خوان نعمت های بی دریغ بهار در کردستان

هر ساله همزمان با فرا رسیدن فصل بهار، حال و هوای مردم استان کردستان نیز به واسطه طبیعت بکر و بهره مندی از گیاهان خوراکی طبیعی در منطقه بهاری می شود و این گیاهان به غذای اصلی سفره مردن در استان تبدیل می شود.

برداشت گیاهان بهاری معمولا به صورت دسته جمعی و بدون استفاده از ابزار خاصی توسط مردم بومی منطقه صورت می گیرد و از اوایل فروردین در استان شروع شده و تا اواخر خرداد ماه ادامه دارد.

به دلیل رشد این گیاهان در مناطق کوهستانی، تا حد زیادی از فضولات دامی و آلودگی های میکروبی به دور مانده اند و به همین دلیل در شستشوی آنان نیاز به ضدعفونی خاصی نیست و زدودن خاک با خیساندن اندک زمانی در آب کافی است.

حدود ۱۵‌ تا۲۰ گونه گیاهی خوراکی شاخص در استان کردستان وجود دارد که گونه‌های شاخص آن شامل کنگر، ریواس،شنگ و غازیاغی انواع تره و پیاز کوهی است. برخی از این گونه‌های گیاهی منحصراً بومی استان هستند و برخی دیگر در تمام مناطق کشور رویش دارند.

بیشترین برداشت گیاهان بهاره در شهرستاهای مریوان، دیواندره و سروآباد صورت می گیرد.

آزاد عزیزی یک استاد دانشگاه در حوزه کشاورزی و اصلاح نباتات، اظهار کرد: گیاهان خودرو خوراکی از حیث خواص غذایی و دارویی حایز اهمیت بوده و غنی بودن از ویتامین‌ها به ویژه ویتامین A؛ همچنین آب زیاد، وجود مقادیر بالای فیبر که در کنترل فعالیت‌های دستگاه گوارش، جلوگیری از یبوست و بیماری‌های معلول آن و بهبود بیماری‌های گوارشی نقش بسزایی دارند، در اکثر گیاهان خوراکی بهاری مشترک است.

خوان نعمت های بی دریغ بهار در کردستان

وی افزود: با توجه به اینکه عمر گیاهان بهاری محدود بوده و عموما دارای ساقه علفی نیز هستند، در مدت زمان کمی گردش آب زیادی را در آوندهای خود دارند، بنابراین حجم املاح معدنی جذب شده در آنها نیز مطلوب است که منجر به افزایش ارزش غذایی آنان برای تامین املاح موردنیاز مسیرهای بیوشیمیایی و سوخت و ساز بدن می شود.

عزیزی، تصریح کرد: تعدادی از گیاهان به سبب دارا بودن برگ‌های تیره رنگ نظیر گیلاخه، کنیوال و کوزله منابع خوبی برای تامین آهن مورد نیاز بدن هستند و از این دسته، گیاهانی که بین صخره‌ها و سنگ‌ها رشد می‌یابند مقدار بیشتری آهن را در خود ذخیره دارند.

وی بیان کرد: یکی از گیاهان معروف بهار که در بسیاری از نقاط کشور نیز یافت می شود «کنگر» است، این گیاه به دلیل دارا بودن ریشه و ساقه‌ای که در عمقی از خاک قرار دارد از ید، فلوئور و پتاسیم سرشار است که در تنظیم سوخت و ساز بدن، استخوان سازی و همچنین استحکام دندان ها نقش دارد.

این استاد دانشگاه ادامه داد: کنگر محرک کلیه‌هاست و ماده سینارین موجود در برگ‌هایش کاهش دهنده کلسترول و تری گلیسرید خون است.

خوان نعمت های بی دریغ بهار در کردستان

وی افزود: گیاه دیگری که معمولا در ابتدای فصل اردیبهشت به وفور در بازار عرضه تره‌بار یافت می‌شود «ریواس» است؛ پتاسیم، کلسیم و همچنین اسید مالیک ریواس سبب رفع تشنگی و تسهیل هضم خوراک می شود و از حیث وجود ویتامین نیز غنی است اما در مصرف این گیاه به دلیل وجود اسید اکسالیک فراوان که مانع جذب کلسیم می شود نباید افراط کرد.

وی بیان کرد: همچنین افراد با سابقه فشار خون مزمن و مبتلا به سنگ کلیه و دردهای آن می بایست از خوردن ریواس امتناع کنند.

عزیزی ادامه داد: تمامی گیاهانی که در خاک غنی از سلنویم روییده باشند نیز غنی از آنتی اکسیدان هستند که در پیشگیری از بروز بسیاری از بیماری‌ها از جمله بیماری‌های قلبی عروقی موثر هستند، از این دسته نیز می توان «پیچک»، «پونه» و «آویشن کوهی» را مثال زد.

این استاد دانشگاه خاطرنشان کرد: «قارچ» نیز یکی دیگر از محصولات خودرو بهاری است که بیشترین دقت را قبل از مصرف می طلبد، در صورتی که قارچ های سمی تناول شود مسمویت‌های بسیار شدید و حتی کشنده آن دور از انتظار نیست.

وی یادآور شد: قارچ غیرسمی خودرو منبع فیتوپروتئین محسوب شده و مصرف آن به دلیل وجود کربوهیدات‌های محرک و تقویت کننده دستگاه ایمنی و غنی بودن از ریزمغذی “روی” که به حفظ سلامت پوست و مو کمک می کند و همچنین سرشار بودن از سلنیوم که از بروز سرطان و تومور بدخیم پیشگیری می کند، توصیه می شود.