دستیابی به دانش فنی تولید پروبیوتیک گیاهی

دستیابی به دانش فنی تولید پروبیوتیک گیاهی، برای کنترل عوامل بیمارگر گیاهی که خسارتی حدود ۳۵ تا ۵۰ درصد به تولیدکنندگان وارد می‌کنند، سالانه حدود ۲۵ میلیون لیتر انواع سموم شیمیایی و دو میلیون تن کود شیمیایی در مزارع، گلخانه‌ها و باغ‌های کشور مصرف می‌شود.

به گزارش خبرگزاری هاگ و به نقل از مرکز اطلاعات بیوتکنولوژی ایران، محققان پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی موفق شدند به دانش فنی تولید و فرمولاسیون جدید پروبیوتیک گیاهی (بیوکنترل/ بیوفرتیلایزر) مبتنی بر سویه‌های بومی قارچ تریکودرما دست یابند.

روش‌های کنترل بیولوژیک

دکتر مژگان کوثری، عضو هیئت‌علمی پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی و مجری این طرح، در رابطه با شرایط حال حاضر پیرامون مصارف کودهایمضر در تولید محصولات گفت: با توجه به عوارض و مشکلات مصرف بی‌رویه سموم و کودهای شیمیایی دانشمندان در تلاش‌اند روش‌های کنترل بیولوژیک را جایگزین بخشی از مصرف نهاده‌های شیمیایی کنند. روش‌های کنترل بیولوژیک ضمن اینکه سالم‌تر و ایمن‌تر از روش‌های شیمیایی است، از دوام بیشتری برخوردار بوده و تأثیر بسیارکمی بر تعادل اکولوژیکی محیط دارند.

این عضو هیئت‌علمی در خصوص فعالیت‌های انجام‌شده در این حوزه در سطح جهانی اظهار داشت: به دلیل درک صحیح از مزایای استفاده از عوامل بیوکنترل و محرک‌ های زیستی، میزان مبادلات تجاری جهانی این عوامل در دنیا در حال گسترش است. تاکنون فرمولاسیون‌های مختلفی از این عوامل در بازار جهانی عرضه‌شده‌اند که پیش‌بینی بازار جهانی آنها تا سال ۲۰۲۰ برای عوامل بیوکنترل حدود پنج هزار میلیون دلار و برای عوامل بیوفرتیلایزر حدود سه هزار میلیون دلار است.

خواص قارچ تریکودرما

عضو هیئت‌علمی پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی با اشاره به اینکه قارچ تریکودرما ازجمله موفق‌ترین عوامل کنترل بیولوژیک است، در توضیح خواص این قارچ اضافه کرد: قارچ تریکودرما با داشتن خاصیت آنتاگونیستی شدید علیه بسیاری از قارچ‌های بیماری‌زای گیاهی از جمله Rhizoctonia, Fusarium, Phytophthora Pythium Alternaria و Macrophomina حدود ۶۰ درصد از عوامل بیوکنترل قارچی را به خود اختصاص داده است. این قارچ با ترشح آنتی‌بیوتیک‌ها، آنزیم‌ها و همچنین پارازیتیسم باعث متلاشی شدن هیف‌ها و اختلالات فیزیولوژیکی در قارچ‌های بیماری‌زای گیاهی می‌شود. تریکودرما ازجمله اولین کلنیزاتورهای خاک بوده و از سرعت رشد و قدرت رقابت و بقای ساپروفیتی بسیار خوبی نیز برخوردار است.

کوثری از دیگر مزایای این محصول گفت: این قارچ به سهولت روی پس‌مانده‌های گیاهی قابل‌دسترس و ارزان تکثیرشده و پس از وارد شدن در خاک به خوبی در خاک استقرار پیدا می‌کند. مناسب بودن برای تولید صنعتی، سازگاری با صنعت تخمیر، تحمل به طیف وسیعی از ترکیبات حیات کش (Biocide) و امکان کاربرد در کنترل تلفیقی از دیگر برتری‌ های این قارچ نسبت به سایر آنتاگونیست‌ها است.

پس از ۱۵ سال

او در ادامه صحبت‌های خود با عنوان این مطلب که به سبب تلاش‌های ۱۵ ساله در راستای دستیابی به عوامل بیوکنترلی و محرک رشدی با منشأ قارچ تریکودرما در پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی که به کسب دانش فنی و فروش آن به بخش خصوصی منجر شده است، اظهار کرد: اولین گام برای ایجاد تولیدات موفق بر پایه میکروارگانیسم‌ها یافتن  و خالص‌سازی میکروارگانیسم بومی متناسب با شرایط اکولوژیکی آن منطقه است، زیرا میکروارگانیسم‌های بومی قدرت سازگاری بهتر و بیشتری به منطقه و نیچ طبیعی خوددارند؛ لذا برای دستیابی به بیو کنترل و بیوفرتیلایزر تریکودرمایی مناسب بومی حدود ۶۰۰ جدایه قارچ تریکودرما از مناطق مختلف ایران جمع‌آوری، خالص‌سازی و شناسایی شد.

کوثری خاطرنشان کرد: پس از جداسازی و خالص‌سازی جدایه‌های قارچ تریکودرما، جدایه‌هایی باقدرت بیوکنترلی بالا در برابر پاتوژن‌های مهم گیاهی جهت بررسی اثر آنتاگونیستی جدایه‌های تریکودرما بر بیمارگرهای مهم گیاهی تقابل بین جدایه‌های تریکودرما و تعدادی از بیمارگرهای مهم گیاهی انجام شد.

وی همچنین در رابطه با کارایی و عملکرد این محصول نیز گفت: تست‌های گلخانه‌ای و مزرعه‌ای فرمولاسیون به‌دست‌آمده حاکی از کارایی ۸۰ تا ۱۰۰ درصدی آن علیه عوامل بیمارگر گیاهی بود. علاوه بر آن با مصرف این محصول عملکرد در سطح گلخانه و مزرعه ۲۰ تا ۴۰ درصد افزایش یافت که نشان از اثربخشی آن در کاهش میزان کود شیمیایی مصرفی توسط کشاورزان دارد. دستاوردهای تولید پروبیوتیک تریکودرما

به گفته عضو هیات علمی پژوهشگاه بیوتکنولوژی کشاورزی، از جمله دستاوردها و مزایای تولید پروبیوتیک تریکودرما، کاهش میزان مصرف سموم و کودهای شیمیایی، توان بیوکنترلی و بیوفرتیلایزری توامان، امکان استفاده این فرمولاسیون در شرایط آب و هوایی و گیاهان مختلف، بیوکنترل طیف وسیعی از پاتوژن‌ها، افزایش توان تحمل تنش خشکی، افزایش فاکتورهای رشدی گیاه و افزایش زنده‌مانی نهال‌های منتقل‌شده به عرصه، کاهش تولید پساب‌های آلوده و کاهش تخریب محیط‌زیست و استفاده بهینه از ضایعات کشاورزی است.