فواید و خواص قارچ شیتاکه

قارچ شیتاکه معروف‌ترین قارچ خوراکی- دارویی با کالری کم و سرشار از مواد مغذی است. خواص گوناگون این قارچ باعث تقویت سیستم ایمنی بدن می‌شود. خواص قارچ شیتاکه فراوان است. برای مثال، مصرف شیتاکه سلامت قلب را بهبود می‌بخشد و آنتی‌اکسیدان‌ها را برای بدن تأمین می‌کند. قارچ شیتاکه سرشار از ویتامین‌های گروه B، مس و سلنیوم و حاوی مواد ضدسرطانی، ضدویروسی و ضدقارچی است. مصرف این قارچ، به کاهش کلسترول خون نیز کمک می‌کند.

قارچ شیتاکه از نظر تغذیه‌ای غنی و حاوی مواد معدنی متعدد (پتاسیم، منگنز، منیزیم، آهن و فسفر) و ویتامین‌ها (پرو ویتامین D2، ویتامین B1، B2، B6، B12 و نیاسین) است. این ویژگی‌ها، شیتاکه را به یک منبع بالقوه تغذیه تبدیل می‌کند. قارچ شیتاکه به‌عنوان یکی از بهترین قارچ‌ های دارویی برای سلامت انسان در کنار قارچ چاگا، یال شیر، دم بوقلمون، گانودرما (ریشی)، کوردیسپس و میتاکه قرار می‌گیرد.

مطالعات محققان و دانشمندان ثابت کرده است که مصرف مرتب و منظم قارچ شیتاکه در پیشگیری و درمان برخی بیماری‌ها بسیار موثر است.

خواص درمانی قارچ شیتاکه

مواد مغذی این قارچ دارویی برای سلامت انسان‌ها بسیار مفید و مثمرثمر است. مهم‌ترین این مواد عبارت‌اند از:

اریتادین (Eritadine): کاهش سطح کلسترول خون
بتاگلوکان (B-Glucan): کاهش التهاب و جلوگیری از جذب کلسترول
ویتامین D: مس و سایر مواد مغذی مفید برای سلامت استخوان‌ها را فراهم می‌کند.

قارچ شیتاکه محافظ چندمنظوره بدن انسان است.
جدول ذیل نشان می‌دهد قارچ شیتاکه در پیشگیری یا درمان کدام بیماری‌ها موثر است.

بیماری	عملکرد و تاثیر قارچ شیتاکه
ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) و زگیل تناسلی	عصاره قارچ شیتاکه AHCC ممکن است از سیستم ایمنی بدن برای کمک به پاک‌سازی عفونت‌های مداوم HPV پشتیبانی کند، همچنین منجر به کاهش بار ویروسی و در برخی موارد، پاک‌سازی ویروسی شود. شیتاکه اگرچه می‌تواند از پاسخ ایمنی پشتیبانی کند، اما یک درمان نیست و مشورت با پزشک قبل از استفاده از آن به‌عنوان مکمل، به‌ویژه برای شرایطی مانند زگیل تناسلی یا تب‌خال، ضروری است.
سرطان‌ها	ترکیبات موجود در قارچ شیتاکه مانند لنتینان با مهار رشد سلول‌های تومور و تقویت سیستم ایمنی بدن، خواص ضدسرطانی دارند. به‌عنوان یک مکمل، شیتاکه ممکن است به کاهش عوارض جانبی شیمی‌درمانی و بهبود کیفیت زندگی کمک کند. شیتاکه گرچه یک درمان قطعی نیست و باید برای پشتیبانی مورد استفاده قرار گیرد.
بیماری‌های قلبی و عروقی	این قارچ‌ها به کاهش کلسترول بد (LDL) و تنظیم فشارخون کمک می‌کنند، همچنین، خواص ضدالتهابی آن‌ها از تشکیل پلاک در رگ‌ها جلوگیری کرده و خطر بیماری قلبی را کاهش می‌دهد.
بیماری‌های خودایمنی و التهاب	قارچ شیتاکه به دلیل ترکیبات ضدالتهابی و تعدیل‌کننده سیستم ایمنی می‌تواند به بهبود بیماری‌های خودایمنی و التهاب کمک کند.
دیابت و کنترل قند	مطالعات نشان داده است که قارچ شیتاکه می‌تواند به محافظت از سلول‌های بتای پانکراس، افزایش تولید انسولین و کاهش سطح قند خون کمک کند.
پوکی استخوان	براساس پژوهش‌ها، خواص قارچ شیتاکه مخصوصاً در بخش بدنه به‌طور مؤثری روی پوکی‌ استخوان تأثیر می‌گذارد و باعث درمان آن می‌شود.
کم‌خونی	از دیدگاه تغذیه‌ای، قارچ شیتاکه حاوی مقادیر کمی آهن (تقریباً 0.4 میلی‌گرم در هر 100 گرم تازه) است که ماده معدنی کلیدی در تشکیل گلبول‌های قرمز خون است، بنابراین با درمان کم‌خونی مرتبط است.
بیماری‌های کبد	استفاده از لهم (LEM) موجود در شیتاکه، برای موش‌های آزمایشگاهی نشان داده است این ترکیب موجب کاهش رشد سلول‌های سرطانی در کبد می‌شود. همچنین پژوهش‌ها حاکی از آن بوده که یک پلی‌ساکارید دیگر از قارچ شیتاکه باعث بهبود عملکرد کبد و تحریک تولید پادتَن در برابر هپاتیت B شده است.
عفونت‌ها و بیماری‌های ویروسی و باکتریایی	پلی‌ساکارید لنتینان و برخی مشتقات آن در قارچ شیتاکه، خواص آنتی‌ویروس و آنتی‌باکتری دارند. مطالعات بالینی نشان داده است، استفاده از لنتینان به همراه آزت (AZT) یا همان آزی‌دوتیمیدین (Azidothymidine) موجب کاهش فعالیت ویروس HIV بیش از زمانی می‌شود که آزی‌دوتیمیدین به تنهایی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

ارزش غذایی قارچ شیتاکه

خواص قارچ شیتاکه حاکی از ارزش غذایی آن است. قارچ شیتاکه کالری و چربی کمی دارد، اما سرشار از ویتامین‌ها، مواد معدنی و سایر ترکیبات مفید است. آن‌ها منبع خوبی از پروتئین، ویتامین‌های گروه B (به‌ویژه B2، B3 و B5)، مس، سلنیوم، منگنز و فیبر غذایی هستند. همچنین اگر در معرض نور UV قرار گیرند، منبع طبیعی ویتامین D نیز هستند.

جدول ارزش غذایی قارچ شیتاکه (در هر 100 گرم، خام)

کالری	34 کیلوکالری
پروتئین	2.2 گرم
چربی	0.49 گرم
کربوهیدرات	6.8 گرم
فیبر غذایی	2.5 گرم
قند	2.4 گرم

ویتامین‌ها و مواد معدنی قارچ شیتاکه

ویتامین‌های گروه B: سرشار از نیاسین (B3) و اسید پانتوتنیک (B5)، با مقادیر کمتری ریبوفلاوین (B2) و ویتامین B6.

ویتامین D: یک منبع طبیعی این ویتامین است، اگرچه مقدار آن بر اساس قرار گرفتن در معرض اشعه ماورای‌بنفش متفاوت است؛ اما وقتی قارچ‌ها در معرض نور UV قرار می‌گیرند، ویتامین D به‌طور قابل‌توجهی در آن‌ها افزایش می‌یابد.

مواد معدنی: قارچ‌های شیتاکه منبع خوبی از مس، منگنز و سلنیوم و حاوی پتاسیم، فسفر، روی و آهن هستند.

ترکیبات تقویت‌کننده سلامت

قارچ‌ شیتاکه حاوی ترکیبات زیست‌فعال مانند پلی‌ساکاریدها (از جمله لنتینان)، ترپنوئیدها و استرول‌ها هستند. این ترکیبات با فواید مختلفی برای سلامتی، مانند تقویت سیستم ایمنی، کاهش کلسترول و اثرات آنتی‌اکسیدانی مرتبط هستند، اگرچه برای تأیید این اثرات به تحقیقات انسانی بیشتری نیاز است.

جدول مقادیر غذایی (در 100 گرم قارچ خشک):

نام ماده غذایی	مقدار	درصد نیاز روزانه
کالری	296	–
پروتئین	9.58 g	–
فیبر	11.5 g	–
ویتامین B1	0.3 mg	23%
ویتامین B2	1.27 mg	85%
ویتامین B3	14.1 mg	94%
ویتامین B5	21.87 mg	438%
ویتامین D3	3.9 μg	39%
آهن	1.72 mg	14%
پتاسیم	1534 mg	33%
روی	7.66 mg	77%
منگنز	1.17 mg	59%
فسفر	294 mg	42%
کالری	296	–

نحوه مصرف قارچ شیتاکه

قارچ شیتاکه بیشتر به‌عنوان یک قارچ دارویی استفاده می‌شود. برای مصرف قارچ شیتاکه آن‌ها را بپزید، زیرا قارچ خام ممکن است باعث ایجاد جوش‌هایی به نام درماتیت شیتاکه شود. می‌توانید قارچ شیتاکه را تفت بدهید و به عنوان میان وعده میل کنید، یا آن‌ها را به سوپ‌ها، غذاهای سرخ کردنی یا سس‌ها بیفزایید. قارچ‌های خشک اغلب طعم قوی‌تری دارند و برای پختن در آب جوش مناسب هستند، در حالی‌که قارچ‌های تازه برای کباب ‌کردن و تفت‌ دادن بهترند.

پختن قارچ شیتاکه خطر ایجاد بثورات پوستی را که یک واکنش آلرژیک نادر (ناشی از ترکیب لنتینان در قارچ‌های خام) است، در افراد حساس از بین می‌برد.

آماده‌سازی و پخت و پز

تازه و خشک: هر دو نوع شیتاکه تازه و خشک را می‌توان در پخت‌وپز استفاده کرد. قارچ‌های خشک اغلب خوش‌طعم‌تر و در بسیاری از دستورالعمل‌های آسیایی جزء اصلی غذاها هستند.

ساقه‌ها: ساقه‌ها کاملاً فیبری هستند و اغلب قبل از پخت‌وپز دور ریخته می‌شوند، زیرا طعم چندانی ندارند.

روش پخت: قارچ‌های شیتاکه همه‌کاره هستند و می‌توان آن‌ها را تفت داد، به سوپ یا آبگوشت افزود، سرخ کرد یا در سس‌ها استفاده کرد.

تفت‌ دادن: برای تهیه یک میان‌وعده، قارچ‌های ورقه شده شیتاکه را در روغن با سیر تفت دهید تا طلایی شوند.

سرخ‌ کردن: همواره سعی کنید از سرخ‌ کردن قارچ پرهیز کنید؛ زیرا این محصول را از یک ماده کم‌کالری به بمبی از کالری تبدیل می‌کند.

روش‌های دیگر استفاده از این محصول:

مخلوط با چای یا قهوه: به‌عنوان یک ماده مغذی، به انواع چای و قهوه اضافه می‌شود.

مکمل طبیعی: در داروخانه‌ها یا فروشگاه‌های اینترنتی به‌صورت قرص یا کپسول قابل تهیه است.

در صورت استفاده به‌صورت تازه حتماً با حرارت کم و ملایم کاملاً پخته شود تا خواص درمانی آن حفظ شود.

آب‌رسانی مجدد به قارچ‌های خشک: برای استفاده از شیتاکه‌های خشک در سس‌ها یا دستورالعمل‌های دیگر، آن‌ها را با خیساندن در آب داغ دوباره آب‌رسانی کنید.

برخی از خواص قارچ شیتاکه برای سلامتی بدن

عوارض جانبی قارچ شیتاکه

مصرف این قارچ نیز مانند تمام داروهای طبیعی ممکن است برای برخی افراد عوارض یا مشکلاتی داشته باشد. حتماً در زمان مصرف این مادۀ خوراکی به نکات ایمنی و عوارض احتمالی آن توجه داشته باشید.

عوارض جانبی قارچ شیتاکه شامل بثورات پوستی (به‌ویژه از قارچ‌های خام یا نیم‌پز)، واکنش‌های آلرژیک و مشکلات گوارشی مانند نفخ و اسهال است. سایر عوارض جانبی می‌تواند شامل افزایش حساسیت به نور خورشید، ناراحتی معده، ناهنجاری‌های خونی و در موارد نادر، مشکلات تنفسی باشد.

درماتیت شیتاکه: خوردن قارچ خام شیتاکه می‌تواند به دلیل ترکیبی به نام لنتینان باعث ایجاد اگزمای پوستی، خارش و التهاب موقت به نام درماتیت شیتاکه شود.

با یک متخصص مشورت کنید: توصیه می‌شود قبل از افزودن مکمل‌های شیتاکه به رژیم غذایی، به‌خصوص اگر باردار یا شیرده هستید، با پزشک خود مشورت کنید.

چه کسانی نباید قارچ شیتاکه مصرف کنند؟

بیشتر افراد می‌توانند قارچ شیتاکه پخته بخورند، اما افرادی که به قارچ حساسیت دارند، افرادی که داروهای خاصی مانند رقیق‌کننده‌های خون یا سرکوب‌کننده‌های سیستم ایمنی مصرف می‌کنند و زنانی که باردار یا شیرده هستند، نباید بدون نظارت پزشک قارچ شیتاکه مصرف کنند. افراد مبتلا به بیماری‌های خودایمنی مانند لوپوس یا آرتریت روماتوئید نیز باید احتیاط کنند؛ زیرا قارچ شیتاکه می‌تواند سیستم ایمنی را تحریک کند. افرادی که اختلالات خونریزی دارند یا قرار است جراحی انجام دهند نیز باید از مصرف آن خودداری کنند.

مقدار مصرف روزانه قارچ شیتاکه

مصرف روزانه قارچ شیتاکه: مصرف روزانه 3 تا 8 قارچ شیتاکه یک توصیه رایج بر اساس دستورالعمل‌های بین‌المللی و روش‌های سنتی است. اگرچه برخی مطالعات نشان می‌دهد مقدار کمتری (5 تا 10 گرم) برای تقویت عملکرد سیستم ایمنی کافی است. برای مکمل‌ها، دوز روزانه 500 تا 3000 میلی‌گرم (بسته به غلظت محصول)، رایج است. توجه به این نکته مهم است که قارچ‌های شیتاکه خشک طعم و مواد مغذی غلیظ‌تری دارند.

میزان مصرف قارچ شیتاکه بسته به شکل مصرف (قارچ خوراکی، عصاره، مکمل) و هدف از مصرف متفاوت است:

نوع مصرف	هدف از مصرف	میزان مصرف	نکات مهم
قارچ خوراکی	استفاده روزانه / تغذیه	بدون محدودیت خاص (مانند تمام سبزیجات)	به صورت پخته مصرف شود. نوع خام توصیه نمی‌شود
عصاره / مکمل	تقویت ایمنی عمومی	متغیر معمولا 1 تا 3 گرم در روز	مطابق دستورالعمل یا دستور پزشک
عصاره AHCC (برای HPV/سرطان)	درمان کمکی	مقادیر بالاتر، معمولا 3 گرم در روز توصیه شده است	مطابق دستورالعمل یا دستور پزشک

نتیجه گیری

در این مقاله به خواص قارچ شیتاکه پرداختیم. قارچ خوراکی- درمانی شیتاکه با ارزش غذایی بالا و خواص درمانی متعدد، یک ابرخوراکی واقعی و حامی سلامت است. پزشکان چینی از هزاران سال قبل با ترکیبات شیتاکه آشنا بوده و مصرف آن را توصیه کرده‌اند. این امر، نشان‌دهنده ارزش بالای خوراکی و درمانی این محصول ارزشمند است.

اگر تاکنون با این قارچ آشنا نبوده‌اید، اینک روش ساده و موثری برای افزایش طول عمر و بهبود کیفیت زندگی پیدا کرده‌اید.

مولف:

گردآوری، ترجمه و تالیف توسط تیم رسانه هاگ
کپی فقط با ذکر منبع مجاز است.
منابع: