فاز اول تولید کمپوست قارچ (قسمت اول-مواد اولیه)

0 خواندن این مطلب 6 دقیقه زمان میبرد

فاز اول کمپوست سازی (قسمت اول-مواد اولیه) — فاز اول کمپوست قارچ

در این مطلب به معرفی مواد اولیه برای تولید کمپوست قارچ می‌پردازیم. قارچ‌ها بعنوان موجودات هترتروف و بدلیل نداشتن کلروفیل قادر به ساخت مواد غذایی مورد نیاز خود نیستند و باید مواد غذایی مورد نیاز خود را به شکلی خاص از محیط پیرامون دریافت کنند. علت تولید کمپوست برای کشت محصول قارچ خوراکی، دقیقا همین مطلب است.

تولید کمپوست قارچ به روش صنعتی شامل مراحل زیر است.

۱- فاز اول تولید کمپوست قارچ (out-door): این مرحله شامل اختلاط مواد اولیه کمپوست و تخمیر هوازی است. در روش سنتی (طولانی مدت) این دوره ۱۸ تا ۲۲ روز و در روش صنعتی و مدرن (کوتاه مدت) ۱۱ تا ۱۳ روز به طول خواهد انجامید.

۲- فاز دو (In-door): این مرحله شامل پاستوریزاسیون کمپوست فاز یک و آمونیاک گیری (شیرین کردن) آن است که در تونل‌های نسل جدید ساخت کمپوست حدود ۷ روز طول می‌کشد.

فهرست مطلب نمایش

مواد اولیه فاز اول تولید کمپوست قارچ

در گذشته برای تولید کمپوست قارچ از کود اسبی استفاده می‌شده است که با افزایش میزان تولید کمپوست و کمبود کود اسبی بالاخره در سال ۱۹۵۰-۱۹۵۳ توسط سیندن و هاوزر روش ساخت کمپوست سنتتیک با جایگزینی موادی چون کلش گندم و کود مرغی ابداع شد و از آن پس روش و فرمول ساخت کمپوست قارچ به شیوه‌ای جدید تغییر کرد. بر اساس این تغییر، مهمترین و اصلی ترین مواد اولیه تولید کمپوست قارچ به شرح ذیل است.

کلش

در ساخت کمپوست قارچ از کلش گیاهان مختلفی نظیر گندم، جو، یو لاف، چاودار، برنج و باگاس نیشکر می توان استفاده کرد ولی از بین این مواد، کلش گندم به دلیل استحکام مناسب، دسترسی سهل به آن و وجود قند خاص (پنتوز) در دنیا بیشتر استفاده می‌شود. ویژگی استحکام اهمیت زیادی در ایجاد ساختار مناسب کمپوست دارد بعنوان مثال کلش جو و برنج که استحکام کمتری نسبت به کلش گندم دارند در ابتدای پروسه ساخت کمپوست سریع خیس‌ خورده و ساختار خود را از دست داده که در نهایت سبب ایجاد شرایط بی‌هوازی در توده می‌شود.

کلش حاوی مقادیر متنابهی از هیدرات های‌کربن، لیگنین و سلولز است. برای مثال: کلش گندم حاوی ۳۶% سلولز، ۲۵% پنتوسان و ۱۶% لیگنین است. پنتوسان و سلولز قندهای چند کربنه ای هستند که به راحتی به قندهای ساده تبدیل می شوند و منبع اولیه انرژی لازم برای رشد میکروب‌ها و شروع پروسه تولید کمپوست قارچ محسوب می شوند.

از طرفی لیگنین، همی سلولز و سلولز موجود در کلش به دلیل استحکام بسیار زیاد ،در طی فاز یک کمپوست سازی و فرآیند تخمیر هوازی و دمای بالای پروسه، به ترکیبی موسوم به کمپلکس هوموس لیگنین غنی از ازت که منبع پروتئین غنی برای قارچ محسوب می شود، تبدیل می‌شود. درمجموع کلش ماده‌ای است با خصوصیات شیمیایی و فیزیکی مناسب که در تولید کمپوست قارچ دکمه ای از آن بیشترین استفاده می‌شود.

تغییر رنگ کلش

در طی انبار و ذخیره کردن کمپوست، رنگ کاه و کلش عوض شده و کدر و به رنگ خاکی می گراید. در صورتی که بقیه پارامترهای کیفی تغییر نکند، تغییر در رنگ کاه و کلش در عملکرد کمپوست تأثیری ندارد. طول متوسط کلش مورد استفاده حدود20-30 سانتیمتر است، کوتاهتر بودن طول آن در میزان خلل و فرج و تهویه آن تأثیر منفی دارد. با این وجود، هرچه طول کاه و کلش بلندتر باشد کار با آن سخت تر می‌شود.

رطوبت کلش نباید بیشتر از ۲۰٪ باشد. این درصد خصوصا برای کاه و کلشی که قرار است ذخیره شود بسیار مهم است. اگر کاه و کلش رطوبت بیشتری داشته باشد، بهتر است از آن سریعا در تهیه کمپوست استفاده گردد و ذخیره نشود.

کاه و کلش در فصل زمستان نبایستی یخ بزند و قطعات یخ در آن نبایستی وجود داشته باشد. وجود برف به مقدار کم در کاه و کلش ایرادی ندارد. بهتر است کاه و کلش در سطوح بتونی با شیبی ملایم که آب باران خارج شود ذخیره گردد. اگر قصد ذخیره دراز مدت کاه و کلش را دارید، باید خطر آتش سوزی را جدی گرفت و تمهیدات اطفاء حریق مناسب و بیمه آتش‌سوزی مجموعه را فراموش نکرد. در زمان ذخیره کاه و کلش، بسته‌های مرطوب، پوسیده و کپک‌زده را کنار گذاشته تا مانع از خود گرم شدن و فاسد شدن توده کلش شوید.

همانطور که ذکر شد در گذشته از کود اسبی و کلش موجود در اصطبل اسب برای تولید کمپوست استفاده می‌شد. این کلش حاوی، ۹۰% کاه و ۱۰% پهن اسب است. این کلش حاوی باکتری‌های مفید است که تسریع‌ کننده فرآیند تخمیر و کمپوست‌سازی است.

مواد اولیه ساخت کمپوست — فاز اول تولید کمپوست قارچ

کود مرغی

دومین جزء برای تولید کمپوست مصنوعی کود مرغی است. معمولا از کود مرغ گوشتی استفاده می‌شود، که ممکن است در بستر خاک اره، پوسته بذور و نرمه کاه جمع شده باشد. امکان استفاده از کود مرغ تخمگذار هم وجود دارد. به رغم اینکه ترکیب این کود شبیه ترکیب کود مرغ گوشتی است اما در عمل کسی از این کود استفاده نمی‌کند. کود مرغی بایستی خشک باشد به طوری که به راحتی پودر و آسیاب شود و تکه‌های آشغال نداشته باشد. این نوع کود به راحتی به کاه و کلش اضافه می‌شود، به صورت یکنواخت توزیع و با کاه مخلوط می‌شود و درنتیجه ترکیب مواد همگن شده و کمپوست از کیفیت بیشتری برخوردار خواهد بود .

میزان بهینه نیتروژن در کود مرغ ۳/۵-۵٪ است، حداقل میزان نیتروژن در کود مرغی مناسب برای کمپوست سازی ۲/۵٪ است. میزان رطوبت (۳۵-۴۰%)، میزان نیتروژن و بار میکروبی کود مرغی مصرفی مهمترین پارامترهای کیفی کود مرغی است. بنابراین تعیین رطوبت و نیتروژن قبل از تخلیه آن در مزرعه بسیار نکته مهم و حیاتی محسوب می‌شود. در ادامه این بحث آگاهی از وضعیت بیماری گله مرغ و مصرف انتی‌بیوتیک نیز از نکات قابل توجه است.

ذخیره کود مرغی

کود مرغ بایستی در مکانی مسقف با کف سیمانی یا آسفالت ذخیره شود، به طوری که در معرض برف باران قرار نگیرد. ذخيره کود مرغ، خصوصا وقتی که رطوبت کود مرغ زیاد است، شرایط مناسب را در تکثیر کپک‌های زرد و سبز فراهم می‌کند. توصیه می‌شود کود مرغ آسیاب شود تا به صورت کاه و کلش توزیع شود. وجود تکه‌های کود مرغ در کمپوست عامل بوی آمونیاک می‌باشد که باعث کاهش کیفیت کمپوست می‌گردد.

اگر امکان آسیاب کردن کود مرغ وجود نداشته باشد و خودش هم به اندازه کافی به صورت پودر نباشد، بهتر است آن را در مخازن آب حل کرده، توده را خوب به هم زده و سپس اب سوسپانسیون (دوغاب) به کاه و کلش اضافه شود. محل ذخیره کود مرغ را دور از محل تهیه کمپوست و خصوصا سالن‌های کشت انتخاب کنید. چون باکتری‌ها و قارچ‌های زیادی در کود مرغی رشد و تکثیر می‌نمایند که می‌توانند باعث آلودگی شدید مزرعه قارچ شوند.

سنگ گچ

گچ نقش بسیار مهمی در فرایند تولید کمپوست قارچ بازی می‌کند. مقدار دقیق گچ به ازای هر تن کمپوست بستگی به کیفیت گچ مورد استفاده دارد (۹۰ تا ۱۵۰ کیلوگرم به ازای هر تن کلش مصرفی). سنگ گچ نقش تعیین کننده‌ای در کیفیت ساختمان توده کمپوست ( عدم چسبندگی الیاف به‌هم) و تنظیم pH کمپوست بازی می‌کند. نقش بسیار مهم دیگر سنگ گچ در کمپوست سازی وظیف جذب آمونیاک توده و جلوگیری از هدر رفت و تصعید آن است. این بدین معنی است که مصرف میزان تعیین شده سنگ گچ بر کیفیت غذایی کمپوست حائز اهمیت است. مصرف بیش از حد سنگ نیز ضمن افزایش میزان پارامتر خاکستر در محصول نهایی کمپوست، بر کیفیت ساختمانی آن نیز اثرات مخربی دارد.

نکته اینجاست که میسلیوم قارچ از نیتروژن آلی استفاده می‌کند و نمی‌تواند از آمونیوم تغذیه نماید، ولی وقتی که سطح pH بالاست، آمونیوم به صورت گاز ( آمونیاک) در می‌آید که برای میسلیوم قارچ سمی است. یکی از مهمترین علائم کمپوست خوب فقدان کامل بوی آمونیاک در آن می‌باشد. به منظور ایجاد یک توده یکنواخت از مواد اولیه برای تولید کمپوست قارچ باید تمام سنگ گچ به تمام کود مرغی پیش از مصرف کود مرغی اضافه و تمام این ترکیب را بخوبی با هم مخلوط و همگن کرد. قبل از تخلیه سنگ گچ در مزرعه آگاهی از میزان رطوبت، اسیدیته و خلوص سنگ گچ توصیه می‌شود.