گیاهخواری آری یا نه؟

امروزه افراد گیاهخوار بیشتر از گذشته شده اند و گیاهخواری محبوبیت زیادی بین افراد پیدا کرده است و افراد زیادی به دلایل مختلف اخلاقی و محیطی آن را انتخاب می‌کنند. مد یا دغدغه سلامتی هرچه که هست امروزه افراد زیادی هستند که از این سبک غذایی پیروی می کنند. اما گیاهخواری هم مانند رژیم‌های دیگر غذایی مزایا و معایبی دارد که باید از آنها آگاه بود و آنها را در نظر گرفت. رژیم غذایی گیاهخواری اگر درست انجام نگیرد می‌تواند خطرات جدی برای بدن ایجاد ‌کند.

معمولا سوالات زیادی در مورد گیاهخواری در ذهن ما وجود دارد و می‌خواهیم بدانیم آیا واقعا این شیوه تغذیه می‌تواند سلامت ما را تامین و همچنین بیماری‌ها را درمان کند؟ آیا با خوردن سبزیجات می‌تواند قدرت لازم را برای انجام کارها داشت؟

تمایل به گیاهخواری

دکتر نیاز محمدزاده، متخصص تغذیه بالینی و رژیم درمانی در مورد انتخاب گیاهخواری می‌گوید: «یکی از مهم‌ترین دلایل انتخاب این سبک تغذیه‌ای، برخورداری از سلامت بیشتر است. همچنین احتمال ابتلا به بسیاری از بیماری‌ های مزمن که بار اقتصادی زیادی به خانواده‌ها تحمیل می‌کند در افرادی که از رژیم غذایی سالمی پیروی و بیشتر از سبزیجات استفاده می‌کنند کمتر است.

شیوع بیماری‌های خاص مانند انواع سرطان‌ها، ام‌اس، بیماری‌های قلبی و عروقی و حتی بیماری‌ های گوارشی باعث شده افراد بیشتر به فکر انتخاب تغذیه صحیح و گیاهخواری باشند و به آن روی بیاورند. ضمن‌ آنکه این‌گونه رژیم‌ها باعث تناسب اندام هم خواهند شد.»

تنوع در گیاهخواری

به گفته دکتر محمدزاده، رژیم‌های گیاهخواری تنوع زیادی دارند. یعنی اگر تصمیم بگیریم  مصرف هرگونه محصولات حیوانی را کنار بگذاریم گیاهخوار مطلق محسوب می‌شویم. این گروه از گیاهخواران مطلق ازهیچ  محصولات حیوانی حتی عسل هم استفاده نمی کنند. چون عسل از زنبور به دست می‌آید.

گیاهخواران مطلق باید رژیم غذایی مناسبی در پیش بگیرند چون ممکن است با کمبودهایی از جمله کمبود ویتامین ب ۱۲ مواجه شوند. البته در این گونه مواقع می‌توان با تجویز مکمل‌های غذایی تاحدودی مشکل را برطرف کرد. ‌

بعضی گیاهخواران رژیم غذایی میانه‌ای دارند. یعنی از لبنیات، تخم مرغ و شیر هم استفاده می‌کنند. دکترمحمد زاده می‌گوید به نظر می‌رسد در حال‌حاضر یکی از بهترین رژیم‌های گیاهخواری همین رژیم‌هاست که کمبودی را متوجه  فرد نمی‌کنند، یعنی با وجود آنکه فرد گوشت نمی‌خورد؛ ولی با مصرف شیر و تخم‌مرغ کمبودهای مواد مغذی خود را جبران می‌کند.

به گفته این متخصص تغذیه، بعضی گیاهخواران هم در دسته گیاهخواران انعطاف‌ پذیر جای می‌گیرند، یعنی در طول ماه می‌توانند یک الی دو بار از گوشت قرمز استفاده کنند.

این در واقع الگوی غذایی سالمی است. یعنی علاوه بر اینکه بدن می‌تواند مواد غذایی لازم را دریافت کند، فیبر فراوانی هم دارد. چون به این‌ترتیب، کمبود ویتامین «ب» هم جبران خواهد شد.

تعیین انگیزه و هدف

دکتر محمدزاده می‌گوید کسانی که می‌خواهند رژیم خاصی را آغاز کنند؛ نخستین کاری که می‌کنند آن است  که هدف و انگیزه خود را مشخص کنند.  مثلا عده ای فقط برای حفظ سلامت و آرامش بیشتر گیاهخواری را انتخاب می‌کنند. در صورتی که بعضی افراد این کار را باهدف درمان شروع می‌کنند.

بنابراین باید بدانند که چگونه این رژیم می‌تواند در کاهش بیماری‌ها موثر باشد. چون در این نوع گیاهخواری،   افراد باید تحت‌ نظر پزشک باشند و حتما مطمئن شوند که می‌توانند انرژی لازم خود را از طریق سبزیجات دریافت می‌کنند و  بدنشان چنین توانایی و سازگاری را دارد یا نه.

ارتباط سرطان با گیاهخواری

به گفته این متخصص رژیم درمانی،  یکی از دلایل گرایش افراد به گیاهخواری، پیشگیری از بیماری‌های خاص از جمله سرطان است. همچنین مطالعات نشان می‌دهند میزان ابتلای زنان گیاهخوار به سرطان پستان نسبت به زنان دیگر کمتر است. بررسی‌ها در این خصوص حاکی از آن است  که مواد غذایی گیاهی می‌توانند آنتی اکسیدان‌های خوبی وارد بدن کنند که سطح استروژن آزاد را کاهش دهد. ضمن آنکه  دفع استروژن راکه یکی از دلایل ابتلا به سرطان پستان است، نیز  به شدت کم می‌کند.

در واقع می‌توان گفت یکی از بیماری‌هایی که با گیاهخواری کاهش می‌یابد سرطان‌های مربوط به پستان است. شاید همین موضوع هم  دلیل جذب بیشتر زنان به گیاهخواری است.

محمدزاده می‌گوید پزشکان و متخصصان تغذیه معتقدند بدن ما به همه گروه‌های مواد غذایی نیاز دارد و نباید خودمان را از مصرف ماده غذایی خاصی محروم ‌کنیم.

محمدزاده معتقد است نمی‌توان گفت رژیم گیاهخواری در همه مراحل بیماری‌های خاص می‌تواند باعث بهبود آنها  شود. چون  این موضوع به عوامل زیادی  از جمله نوع سرطان و شدت بیماری بستگی دارد. چون در بعضی مراحل بیماری باعث ضعیف‌ تر شدن فرد و کند شدن روند بیماری می‌شود.

به گفته این متخصص تغذیه  نمی‌توان رژیم گیاهخواری را برای درمان یا پیشگیری از همه بیماری ها یا سرطان‌ها توصیه کرد. چون جنبه علمی ندارد. این کار حتما باید تحت نظر پزشک معالج و متخصص تغذیه انجام شود.

ابتلا به سرطان‌ های دستگاه گوارش با مصرف گوشت

دکتر محمدزاده می‌گوید مصرف گوشت قرمز رابطه مستقیمی با سرطان‌های دستگاه گوارش از جمله سرطان معده و روده بزرگ دارد. بنابراین احتمال ابتلای  گیاهخواران به سرطان‌های دستگاه گوارش به ویژه سرطان روده بزرگ کاهش پیدا می‌کند.

توجه داشته باشیم روده بزرگ آخرین بخش از سیستم گوارشی است. یعنی در این بخش از روده، آب، نمک  و ضایعات غذا خارج و آماده دفع می‌شوند. سرطان روده بزرگ نیز  معمولا از رشد غیر قابل کنترل سلول‌ها ناشی می‌شود. در روند ایجاد سرطان روده بزرگ، ابتدا توده‌های کوچکی در دیواره داخلی روده بزرگ تشکیل می‌شوند که بعدا ممکن است تبدیل به سرطان شوند.

توجه داشته باشیم عوامل متعددی از جمله مصرف بیش از اندازه گوشت قرمز، نداشتن تحرک کافی و  مصرف سیگار در افزایش احتمال بروز سرطان روده بزرگ نقش دارند. اما قارچ، عدس، سویا و نخود سبز و همچنین  انار، انگور و گلابی ترکیباتی دارند که باعث جلوگیری از التهاب و بیماری‌های روده می‌شوند.

قارچ یکی از سالم ترین مواد غذایی برای جایگزینی با گوشت قرمز است زیر هم پروتئین دارد و هم اینکه چربی و کلسترول و دیگر مواد مضر برای بدن را ندارد؛ همچنین انواع غذاها را نیز می توان با قارچ طبخ نمود.

ارتباط گیاهخواری با کاهش وزن

به گفته محمدزاده، شیوع چاقی در افراد گیاهخوار بسیار کم است؛ عاملی که باعث بروز بسیاری از بیماری‌هاست. توجه داشته باشیم  انرژی دریافتی فردی که از سالاد و میوه استفاده می‌کند در مقایسه با فردی که غذاهایی با منشاء حیوانی مانند کباب می خورد بسیار متفاوت است. یعنی انرژی  دریافتی فرد گیاهخوار یک دهم فرد گوشتخوار است. در صورتی که  فیبر موجود در رژیم گیاهخواران بسیار بالاتر است. همین موضوع می‌تواند مانع  از بروز چاقی و ابتلا به  بیماری‌های وابسته به آن شود.

خودسرانه رژیم نگیرید

متخصص تغذیه و رژیم درمانی می‌گوید شکی نیست مصرف میوه و سبزیجات بسیار مفید است. اما این به آن معنا نیست که گیاهخواری هیچ ضرری نداشته باشد و هر کسی بتواند خودسرانه آن را در پیش گیرد.

با وجودآنکه در رژیم‌های گیاهخواری بدن فیبر بالایی دریافت می کند. اما فراموش نکنیم  فیبرها می‌تواند مانع  جذب بسیاری از مواد معدنی از جمله کلسیم، آهن و… شوند.

بنابراین در رژیم‌های خودسرانه گیاهخواری هم  احتمال کمبود این گونه مواد معدنی بسیار بالاست. به همین دلیل احتمال ضعف استخوان‌ها و شکستن آنها در افراد گیاهخوار بیشتر از دیگران است.

بنابراین رژیم گیاهخواری باید توسط کسی که تخصص لازم را در زمینه تغذیه داشته باشد و با توجه به خصوصیات افراد  تنظیم شود.

به عقیده دکتر محمدزاده، در بعضی افراد گیاهخوار، که خام‌گیاهخوار هستند، احتمال ورود مواد مضر مثل رادیکال‌های آزاد به بدن آنها هم کمتر است. ضمن آنکه بدن هم تحت استرس کمتری قرار خواهد گرفت.

منبع: همشهری