استاندارد بهداشت نگهداری و حمل و نقل قارچ تازه خوراكی پرورشی
استاندارد و آئين كار بهداشت نگهداری و حمل و نقل قارچ تازه خوراكی پرورشی، موسسه استاندارد و تحقيقات صنعتی ايران تنها سازمانی است در ايران كه بر طبق قانون ميتواند استاندارد رسمی فرآورده ها را تعيين و تدوين و اجرای آنها را با كسب موافقت شورای عالی استاندارد اجباری اعلام نمايد. وظايف و هدف های موسسه عبارتست از:
( تعيين، تدوين و نشر استانداردهای ملی – انجام تحقيقات بمنظور تدوين استاندارد بالا بردن كيفيت كالاهای داخلی، كمك به بهبود روش های توليد و افزايش كارائی صنايع در جهت خودكفائی كشور – ترويج استانداردهای ملی – نظارت بر اجراي استانداردهای اجباری – كنترل كيفی كالاهای صادراتی مشمول استاندارد اجباری و جلوگيری از صدور كالاهای نامرغوب به منظور فراهم نمودن امكانات رقابت با كالاهای مشابه خارجی و حفظ بازارهای بين المللی كنترل كيفی كالاهای وارداتی مشمول استاندارد اجباری به منظور حمايت از مصرف كنندگان و توليدكنندگان داخلی و جلوگيری از ورود كالاهای نامرغوب خارجی راهنمائی علمی و فنی توليدكنندگان، توزيع كنندگان و مصرف كنندگان – مطالعه و تحقيق درباره روشهای توليد، نگهداری، بسته بندی و ترابری كالاهی مختلف – ترويج سيستم متريك و كاليبراسيون وسايل سنجش – آزمايش و تطبيق نمونه كالاها با استانداردهای مربوط، اعلام مشخصات و اظهارنظر مقايسه های و صدور گواهينامه های لازم)
موسسه استاندارد از اعضاء سازمان بين المللی استاندارد می باشد و لذا در اجرای وظايف خود هم از آخرين پيشرفت های علمی و فنی و صنعتی جهان استفاده می نمايد و هم شرايط كلی و نيازمندی های خاص كشور را مورد توجه قرار می دهد.
اجرای استانداردهای ملي ايران به نفع تمام مردم و اقتصاد كشور است و باعث افزايش صادرات و فروش داخلی و تأمين ايمنی و بهداشت مصرف كنندگان و صرفه جوئی در وقت و هزينه ها و در نتيجه موجب افزايش درآمد ملی و رفاه عمومی و كاهش قيمت ها می شود.
كميسيون استاندارد آئين كار برداشت، نگهداری و حمل و نقل قارچ تازه خوراكی پرورشی
بسمه تعالی
پيشگفتار
استاندارد آئين كار نگهداری و حمل و نقل قارچ های تازه خوراكی پرورشی كه بوسيله كميسيون فنی استاندارد غذایی تهيه و تدوين شده و در يک صدمين كميته ملی استاندارد فرآورده های كشاورزی و غذایی مورخ 1370/8/15 مورد تائيد قرار گرفته, اينک به استناد بند 1 ماده 3 قانون اصلاحی قوانين و مقررات مؤسسه استاندارد و تحقيقات صنعتی ايران مصوب بهمن ماه 1371 به عنوان استاندارد رسمی ايران منتشر ميگردد.
برای حفظ همگامی و هماهنگی با پيشرفتهای ملی و جهانی در زمينه صنايع و علوم, استانداردهای ايران در مواقع لزوم مورد تجديد نظر قرار خواهد گرفت و هرگونه پيشنهادي كه برای اصلاح يا تكميل اين استانداردها برسد در هنگام تجديد نظر در كمسيون فنی مورد توجه واقع خواهد شد.
بنابراين برای مراجعه به استانداردهای ايران بايد همواره از آخرين چاپ و تجديد نظر آنها استفاده نمود.
در تهيه و تدوين اين استاندارد سعی شده است كه ضمن توجه به شرايط موجود و نيازهای جامعه حتی المقدور بين اين استاندارد و استاندارد كشورهای صنعتی و پيشرفته هماهنگی ايجاد شود. لذا با بررسی امكانات و مهارتهای موجود و اجرای آزمايش های لازم اين استاندارد با استفاده از منابع تهيه گرديده است.
آئين كار و استاندارد برداشت نگهداری و حمل و نقل قارچ های تازه خوراكی پرورشی
1- هدف
هدف از تدوين اين آئين كار ارائه روش ها و نكاتی است كه رعايت آن در برداشت، آماده كردن، درجه بندی، بسته بندی، نگهداری و حمل و نقل قارچ های تازه خوراكی پرورشی ” برای حفظ كيفيت آن ” توصيه می شود.
2- دامنه كاربرد
اين آئين كار در مورد انواع فعلی قارچ های خوراكی توليد شده در ايران نظير صدفی و دکمه ای كه برای مصرف تازه و يا فرآيند صنعتی مورد استفاده قرار می گيرند كاربرد دارد.
3- برداشت قارچ :
قارچ های پرورش يافته را با توجه به شرايط كاشت و كيفيت مورد نظر در مراحل مختلف رشد برداشت ميكنند. چون بافت پايه قارچ ها در مقايسه با كلاهك لطافت كمتری دارد هر چه پايه كوتاه تر باشد قارچ مطلوبتر خواهد بود.
3-1- برداشت قارچ دکمه ای :
چون غشا زير كلاهك قارچهای دکمه ای در صورت تأخير در برداشت باز می شود و به اين ترتيب كيفيت محصول كاهش می يابد زمان برداشت بايد هنگامی باشد كه لاملها ظاهر نشده و ارتفاع پايه كمتر از قطر كلاهك باشد.
3-2- برداشت قارچ صدفی :
در مورد قارچ های صدفی بهترين موقع برداشت هنگامی است كه قطر سطح كلاهك حدود ده سانتيمتر بوده و طول پايه حتی المقدور از يك سانتيمتر تجاوز نكند.
4- آماده كردن قارچ برای بسته بندی :
منظور از آماده كردن برای بسته بندی: پاك كردن قارچ، قطع قسمت اضافی پايه و در صورت لزوم جور كردن آن می باشد.
4-1- پاک كردن قارچ :
در صورتی كه بر روی سطح قارچهاي برداشت شده يا پايه آن موادی از قبيل بقايای محيط كشت وجود داشته باشد بايد آنرا تميز نمود.
4-1-1- برای پاك كردن معمولا از اسفنج نرم با رطوبت كم استفاده می شود تا فشار وارده آسيبی به قارچ وارد نكند. اين عمل بايد به نحوی انجام گيرد كه رطوبت بر روی سطح قارچ باقی نماند زيرا كه باقی ماندن رطوبت باعث تغيير رنگ يا ايجاد لكه يا لزج شدن ميشود.
4-1-2- در صورت لزوم ميتوان قارچها را شستشو نمود. بشرط آنكه در عرض مدت چند دقيقه پس از شستشو با جذب كننده های اسفنجی آنها را خشك كرد. استفاده از جريان هوا همراه با فشار به علت كمكی كه به پلاسيدگی قارچ ها ميكند برای خشك كردن آنها مناسب نمی باشد.
4-2- بريدن قسمت اضافی پايه قارچ :
اگر پايه قارچ بيش از مقادير گفته شده در بندهاي 3-1 و 3-2 در همين آئين كار باشد بايد مقادير اضافی را با يك چاقوی تيز از عرض بريد.
4-3- جور كردن :
پس از طی مراحل فوق در صورتيكه جور كردن قارچ از لحاظ اندازه، رقم، رنگ 4 يا هر عامل ديگر مورد نظر باشد قبل از بسته بندی ميتواند انجام گيرد.
5- درجه بندی قارچ :
در صورتی كه مقصود صادرات بوده و كشور خريدار خواستار درجه بندی آن باشد، قارچ ها را بايد مطابق با استاندارد كشور خريدار درجه بندی نمود.
يادآوری – درجه بندی قارچ بايد قبل از بسته بندی انجام گيرد.
6- بسته بندی قارچ
6-1- بسته بندی استاندارد قارچ
قارچها را بايد مطابق با استاندارد ملي ايران به شماره 1627 سال 1367 ويژگی های قارچ های تازه خوراكی پرورشی ( تجديد نظر) بسته بندی نمود.
6-2- بسته بندی صادراتی قارچ
در صورتيكه بسته بندي براي صادرات باشد ميتوان مطابق با استاندارد كشور خريدار عمل نمود.
6-3- مواد بسته بندی
موادي كه براي بسته بندي بكار ميروند بايد نو، تميز، عاری از بو و به ترتيبی تهيه شده باشند كه هيچ گونه تأثير منفی بر روی كيفيت محصول نداشته باشند.
6-4- استحكام جداره ها
جداره های بسته بايد در حد امكان سخت و محكم باشند.
6-5- چگونگی پر كردن بسته
قارچ ها را بايد طوری در بسته قرار داد كه حتی المقدور فاصله خالی بين آنها وجود نداشته باشد و در عين حال فشرده هم نباشند. زيرا در صورت وجود فاصله حركات ناشی از حمل و نقل سبب سائيدگی آنها می شود و فشردگی زياد نيز موجب شكستن يا لهيدگی آنها ميگردد.
7- انبار كردن قارچ
7-1- شرايط عمومی نگهداری قارچ
قارچ های خوراكی در مقايسه با ساير محصولات، يكی از حساسترين توليدات باغبانی ميباشند.
قارچ ها را بايد حتی الامكان بلافاصله پس از برداشت مصرف نمود و فقط در شرايط خاص در انبار نگهداري كرد . چنانچه انتقال يا نگهداري قارچهاي خوراكي پرورشي مورد نظر باشد، خنك كردن مقدماتی محصول بلافاصله پس از برداشت و قبل از بسته بندی در دمای بين دو تا چهار درجه سلسيوس توصيه ميشود.
7-2- دمای نگهداری قارچ
دما بستگي به طول دوره نگهداري و مدت حمل و نقل دارد. قارچ ها را ميتوان به مدت 4 الی 5 روز در دمای 2 درجه سلسيوس و به مدت 2 الی 3 روز در دمای 5 درجه سلسيوس نگهداری كرد.
7-3- رطوبت نسبی محل نگهداری
رطوبت نسبی مناسب برای قارچ نود درصد ميباشد. رطوبت نسبی بالاتر از نود درصد ممكن است باعث ايجاد شبنم گردد كه منتج به تغيير رنگ و لزج شدن قارچ ميشود. در رطوبت نسبی كمتر از نود درصد قارچ ها پلاسيده شده، قابليت ارتجاعی خود را از دست ميدهند.
7-3-1- رطوبت نسبی لازم را می توان بوسيله پوشانيدن مظروف قارچ هائي كه نگهداری يا حمل و نقل می شوند، با ورقه نازك سوراخدار يا ورقه های پلاستيكی 5 كه قابليت كش آمدن داشته و دارای خلل و فرج كافی باشند بدست آورد، به اين ترتيب پلاسيدگی به تأخير افتاده و از ايجاد شبنم جلوگيری می شود.
8- نحوه نگهداری قارچ
بسته ها بايد بر روي پالت قرار گرفته و در داخل اتاق سرد گذاشته شوند. بسته ها بايد مطابق اصول بسته بندی بر روی هم قرار گيرند. گردش زياد جريان هوا باعث تسريع در كاهش رطوبت شده و بدين ترتيب از كيفيت محصول كاسته ميشود. در صورتيكه حمل و نقل قارچ ها به مسافت بسيار دور مورد نظر باشد، بايد تا موقعيكه دماي آن به حد مطلوب برسد، آنها را در داخل اتاق های سرد، نگهداری نمود و سپس آنها را در داخل وسايل نقليه سردخانه دار گذاشته و به مقاصد مورد نظر حمل كرد.
9- بارگيری و حمل و نقل قارچ
9-1- وسايل حمل و نقل
چون در طول انتقال عمليات سرد كردن بايد تداوم داشته باشد، لذا بايد از وسايل نقليهاي استفاده شود كه بتواند دمای مطلوب را حتيالامكان در طی حمل و نقل حفظ نمايد مثلا واگنهائی كه با يخ، يا كاميون ها و واگنهائی كه با تجهيزات سرمازا خنك می شوند.
9-2- تجهيزات خنک كننده
تجهيزات خنك كننده وسايل حمل و نقل بايد در وضع فنی مناسبی باشند به عنوان مثال: پنكه ها بايد در حال كار كردن باشند، مجاری و آبروهای موجود در واگن هایی كه با يخ خنک می شوند، بايد باز باشند.
9-3- بارگيری قارچ ها
جعبه های چوبی يا مقوائی حاوی قارچ های خوراكی بايد طوری در وسايل نقليه چيده شوند كه بين آنها فضاي خالي وجود نداشته باشد تا در هنگام حمل و نقل از حركت و تكان خوردن بسته ها جلوگيری شود. چنانچه بين بسته ها فضای خالی باقی بماند، بايد آنرا با جعبه های خالی پر كرد.
9-4- يخگيری
مخازن يخ واگنهایی كه با يخ خنک ميشوند بايد بلافاصله بعد از بارگيری به اندازه گنجايش خود از يخ پر شوند.
9-4-1- چنانچه در نتيجه گرماي هوا يا طولاني شدن مدت حمل و نقل , يخ موجود در واگنها ذوب شود, در ايستگاههاي بين راه بايد مخزن يخ را دوباره از يخ پر كرد تا اطمينان حاصل شود كه كاميونها با حداقل يك سوم ميزان يخ مخزن به مقصد ميرسند.
9-5- حمل و نقل
مسير كاميون های حامل قارچ را بايد طوری انتخاب كرد كه مدت حمل و تكان های ناشی از ناهمواری راه در حداقل ممكن باشد.
10- عمليات ضروری در موقع ورود
بعد از تخليه بار، يا بايد عمل خنك كردن همچنان ادامه يابد يا اينكه هر چه زودتر قارچ ها را مصرف يا فرآيند نمود.
