قارچ صدفی چیست و چه خواصی دارد؟ + [ویدئو آموزشی]

معرفی و آشنایی کامل با  قارچ صدفی

این گونه از قارچ ها یکی از راحت ترین انواع قارچ برای رشد در منزل و پیدا شدن در طبیعت وحشی، می باشند. این قارچ ها در آب و هوای معتدل تا نواحی گرمسیری رشد می کنند و از مواد سلولزی در حال پوسیدن مانند درخت های قطع شده تغذیه می کنند.

قارچ صدفی ازجمله قارچ‌های خوراکی می‌باشد که در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری از رشد مطلوبی برخوردار است، در حال حاضر گونه‌های متعددی از قارچ صدفی شناخته‌شده است که از قدرت تولید بالا و کیفیت مناسبی برخوردار است و در شرایط حرارتی بالا نیز رشد مطلوبی دارد.

بسیاری از گونه‌های قارچ صدفی بر روی چوب‌های پوسیده و یا در حال پوسیدن و بقایای چوبی ازجمله خاک ارّه و ضایعات کاغذ، ساقه‌های سبز موز، پوست غوزه پنبه، کنجاله سویا و بسیاری از مواد لینگوسلولزی دیگر رشد می‌نماید.

کشت قارچ صدفی در کشورهای آسیای جنوب شرقی اروپا و آمریکا بسیار رایج است و در طول فصول رشد می‌توان آن را پرورش داد.

اغلب گونه‌های قارچ صدفی رشد lمیسلیومی بالایی دارد و به‌راحتی مواد سِلولزی را تجزیه می‌کند لذا قدرت ساپروفیتیِ بالایی دارد.

ازنظر تغذیه و رفع گرسنگی و نیز احیای اقتصاد کشاورزی در کشورهای درحال‌توسعه پرورش گونه‌های صدفی نسبت به سایر قارچ‌های خوراکی از اهمیت و امتیاز بالایی برخوردار است.

هرساله هزاران تُن مواد زائد کشاورزی در ایران سوزانده و یا دور ریخته می‌شود که این مواد در اکثر نقاط ایران به‌وفور یافت می‌شود.

یکی از راهکارهای مناسب ارتقاء کیفی این مواد استفاده از آنها به‌عنوان بستر کِشت قارچ صدفی می‌باشد. لذا استفاده از این مواد به‌عنوان بستر قارچ یکی از بهترین راه‌های ایجاد فرصت‌های شغلی جدید است و سبب کاهش آلودگی محیط‌زیست می‌گردد.

آشنایی با تاریخچه پرورش قارچ صدفی

کشت قارچ صدفی برای اولین بار توسط آقای دکتر مصطفوی کارشناس رفع آفات وزارت کشاورزی در سازمان تحقیقات کشاورزی شد و مطالعاتی در این زمینه انجام پذیرفت.

ایشان اقدام به تأسیس واحد تولید قارچ به نام اسب سفید نمودند که در سال ۱۳۶۵ به محصول دهی رسید. تهیه اِسپان قارچ صدفی نیز توسط آقای اسلان عزیزی و خانم حبیبه باقر پور در سال ۱۳۶۲ در جهاد دانشگاهی تهران در قالب طرحی ارائه شد و با موفقیت به‌پایان رسید.

مورفولوژی (شکل شناسی) قارچ صدفی

قارچ صدفی دارای کلاهک و پایه است که پایه آن معمولاً خیلی کوتاه است و رنگ آن نیز همانند رنگ کلاهک است.

کلاهک زمانی که جوان است شبیه بادبزن است اما به‌تدریج شکاف‌هایی عمیق برداشته و تشکیل قسمت‌های مستقلی را می‌دهد به‌گونه‌ای که قارچ خوشه‌ای شکل به نظر می‌رسد.

در قسمت زیرین کلاهک تیغه‌های متعدد بلند، متوسط و کوتاه و حتی خیلی کوتاه به‌صورت متناوب قرار دارد.

• در هوای گرم کلاهک قارچ نرم و سفید می‌شود.
• در هوای سرد خاکستری‌رنگ می‌شود.

شرایط زیست‌محیطی مناسب برای قارچ صدفی

در میان عوامل فیزیکی درجه حرارت یکی از فاکتورهای لازم جهت تولید و پرورش قارچ است ولی قارچ می‌تواند رِنج وسیعی از تغییرات درجه حرارت را تحمل نماید.

در مرحله ریشه دوانی جهت رشد سریع میسلیوم درجه حرارت باید ثابت نگه‌داشته شود. که حرارت مطلوب در این مرحله ۲۵ درجه سانتی‌گراد می‌باشد.

(قارچ دکمه‌ای، ۱۸ درجه سانتی‌گراد برای تولید اندام باردهی) تشکیل اندام‌های باردهی در حرارت ۱۵ تا ۲۵ درجه سانتی‌گراد صورت می‌گیرد که بیشترین میزان آن در حرارت ۱۸ تا ۲۲ درجه سانتی‌گراد است.

در گونه پلوروتوس اُستراتوس حرارت مطلوب باید برای تشکیل اندام باردهی در حدود ۱۶ درجه سانتی‌گراد می‌باشد.

وجود CO2 یا دی‌اکسید کربن، در مرحله ریشه دوانی موجب تحریک رشد میسلیوم قارچ می‌شود که غلظت ۲ تا ۲۸% علاوه بر آنکه سبب تحریک رشد میسلیوم می‌گردد باعث می‌شود قارچ صدفی در رقابت با سایر میکروارگانیسم‌ها (موجودات میکروسکپی در کمپوست) که نمی‌توانند غلظت بالای CO۲ را تحمل نمایند پیروز شود.

*تذکر: غلظت ۵/۳۷% CO۲ مانع رشد میسلیوم می‌گردد. میسلیوم قارچ صدفی قادر است تحت شرایط نیمه هوازی (در غیاب اکسیژن زیاد) رشد می‌کند ولی برای تولید اندام باردهی باید اکسیژن کافی در اختیار قارچ قرار داده شود.

در مراحل اولیه تشکیل اندام باردهی نور مناسب اهمیت بسیار زیادی در افزایش محصول خواهد داشت. رطوبت مطلوب کمپوست قارچ صدفی ۶۵ تا ۷۰% و رطوبت مطلوب هوای داخل سالن (رطوبت نسبی اهمیت دارد) در حدود ۸۵ تا ۹۰% است.

آشنایی با انواع قارچ‌های صدفی

قارچ صدفی متعلق به رده بازیدیو مسیت، راسته آگاریکالز، خانواده آگاریکاسه و جنس پلوروتوس است. گونه‌های این قارچ متفاوت است که اغلب آنها رشد میسلیومی بالایی داشته، به‌راحتی مواد سلولزی را تجزیه می‌نماید.

۱-پلوروتوس اِستِراتوس

این قارچ یکی از بهترین گونه‌های شناخته‌شده در بین قارچ‌های صدفی می‌باشد و در سطح تجاری روی چوب و کاه و کلوش غلات و سایر بقایای گیاهی کِشت داده می‌شود.

باردهی قارچ در طبیعت در کشورهای معتدل در فصول پاییز و زمستان که حرارت زیر ۱۶ درجه سانتی‌گراداست صورت می‌گیرد.

۲-پلوروتوس فُلوریدا

این قارچ را اولین بار در سال ۱۹۷۵ در مناطق نیمه گرمسیری فلوریدا آمریکا گزارش کردند.

این‌گونه ازنظر شکل ظاهری مانند گونه اُستراتُس محصول بیشتری داشته و قادر است شرایط حرارتی بالایی را تحمل نماید. (قارچ اُستراتُس ــ صدف درخت هم گفته می‌شود.)

۳-پلوروتوس آرینجی

این قارچ به‌طور طبیعی در جنوب اروپا، مناطق مرکزی آسیا و آفریقای جنوبی رشد می‌کند و به‌صورت انگل روی ریشه بعضی از گیاهان خانواده چتریان (هویج) رشد می‌کند.

این‌گونه تاکنون فقط در سطوح آزمایشگاهی کشت‌شده است، بوی دلپذیر و کیفیت پُخت مناسب آن را در ردیف مرغوب‌ترین گونه‌های پلوروتوس قرار داده است.

در بازارهای اسپانیا، افغانستان، مراکش، هندوستان و ایران به‌صورت تازه و خشک یافت می‌شود.

۴-پلوروتوس سیستیدیوسوس

این قارچ در کشور تایوان به فراوانی کشت‌شده و به صدف تابستانی مشهور است. متأسفانه این قارچ بوی تندی داشته و باب طبع بسیاری از مصرف‌کنندگان نیست.

۵-پلوروتوس فِلابلاتوس

روش کِشت این قارچ را از هندوستان گزارش نموده‌اند، لکن اطلاعات کافی در مورد خصوصیات زراعی و امکان کِشت آن در سطح تجاری در دست نیست.

۶-پلوروتوس کورنوکوپیا

این قارچ دارای رنگ زرد است و از سایر گونه‌های پلوروتوس قابل‌تشخیص است، کشتان فقط در سطوح آزمایشگاهی انجام‌یافته است و در طبیعت روی چوب درختان بلوط، انجیر، راش و غیره این قارچ رشد می‌نماید.

۷-پلوروتوس ساپیدوس

این‌گونه ازلحاظ شکل ظاهری با سایر گونه‌های پلوروتوس اختلاف دارد. اما مزه آن شبیه قارچ صدفی اُستراتُس است . اِسپُرهای این قارچ دارای رنگ بنفش روشن است درحالی‌که در گونه اُستراتُس اِسپُرها دارای رنگ سفید  است .

۸-پلوروتوس ساجِرکاجو (قارچ صدفی دینگِری)

این قارچ را اولین بار جان دیک و کاپور در سال ۱۹۷۶ در هندوستان از طبیعت جمع‌آوری نمودند و از آن کشت خالص تهیه کردند.

در مقایسه با سایر گونه‌های خوراکیِ پلوروتوس این‌گونه بسیار مرغوب تشخیص داده‌شده است.

این قارچ به علت رشد آسان و باردهی عالی و شکل و مزه خوب به‌سرعت به‌صورت یک گونه تجاری در بسیاری از کشور ها به‌خصوص آسیای جنوب شرقی مورد بهره‌برداری قرار گرفت.

 

6 دلیل پرورش قارچ صدفی

اگرچه امروزه هنوز قارچ خوراکی دکمه‌ای سفید از نظر میزان تولید در دنیا پیشگام است ، اما روز به روز بر میزان تولید قارچ‌های دیگر از جمله شیتاکه و صدفی افزوده می‌شود.

قارچ‌های خوراکی که از جنس Pleurotus بیشتر به عنوان قارچ تجزیه کننده پسماندهای لیگنوسلولزی شناخته می‌شود و میزان تولید محصول و کیفیت آن بسیار رضایت بخش است.

وجود این خصوصیات باعث افزایش تمایل تولیدکنندگان به پرورش این قارچ خوراکی و استفاده از پسماند ارزان قیمت و سهل‌الوصول برای تولید تجاری این محصول شده است.

میزان تولید قارچ صدفی از سال ۱۹۸۶ که ۷/۷% بوده که در سال ۱۹۹۷ به ۱۴% رسیده است که حدود ۸۲% رشد داشته است.

این رشد دلایلی بسیار مختلفی می‌تواند داشته باشد که در اینجا به بررسی چند مورد از آن می‌پردازیم:

۱ – قدرت ساپروفیتی بالا

قارچ صدفی توانایی رشد روی مواد حاوی لیگنوسلولز، سلولز و همی سلولز را داراست. از جمله این مواد که می‌توان قارچ صدفی را بر بستر آن پرورش داد می‌توان به کاه غلات (گندم، جو، ارزن، برنج و …) براده چوب، روزنامه، بوته‌های نخود پس از برداشت، مواد زائد پسته، ساقه شمشاد، گیاه لوئی و بقایای چغندر قند اشاره کرد.

این در حالی است که قارچ دکمه‌ای به علت حساسیت بالا و قدرت ساپروفیتی کمتر و نیاز به مواد پروتئینی و غیر پروتئینی متفاوت در بستر کشت، گزینه‌ای محدود است و یا چنانچه یکی از مواد مورد نیاز در بستر کشت قارچ دکمه‌ای وجود نداشته باشد، یا به هر دلیلی کمپوست به صورت بهینه تهیه نشده باشد، قارچ دکمه‌ای قدرت رقابت با سایر میکروارگانیسم‌ها را نخواهد داشت و در بستر کشت، به مرور ضعیف شده و از دور رقابت خارج می‌گردد.

 

۲ – تحمل طیف دمایی بیشتر

گونه‌های مختلف قارچ صدفی قابلیت رشد در دماهای گوناگون را دارا  است. چنانچه تغییرات دمایی در حین پرورش ایجاد شود، قارچ صدفی این تغییرات را تحمل خواهد کرد.

اگر دما از حد ایده آل پایین‌تر بیاید، رشد قارچ ابتدا کاهش یافته و سپس متوقف می‌شود. پس از فراهم شدن دمای مناسب، رشد قارچ از سر گرفته می‌شود و خسارتی به کمپوست وارد نخواهد شد.

در حالی که در قارچ دکمه‌ای نوسانات عوامل محیطی باعث کاهش شدید عملکرد می‌شود. بنابراین، مقاومت قارچ صدفی به گرما نسبت به قارچ دکمه‌ای به مراتب بیشتر است.

۳ – عدم نیاز به فرایند کمپوست سازی و تونل پاستوریزاسیون

در تولید قارچ دکمه‌ای، تهیه کمپوست در مکان‌هایی سرپوشیده و مجهز انجام می‌شود و نزدیک به ۱۵ روز طول می‌کشد و بعد از آن کمپوست به درون تونل‌های پاستوریزاسیون منتقل می‌شود.

فرایند پاستوریزاسیون و شیرین سازی در درون این تونل‌ها حدود تقریباً ۵ روز به طول می‌انجامد. بنابراین، پس از حدود ۲۰ روز کمپوست آماده بذر زنی است.

در حالی که در قارچ صدفی بستر کشت توسط بخار آب یا آب جوش به مدت ۶۰-۴۵ دقیقه پاستوریزه می‌گردد و پس از تنظیم نمودن دما و رطوبت، بستر آماده بذر زنی می‌شود.

به عبارت دیگر، تهیه بستر کشت در قارچ دکمه‌ای نزدیک به ۲۰ روز طول می‌کشد، در حالی که در قارچ صدفی به کمتر از یک روز کاهش می‌یابد و در نتیجه به تجهیزات، مکان و زمان کمتری جهت تولید قارچ صدفی نیاز است .

۴ – امکان تولید دائمی محصول درون یک سالن

به دلیل تفاوت ناچیز در شرایط رشد رویشی و زایشی قارچ صدفی، امکان انجام هر دو عمل درون یک سالن میسر است و به همین دلیل می‌توان کمپوست های محصول داده را با کمپوست های تازه جایگزین نمود و در نتیجه کشت متناوب دائمی در درون یک سالن انجام داد.

در صورتی که در پرورش قارچ دکمه‌ای، به دلیل تفاوت زیادی که در شرایط محیطی مورد نیاز برای مرحله زایشی و مرحله رویشی وجود دارد، امکان انجام همزمان هر دو عمل در یک سالن وجود ندارد.

۵ – امکان استفاده از بقایای کمپوست به عنوان خوراک دام

چون در بستر قارچ صدفی فقط از کاه و کلش غلات و ضایعات کشاورزی حاوی سلولز و لیگنوسلولز استفاده می‌شود، بقایای کمپوست بعد از برداشت محصول، یک غذای کامل و غنی از پروتئین و املاح فراوان جهت خوراک دام می‌باشد و همچنین لیگنوسلولز درون ساقه غلات که در روده دام‌ها غیر قابل هضم است، در طی دوره رشد قارچ بر روی آن تجزیه می‌شود و درون روده دام‌ها قابل هضم می‌گردد. همچنین بقایای کمپوست علاوه بر مصرف دام جهت پرورش گیاهان و گل‌های زینتی، آپارتمانی و صیفی جات کاملاً مناسب است .

۶ – مقاومت نسبت به آفات و بیماری‌ها

آفات و بیماری‌هایی که قارچ صدفی را آلوده می‌کنند، بسیار کمتر از آنهایی است که به قارچ دکمه‌ای حمله می‌کنند.

به عنوان مثال، در قارچ دکمه‌ای نماتدها زیان آورند، آما قارچ صدفی دشمن نماتدها است. همه گونه‌های قارچ صدفی با توکسین هایی که ترشح می‌کنند، نماتدها را فلج نموده و می‌کشند.

 

در منطقه مدیترانه، کشت قارچ خوراکی صدفی تقریباً گسترش یافته است و در حدود ۲۰% – ۱۰% از تولید کل قارچ منطقه را شامل می‌شود.

باقی تولیدات به قارچ‌های خوراکی دیگر از جمله قارچ خوراکی دکمه‌ای اختصاص دارد. پرورش قارچ خوراکی صدفی در فرانسه و ایتالیا از محبوبیت بیشتری برخوردار است.

این علاقه‌مندی احتمالاً به دلیل رشد این قارچ‌ها به صورت خودرو در محیط‌های طبیعی است. این مسئله باعث شده است تا در بین مردم این کشورها به گونه‌های محبوبی برای جمع آوری از طبیعت تبدیل شوند.

در مقابل، پرورش قارچ خوراکی صدفی در کشورهایی مانند یونان هنوز در مراحل ابتدایی است و تولید در این کشورها در سطح پایینی قرار دارد.

با این وجود، روند افزایش قابل توجه تولید قارچ خوراکی صدفی در آینده گویای تولید آسان‌تر و بدون مشکل این محصول کشاورزی سازگار با محیط زیست را می‌دهد.

پرورش قارچ خوراکی صدفی نیاز به ورودی نسبتاً کمی از انرژی (به خصوص اگر پسماند کشاورزی مورد استفاده با توجه به شرایط اقلیمی منطقه انتخاب شود) و نیروی انسانی است .

 

چرخه پرورش قارچ صدفی

همراه ما باشید با تایم لپس جذاب از رشد قارچ صدفی پرورشی

 

کیفیت هوا در پرورش قارچ صدفی

تولیدکنندگان باید کنترل غلظت گاز CO۲ را در خلال رشد میسلیوم و مرحله تشکیل میوه (کلاهک قارچ) را در دستور کار خود قرار دهند و به آن عمل کنند.

میسلیوم های قارچ صدفی در طی مرحله رویشی به غلظت بالای دی اکسید کربن مقاومت نشان می دهند.

در طی رشد میسلیوم ممکن است غلظت CO۲ در کیسه های کشت حتی تا ۴۰٪ هم برسد. افزایش غلظت CO۲ تا ۲۸-۲۲٪ سبب افزایش رشد میسلیوم قارچ  صدفی می‌شود ولی افزایش غلظت بیشتر از ۳۷٫۵ ٪ از رشد میسلیوم ممانعت به عمل می‌آورد.

از رف دیگر افزایش غلظت CO۲ در بستر تا حد نصاب ایده ال سبب برتری میسیلیوم قارچ صدفی در رقابت با سایر میکروارگانیسم‌هایی که نمی‌توانند غلظت بالای CO۲ را تحمل کنند، می‌شود.

با این وجود در خلال تشکیل میوه و یا تشکیل کلاهک، غلظت CO۲ بایستی توسط تهویه اتاق کشت کاهش پیدا کند.

در مرحله میوه دهی با بالا رفتن غلظت CO۲ (بیشتر از ۰٫۱٪) و یا کمبود تهویه، ساقه‌های قارچ طویل می‌شوند که کیفیت قارچ را پایین می‌آورد.

در حالی که در غلظت کم CO۲ و تهویه مکرر، قارچ‌ها ساقه‌های کوتاه و کلاهک‌های پهن تولید می‌کنند.

تشکیل اندام باردهی

برای تشکیل اندام‌های باردهی در قارچ‌ها، سطح دی اکسید کربن باید کم باشد. قارچ صدفی و همچنین قارچ‌های چوب زی دیگر تا زمانی که سطح دی اکسید کربن بالا باشد، دارای رشد رویشی هستند.

برای وادار کردن آنها به رشد زایشی و میوه دهی باید سطح دی اکسید کربن را با ورود هوای تازه پایین آورد.

برای وارد کردن هوای تازه به سالن‌ها معمولاً از دمنده‌های سانتریفیوژ استفاده می‌کنند. بسته به فصل سال و نیاز سالن، هوا بایستی قبل از ورود به سالن ابتدا سرد و یا گرم شود و رطوبت به آن اضافه شود.

در حالت استفاده از بخار، عمل گرم شدن و مرطوب سازی همزمان انجام می‌شود. به وسیله ی تهویه باید سطح دی اکسید کربن تولید شده توسط قارچ‌ها، کارگران و منابع دیگر تولید کننده، آن را پایین آورد.

میزان تهویه بستگی به مرحله رشد قارچ و تراکم میوه‌های تولیدشده دارد. در دوره رشد زایشی غلظت دی اکسید کربن باید کمتر از ۱۰۰۰ppm باشد.

اگر چه این عدد بسته به نوع نزاد متفاوت می‌باشد. تشکیل اندام میوه دهی همچنین به رطوبت نسبی بالایی تا حد ۹۰ – ۸۰% نیاز دارد.

غلظت اکسیژن

میسلیوم قارچ صدفی می‌تواند تحت شرایط نیمه هوازی رشد کند ولی برای تولید اندام باردهی باید اکسیژن کافی در اختیار داشته باشد.

البته باید گفت که میزان اکسیژن در حالت طبیعی در هوای آزاد برابر با ۲۲% است. در سالن تولید به هنگام میوه دهی میزان اکسیژن نباید از ۱۶% پایین‌تر بیاید.

برای داشتن قارچ‌های سالم و سلامت کارگران، تهویه خوب نیز لازم است.

 

تایم لپس رشد انواع قارچ صدفی

همراه ما باشید با تایم لپس دیدنی از چرخه رشد انواع قارچ صدفی

میزان دما در پرورش قارچ صدفی

در بین عوامل فیزیکی مؤثر در رشد قارچ صدفی، حرارت کمترین اهمیت را دارد. همان‌طور که گفته شد قارچ صدفی در دامنه‌ای معین  از دما می‌تواند رشد کند که میزان دقیق آن به واریته مصرفی بستگی دارد.

مرحله ریسه دوانی

در طول مرحله ریسه دوانی بسته به گونه و واریته کشت شده، دمای مناسب رشد در دامنه بین30 – 20 خواهد بود و اندام‌های باردهی نیز در دمای 25 – 15 درجه سانتی‌گراد  بر اساس واریته تشکیل  می‌شوند .

 

با افزایش  دما میزان سوخت و ساز در اندام میوه دهی بیشتر شده که به نوبه خود باعث افزایش میزان تنفس و افزایش تولید دی اکسید کربن و بالا رفتن غلظت آن در محیط خواهد شد.

همانطور که گفته شد دمای بهینه برای رشد میسلیوم و ریسه دوانی قارچ صدفی ۲۵ – ۲۰ درجه سانتی‌گراد است ولی بعضی از نژادهای گرمادوست در ۳۵ – ۲۵ درجه سانتی‌گراد بهترین رشد را دارند.

 

اگر چه در نژادهای درون یک گونه، دمای بهینه رشد فرق می‌کند. گونه‌های P.florida، P.eryngi و P.sajor -caju بهترین رشد را در دمای ۲۵ درجه سانتی‌گراد انجام می‌دهند. در حالی که P.cornucopiae و P.cystidiosus بهترین رشد را در ۳۵ – ۲۵ درجه سانتی‌گراد انجام می‌دهد.

بسته به شرایط منطقه باید گونه مورد نظر برای کشت را انتخاب کرد.

 

حفظ دما در سالن پرورش

برای حفظ دما و رطوبت، مواد مورد استفاده در ساخت سالن‌ها باید عایق خوبی باشند و هم  این که مانع هدر رفتن رطوبت شوند.

سالن‌های ساخته شده از تیرچه بلوکی با بلوک‌های هبلکس از این نظر بسیار مناسب هستند. عایق بندی خوب علاوه بر اینکه مانع از هدر رفتن رطوبت و درجه حرارت می‌شود، باعث می‌شود که در زمستان و تابستان از انرژی کمتری برای گرم و سرد کردن سالن‌ها استفاده شود و هزینه تولید پایین بیاید.

ضمن در نظر گرفتن عایق بندی، بایستی از موادی استفاده شود که بتوانند دمای ۸۰ درجه را نیز تحمل کنند، چون بعد از هر دفعه خالی کردن سالن بایستی آن را به اصطلاح پخت تا عاری از آلودگی‌های قبلی شود و محیطی تمیز برای کشت بعد فراهم گردد.

 

تکنولوژی پرورش قارچ صدفی

همراه ما باشید با تکنولوژی پرورش قارچ صدفی

 

 

نکات قابل تامل در تولید قارچ صدفی

در کشور های جهان سوم قارچ صدفی از پسماند گیاهی، کاه و کلش، خاک اره و غیره غنی است. به همین علت بیشتر مورد مطالعه قرار گرفته است.

علاوه بر این، عملیات کمپوست سازی، که مرحله اولیه و مشکل در تولید قارچ دکمه‌ای سفید است، برای قارچ صدفی لازم نیست.

قارچ صدفی به راحتی خشک می‌شود و به این صورت قابلیت ماندگاری بیشتری پیدا می‌کند و امکان صادرات آن بهتر فراهم می‌شود.

در طی سالیان به علت مکانیزه شدن تکنولوژی پرورش قارچ و انجام تحقیقات اساسی در این زمینه، بسیاری از مسائل و مشکلات صنعتی تولید قارچ حل شده است و این موضوع با استفاد از تحقیقات علمی باعث شده است که بیشترین محصول در واحد سطح به‌دست آید.

 

برای سوددهی بیشتر حرفه تولید قارچ اقدامات زیر  باید صورت پذیرد:

۱ – با استفاده از پسماندهای کشاورزی و صنعت در تولید قارچ بایستی هزینه تولید هر چه بیشتر کاهش یابد و همچنین قیمت تمام‌شده محصول کاهش یابد و درصد بیشتری از جمعیت کشور بتوانند از قارچ خوراکی در سبد غذایی روزانه خانواده استفاده نمایند.

۲ – اقدام دیگر، باید تولید محصولات جدید از قارچ خوراکی باشد تا زمانی که تولید قارچ بیش از نیاز بازار است، بتوان جایگزینی را انجام داد. تولید کنسانتره قارچ، کالباس قارچ، مربا و ترشی قارچ ازجمله‌ی این محصولات است.

۳ – اقدام آخر، بحث صادرات به کشورهای همسایه و حتی کشورهای اروپایی است که زمینه‌های آن باید توسط دولت انجام گیرد. نیروی کار فراوان و انرژی نسبتاً ارزان در کشور، امتیاز بسیار خوبی برای صادرات قارچ تازه یا خشک است.

PH بستر قارچ صدفی

میزان pH مطلوب در بستر بین ۶/۵ – ۵/۵ است. اگر چه میسلیوم می‌تواند در pH بین ۷/۵ – ۴/۲ زنده بماند. با کاهش pH، رشد میسلیوم کاهش می‌یابد و در pH ۴، رشد آن متوقف می‌شود.

اگر pH بیشتر از حد بهینه شود، رشد میسلیوم افزایش می‌یابد، اما بافت بد شکلی تولید می‌کند.

pH بهینه برای تشکیل ته سنجاقی و میوه دهی ۵/۵ – ۵ است.اگر چه این امر در pH=۵/۵ تا pH=۷/۸ نیز میسر می‌باشد. pH مواد را می‌توان با افزودن آهک به بستر کشت بالا برد.

 

کارگاه پرورش قارچ صدفی

همراه ما باشید با ویدیویی از کارگاه های پرورش قارچ صدفی در روستاهای هند

 

 

اهلی نمودن و پرورش قارچ صدفی وحشی

همراه ما باشید با “اهلی نمودن و پرورش قارچ صدفی وحشی (Pleurotus pulmonarius)”

قارچ صدفی نوعی قارچ تجزیه‌کننده مواد لیگنوسلولوزی است و در طبیعت، در جنگل‌های معتدله و گرمسیری عمدتاً روی کنده‌های مرده و در حال پوسیدن رشد می‌کند و می‌تواند روی بقایای کشاورزی مختلفی رشد کرده و مواد را به بسترهای تجزیه‌شده و غنی از پروتئین برای خوراک دام تغییر دهد.

روش‌های اصلاح قارچ‌های خوراکی مبتنی بر روش‌های کشت تک اسپوری، چند اسپوری و کشت بافت است. بهبود لا ین قارچ‌های پرورشی خوراکی عمدتاً از طریق انتخاب و هیبریداسیون انجام می‌شود.

دانلود فایل اصلی مقاله

 

اهلی کردن قارچ صدفی Pleurotus spp

همراه ما باشید با مقاله “شناسايی، اهلی کردن و مقايسه عملکرد نژاد بومی قارچ صدفی (Pleurotus spp) با نژاد تجاری”.

در این پژوهش ابتدا دو نژاد قارچ صدفی که از نظر صفات ظاهری تفاوت نشان می‌دادند از جنگل‌های گیلان جمع آوری و سپس در محیط کشت MEA کاشته شدند.

پس از تکمیل رشد میسیلیوم در ظروف کشت، اسپان قارچ تهیه و کشت قارچ در بستر کاه برنج انجام شد.

در نهایت پس از برداشت محصول، شناسایی گونه‌های وحشی با استفاده از روش PCR و روش‌های میکرو و ماکروسکوپی صورت گرفت.

بر این اساس گونه‌های شناسایی شده شامل Pleurotus ostreatus و Pleurotus pulmonarius بودند.

نتایج این پژوهش نشان داد که کوتاه‌ترین زمان تشکیل پین هد مربوط به نژاد تجاری فلوریدا (۱۴٫۸ روز) و بیشترین میزان پروتئین (۲۶٫۲۴ درصد) و نیتروژن (۹٫۷۷ درصد) مربوط به نژاد استراتوس بود.

در سایر صفات اندازه‌گیری شده تفاوت معنا داری بین نژادهای مختلف وجود نداشت.

دانلود فایل اصلی مقاله

 

پرورش قارچ‌صدفی در شهرستان دنا

بذر تولید قارچ‌صدفی با هدف توسعه مشاغل خانگی و حمایت از زنان سرپرست خانوار در شهرستان دنا توزیع شد.

مشکلات و موانع پرورش قارچ صدفی

پرورش قارچ خوراکی مدت زمانی است که به عنوان یک شغل مناسب با درآمد خوب نزد مردم شناخته شده است که علاوه بر آن دارای مزایایی برای محیط زیست یعنی مصرف ضایعات سایر بخش های کشاورزی نیز هست و البته کاملا بدیهی است که این فرایند تولیدی مشکلات و دردسرهایی نیز بهمراه داشته باشد.

عموم جامعه بر این باور است پرورش قارچ یک حرفه آسان،بدون دردسر و با در آمد بالا است به شکلی که می توان آن را در منزل نیز راه اندازی کرد. اما واقعیت امر اینست که راه اندازی هر کسب و کاری مشکلات مخصوص به خود را دارد و حرفه پرورش قارچ نیز از این موضوع مستثنی نیست.

در صورت نداشتن اطلاعات و دانش کافی، عدم استفاده از مواد اولیه ی مرغوب، کارگران متخصص و فروش مناسب قطعا این حرفه به موفقیت منجر نخواهد شد.

مهمترین مشکلات موجود در پرورش قارچ صدفی :

الف) بروز انواع بیماری های قارچی ،باکتریایی و ویروسی در محیط کشت یا خود محصول

یکی از مشکلات و معایب پرورش قارچ دکمه ای این است که محصول ممکن است هم در زمان کشت و هم در حین برداشت بیمار شوند.

قارچ ها گروهی حساس هستند که در صورت مساعد نبودن رطوبت و آب و هوای کافی و آلودگی محیط به ویروس مبتلا شوند.

برای رفع و حل این قبیل مشکلات پرورش دهندگان قبل از شروع این کار باید اطلاعات دقیقی در مورد بیماری یابی و رفع مرض در قارچ ها داشته باشند و می توانند برای دریافت اطلاعات دقبق به خوبی مطالعه کرده و مطالب لازم را از سایت های تخصصی دریافت کنند.

از آن جایی که میزان آلودگی در سالن کشت پرورش قارچ بسیار بالاست ، اگر حتی یکی از کیسه های حاوی  قارچ آلوده باشد خیلی سریع آلودگی به سایر کیسه های سالم سرایت خواهد کرد برای جلوگیری از سرایت کلی آلودگی باید به طور مرتب از سلامت کیسه های قارچ اطمینان حاصل کرد که اگر قارچ یا کیسه ی بیماری مشاهده شد با سرعت کیسه ی آلوده را جدا کرد.

ب ) وجود کمپوست های نا مرغوب و معیوب

از دیگر مشکلاتی که گریبان پرورش دهندگان و تولید کنندگان قارچ را می گیرد کمپوست های معیوب  است یا حتی استفاده ی نا درست از کمپوست ها است.

زیرا مهم ترین عامل رشد و باردهی بذر قارچ  استفاده از کمپوست های مرغوب و مناسب است که دارای استاندارد های مشخص شده برای این محصول باشد.

زیرا در صورت عدم وجود بستر کشت مناسب شرایط و مطلوب نباید انتظار محصول خوبی را داشت.

 

ج )  وجود سالن های پرورش نا مناسب

در بعضی مواقع ممکن است قارچ ها  به شکل توده های مرجانی  رشد کنند، که این یک نقص و عیب بزرگ است زیرا نشانگر این موضوع است که سالن کشت  نور و تهویه ی مناسب ندارد.

برای جلوگیری  از بروز این مشکل و یا هنگام بروز آن ، کمپوست ها را به جای بهتری از این نظر منتقل کرد.

اگر گاز کربنبک زیاد از حد معمول در سالن کشت و پرورش باشد، قارچ های روییده شده دارای ساقه های بلند و کلاهک های خیلی کوچک می شوند  و یا حتی ممکن از فاقد هرگونه کلاهکی باشند.

که عللاوه بر زشت شدن ظاهر قارچ که مسئله ی مهمی است. باعث می شود محصول ارزش بازاریابی خود را ااز دست بدهد.

در مواقعی رطوبت محیط کشت مناسب نیست یعنی ممکن است کم یا زیاد شود. در صورت کم  بودن رطوبت محیط  قارچ کم رشد می کند و در نهایت به رشد کامل نمی رسد.

رطوبت مناسب باید بین هشتاد تا نود درصد باشد. برای کنترل رطوبت و جلوگیری  از بروز مشکل بر اثر کم یا زیاد شدن آن  استفاده از دستگاه های رطوبت ساز ضروری است.

دمای محیط سالن نیز باید بین هجده تا بیست درجه سانتی گراد باشد. درصورت تابش مستقیم نور خورشید یا افزایش دمای سالن به هر دلیلی باعث وارد شدن آسیب های جدی به محصول می شود.

با زیاد شدن دما کلاهک قارچ تیره و سیاه می شود و برای جلوگیری از بیشتر شدن ضرر و آسیب رسیدن به محصول  سریع باید کمپوست را به مکانی با نور کم تر انتقال داد.

 

د ) گران بودن بذر قارچ

بذر قارچ معمولا محصول گران قیمتی است و برای کسانی که تازه می خواهند این کسب و کار را راه اندازی کنند، در صورت نداشتن سرمایه ی کافی ممکن است به مشکل بربخورند و یا قدرت خرید کافی برای تهیه بذر نداشته باشند.

ه ) آلرژی کارکنان سالن کشت

اگر فردی از کارکنان سالن کشت دچار حساسیت باشد در برخورد با محصول یا همان قارچ ها هم شرایط مشابهی از نظر حساسیت برایش اتفاق می افتد.

بنابراین فردی که دارای انواع حساسیت ها و آلرژی ها است بهتر است از ورود به اتاق پرورش قارچ  خودداری کند.

ز )  نادیده گرفتن بهداشت در محیط تولید

محیط پرورش قارچ باید به شدت تمیز باشد و تمیز نگه داری شود و همراه محیط را استریل کرد.

اگر سالن پرورش قارچ را همواره تمیز و استریل نگه ندارید، در صورت  سهل انگاری در استریل کردن محیط ممکن است با هجوم  باکتری ها و عوامل بیماری زا رو به رو شد.

ح  ) نداشتن اطلاعات کافی در زمینه ی پرورش قارچ

بسیاری از افرادی که به این کار و تجارت روی می آورند، اطلاعات کافی و جامعی در رابطه با این صنعت ندارند صرفا با شنیدن در رابطه با راحت بودن، آسانی و پر درآمد بودن این حرفه به آن روی می آورند.

و به دلیل نداشتن علم و آگاهی و نداشتن راهنمای مناسب هیچ پیشرفتی در کار آن ها حاصل نخواهد شد و سود نمی کنند.

تفکر آسان بودن پرورش قارچ باعث می شود افراد بسیاری به طمع سود زیاد این کار را شروع کنند با توجه به درست بودن راحتی این شغل ، متاسفانه این افراد گزینه ی اطلاعات و آگاهی لازم را نادیده می گیرند.

در آخر با وجود تمامی مشکلاتی که در پرورش قارچ دکمه ای با آن مواجه هستیم ، می توان با استفاده، مطالعه و کمک گرفتن از سایت های تخصصی اطلاعات لازم را جمع آوری کرد و آگاهی خود را در این رابطه بالا برد تا از بروز هرگونه اشتباهای جلوگیری کرد.

 

کارآفرینی با قارچ صدفی

کارآفرینی جوان سیستان و بلوچستان با پرورش قارچ صدفی

 

 

پرورش قارچ صدفی در اندونزی

تجربه پرورش قارچ صدفی در اندونزی با JEJAK SI GUNDUL

 

پرورش عملی قارچ خوراکی صدفی

همراه ما باشید با مقاله “پرورش عملی قارچ خوراکی صدفی”

“موجودات اتروترف( outotrophe )قادر به‌ غذاسازی از نور خورشید هستند مانند گیاهان هتروتروف( Heterotrophe )قادر به‌ غذاسازی از نور خورشید نیستند و بر روی مواد آلی زندگی می‌کنند. ساپروفیت ها بر روی مواد آلی مرده زندگی‌ می‌کنند و پارازیت ها بر روی مواد آلی زنده زندگی‌ می‌کنند. نوعی تبادل غذا بین آنها و موجودات اتوتروف برقرار است.

در این کتاب مطالبی در مورد انواع قارچ‌ها از جمله قارچ‌های مضر،مفید و صنعتی با تشخیص قارچ‌های سمی از غیرسمی آمده و همچنین محاسن تولید قارچ صدفی نیست به‌ قارچ دکلمه‌ای بیان شده است که از جمله این‌ محاسن:

1. قدرت ساپروفیتی بالا
2.  تحمل طیف دمایی بیشتر و عدم نیاز به شوک دمایی
3. عدم نیاز به فرآیند کمپوست‌سازی و تونل پاستوریزه
4. امکان تولید دائمی محصول درون یک‌ سالن
5. امکان استفاده از بقایای کمپوست به‌ عنوان خوراک دام است.

چناچه اسپان بیش از حد بماند آب می‌افتد و فاسد می‌گردد و چناچه‌ دمای محل مورد نگهداری بالا باشد،میسلیوم‌ قارچ درون پلاستیک شروع به رشد می‌کند لذا یکی از شروط اساسی موفقیت در این کار استفاده از بذر سالم و قوی و تازه است.

جهت ایجاد یک واحد تولیدی قارچ‌ صدفی به صورت مجهز قسمت‌هایی مورد نیاز می‌باشد که از جمله این قسمت‌ها آزمایشگاه‌ تولید بذر،انبار ذخیره کاه و کلش،سالن کشت، سالن انتظار،سالن پرورش،سالن بسته‌بندی، اتاقک نگهبانی و ساختمان اداری است.

قارچ صدفی به علت دارا بودن رطوبت‌ بالا قدرت ماندگاری کمی دارد و زود فاسد خواهد شد لذا چنانچه تولید بیش از نیاز بازار باشد می‌توان آن را به حالت‌های پایدارتری‌ تبدیل نمود تا قدرت نگهداری آن افزایش یابد.”