رعایت بهداشت در مزرعه پرورش قارچ

رعایت بهداشت مزرعه پرورش قارچ مهمترین اصل در کشت قارچ است. زیرا اگر نکات بهداشتی رعایت نشود، راندمان تولید به شدت کاهش پیدا میکند و تولیدکننده دچار ضرر و زیان خواهد شد. بنابراین رعایت اصول بهداشتی صحیح در مزرعه قارچ بخشی ضروری از فرآیند تولید است.

گزیده دستورالعمل بهداشت در مزرعه پرورش قارچ طی مراحل مختلف کشت

همیشه فعالیت در زمینه باغبانی و کشاورزی، با نگرانی‌های بهداشتی و ایمنی همراه است. چه یک پرورش‌دهنده تازه‌کار با سالنی کوچک باشید و چه یک مزرعه بزرگ قارچ، باید رعایت نکات بهداشتی و ایمنی را در اولویت قرار دهید.

نمی توان نقش رعایت نکات بهداشتی در حفظ و ثبات روند تولید یک مزرعه قارچ را نادیده گرفت. بلکه با بکارگیری همه جانبه آن می توان در جهت حفظ و بقای مجموعه تولیدی گام مهمی برداشت.

با این مقاله می‌خواهیم قوانین بهداشتی ضروری را که باید در طول فرآیند کشت در مزارع قارچ رعایت کرد، به اشتراک بگذاریم.

چرا رعایت بهداشت برای کشت قارچ مهم است؟

کشت قارچ برروی کمپوست که حاصل از فرایند بیوشیمیایی توسط باکتری‌ها و مخمرها است، صورت میگیرد. از این‌رو  احتمال بروز آلودگی بسیار زیاد است. عواملی نظیر کپک‌ها، باکتری‌ها و قارچ‌های رقیب میتوانند راندمان کشت مزرعه پرورش قارچ را تحت تاثیر قرار دهند.

رطوبت بالای سالن‌های کشت قارچ به انگل‌ها، کپک‌ها و هاگ‌ها اجازه می‌دهد با سرعت غیرقابل مهاری بین اتاق‌های پرورش قارچ پخش شوند و عملکرد و کیفیت تولید را به خطر بیندازند.

بنابراین حفظ بهداشت مزرعه پرورش قارچ برای پیشگیری و کنترل آفات و بیماری‌ها اهمیت ویژه‌ای دارد. زیرا درصورت آلودگی، راندمان و کیفیت محصول به شدت افت خواهد کرد. پس بجای مبارزه با آفات و بیماری‌ها، با رعایت اصول بهداشتی در مزرعه پرورش قارچ، از هرگونه آلودگی پیشگیری نمایید.

باید یک پروتکل بهداشتی برای هر واحد پرورش قارچ تنظیم و به دقت اجرا شود.

پیشگیری بهتر از درمان است

در سال‌های اخیر، مقررات استفاده از آفت‌کش‌ها و سموم شیمیایی بطور فزاینده‌ای سختگیرانه شده است. در این شرایط پیشگیری از وقوع آلودگی یا بیماری، به مراتب ساده‌تر از کنترل و مقابله با آن است.
بنابراین رعایت بهداشت در مزرعه قارچ اهمیت ویژه ای یافته است. پرورش‌دهندگان قارچ با رعایت نکات بهداشتی، می‌توانند تا 85% از انتشار آلودگی و بیماری در محصولات خود جلوگیری نمایند.

در ویدیوی زیر مهندس عضدی تعدادی از نکات مهم بهداشتی در سالن پرورش قارچ را تشریح می‌نماید.

 

 

نکات بهداشتی و دستور عمل اجرایی در مزرعه پرورش قارچ

مهمترین نکات بهداشتی و ایمنی بصورت دستورالعمل اجرایی در مزرعه پرورش قارچ به شرح زیر است. این اصول بهداشتی را باید به عنوان قوانین اصلی مدنظر قرار دهید. به علاوه همیشه باید مراقب محصول و عوامل بیماری‌زا باشید و به محض مشاهده علائم بیماری، به سرعت با آن برخورد نمایید.

_ فرآیند کوک‌آوت (cook out) سالن‌های پرورش قارچ قبل از شروع کشت، ضروری است. طی این عملیات با اعمال حرارت توسط بخار آب، اکثر آلودگی‌های موجود در منافذ و درزهای سالن، دیوارها، کف، قفسه‌ها و راه‌های آب از بین خواهد رفت.
این کار تأثیر شگرفی در کاهش و توقف شیوع بیماری‌ها و آفات در مزرعه پرورش قارچ، دارد.

_ پس از عملیات cook out، سالن‌ها و قفسه‌ها را کاملا بشویید. باید هرگونه ذره باقیمانده از همه سطوح، از جمله قفسه‌های کشت حذف شود. سپس همه جا را با محلول فرمالین 2% ضدعفونی کنید.

_ درب‌ها و پنجره‌ها را برای جلوگیری از ورود حشرات و آفات به سالن‌های کشت قارچ بسته نگاه دارید. بر روی پنجره‌ها و دریچه ها توری مناسب نصب کنید.

_ تمامی درب‌ها، پنجره‌ها،دیوار و سقف سالن کشت باید بصورت کامل درزگیری شود. بطوریکه وقتی داخل سالن چراغ را خاموش کردید، هیچ نوری از اطراف و درز درب‌ها یا قسمت‌های مختلف سالن مشاهده نکنید.

_ نصب فیلتر هوا و توری بر روی دریچه‌های وروردی و خروجی هوا و دریچه‌های اگزوز سالن‌ها.

_ استفاده از دستگاه رطوبت‌زن یا دمنده هوا (پرده هوایی) در جلوی درب ورودی ساختمان مزرعه، برای جلوگیری از ورود مگس‌های قارچ.

_ کفش‌ها را پیش از ورود به سالن‌های پرورش، در تشتک‌های حاوی مواد ضدعفونی فرو ببرید.

_ نظافت سالن‌ها، کف و زیر قفسه‌ها، باید بصورت روزانه و با دقت زیاد انجام شود.

_ آبراه‌ها و مجاری آب کف سالن ها باید چک شود تا هیچگونه گرفتگی نداشته‌باشند. کوچکترین باقیمانده در این مجاری می‌تواند به عنوان منبع آلودگی و محل تجمع آفات و حشرات شود.

 

قوانین بهداشتی در هنگام پر کردن سالن کشت قارچ

• قبل از بارگیری اتاق ها، اطمینان از تمیز بودن اتاق رشد و شستشوی کامل ماشین آلات مورد استفاده ضروری است.
• فضای بارگیری را نظافت و اطمینان حاصل کنید که اپراتورها در تمام طول عملیات، در منطقه تمیز باقی بمانند.
• همه کارکنان قبل از ورود به سالن کفش خود را ضدعفونی کنند.
• درب راهرو را حین عملیات پر کردن، بسته نگه دارید. از هر نوع تردد بین سالن پر شده و سایر قسمت‌های مزرعه قارچ خودداری کنید.
• پر کردن سالن کشت باید بصورت سریع، تمیز و بدون وقفه یا مکث انجام شود. به محض اتمام بارگیری، بلافاصله درب سالن را ببندید.

 

نکات بهداشتی حین دوره کشت

در ادامه به بیان نکات بهداشتی در طی دوره کشت قارچ، می‌پردازیم.

_ بازرسی و سرکشی سالن‌ها، به ترتیب از سالن‌های جوان در ابتدا و سالن‌های پیرتر در انتها، صورت گیرد. زیرا احتمال آلودگی در سالن‌هایی که مدت زمان بیشتری از کشت در آنها میگذرد، بیشتر است. درصورت عدم رعایت این رویه، ممکن است آلودگی به سالن‌های جوان‌تر انتقال پیدا کند.

_ همیشه قبل از استفاده از خاک‌پوششی آن را پاستوریزه کنید. این کار اعمال حرارت توسط بخار آب در محیطی خارج از سالن پرورش، صورت میگیرد.

_ همیشه پس از هر نوع عملیاتی، ازجمله خاک‌دهی، رافلینگ یا ککینگ، کف سالن‌ها باید نظافت شود.

_ خروج پین‌های مرده و تبدیل نشده به قارچ از سطح بستر در طی تمامی دوره کشت.

_ جمع‌آوری و انهدام قارچ‌های آلوده یا مشکوک به بیماری توسط تیم نظافت بستر، در تمامی دوره کشت صورت گیرد.

_ خارج کردن کمپوست برگشتی سالن‌ها، از مزرعه و انبار کردن آنها در فاصله مناسب (حداقل 1000 متر).

 

 

نکات بهداشتی عملیات چیدن قارچ

1- همیشه عملیات برداشت روزانه را از سالن‌های پاکیزه (جوان‌تر) شروع کنید. سپس به سراغ سالن‌های کشت قدیمی‌تر بروید. زیرا احتمال آلودگی در آنها بیشتر است و ممکن است این آلودگی به سالن‌های کشت جدید انتقال یابد. اتاق‌هایی که در انتهای چرخه تولید قرار دارند بیشتر در معرض ابتلا به بیماری‌ها هستند.

2- در طول دوره برداشت قارچ، اپراتورهای برداشت‌کننده قارچ به سالن‌های دیگر که به تازگی پر شده‌اند ورود نکنند. تا از هرگونه آلودگی جلوگیری شود. زیرا اپراتورهای درگیر عملیات برداشت بطور بالقوه ناقل اصلی آلودگی هستند.

3- سبدها، چاقوها، لباس‌ها و دستکش‌ها باید در پایان کار در هر سالن، کاملا ضدعفونی شوند. زیرا ممکن است اسپورهایی که حامل ویروس‌ها و دیگر آلودگی‌ها هستند، به این وسایل چسبیده و سالن‌های دیگر را آلوده کند.

4- نظافت و شستشو کف سالن‌ها بویژه در حین عملیات برداشت و پس از خاتمه کار انجام شود.

5- وسایل مورد استفاده در عملیات برداشت، ماشین‌های حمل قارچ و یا ماشین‌های حمل مواد اولیه، قبل از استفاده مجدد با محلول‌هایی چون فرمالین 2% یا هیپوکلرید1% شستشو و ضدعفونی نمایید.

6- افراد قارچ‌چین از لمس قارچ‌های آلوده یا مشکوک به بیماری در طول دوره برداشت، پرهیز نمایند.

7- در طول برداشت، جعبه‌ها یا سایر ابزارها را به هیچ عنوان روی بسترهای در حال رشد قرار ندهید.

8- ساقه‌های قارچ برداشتی باقیمانده و بخش‌های آلوده قارچ از سالن‌های برداشت، باید در اولین زمان ممکن خارج شود. این ضایعات باید به محل مناسب خارج از مزرعه، انتقال یابد.

 

نکات تکمیلی در رابطه با رعایت بهداشت در مزرعه پرورش قارچ

• فراموش نکنیم که نظافت ماشین آلات و تجهیزات مزارع قارچ برای از بین بردن آلودگی‌ها . پیشگیری از بیماری‌های قارچ خوراکی ضروری است.
• قبل از انتقال از یک سالن کشت به سالن دیگر، دستکش را عوض کنید.
• ضدعفونی کردن هر روزه لباس‌ها و کفش را قبل از ورود به سالن‌ کشت فراموش نکنید.
• یک شوینده قلیایی، از جمله آنیونی سورفکتانت، بهترین قارچ‌کش برای عملیات نظافت است.
• مراقب مواد شوینده حاوی کلر باشید. این ترکیبات علاوه بر سمی بودن، خاصیت خورندگی نیز دارند. پس باید به خوبی از روی سطوح شسته شوند.
• شستشوی قفسه های در حال رشد را می‌توان بصورت دستی با یک واشر فشار متوسط انجام داد. دقت کنید عملیات شستشو بصورت کامل و یکنواخت (به خصوص برای طبقات بالاتر قفسه‌ها) انجام شود.

 

مولف:

گردآوری، ترجمه و تحریر توسط تیم رسانه هاگ
کپی تنها با ذکر منبع مجاز است.