کمپوست ایجاد میشود. اسپورهای این کپک با زیر و رو کردن توده های کمپوست در هوا پخش می‌شوند. استنشاق هاگ‌های این قارچ سبب بروز علائم بیماری ریه کمپوست خواهد شد.

افرادی که سابقه آلرژی یا حساسیت دارند بیشتر در معرض ابتلا به این عارضه هستند. قرار گرفتن در معرض اسپورهای این کپک بصورت مکرر باعث حساسیت مفرط و تشدید علائم آن خواهد شد. علائم حساسیت در این مواقع اغلب با سایر بیماری‌های ریوی اشتباه گرفته می‌شود و گاهی اوقات می‌تواند بسیار جدی باشد.

استفاده از ماسک مناسب بهترین راهکار برای پیشگیری از این بیماری است.

بیماری ریه کارگر پیت ماس Peat moss worker’s lung

این بیماری از بیماری قارچ کاران ناشی از نوعی قارچ کپکی بنام  Penicillium citreonigrum می‌باشد. این کپک در خاک‌پیت (ذغال‌سنگ نارس) که از درون باتلاق‌ها استخراج میگردد وجود دارد. تنفس گرد و غبار خاک پیت توسط کارگران استخراج کننده آن و شاغلین مزرعه قارچ هنگام عملیات خاک‌دهی سبب بروز این عارضه ریوی خواهد شد.

علائم این بیماری نیز شامل تنگی‌نفس و سرفه‌های تحریک کننده است. این علائم معمولا بین 4 الی 12 ساعت پس از استنشاق غبار خاک پیت ماس، بروز می‌کنند.

استفاده از تهویه و فیلترهای هوایی در سالن‌های کشت قارچ و پوشیدن ماسک به پیشگیری از این حساسیت ریوی کمک شایانی خواهد کرد.

بیماری ریه کشاورزان Farmers lung

بیماری ریه کشاورز همانور که از نامش مشخص است، شایع‌ترین بیماری ریوی از بیماری قارچ کاران در بین افراد مشغول بکار در صنعت کشاورزی است. ریه کشاورز نوعی ذات‌الریه یا حساسیت شدید است که توسط استنشاق عوامل موجود در محصولات کشاورزی حادث میشود.

عامل بوجود آورنده این عارضه ریوی از ، استنشاق اکتینومیست‌های گرمادوست (مقاوم در برابر گرما) موجود در کاه‌وکلش گندم، یونجه، ذرت، علف خوراک دام، غلات و تنباکو است. مهمترین عواما ایجادکننده این بیماری باکتری‌های Micropolyspora faeni و Thermoactinomyces vulgaris و نوعی قارچ کپکی بنام آسپرژیلوس است.

عواملی که منجر به بیماری ریه کشاورز می‌شوند عفونی نیستند. اما واکنش آلرژیک در بدن ایجاد می‌کنند. این واکنش‌ها توسط سیستم ایمنی و سیستم دفاعی بدن تولید می‌شود.
البته همه افراد پس از تنفس این موارد به بیماری ریه کشاورز مبتلا نمی‌شوند. این عارضه از بیماری قارچ کاران در صورتی اتفاق می‌افتد که فرد واکنش آلرژیک داشته باشد.

بیماری ریه کشاورز می تواند 3 نوع واکنش آلرژیک ایجاد کند.

واکنش حاد ریه کشاورز

واکنش شدیدی است که 4 تا 8 ساعت پس از تنفس عامل بیماری رخ می‌دهد. علائم حمله حاد عبارتند از:

• سرفه خشک تحریک کننده
• تب و لرز
• تنفس سریع (نفس نفس زدن)
• افزایش ضربان قلب
• تنگی نفس
• علائم ناگهانی بیماری شامل بی‌حالی و بی‌حسی و درد عضلات

عارضه ریه کشاورز متوسط (تحت حاد)

این نوع از بیماری قارچ کاران شدت کمتری دارد و کندتر از حمله حاد بروز می‌کند. در نتیجه ممکن است آن را با آنفولانزا اشتباه بگیرید، زیرا بسیاری از علائم مشابه هستند.

علائم آن عبارتند از:

• درد عضلات و مفاصل
• سرفه کردن
• تب خفیف همراه با کمی لرز
• بی‌اشتهایی
• تنگی نفس

بیماری ریه کشاورز مزمن

این مرحله از بیماری قارچ کاران پس از حملات حاد رخ می‌دهد و در نتیجه استنشاق مکرر گرد و غبار کپک پسماندهای کشاورزی بروز میکند. وقتی به این نقطه رسیدید، ریه‌ها ممکن است آسیب دائمی دیده باشند.

اکثر افراد مبتلا به ریه کشاورز حاد یا متوسط بهتر می‌شوند. تنها درصد کمی از بیماران به عارضه ریه کشاورز مزمن مبتلا خواهند شد. علائم ریوی مزمن کشاورز قابل کنترل یا بهبود است، اما قابل درمان نیست. همچنین ممکن است علائم در زمستان بدتر شود.
علائم عبارتند از:

• سرفه‌ای که از بین نمی‌رود (سرفه مزمن و همیشگی)
• افسردگی
• درد عضلانی و درد بدن
• عرق شبانه
• بی‌اشتهایی و کاهش وزن تدریجی
• تب گهگاهی
• تنگی نفس (با گذشت زمان بدتر می‌شود)
• ضعف بدن و از دست دادن انرژی

درمان ریه کشاورز

هیچ درمانی برای ریه کشاورز وجود ندارد! اما می‌توانید با دوری از عوامل محرک آلرژنی، این بیماری قارچ کاران کنترل کنید.

• تا جایی که امکان دارد در محیط باز کار کنید.
• در معرض گرد و غبار و مخصوصا پسماندهای کشاورزی نباشید.
• از ماسک و سایر تجهیزات حفاظتی استفاده کنید.
• از فن‌ها، فیلترها یا دمنده‌های اگزوز در محیط کار استفاده کنید.
• داروهای حاوی استروئید می‌تواند با تقویت سیستم ایمنی بدن به کاهش علائم کمک کند. (اما به دلیل عوارض زیاد این داروها، پزشک آن را فقط برای برخی بیماران دارای شرایط حاد یا مزمن تجویز میکند)
• استراحت و اکسیژن درمانی (ماسک اکسیژن) در اغلب موارد موثر خواهد بود.

 

 

بیماری لیکوپردونوزیس Lycoperdonosis

لیکوپردونوزیس یک بیماری تنفسی است که در اثر استنشاق مقادیر زیادی هاگ قارچ ایجاد می‌شود. این بیماری به عنوان یک حساسیت شدید طبقه‌بندی می‌شود.

در این عارضه بیماری قارچ کاران هاگ‌های قارچ با ورود به کیسه‌های هوایی ریه (آلوئول)، باعث التهاب آن میشوند.

علائم بیماری لیکوپردونوزیس چند ساعت پس از استنشاق اسپورهای قارچ پدیدار می‌شوند. این علائم شامل:

• حالت تهوع
• نبض سریع و افزایش ضربان قلب
• خس‌خس سینه (صدایی شبیه به لمس موها بین انگشتان ایجاد می‌شود)
• تنگی نفس

در این مواقع عکس برداری و رادیوگرافی از قفسه سینه وجود گره‌های ریه را نشان می‌دهد. علائم اولیه این بیماری قارچ کاران همراه با ناهنجاری‌های ریوی آشکار در رادیوگرافی قفسه سینه، ممکن است منجر به تشخیص اشتباه به عنوان بیماری سل شود!

این بیماری نادر است و درمان خاصی ندارد. تنها راه درمان این بیماری استراحت و استفاده از ماسک اکسیژن است. بنابراین با استفاده از ماسک می‌توان از بروز این عارضه پیشگیری نمود.

 

ریه آسیابان Millers Lung

عارضه ریه آسیابان یا ریه میلر نیز در دسته حساسیت‌های شدید طبقه‌بندی میشود. عامل آن استنشاق گرد و غبار غلات آلوده به نوعی شپشک بنام Sitophilus Granarius می‌باشد. این شپش سرخرطومی معمولا در غلاتی نظیر گندم و جو به‌علاوه کاه و کلش آنها زندگی میکند. کسانی به این بیماری مبتلا میشوند که با این غلات سر و کار دارند. از این‌رو به آن عارضه ریه آسیابان گفته میشود.

این حساسیت از بیماری قارچ کاران معمولا به 2 نوع حاد و متوسط (تحت حاد) ایجاد میشود.

• حساسیت حاد (شدید):
  علائم نوع حاد این عارضه شامل: تب و لرز، سرفه و تنگی نفس چند ساعت پس از قرار گرفتن در معرض شپشک پدیدار میشود. در برخی مواقه عارضه پوستی و سردرد نیز حادث میشود. درصورت عدم تماس با شپش سرخرطومی، علائم حساسیت معمولاً طی یک یا دو روز بهبود می‌یابد. اما در برخی مواقع ممکن است هفته‌ها برای بهبودی کامل نیاز باشد.
• حساست تحت حاد (متوسط):
  در نوع تحت حاد ریه میلر، علائم سرفه و تنگی نفس به تدریج و طی روزها یا هفته‌ها ایجاد می‌شود. علائم به مرور زمان و با تداوم تماس با شپش، تشدید خواهد شد. در این حالت طی ماه‌ها تا سالها، ممکن است اسکار ریه (فیبروز)، تنگی نفس و سرفه‌های خلطی ایجاد شود. این عارضه درصورت جدی نگرفتن و عدم درمان مزمن خواهد شد و در نهایت منجر به نارسایی تنفسی می‌گردد.

 

سکویوزیس Sequoiosis

این بیماری ریوی از بیماری قارچ کاران نیز حاصل استنشاق خاک اره و گرد غبار چوب آلوده به کپک Graphium است. معمولا افراد شاغل در مزارع قارچ‌های اگزوتیک به این عارضه ریوی دچار میشوند. این بیماری نیز در زمره حساسیت‌ التهابی ریه طبقه‌بندی میشود.

علائم این بیماری شامل سرفه، تنگی نفس، حس کسالت  است که معمولا 4 تا 12 ساعث پس از آلودگی رخ میدهد. در صورت عدم توجه و مزمن شدن به کاهش وزن نیز منجر خواهد شد.
درمان این بیماری از طریق آنتی ژن Aureobasidium pullulans و استراحت صورت میگیرد. استفاده از ماسک فیلتردار تا حدود زیادی از این بیماری ریوی پیشگیر خواهد کرد.

 

بیماری ریه کارگران چوب Wood Workers Lung

این بیماری از بیماری قارچ کاران همانطور که از نامش پیداست در اثر استنشاق خاک اره و گرد و غبار چوب بوجود می‌آید. عامل ایجادکننده این عارضه ریوی قارچ آلترناریا و پنسیلیوم است. علائم این بیماری بسیار شبیه به بیماری آسم است.

معمولا کارگران مزارع قارچ صدفی به این عارضه مبتلا میگردند. با استفاده از ماسک و دستگاه تهویه می‌توان تا حد زیادی از یروز این حساسیت پیشگیری نمود.

 

علت بیماری قارچ کاران

دلیل تمامی این بیماری‌ها ورود آنتی‌ژن‌هایی شامل عوامل قارچی، میکروبی و حتی حشرات از طریق راه تنفسی به ریه‌های انسان است. واکنش دفاعی بدن به این آنتی‌ژن‌ها موجب بروز نوعی حساسیت تحت عنوان Hypersensitivity Pneumonitis Type lll که به اختصار آنرا HP و یا آلوئولیت آلرژیک گفته میشود.

بیماری قارچ کاران بر حسب شدت آن به 3 دسته تقسیم میشود.

• حاد (شدید) Acute
• تحت حاد (متوسط) Subacute
• مزمن Chronic

 

فرم حاد بیماری قارچ کاران

در این حالت علائم بیماری 4 تا 6 ساعت پس از برخورد با آنتی‌ژن بصورت تب و لرز، بی‌حالی، سرفه، تنگی‌نفس، قرمزی پوست، ادم (ورم) و سردرد ظاهر میشود. این علائم پس از دوری از عامل آلرژی به مدت 12 ساعت فروکش میکنند.

در تصویربرداری رادیولوژی از قفسه سینه این افراد، پاتولوژی گرانولوم‌های اینترستیشیال غیر کازئین با ارتشاح سلول‌های تک‌هسته‌ای با غلبه سلول‌های ژانت دیده میشود. همچنین نشان دهنده الگوی پراکنده میکروندولر می‌باشد.

فرم تحت حاد بیماری

در این مرحله بیماری بصورت سرفه به همراه خلط، تنگی نفس، خستگی، بی‌اشتهایی و کاهش وزن تظاهر میکند. دروه بیماری طولانی و علایم خفیف‌تر از مرحله حاد است. در این مرحله برونشیولیت میتواند به همراه فیبروز در انترستیسیوم ریه اتفاق بیفتد.

این درجه از بیماری به دلیل خفیف بودن علائم و جدی نگرفتن آن خطرناک‌تر از نوع حاد است!

فرم مزمن بیماری

در نوع مزمن بیماری قارچ کاران علائمی نظیر سرفه ،تنگی نفس، خستگی و بی‌حالی، کاهش وزن مشاهده می‌گردد. علاوه بر آن در 50 درصد بیماران کلابینگ انگشتان دست (ورم انگشتان در قسمت ناخن یا در اصطلاح ناخن چماغی) و افزایش تعداد تنفس دیده می‌شود. در رادیوگرافی از قفسه سینه نیز عارضه آمفیزم ریوی (تخریب کیسه‌های هوایی) مشهود است.

 

تشخیص بیماری قارچ کاران

تشخیص بیماری بر اساس شرح حال بالینی و سابقه حضور فرد در واحدهای تولید قارچ، کمپوست‌سازی، بسته بندی، تولید خاک پوششی و … است. همچنین تصویربرداری از قفسه سینه، تست‌های تنفسی و وجود آنتی‌بادی‌های اختصاصی در خون و در نهایت نمونه برداری (بیوپسی) از ریه‌ها برای تشخیص بیماری قارچ کاران موثر است.

درمان بیماری:

مهمترین درمان، دوری از محیط آلوده به آلرژن‌ها واستفاده ازکورتیکو استروئیدها مثل پردنیزولون تا زمان فروکش کردن بیماری است. از آنجایی که همیشه پیشگیری مهمتر از درمان است، توصیه میشود تمامی کارکنان واحدهای صنعتی تولید کمپوست، قارچ و یا نگهداری غلات و … در هنگام کار از ماسک استفاده نمایند.

همچنین در محیط‌های اداری نزدیک به واحدهای تولیدی سیستم تهویه مطبوع همراه با فیلترهای مناسب مورد استفاده قرار گیرد.

تحقیق آماری بیماری قارچ کاران در مزارع

در تحقیق محققان بر روی 308 نفر از کارکنان شاغل در تولید قارچ صدفی در کشور کره، در مجموع 23 نفر از کارکنان (14مرد و 9 زن) دارای علایم بیماری تنفسی بودند.
متوسط سن آنها 45 سال و مدت اشتغال آنها در این شغل 3 تا 4 سال بود. علایم اصلی بیماری این قارچ کاران به ترتیب سرفه (100 درصد)، خلط (82 درصد)، تنگی نفس (43 درصد) و تب لرز (13درصد) بود.
دو نفر از این بیماران در رادیوگرافی قفسه سینه علایم غیرطبیعی داشتند و 60 نفر از آنها دارای آنتی‌بادی اختصاصی که به روش ایمونوالکتروفورزیس در خون آنها کشف شد، بودند.

 

مولف:

گردآوری، ترجمه و تحریر توسط تیم رسانه هاگ
کپی تنها با ذکر منبع مجاز است.