قارچ صدفی خرما یا قارچ صدفی قهوه ای

قارچ صدفی خرما با نام علمی Pleurotus Pulmonarius که به قارچ صدفی قهوه‌ای نیز معروف است، یکی از نژادهای قارچ صدفی است که بومی هند و شرق ایالات متحده می‌باشد. این نژاد از قارچ صدفی به دلیل رنگ قهوه‌ای خرمایی خود، در میان عوام مردم به نام قارچ صدفی خرما، نامگذاری شده است.
البته این قارچ خوراکی در نقاط مختلف جهان با نام‌های دیگری نظیر قارچ هندی، قارچ خرما، قارچ صدفی ایتالیایی و قارچ ققنوس نیز شناخته می‌شود.

آرایه‌شناسی و معرفی قارچ صدفی خرمایی

• فرمانرو: قارچ
• دسته: Basidiomycota
• رده: Agaricomycetes
• راسته: Agaricales
• تیره: Pleurotaceae
• سرده: Pleurotus
• گونه: P. pulmonarius
• نام علمی: Pleurotus Pulmonarius

رنگ تیره‌تری نسبت به قارچ صدفی معمولی سفید (مروارید) دارد و کمی کوچکتر است اما طعم و مزه آن تفاوت خاصی ندارد. این قارچ در فصل بهار و تابستان، در جنگل‌های معتدل و نیمه گرمسیری نواحی مرتفع، بر روی درختان چوب سخت و یا مخروطی (سوزنی) جنگل ها می‌روید. در برخی نواحی نیز اواخر تابستان ظاهر می‌شود.

شرایط رشد آن تقریبا با قارچ صدفی مروارید (سفید رنگ) یکسان است ولی میتواند دمای بیشتری را تحمل کند و در مناطق گرمتری نسبت به قارچ صدف معمولی، بروید.

محل اصلی رویش قارچ خرما، هند و شرق ایالات متحده آمریکا می‌باشد. اما کم‌و‌بیش در نقاط مختلف دیگر دنیا نیز دیده شده است. این قارچ بصورت پراکنده در جنوب ایران نیز یافت می‌شود.

رنگ آن سفید قهوه‌ای روشن و در برخی نواحی مایل به خاکستری است. یک پوشش مجزا و یک حلقه پایدار برروی ساقه دارد. کلاهک صدف‌شکل آن قطری بین 5 الی 20 سانتیمتر دارد. قطر اسپورها نیز از 15 میکرومتر بزرگتر است و چاپ اسپور آن سفیدرنگ مایل به زرد می‌باشد. سیستم هیفی آن نیز ترکیبی از فرم‌های دی میتیک و تری میتیک است.

تاریخچه قارچ خرما

قارچ صدفی خرمایی اولین بار در سال 1821 توسط گیاهشناس سوئدی، الیاس مگنوس فرایز (Elias Magnus Fries) کشف و با نام علمی Agaricus pulmonarius به عنوان یک گونه قارچ مستقل طبقه‌بندی شد. اما بعدها در سال 1872 توسط قارچ‌شناس فرانسوی لوسین کولت(Lucien Quélet) نام علمی آن به Pleurotus Pulmonarius تغییر داده شد و به عنوان نژادی از قارچ صدفی طبقه‌بندی شد.

در قرن بیستم نیز قارچ‌شناس مشهور انگلیسی دیوید پگلر (David Norman Pegler)  در سال 1975 اصلاحاتی در طبقه‌بندی آن انجام داد و آن را با نام علمی کامل Pleurotus sajor-caju ثبت نمود.

پرورش قارچ صدف خرمایی

قارچ صدف خرما پرکشت ترین گونه قارچ صدفی در اروپا و آمریکای شمالی است و به صورت تجاری در نیوزلند کشت می‌شود. بازده بیولوژیک این قارچ بین 100 تا 200 درصد است. کشت این گونه شباهت زیادی به نحوه پرورش دیگر گونه‌های قارچ‌های صدفی دارد و با انتقال میسلیوم و اسپان به بسترهای پایه سلولزی (چوب و مشتقات آن) انجام می‌شود.

قارچ صدفی خرمایی دارای 14 تا 27 درصد پروتئین، دو درصد چربی و 51 درصد کربوهیدرات در وزن خشک می‌باشد.

خواص قارچ خرما

خواص دارویی مصرف قارچ خوراکی خرما، تقریبا همانند دیگر گونه‌های قارچ صدفی می‌باشد. چندین مطالعه انجام‌شده بر‌روی حیوانات و در شرایط آزمایشگاهی نشان می‌دهد که قارچ صدفی قهوه‌ای و عصاره‌های آن ممکن است برای دامنه وسیعی از بیماری‌ها داروهای دارویی داشته باشند.

یک نوع پلی ساکارید موجود در قارچ خرما به نام β-D-Glucan حساسیت به درد را در موش‌های آزمایشگاهی را کاهش می‌دهد. می‌تواند یک پایه اولیه برای داروهای ضد درد جدید باشد. در یک مطالعه متفاوت روی موش ها، یک گلوکان از قارچ صدفی قهوه ای خواص ضد التهابی و ضد درد قوی و یک عصاره متانولی قارچ صدفی قهوه ای به ترتیب فعالیت ضد التهابی و ضد توموری قابل مقایسه با داروهای مرجع استاندارد دیکلوفناک و سیس پلاتین را نشان داد.

نتیجه یک مطالعه در سال 2010 مشخص کرد که عصاره‌های قارچ صدفی قهوه ای ممکن است سرعت تکثیر سلول های سرطانی را با سطح بالایی از گالکتین کاهش دهد. این موضوع مستقیماً با پیشرفت و گسترش سرطان ارتباط دارد. عصاره‌های آن که به رژیم غذایی موش ها منجر به تأخیر در سرطان می‌شود، نشان می‌دهد که این عصاره‌ها ممکن است به عنوان کمکی برای درمان سرطان مفید باشند. مطالب پیشنهادی مرتبط قارچ صدفی طلایی و قارچ شاه صدف را مطالعه کنید.

خواص قارچ خرما برای قند خون

در تحقیقات مشخص شد که عصاره خوراکی قارچ صدفی قهوه‌ای دارای اثر ضد قند‌خون قابل توجهی است. پیشرفت دیابت را متوقف و مرگ و میر موش های دیابتی ناشی از آلوکسان را تقریباً 50٪ کاهش می‌دهد. این اثر هم‌افزایی با داروی ضد دیابت گلی‌بن‌کلامید را نشان می‌دهد و از امکان درمان ترکیبی موثر گلی بن کلامید و P. pulmonarius برای دیابت پشتیبانی می‎‌کند.

قارچ صدفی قهوه ای ممکن است با مهار ترشح هیستامین در درمان تب یونجه موثر باشد. قارچ‌های پودری هنگام تغذیه در موش‌های حساس به آب، باعث کاهش قابل توجهی در عطسه و مالش بینی می‌شوند. اگرچه اثر آن به تدریج طی چند هفته افزایش می‌یابد.

عصاره‌های آن باعث کاهش کولیت حاد در مدل موش شدند که نشان می‌دهد استفاده بالینی احتمالی در درمان کولیت وجود دارد. همچنین در مطالعات دیگر مشخص شد عصاره‌ها از ایجاد سرطان روده بزرگ مرتبط با کولیت در موش‌ها جلوگیری می‌کنند.

عصاره قارچ صدفی خرما دارای خواص ضد میکروبی می‌باشد و از نظر آزمایشگاهی فعالیت آنتی اکسیدانی از خود نشان می‌دهد.