مگس سیارید (Sciarid fly)

مگس سیارید یا پشه سیارید، خطرناک‌ترین آفات پرورش قارچ

مگس سیارید Sciarid fly مهمترین و خطرناک‌ترین آفت پرورش قارچ است! این مگس از خانواده دوبال‌ها می باشد و بیشتر در مناطق مرطوب یافت میشود.

طول عمر مگس سیارید در دمای معمولی 35 الی 38 روز است که شامل 4 مرحله: تخم، لارو، شفیره و مگس بالغ می‌باشد. البته میزان دما و رطوبت تا حدودی بر روی عمر پشه سیارید تاثیرگذار خواهد بود.

معرفی پشه سیارید

مگس سیارید نوعی مگس ریز خاکستری مایل به سیاه، به طول 1 تا 5 میلیمتر می باشد. از مشخصات ظاهری دیگر آنها آنتن های بلند و پاهای نسبتاً بلند می‌باشد. مگس سر کوچکی دارد با دهان مکنده، اما در طول عمر کوتاه خود به ندرت تغذیه میکند.

مگس‌های نر معمولا کوچکتر از ماده‌ها هستند. آنها پرواز سریعی ندارند و مناطق مرطوب و مکان‌های تاریک با مقدار زیادی مواد آلی را برای زندگی ترجیح می‌دهند. آنها در تمام طول سال وجود دارند و آفت فصلی محسوب نمی‌شوند.

این مگس خاکستری رنگ و کوچک است و در گلدان‌های خانگی نیز به وفور یافت میشود. یعنی در واقع مگس سیارید فقط آفت قارچ محسوب نمی‌شود، بلکه به گیاهان دیگر نیز آسیب می‌رساند.

اعضای خانواده حشرات سیاریده (سیاه و بلند با حرکت مستقیم) دارای طیف وسیعی از زیستگاه‌ها هستند. این خانواده از مگس تقریباً در همه جای دنیا یافت می‌شوند. پشه سیارید را در طبیعت اغلب می‌توان در پوست درختانی یافت که بوسیله قارچ‌ها پوسیده شده‌اند. اما در میان برگ‌های افتاده یا در کود حیوانی نیز وجود دارند.

چرخه زندگی پشه سیارید

چرخه زندگی پشه/مگس سیارید شامل 4 مرحله است.

1- تخم

مگس سیارید روی سطح زمین نزدیک به ریشه‌های گیاه، تخم میگذارد. هر مگس ماده حدودا 200 تخم میگذارد که اندازه تخم‌ها 0.1 تا 0.25 میلیمتر و رنگ آن سفید مایل به زرد و شفاف می‌باشد.

2- لارو

پس از حدود یک هفته لاروها از تخم بیرون میاییند. طول لاروها به 5 تا 12 میلیمتر و قطر 0.5 تا 1.5 میلیمتر می‌رسد و حدود 90% لاروها ماده هستند. لاروهای سیارید بدون پا هستند و سر سیاه و مشکی دارند. سر لاروها مجهز به قطعات دهانی برای جویدن است. لاروها ترجیح می‌دهند در مناطق مرطوب تغذیه کنند و تمایل دارند از مناطق خشک دور شوند.

در بستر کشت قارچ، لارو‌ها شروع به جویدن رشته‌های میسلیوم (ریشه قارچ) می‌کنند. این عمل آنها باعث مرگ قارچ‌های جوان و همچنین آسیب جدی به قارچ‌های بزرگتر خواهند شد. آنها تقریباً به مدت 18 روز تغذیه می‌کنند تا طول آنها به حدود 6 میلیمتر (0.25 اینچ) برسد. سپس وارد یک دوره استراحت/تکامل به نام شفیرگی می‌شوند.

3- شفیره

در مرحله شفیرگی، کرم‌ها ممکن است مرده به نظر برسند، اما در واقع آنها در حال تغییر در پوسته لارو هستند. شفیره‌ هنگامی که از پوست لارو قدیمی خود خارج می‌شود، هنوز مانند یک کرم یا لارو به نظر می‌رسد، اما نوع آن متفاوت است.

شفیره با حرکات تشنجی شکم، حرکت می‌کند. نوع حرکت شفیره متفاوت از حرکات ریتمیک کرم مانند لاروها است. مرحله شفیرگی تنها 6 روز طول می‌کشد و در نهایت مگس بالغ پدید می‌آید.

4- مگس بالغ

مگس سیارید بالغ عمر کوتاهی دارد. بنابراین جفتگیری تقریبا بلافاصله پس از ظهور مگس‌های بالغ اتفاق می‌افتد. طول عمر یک مگس نر در دمای معمولی حدود 7 روز است، در حالی که مگس ماده حدود 10 روز زندگی می‌کند. مگس‌های بالغ تقریبا فقط آب مینوشند و در محیط‌های مرطوب ممکن است کمی بیشتر عمر کنند.

بطور کلی میانگین طول عمر یک نسل از پشه سیارید 35 الی 38 روز است. این مدت بسته به دما و رطوبیت محیط و جنسیت متفاوت خواهد بود.

مگس سیارید مهمترین آفت پرورش قارچ

آسیب حشره سیارید (مگس سیارید) در قارچکاری ایران چندان جدی گرفته نمی‌شود. بنابراین در اکثر مزارع سنتی شاهد وجود آنها هستیم. اما در واقع پشه سیارید از خطرناک‌ترین آفات قارچ‌های پرورشی در سراسر جهان به شمار می‌روند.

خانواده مگس سیارید شامل تعداد زیادی از گونه‌های مختلف میشود. اما بطور کلی 3 گونه از آنها مسئول بیشترین آسیب به مزارع پرورش قارچ هستند. این گونه‌ها به شرح زیر هستند.

• Lycoriella castanescens
• Lycoriella ingenua
• Bradysia ocellaris (خطرناکترین)

چگونگی آلودگی مزرعه به مگس سیارید

مگس‌ سیارید و دیگر مگس‌ های قارچ با بوی کمپوست و میسلیوم در حال رشد، جذب می‌شوند. آنها از هر روزنه و شکاف ممکن به داخل سالن‌های کشت قارچ می‌روند و تخم‌هایشان را در زیر لایه خاک‌پوششی و روی بدنه‌های قارچ می‌گذارند. در شرایط مساعد لاروها پس از 5 الی 10 روز از تخم‌ها بیرون می‌آیند و شروع به خوردن میسلیوم می‌کنند و در نتیجه آسیب زیادی به محصول قارچ وارد می‌کنند.

لاروها از میسلیوم قارچ تغذیه می‌کنند و سنجاق‌ها (هیف‌های میسلیوم) را می‌جوند. هیف‌های جوان‌تر که در حال رشد هستند و همچنین قارچ‌های کوچک و جوان، پس از حمله لاروها زنده نمی‌مانند. اگر تعداد لاروها زیاد باشد، آسیب میسلیوم بسیار شدید خواهد بود و منجر به تشکیل پین‌هایی به رنگ قهوه‌ای و داشتن سطح چرمی روی کلاهک قارچ می‌شود. علاوه بر این، قارچ‌های جوان پوک یا کوچک می‌شوند و برخی می‌میرند.

آسیب و خسارت مگس سیارید

وجود 1 لارو مگس سیارید در 125 گرم خاک پوششی می‌تواند در مجموع تا 0.5٪ از محصول را نابود کند. لاروها با تغذیه خود، کمپوست را از بین می‌برند و مواد آلی آن را مصرف می‌کنند. همچنین با تولید مدفوع، بستر کمپوست را لجنی می‌کنند.
بنابراین میسلیوم قارچ دیگر نمی‌تواند از مواد خام آلوده به مدفوع آن استفاده کند.

آنها همچنین رشته‌های میسلیوم را که در کمپوست ایجاد می‌شوند را می‌خورند. تغذیه از میسلیوم رشد لاروها را تحریک می‌کند و آنها را قوی‌تر میکند. در نتیجه تقویت لاروها، آنها با فک پایین‌ قوی خود می‌توانند قارچ‌‌های جوان را نیز بجوند. تغذیه از قارچ‌ها باعث قهوه‌‌ای شدن رنگ قارچ و به مرور مرگ آنها می‌شود.

پشه سیارید با آسیب به کمپوست، میسیلیوم و قارچ‌های تازه، بصورت مستقیم و غیر مستقیم سبب کاهش کمی و کیفی محصول می‌گردند. علاوه بر تلفات عملکردی و میزان محصول، که لاروها با تغذیه از میسلیوم ایجاد می‌کنند، قارچ‌های برداشت شده نیز ظاهر قابل فروش خود را به دلیل لکه‌های سطحی از دست می‌دهند. لاروها همچنین وارد بدنه قارچ می‌شوند و سوراخ‌های زیادی ایجاد می‌کنند که محصول را برای فروش نامناسب می‌کنند.

آسیب غیرمستقیم پشه سیارید

شاید مگس یا پشه سیارید بالغ نتواند بصورت مستقیم آسیبی به محصول قارچ بزند، اما میتواند بصورت غیرمستقیم خسارت زیادی به مزرعه قارچ وارد کند. زیرا آنها میتوانند ناقل آفت‌های دیگر و عوامل بیماری‌زا به واحدهای تولیدکننده قارچ باشند.

مگس‌های قارچ می توانند کنه‌های پیموتید، نماتدها، هاگ‌های کپک و سایر عوامل بیماری‌زا را به سالن‌های کشت قارچ انتقال دهند.

مبارزه و کنترل مگس سیارید

مهمترین راه برای مقابله با پشه سیارید، پیشگیری از ورود مگس به سالن‌های مزرعه قارچ است. زیرا مگس تقریبا بلافاصله پس از ورود، درون بستر کشت قارچ (لابه‌لای خاک پوششی) تخم‌گذاری میکند.
با توجه به اینکه نمیتوان درون لایه‌های بستر کشت و خاک پوششی را سم‌پاشی کرد، اقدامات پس از آلودگی سالن چندان موثر نخواهد بود!

روش‌های کنترل مگس سیارید:
۳ روش مقابله با پشه سیارید عبارتند از:

• کنترل محیطی و پیشگیری
• کنترل بیولوژیکی
• کنترل شیمیایی

مقابله و کنترل محیطی پشه سیارید

کنترل محیطی بر پایه عوامل فیزیکی برای مقابله با مگس‌ها در مزارع پرورش قارچ است. در ادامه چند مورد از انواع کنترل محیطی مگس‌های قارچ را بیان میکنیم.

• استفاده از توری محافظ فلزی مناسب، در ورودی و خروجی‌های هوا (اگزوزها) و پنجره‌ها (حداقل 16 سوراخ در سانتیمتر مربع)
• درزبندی کامل درب و پنجره‌های سالن و زهکشی کامل راه آب‌های کف سالن
• استفاده از چسب حشرات یا تله‌های چسبناک در نزدیکی ورودی‌ها و مناطق مختلف سالن کشت
• نصب دستگاه پشه کش برقی در سالن و نزدیک ورودی‌های مزرعه
• دور نگه داشتن زباله‌ها از سالن‌های کشت برای پیشگیری از تجمع مگس‌ها در منطقه
• کاهش منابع نوری در محوطه مزارع و مخصوصا نزدیکی سالن‌های کشت، برای جلوگیری از جذب مگس‌ها
• ساخت سالن‌های کشت قارچ دور از درختان تا حد امکان (اگر درختی در محوطه مزارع و نزدیکی سالن‌ها وجود دارد، باید بطور منظم سم‌پاشی شود.)
• حدالامکان از باز بودن درب‌ها و پنجره‌ها جلوگیری شود. (استفاده از کش یا فنر درب)
• استفاده از دستگاه پرده هوایی (دمنده هوا) یا رطوبت‌زن در ورودی‌های مزرعه و سالن‌ها

کنترل بیولوژیکی سیارید

کنترل بیولوژیکی مگس‌های قارچ بر پایه موجودات زنده (اغلب میکروسکوپی) استوار است. در این روش از دیگر موجودات زنده (Mighty Bug) که بطور طبیعی دشمن این مگس‌ها هستند برای از بین بردن آنها استفاده میشود.
مزیت استفاده از این روش مقابله، ارگانیک بودن آن است. همچنین این موجودات می‌توانند درون بستر حرکت کرده و بطور کامل آن را پاکسازی نمایند.

نماتد Steinernema feltiae

نماتد Steinernema feltiae یک روش کاملا ارگانیک و موثر برای درمان پشه سیارید است. نماتدها کرم‌های میکروسکوپی هستند که شکارچیان طبیعی مگس قارچ هستند.

این نماتدها معمولا به شکل پودر هستند که با آب مخلوط می‌شوند و بصورت آبیاری یا اسپری به بستر اضافه میشوند. نماتدها میتوانند در خاک حرکت کنند و لاروهای سیارید را پیدا کنند و شکار کنند. سپس در بستر تولید مثل می‌کنند و نماتدهای بیشتری برای شکار لاروهای بیشتری ایجاد می‌کنند. این روند تا جایی ادامه می‌یابد که لارو مگس باقی نماند. پس از از بین رفتن لاروهای سیارید، نماتدها طعمه‌ای برای تغذیه ندارند و بطور طبیعی از بین می روند.

نگران وجود این نماتدها در قارچ نباشید. زیرا آنها به هیچ وجه نمی‌توانند به انسان یا قارچ آسیبی برسانند. آنها فقط می‌توانند با لاروهای مگس‌ها تعامل داشته باشند.

کنه Hypoaspis miles

کنه Hypoaspis miles یک کنه شکارچی است که طیف وسیعی از حشرات و آفات زنده دورن خاک از جمله لارو مگس sciarid را شکار کرده و می خورد.

این کنه دوست دارد در خاک زندگی کند. Hypoaspis در لایه بالایی خاک حرکت می‌کند و به شکار آفات خاکی مانند تخم حشرات، لارو مگس‌های قارچ و شفیره آنها می‌پردازد.

کنه Hypoaspis بسیار کوچک است و با چشم غیرمسلح قابل مشاهده نیست. این کنه‌های شکارچی کوچک جهت کنترل جمعیت مگس ها در مزارع پرورش قارچ و گلخانه‌ها عالی هستند.

باکتری Bti

قرص‌ها یا محلول Bti بطور خاص برای کنترل مگس‌های قارچی تولید شده‌اند. این مواد اورگانیک حاوی باکتری مفید Bacillus thuringiensis زیرگونه israelensis هستند. این باکتری‌ها نیز سبب از بین رفتن لاروهای مگس سیارید و فورید میشوند.

محصولات حاوی Bti را برای رعایت دوز مورد نیاز و تعداد دفعات استفاده، باید طبق دستورالعمل سازنده روی برچسب محصول مصرف نمایید.

سموم و آفت‌کش‌ها برای مقابله با مگس سیارید (کنترل شیمیایی)

برای مبارزه و کنترل شیمیایی با مگس سیارید، تعداد اندکی حشره‌کش در جهان وجود دارد. زیرا اکثر سموم موثر روی این مگس‌ها برای کشت مواد خوراکی تاییدیه ندارند.
متاسفانه در ایران سمی برای کنترل شیمیایی این آفت به ثبت نرسیده است.

برای از بین بردن لاروهای مگس سیارید، می‌توانید از دلتامترین و دیفلوبنزرون درون آب آبیاری استفاده کنید.

سموم زیر نیز برای مبارزه با پشه سیارید و مگس فورید موثر است هستند.

• دیفلوبنزورون (WP45%) با نسبت 0.75 الی 1 درصد در هر لیتر آب
• سم israelensis (WP) با نسبت 1%
• سم Bti subsp با نسبت 2% در هر لیتر آب
• اسیپینوساد (Tracer®SC24 %) با نسبت 0/6 درصد در هر لیتر آب

*** البته مگس سیارید در مقایسه با مگس فورید نسبت به حشره‌کش‌های مذکور حساسیت بیشتری از خود نشان می‌دهد.

مولف:

گردآوری و ترجمه و تحریر توسط تیم رسانه هاگ
کپی فقط با ذکر منبع مجاز می باشد.
منبع: bio fungi و چندین مقاله دانشگاهی

*** در بعضی متون و مقالات مگس سیارید به عنوان پشه سیارید ذکر می شود!