تاریخچه قارچ گانودرما یا قارچ ریشی

تاریخچه قارچ گانودرما یا قارچ ریشی حاکی از آن است که این گونه بیش از 2000 تا 2400 سال پیش کشف و مورد استفاده بشر برای درمان بیماری ها بوده است. بر اساس تحقیقات کارشناسان، چینیان و مردمان مشرق زمین اولین کسانی بودند که گانودرما را برای مصارف درمانی بکار گرفته اند. شواهد و قرائن از آثار تاریخی و باستانی چین بر این گفته دلالت دارد. این قارچ دارای جایگاه ویژه‌ای در طب سنتی شرق و چین است. در میان مواد دارویی کمتر محصولی مانند قارچ گانودرما یافت می‌شود که دارای چنین سابقه تاریخی، محبوبیت خاص پزشکی، نشان قدرت سلطنتی و نیز اثرات مثبت درمانی در تحقیقات سنتی و پیشرفته علمی باشد.

در اثر تعاملات فرهنگی و تجاری کشور چین با کشورهای ژاپن و کره، قارچ گانودرما به این کشورها نیز وارد شد. این قارچ پس از ورود به ژاپن با به ریشی (Reishi) و در کره به یونگجی (Yeongji) شهرت پیدا کرد.

تصاویر مختلفی که از حضور این قارچ در آثار هنری مختلف شامل نقاشی ها، مجسمه ها دیده میشود، گواهی میدهد که گانودرما احتمالاً حدود 4000 سال به‌عنوان یک گیاه دارویی موثر در سراسر نیمکره شرقی، از جمله در فرهنگ‌های چینی، کره‌ای و هندی، مورداستفاده قرار گرفته است.

اسامی تاریخی قارچ گانودرما

قارچ گانودرما در زبان انگلیسی (Ganoderma lucidum) نامیده می‌شود و در زبان‌های مختلف با اسامی گوناگون مورد استفادهقرار می گیرد که در ادامه به آنها اشاره می کنیم.

به زبان چینی: لینگژی Lingzhi

به زبان ژاپنی: ریشی (Reishi) و مانتاکه (Mannentake)

به کره‌ای: یونگجی (Yeongji)

همچنین نام‌های توصیفی مختلفی برای آن انتخاب شده است که برخی از آنها عبارت‌اند از:

قارچ جاودانگی
قارچ قدرت معنوی
گیاه روح
قارچ قفسه‌ای لاکی
قارچ هنرمند
قارچ ریشی قرمز
یونگژی
یونگجی (به کره‌ای)

تاریخچه قارچ گانودرما در طب سنتی چین

در چین باستان، به دلیل کمیاب بودن این قارچ در طبیعت (به دلیل رشد بر روی برخی از درختان خاص)، یافتن آن یک رویداد فرخنده و نادر محسوب می‌شد. به همین دلیل، مصرف آن انحصاراً در اختیار امپراطوران،خواص و درباریان بود.

در کتب قدیمی چینی در مورد تاریخچه قارچ گانودرما نوشته شده است که: اگر به طور منظم مصرف شود، بدن شما را سبک و جوان می‌کنند، عمر شما را طولانی‌تر می‌کنند و شما را به موجودی جاودانه تبدیل می‌کنند که هرگز نمی‌میرد.

راهب نشسته با سبد لینگژی، منسوب به مدرسه جیادینگ تاریخچه قارچ گانودرما — مجسمه راهب نشسته با سبد لینگژی، منسوب به سلسله چینگ (دوره کانگشی) قرن ۱۸ میلادی

اهمیت تاریخچه قارچ گانودرما در کتاب‌های تاریخی پزشکی چین و در متون دارویی یعنی کتاب Shen Nong Ben Cao Jing (حدود ۲۰۰ سال قبل از میلاد) یا اولین دارو نامه (فارماکوپه) پزشکی چین بسیار مشهود است. در این کتاب گیاهان دارویی را بر اساس اثربخشی و مفیدبودن برای بدن انسان بدون عوارض جانبی به ۳ دسته تقسیم می‌کند.

داروهای برتر (Superior Herbs): این داروها غیرسمی، سودمند و قابل‌مصرف برای افزایش طول عمر و حفظ سلامتی.

داروهای خوب (General Herbs): برای مقابله با بیماری‌ها، و دارای عوارض جانبی کم.

داروهای متوسط (Inferior Herbs): برای درمان‌های خاص، احتمال مسمومیت در دوزهای بالای این دارو وجود دارد.

در میان تمام این داروها، قارچ گانودرما در بالاترین رتبه یا برترین دارو قرار گرفته است. این قارچ دارویی به‌عنوان پادشاه گیاهان دارویی و حتی بالاتر از گیاه جینسینگ (یکی از معروف‌ترین گیاهان دارویی چین) قرار گرفته است. در اهمیت و سلامت این دارو می‌توان اشاره کرد که به مصرف مادام‌العمر آن توصیه شده است.

ریشه‌های تاریخی قارچ گانودرما در امپراتوری‌های کهن چین

قارچ گانودرما (Lingzhi) فقط یک داروی گیاهی نبود؛ بلکه در تاریخ باستان شرق آسیا، سلسله‌های اولیه چین و طب سنتی مالایی از آن به‌عنوان نمادی از پیوند میان زمین و آسمان، سلامت جسم و قدرت معنوی یاد می‌شود.

منزلت اجتماعی انحصار امپراتوری و نماد جاودانگی

ازآنجائی‌که رشد این قارچ بصورت بسیار کند و نادر بر روی تنه درختان پوسیده افرا و بلوط در دل جنگل‌های بارانی شرق آسیا صورت می‌گرفت، پیداکردن این‌گونه گیاهی آن را به یک کالای تجملی و لوکس و بسیار گران تبدیل کرده بود. این امر باعث شده بود که قارچ گانودرما در اختیار عوام مردم نباشد.

تاریخچه قارچ گانودرما در دوره سلسله‌های امپراطوری چین نشان میدهد که فقط امپراتور و مقامات بسیار مهم امکان استفاده از این داروی گیاهی شفابخش را داشتند. به همین علت به نمادی از امتیاز الهی، قدرت و شانس تبدیل شده بود.

جایگاه قارچ گانودرما در هنر و مذهب

قارچ ریشی اهمیت خود را در جلوه‌های هنری نیز به نمایش گذاشته بود. تائوئیست ها (Taoist) آن را با ابدیت مرتبط می‌دانستند و رهبران دینی برای افزایش تمرکز و آرامش ذهنیِ بیشتر از این قارچ استفاده می‌کردند. تصاویر مختلفی از قارچ گانودرما در دست پادشاهان، به‌عنوان طلسم خوشبختی بر روی مجسمه‌ها، نقاشی‌ها و کنده‌کاری‌های مختلف قابل‌مشاهده است.

نمونه هایی از حضور قارچ گانودرما در آثار هنری تاریخی شرق آسیا - تاریخچه قارچ گانودرما — نمونه هایی از حضور قارچ گانودرما در آثار هنری تاریخی شرق آسیا

کاربردهای درمانی سنتی و شش گونه رنگی

در طب درمانی سنتی شرق آسیا، گانودرما نه تنها به‌عنوان یک دارو، بلکه برای درمان، تقویت بدن یا تعدیل‌کننده به کار می‌رفت. آنها معتقد بودند که خواص مختلف این قارچ می‌تواند به بدن انسان کمک کند تا به تعادل درونی برسد و در مقابل بسیاری از بیماری‌ها مقاومت کند.

رایج‌ترین موارد استفاده سنتی آن عبارت بودند از:

تقویت بدن: انرژی بدن را تقویت کرده و سلامتی عمومی را افزایش می‌دهد.
تمدد اعصاب: برای آرامش ذهن، اختلالات بی‌خوابی، و انواع دردهای مزمن قابل‌مصرف بود.
پاک‌سازی امعا و احشاء: برای درمان بیماری‌های کبد، کلیه و سرفه‌های مزمن مورداستفاده بود.

رنگ های مختلف قارچ ریشی

قارچ ریشی یا همان گانودرما در 6 رنگ اصلی طبقه بندی شده است.

قرمز: محبوب‌ترین نوع آن و خواص دارویی مختلف

بنفش: بسیار شبیه قرمز است و دارای طعم بهتری است.

سیاه: برخی آن را گانودرما نمیدانند، اما خواص مشترکی دارد.

سفید: تقویت سیستم ایمنی و خاصیت ضد التهابی طبیعی

آبی: با خواص ضد باکتری.

زرد (مرغ جنگل): بسیار شبیه نوع قرمز فقط با رنگ زرد

لازم به ذکر است که نوع آبی و بنفش آن جز گونه های کمیاب این قارچ به شمار می روند.

پیشنهاد مطالعه: بررسی اثرات ضد باکتريايی عصاره آبی قارچ گانودرما

اما از بین تمام این‌گونه‌ها، گانودرمای قرمز که امروزه با نام Ganoderma lucidum شناخته می‌شود، همواره قوی‌ترین و مهم‌ترین گونه دارویی تلقی شده است. این‌گونه قرمز براق که طعم تلخی دارد، در طول تاریخ بیشترین تحقیقات سنتی را به خود اختصاص داده و امروزه نیز مبنای تولید اکثر مکمل‌های مدرن است.

رنگ	اسم چینی	مزه	اسم ژاپنی	کارکرد
آبی	Seishi	ترش	Aoshiba	بهبود عملکرد سیستم عصبی، بینایی و کبد
قرمز	Sekishi	تلخ	Akashiba	به اندام‌های داخلی کمک می‌کند، حافظه را بهبود می‌بخشد، نشاط را افزایش می‌دهد
زرد	Oushi	شیرین	Kishiba	عملکرد طحال را تقویت می‌کند، روح را آرام می‌کند
سفید	Hakushi	تند و تیز	Shiroshiba	عملکرد ریه را بهبود می‌بخشد، شجاعت و اراده قوی می‌بخشد
سیاه	Kakushi	نمکی	Kuroshiba	از کلیه‌ها محافظت می‌کند
بنفش	Zi Zhi	شیرین	Murasakishiba	عملکرد گوش‌ها، مفاصل، عضلات را بهبود می‌بخشد، به پوست کمک می‌کند

کشت صنعتی قارچ گانودرما

عصر اخیر در تاریخچه قارچ گانودرما یا قارچ ریشی دوره‌ای از تغییروتحول اساسی، گسترش فرهنگ به سایر کشورها و یک تحول فناوری بود. این تغییرات توانست آن را از طبقه اشراف خارج و در دسترس عموم افراد قرار دهد.

انتقال دانش به ژاپن و کره

مبادلات فرهنگی و تجاری میان کشور چین با ژاپن و کره باعث انتقال دانش و تقدیس قارچ گانودرما به سایر کشورها گردید. این قارچ را در کشورهای جدید با اسامی متفاوت شناختند و جایگاه مهمی در طب سنتی این کشورها پیدا کرد.

ژاپن: با نام قارچ ریشی (Reishi) رایج گردید و به‌عنوان قارچ جاودانگی یا قارچ ۱۰.۰۰۰ ساله در حفظ و گسترش خواص آن همت گماردند.
کره: این قارچ با نام یونگ ژی (Yeongji) وارد گردید و آن را در زمره بهترین و برترین داروهای سنتی قرار دادند. همچنین برای طول عمر بیشتر و افزایش قوای جسمی و روحی مورداستفاده قرار گرفت.

کمیابی بزرگترین مانع مصرف

در چین باستان شرایط خاص رشد قارچ ریشی بر روی درختان کهن‌سال به‌ویژه افرا و بلوط و میزان کم استحصال آنها، بزرگ‌ترین مانع در عمومی شدن مصرف این قارچ در میان مردم عادی بود. این عامل باعث شده بود که میزان عرضه آن پایین و قیمت آن نیز بسیار بالا باشد. در این دوره نیز انحصار مصرف همچنان در اختیار طبقه اشراف و بزرگان بود.

مجسمه امپراطور یان و هانگ با قارچ ریشی - تاریخچه قارچ ریشی یا گانودرما — مجسمه امپراطور یان و هانگ به همراه قارچ ریشی که در آن زمان مخصوص اشراف بود

ابداع روش‌های کشت نوین از انحصار تا فراوانی

نیمه دوم قرن بیستم تحولی جدید و عظیم در ژاپن رخ داد. تقاضای روبه‌رشد و سریع برای این قارچ، دانشمندان و زیست‌شناسان را مجبور کرد تا راه‌حلی برای کشت انبوه این محصول پیدا کنند.

عصر طلایی کشت قارچ ریشی در ژاپن در دهه 1970 میلادی رقم خورد. تلاش‌های مستمر دکتر شیگرو موری (Dr. Shigeru Mori)متخصص پیش‌گام ژاپنی در زمینه کشت قارچ به ثمر نشست. پس از سال‌ها تلاش وی و همکارانش، روشی مصنوعی و قابل اتکا برای کشت قارچ گانودرما یا ریشی ثبت کردند.

مهم‌ترین روش‌های کشت

کشت با الوار چوبی: در این روش نزدیک‌ترین محیط رشد را برای قارچ فراهم می‌کنند. این روش شامل تلقیح اسپور بر روی قطعات چوب سخت و رشد قارچ در محیط نیمه کنترل شده است.
روش کیسه‌های خاک: این روش شامل استفاده از کیسه‌های خاک‌اره، چوب سخت، سبوس برنج و سایر مواد مغذی آنها.

پیامد های کشت صنعتی

کشت صنعتی نه‌تنها کیفیت آن را قابل‌کنترل کرد؛ بلکه انحصار تاریخی قارچ ریشی از بین رفت. این پیشرفت باعث افزایش تولید، کاهش قیمت، دسترسی عمومی، زمینه‌ساز صادرات این محصول ارزشمند به بازارهای بین‌المللی گردید و در نهایت شروع تحقیقات بین‌المللی بر روی این ماده دارویی ارزشمند شد.

پژوهش های مدرن درباره قارچ گانودرما

جدیدترین تحقیقات علمی انجام شده درباره قارچ گانودرما و منتشر شده در مجلات علمی روز دنیا ثابت می‌کند که این قارچ درمانی دارای طیف گسترده‌ای از انواع مواد مغذی و مفید برای بدن است که در درمان انسان بسیار مفید و مؤثر هستند.

ترکیبات فعال زیستی (Bioactive Compounds) مطالعات علمی، خواص دارویی گانودرما را به وجود طیف گسترده‌ای از ترکیبات شیمیایی فعال نسبت می‌دهند. تری‌ترپنوئیدها (Triterpenoids) و اسید گانودریک (Ganoderic Acid) که دارای خواص بیولوژیکی و دارای فعالیت‌های قوی ضدالتهابی، ضد تومور (ضدسرطان) و محافظت از کبد (Hepatoprotective) هستند.

خواص بیولوژیکی به‌خاطر اثرات تعدیل‌کننده سیستم ایمنی (Immunomodulatory) شناخته شده‌اند که پاسخ‌های ایمنی ذاتی و تطبیقی بدن را تقویت می‌کنند. همچنین شامل پروتئین‌های کاهش‌دهنده قند خون (هیپوگلایسمیک)، پپتیدها و استروئیدها هستند. خواص بیولوژیکی مواد فوق به اثرات ضدمیکروبی، آنتی‌اکسیدانی و ضد فشارخون بالا (Anti-hypertensive) کمک می‌کنند.

کاربردهای تجاری قارچ گانودرما

مواد غذایی: در مکمل‌های غذایی و نوشیدنی‌های سلامت بخش
آرایشی و بهداشتی: به‌عنوان داروی ضد پیری، مرطوب‌کننده پوست، و انواع کرم‌ها، سرم‌ها و ماسک صورت.

نتیجه‌گیری:

تاریخچه قارچ گانودرما نشان دهنده قدمت و تاثیر این قارچ اساطیری در طب سنتی شرق آسیا است. با خواص درمانی شگفت‌انگیز خود، نه‌تنها یک داروی سنتی بلکه منبعی بسیار غنی از ترکیبات زیست فعال برای توسعه نسل جدیدی از داروها بر پایه فرآورده‌های سنتی گیاهی است. توجه گسترده علم نوین به این محصول سنتی موجب افزایش کشت و بهره‌برداری صنعتی آن گردید.

مولف:

گردآوری، ترجمه و تالیف توسط تیم رسانه هاگ
کپی فقط با ذکر منبع مجاز است.
منابع: