مروری بر چالش‌های صنعت قارچ کشور، پس از گذشت 4 دهه پر فراز و نشیب از عمر صنعت پرورش قارچ خوراکی در کشور و دستاوردهای افتخار آمیز آن به نظر میرسد که برخی مشکلات وچالش های این صنعت به جزئی جدائی ناپذیر از آن تبدیل شده و قصد فاصله گرفتن از آن را نداشته و با شدت گذشته یا بیشتر به سلب آرامش از احاد فعال صنعت مشغول است. شاید اینکه این مشکلات به دلیل هوش سرشارآن، همواره گریبان صنعت را گرفته و تبدیل به موجود همزادی برای آن شده است که همواره در ذهن و روح من در حال گذر است. آیا می شود معضلی به مدت 30 سال صنعت عریض و طویلی را برنجاند و بدون تغییری در ذات آن، مجددا پس از چندی رخ نمایی کند؟
وقتی با دقت بیشتری به چالش های مهم چند دهه اخیر صنعت بنگریم در خواهیم یافت تمام این مشکلات و معضلات، موضوعات تکراری و با علل شناخته شدی هستند که سالهای متمادی به صنعت خسارت وارد کرده اند و به نوعی این معضلات میراثی است از گذشتگان که متاسفانه نسل جدید نتوانسته ریشه آن را بخشکاند.
از مهمترین چالش های تکراری صنعت قارچ کشور را می توان به موارد ذیل اشاره کرد و سعی خواهد شد در انتهای هر بخش باختصار راه کاری مناسب برای آن ارائه شود.
1- هر ساله با ورود به ماه محرم و نزدیک شدن به عزای سالار شهیدان( عاشورا و تاسوعا)، میزان تقاضا دچار افت محسوسی می شود که به دنبال آن افت قابل توجهی نیز در قیمت قارچ به دلیل عدم تغییر در میزان عرضه و کاهش تقاضا محصول حادث می شود. سال هاست که این دور تسلسل در این ایام وجود دارد و هیچ گامی از سوی هیچ کس برای آن برداشته نمی شود.
وخامت اوضاع زمانی است که حتی وقتی به تولید کننده های عزیز در این خصوص هشدار داده می شود و ایشان به پشتوانه سال ها ضرری که در این ایام موضوع را با تمام وجود خود درک و لمس می کند، باز هم شاهد اقدامی نخواهیم بود و کماکان افت فاحش قیمت در بازار، آفت جان صنعت می شود.این در حالی است که برای در امان بودن از این آسیب راه حلی بسیار ساده یعنی کاهش تولید در این ایام، وجود دارد.قطعا مدیران تولید مزارع با توجه به تجارب بدست آمده سالیان گذشته می توانند با توجه به تعطیلات این ایام و حتی ایام مشابه، با کاهش تولید بر اساس راهکاری فنی موجود به مدیریت ضرر به پردازند.
2- به دلیل عدم وجود سامانه یا تشکل متمرکز بر فعالیت فعالان در بخش فروش و بازار صنعت به کرات در ایام تعطیلات نوروزی با این معضل مواجه شده ایم که به دلیل خود تعطیلی اشخاص و افراد اثر گذار در مراکز فروش، نمایندگان فروش و ویزیتورها، شرایط بازار از اعتدال خارج و سبب هرج و مرج در این بخش و در انتها منجربه به ارسال بار به سمت صنایع تبدیلی شده ایم. وقتی جزئیات این معضل با دقت بیشتری بررسی می شود درخواهیم یافت که به دلیل عدم هماهنگی لازم بین بخش های مختلف، در برخی از سال ها کم باری را در این ایام تجربه کرده ایم و در سال بعد طبیعتا پرباری. همین بلاتکلیفی سبب شده تا این معضل، فاجعه ای را هر ساله برای صنعت رقم بزند.
این درحالی است که باستناد آمار و تجارب سایر کشورها، در تعطیلات ثابت وطولانی مدت با داشتن برنامه، اطلاعات گوناگون مثلا نیاز استا نهای مختلف، اسکاتران حمل و نقل مناسب و … می توان از حداکثر پتانسیل و ظرفیت فروش در بخش های معینی از کشور بهره برداری ایده الی داشت. در این خصوص شایان ذکر است که در ایالات متحده آمریکا در طول ایام تعطیلات سال نو، 30% میزان تقاضا افزایش میابد که با ساز وکار لازم این افزایش تقاضا هر ساله مدیریت می شود.
براحتی می توان با ایجاد تشکلی مناسب و برنامه ریزی متناسب با شرایط بازار و نظارت متولیان صنعت، این معضل را برای همیشه از صنعت دور کرد.
3- صادرات فصلی و آسیب های آن در قبل ، بعد و حتی در طول آن چالش دیگری است که همه ساله لطمات غیر قابل جبرانی به صنعت وارد می کند. غافل از اینکه سود سرشاری در این بخش هر ساله در حال سوختن است و در صورت نداشتن ساز وکار مناسب به زودی این گنج پنهان توسط رقبای فکور و دقیق صنعت قارچ کشور تسخیر و از کف فعالان قارچ کشور خارج خواهد شد.
در این بین وجود تشکلی همسو از تولید کنندگان،نمایندگان فروش و انجمن احساس می شود تا ضمن ایجاد ارتباط قوی با بازارهای هدف مناسب و عقد قرارداد رسمی با ایشان در خصوص تامین سفارش همت گماشته و از سوی دیگر همه اعضا تولید کننده آن ملزم به اختصاص بخشی از تولید خود به تولید محصولات با کیفیت مناسب برای صادرات و طبق دستورالعمل معین باشند. بدیهی است که در این حرکت پر منفعت برای صنعت و کشور، وجود حمایت ها و سازوکارهای لازم از سوی دولت الزامی به نظر میرسد.
4- به دلیل شرایط نامناسب اقتصادی بخش تولید قارچ کشور به دلیل مشکلات برشمرده شده از یک سو و وجود چالش های سیاسی و اجتماعی دیگر نظیر تحریم ها، فراگیری کرونا و … اکثر قریب به اتفاق مزارع که برای ساخت، راه اندازی و ارتقاء خود از سیستم بانکی کشور تسهیلاتی را دریافت کرده اند، قادر به اجرای به موقع تعهدات خود در خصوص بازپرداخت وام دریافتی نیستند و همین موضوع سبب شده تا درصد قابل توجهی از مدیران مزارع وقت و تمرکز زیادی را بر روی این موضوع صرف کرده و از فعالیت و وظیفه اصلی خود که تولید است، فاصله بگیرند.
بدیهی است که در این خصوص با راهبری متولیان محترم در انجمن صنفی از طریق مکاتبات، درخواست فرصت پرداخت و … با سیستم بانکی و وزارت خانه های مربوطه به کمک این مزارع بشتابند.
از سوی دیگر پیشنهاد می شود تا با همکاری نزدیک تر سیستم بانکی کشور با انجمن صنفی در خصوص شناسایی مزارع واجد شرایط برای دریافت تسهیلات وحتی اعلام توانایی و عدم توانایی باز پرداخت تسهیلات اخذ شده توسط مزارع متقاضی تسهیلات ، فصل جدیدی از همکاری های انجمن با نهادهای فراصنفی آغاز می شود. در این بین با توجه به جایگاه جدید انجمن باید در انتظار اشتیاق بیشتری از مزارع در عضویت انجمن، افزایش ضریب مشارکت مزارع در حل معضلات صنف و پرداخت منظم هزینه های عضویت ایشان باشیم.
5- به نظر میرسد با توجه به مشکلات فوق الذکر و وجود نوسانات در بازار، تاسیس و شروع به فعالیت هیئت امنا صنعت و اجرای پروژه تضمین خرید از سوی انجمن، راه حل مفیدی در ایجاد آرامش نسبی در برخی اوقات بوده است. ولی دیده شده که به دلایل عدیده در برخی از اوقات جمع آوری بار مازاد توسط شرکت مسئول طرح خرید تضمینی صورت نمی گیرد یا حتی به دلیل عدم پرداخت حق عضویت به انجمن، فلان مزرعه قادر به فروش بار به این شرکت نیست.
پیشنهاد می شود تا با بستر سازی مناسب از طریق بالا بردن توان شرکت مجری طرح، متولیان از شرایط و فرصت های بوجود آمده استفاده بهتری در جهت ایجاد وفاق صنفی، اعتماد بین اجزاء صنعت و حتی دریافت مطالبات خود بنمایند.
بدیهی است که مشکلات و چالش های صنعت و راه کارهای پیشنهادی آنها در این 5 مورد خلاصه نمی شود و قطعا موارد دیگری و راه کارهای متنوعی دیگری برای حل آنها وجود دارد .نویسنده سعی داشته است که با باز کردن بابی در خصوص نگاه جدید و موشکافانه به مشکلات سنتی و تکراری صنعت ، جرقه‌ای ذهنی و امیدوارانه نزد دست اندرکاران صنعت در حل این چالش ها ایجاد کند. نظرات و پیشنهادات سازنده خود را در خصوص مقاله مروری بر چالش‌های صنعت قارچ کشور برای ما ارسال کنید. حرف ما در صنعت قارچ واکاوی چالش‌های صنعت قارچ است.
سردبیر
