دمنوش قارچ یا چای قارچ (Mushroom tea) همانطور که از نامش پیداست، نوشیدنی گرمی است که از جوشاندن قارچ های کاربردی در آب بدست میآید. دمنوش قارچ را میتوان با قارچ تازه، قارچ خشک یا پودر قارچ تهیه نمود و از خواص بینظیر آن بهره برد.
خواستگاه چای قارچ، کشور کره است و این نوشیدنی قدمتی چند هزار ساله دارد. در زبان کرهای به آن “بئوسوت-چا (버섯차)” میگویند و از انواع قارچهای خوراکی و دارویی، تهیه میشود. در ادامه با این نوشیدنی مفید و طرز تهیه آن بیشتر آشنا میشویم.
دمنوش قارچ چیست؟
دمنوش یا چای قارچ نوشیدنی گرمی است که از خیساندن انواع قارچ در آب داغ برای استخراج مواد مفید آن، بدست میآید و بصورت گرم یا سرد مصرف میشود. دمنوشها از طیف وسیعی از مواد غذایی تهیه میشوند که به منظور بهرهمندی از خواص درمانی آنها مورد استفاده قرار میگیرند. در واقع تهیه چای قارچ، یکی از مرسومترین و قدیمیترین راههای مصرف این ماده غذایی است. مصرف این نوشیدنیها معمولا به عنوان مکمل درمان، در طب سنتی از سالهای دور مرسوم بوده است.
در سالهای اخیر، دمکردهها محبوبیت زیادی میان مردم پیدا کردهاند. همچنین با شناخت بیشتر مردم از فواید قارچها، مصرف این مواد خوراکی نیز زیاد شدهاست. در نتیجه مصرفکنندگان نیز همسو با این روند جهانی، راههای بیشتری برای گنجاندن این قارچها در رژیم غذایی و برنامه روزمره خود پیدا کردهاند.
انواع دمنوش قارچ
چای قارچ را میتوان با استفاده از انواع قارچ کاربردی یا حتی ترکیب چند نوع قارچ، تهیه نمود. البته بطور معمول از قارچهای رایج مانند دکمهای یا صدفی برای تهیه دمنوش قارچ استفاده نمیشود، بلکه این نوشیدنی از قارچهایی دارویی که خواص فواید خاص و بیشتری برای بدن دارند، تهیه میشود.
نوشیدنیهای دمکرده با قارچ نه تنها طعمهای منحصر بفردی دارند، بلکه از فواید بالقوه بسیاری برای سلامتی نیر برخوردار هستند. برای تهیه این دمنوشها معمولا از قارچهای زیر استفاده میکنند.
اولین قدم در تهیه چای قارچ، انتخاب گونه مناسب بر اساس اهداف شماست. انواع قارچهای مورد استفاده در نوشیدنیها:
- یال شیر (Hericium) این قارچ به خاطر فوایدش برای بهبود عملکرد ذهنی معروف است. از این رو برای افزایش تمرکز و حافظه مصرف میشود.
- ریشی (گانودرما لوسیدوم) که به “قارچ جاودانگی” نیز معروف است، دارای اثر آرامشبخش و تقویتکننده سیستم ایمنی بدن است. این خاصیت آن را برای تهیه چای عصرانه ایدهآل میکند.
- چاگا سرشار از آنتی اکسیدانها است و به مقاومت سیستم ایمنی بدن کمک میکند.
- کوردیسپس (Cordyceps) این قارچ گرانقیمت و کمیاب، تقویتکننده انرژی بدن است، از اینرو اغلب در تولید نوشیدنیهای انرژیزا ورزشی و مکملهای غذایی بکار میرود.
- قارچ دم بوقلمون (Turky Tail) این قارچ دارویی برای تقویت سیستم ایمنی بدن بسیار مفید است و به سبب طعمی ملایم و کمی شیرین، اغلب بصورت دمنوش مصرف میشود.
- مایتاکه پتانسیل زیادی برای افزایش متابولیسم و بهبود عملکرد سیستم ایمنی دارد.
دمنوش ترکیبی
این نوشیدنی را از ترکیب قارچ، با گیاهان دارویی یا معطر و ادویهها (مثلا فلفل سیاه، میخک، دارچین، زردچوبه، هل، قاصدک و آشواگاندا) تهیه میکنند. بسته به هدف مصرف نوشیدنی و فواید مورد نظر، نوع قارچ، گیاهان و مواد داخل آن را خودمان انتخاب میکنیم.
دمنوش قارچ روانگردان
مصرف انواع مجیک ماشروم بصورت چای یا دمنوش، تاثیر سریعتری دارد و نسبت به سایر روشهای مصرف، ناراحتی کمتری برای معده ایجاد میکند. بنابراین چای روانگردان یکی از محبوبترین روشهای مصرف سیلوسایبین است.
فواید چای قارچ
چای قارچ روشی آرامشبخش و خوشطعم برای لذت بردن از فواید قارچها است. این دمنوش حاوی آنتیاکسیدانهای طبیعی با خواص ضد التهابی و تقویت سیستم ایمنی بدن، برای افرادی با سبک زندگی پرمشغله و کسانی که به سلامتی خود اهمیت میدهند، راهی آسان برای لذت بردن از فواید دارویی قارچها فراهم میکنند.
کاهش استرس و التهاب
بسیاری از قارچها دارای خواص آداپتوژن هستند. این ترکیبات با آرام کردن سیستم عصبی مرکزی و تعدیل پاسخ آن به هورمون استرس(کورتیزول)، به مدیریت بهتر استرس بدن کمک میکنند. از طریق این فرآیند، آداپتوژنها میتوانند به ما در جلوگیری از بیماریها و امراضی که بر اثر استرس مزمن پدید میآیند، یاری کنند.
سلامت روده و دستگاه گوارش
تمامی قارچها حاوی فیبر هستند که برای سلامت روده مفید است. این ماده به عنوان یک پروبیوتیک عمل میکند و باکتریهای سالم موجود در میکروبیوم روده را تغذیه میکند و به سلامت کل سیستم کمک میکند.
سلامت قلب
برخی از گونههای قارچ، حاوی نوع خاصی فیبر بهنام بتاگلوکان هستند. این فیبر محلول، داخل روده کوچک به کلسترول متصل شده و سبب میشود که بدون جذب شدن، از سیستم گوارش بدن ما عبور کند. از اینرو با کاهش جذب کلسترول از غذا، برای سلامت قلب، عروق و کاهش فشار خون مفید هستند.
تقویت سیستم ایمنی بدن
قارچها سرشار از پلیساکارید، سلنیوم و ویتامینهای گروه B مانند ریبوفلاوین و نیاسین هستند که تمامی آنها سبب تقویت سیستم ایمنی بدن و مقاومت آن در برابر بیماریها خواهند شد.
پیشگیری و مبارزه با سرطان
برخی قارچها نظیر دم بوقلمون، گانودرما، چاگا و یال شیر، حاوی آنتیاکسیدان هستند و پتانسیل مبارزه با برخی از انواع سرطانها نظیر پروستات و سینه را دارند.
حاوی ویتامینها و ریزمغذیها
قارچهایی که در معرض اشعههای فرابنفش (UV) قرار گیرند، منبع عالی ویتامین D هستند. علاوه بر این، اکثر قارچها حاوی مقدار زیادی انواع ویتامین B هستند که برای سلامت بدن مهم است. همچنین حاوی ترکیبات زیست فعال مانند آنتیاکسیدانهای قوی نیز هستند.
بهبود کیفیت خواب
برخی قارچها مانند یال شیر یا گانودرما، به درمان اختلال خواب و بهبود کیفیت خواب کمک میکند.
کاهش سرعت و روند پیری
آنتیاکسیدانهای موجود در قارچ به بازسازی سلولی کمک میکنند و آنها را در برابر آسیب سلولی و جهش ژنتیکی محافظت خواهند کرد. همچنین مقابله با استرس اکسیداتیو، روند پیری را کندتر میکند.
بهبود خلق و خو
برخی قارچها مانند یال شیر (Hericium) به بهبود خلق و خو و عملکرد ذهنی در افراد میانسال و مسن کمک میکنند.
عوارض چای قارچ
- تداخل با سایر داروها: برخی از قارچها مانند چاگا یا گانودرما، ممکن است با داروهای رقیقکننده خون (مثلاً آسپرین) و همچنین انسولین، تداخل منفی داشته باشد.
- زنان باردار یا شیرده: برخی از قارچها برای زنان باردار، ناراحتیهایی مانند نفخ و حالت تهوع ایجاد میکند. همچنین قارچ چاگا نیز ممکن است با شیر مادر تداخل داشته باشد.
- حساسیت و بیماری های خودایمنی: برخی قارچها سیستم ایمنی را فعال میکند. بنابراین افراد مبتلا به بیماریهای خودایمنی مانند لوپوس، اماس یا آرتریت روماتوئید، باید از مصرف قارچهای چاگا و ریشی خودداری کنند.
بنابراین اگر تحت درمان هستید یا دارویی مصرف میکنید، قبل از مصرف دمنوش قارچ، به سبب پیشگیری از تداخلات درمانی، با پزشک خود مشورت کنید.
طرز تهیه دمنوش یا چای قارچ
مواد لازم برای چای قارچ:
- انواع قارچ بصورتهای مختلف (قارچ تازه، خشک یا پودر قارچ)
- 2 تا 3 فنجان آب
- افزودنیهای اختیاری: عسل، لیمو، زنجبیل، دارچین یا سایر گیاهان و ادویهها برای طعمدهی
*** برای هر فنجان آب، حدود 1 تا 2 قاشق چایخوری پودر قارچ یا قارچ خشک آسیاب شده استفاده نمایید.
نکته: اگر از قارچ خشک کامل استفاده میکنید، آن را به قطعات کوچکتر خرد کنید یا بصورت پودر درشت آسیاب کنید تا بهتر خیس بخورد و عصاره و ترکیبات مفید آن در فرآیند دمکردن، راحتتر آزاد شود.
نحوه دم کردن دمنوش قارچ:
وقتی صحبت از تهیه دمنوش است، دما فقط یک پارامتر جزئی نیست؛ بلکه مرز بین یک نوشیدنی خوشطعم و پرخاصیت و یک مایع جوشیده نه چندان دلچسب است.
همانطور که چایخورها و دمنوشخورها میدانند، دم کردن چای سبز یا بسیاری از گیاهان با آب جوش، طعم تلخ و بدی به نوشیدنی خواهد داد. چای قارچ نیز از این قاعده مستثنا نیست. زیرا حاوی تانن است که در صورت جوشیدن باعث تلخی دمنوش خواهد شد.
بهترین دما برای تهیه دمنوش قارچ، 85 تا 90 درجه سانتیگراد است. برای حفظ ترکیبات مفید و حساس قارچ، از دم کردن قارچ در دمای بالاتر از 90 درجه سانتیگراد خودداری کنید.
نکته مهم: برای تهیه دمنوش سیلوسایبین، دمای آب را زیر 70 درجه سانتیگراد نگه دارید.
زمان مناسب برای دم کردن هر قارچ:
| نوع قارچ | زمان دم کردن | مقدار لازم |
|---|---|---|
| ریشی / گانودرما | 30 الی 45 دقیقه | 1 یا 2 برش |
| چاگا | 20 تا 30 دقیقه | 1 تا 2 قاشق غذاخوری |
| یال شیر | 10 تا 15 دقیقه | 2 تا 3 برش |
| کوردیسپس | 10 تا 15 دقیقه | 1 تا قاشق چایخوری |
| دم بوقلمون | 30 الی 45 دقیقه | 1 الی 2 قاشق غذاخوری |
| شیتاکه | 5 تا 10 دقیقه | 2 تا 3 عدد |
| سیلوسایبین (انواع قارچ جادویی) | 10 تا 15 دقیقه | 1 الی 3 گرم |
| مایتاکه | 5 تا 10 دقیقه | 2 تا 3 عدد |
اشتباهات رایجی که باید از آنها اجتناب کرد:
- جوشاندن میتواند برخی از ترکیبات مفید قارچ را از بین ببرد. همیشه قارچ را به آرامی دم کنید.
- اگر دمنوش را صاف نکنید، میتواند رسوبی بهجا بگذارد که بر بافت و طعم نوشیدنی تأثیر منفی میگذارد.
- استفاده بیش از حد از پودر قارچ میتواند منجر به تلخی دمنوش یا طعمی بیش از حد قوی شود.
مولف:
گردآوری و تالیف توسط تیم تحریریه هاگ
کپی فقط با ذکر منبع مجاز است.
منابع: antioxi-supplements.com و realsimple.com و oklahomafungi.com و blog.providence.org
با جالبترین دانستنی ها درباره قارچ در سایت دانشنامه هاگ آشنا شوید.
