صادرات قارچ مرهون برنامه مدون ؟؟!!

صادرات قارچ مرهون برنامه مدون است. صنعت قارچ کشور دارای پتانسیل های فراوانی است و به پشتوانه این ظرفیت ها و توانایی های بالقوه می توان آینده درخشانی را در عرصه های بین المللی برای آن متصور شد. بدیهی است که تنها با ارائه آمار و گزارشات متنوع از این ظرفیت ها نمی توان برای کشور اعتبار جهانی ایجاد کرد و در این مقوله با توجه به مشکلات عدیده کشور در عرصه های اقتصادی، سیاسی و اجتماعی با جامعه جهانی، متوسل شدن به ابزار کارآمدی چون صادرات می تواند دستاوردهای زیادی را برای کشور بارمغان بیاورد.

در این مقاله تلاش خواهد شد در مرحله نخست آشنایی مکفی و مناسبی با صادرات، اهمیت، مزایا و معایب آن ارائه و در ادامه به مقوله صادرات در صنعت قارچ بپردازیم.

صادرات چیست؟

“صادرات” در علم بازرگانی و اقتصاد به معنای انتقال یا ارسال کالا از کشور مبدا به کشور مقصد است. طبق تعریف اداره گمرک جمهوری اسلامی ایران منظور از “صادرات“، خروج کالا از قلمرو گمرکی کشور مبدا همراه با رعایت قوانین و مقررات موجود است.

به زبان دیگر صادرات عبارت است از ارتباط و همکاری با بازارهای حرفه ای و حرفه ای های بازار در آن سوی مرزها است. صادرات نقطه آغاز ارتباط برقرار کردن با دیگران و کسب درآمدهای ارزی است که در برقراری موازنه تجاری و ایجاد تعادل اقتصادی کشورها کمک شایانی می نماید.

صادر کننده کیست؟

به هرشخص حقیقی و یا حقوقی که دارای کارت بازرگانی و یا مجوز وزارت بازرگانی بوده و اقدام به صدور کالا نماید، صادر کننده اطلاق می شود.

انواع صادرات

عموما صادرات از دو دیدگاه تقسیم بندی شده است. در دیدگاه اول( روش های صادرات) صادرات به ۲ نوع مستقیم و غیر مستقیم و در دیدگاه دوم به بخش متعددی قابل تقسیم است .

– صادرات مستقیم

شرکتهایی که خریداران خارجی، آنان را تشویق به صادرات می کنند و فروشندگانی که صادرات آنان آنقدر افزایش یافته که می توانند هزینه های اداره سازمان صادراتی خود را بر عهده بگیرند از این روش استفاده می کنند. شرکتهایی می توانند به صادرات مستقیم روی بیاورند که کلیه فعالیت های ضروری جهت فروش محصولات خود را در کشور میزبان به عهده گیرند. این فعالیت ها عبارتند از : تعیین ظرفیت بازار، یافتن خریدار، تعیین کانالهای توزیع و انجام امور صادرات مانند آماده کردن اسناد و مدارک، اقدامات مربوط به حمل و بیمه محموله.

صادرات مستقیم به اشکال متنوع زیر انجام می شود :

الف) نمایندگان صادراتی : این گروه در حقیقت واسطه خریدار کالا است که در کشور صادر کننده کالای مورد نظر را از فروشنده خریداری می کند و بابت این خدمت کارمزد دریافت می نماید. نمایندگان می توانند توزیع کننده و یا تولید کننده نیز باشند.
ب) نمایندگان فروش سیار : شرکت فروشنده کالا نمایندگان خود را از داخل کشور در زمان های خاصی برای فعالیت بازرگانی به خارج اعزام نماید.
ج) شعبه فروش در خارج : تاسیس یک دفتر فروش خارجی به تولید کننده امکان می دهد که در بازار خارجی حضور بیشتری داشته و برنامه هایش را بهتر کنترل کند. دفتر فروش، مسئولیت فروش و توزیع را به عهده گرفته و ممکن است فعالیت مربوط به انبارداری . تبلیغات برای فروش کالاها را نیز انجام دهد.

د) بخش صادرات در داخل کشور : مدیر فروش متخصص در امر صادرات یک شرکت بزرگ فروشنده کالا، با چند دستیار امور مربوط به صادرات را انجام می دهد و کمکهای لازم را در مواقع لزوم به بازار صادراتی ارائه می کند.
ه) بازاریابی رایگان : این روش بیشتر ویژه امریکایی و شرکتهای بزرگ فراملیتی است. یک شرکت بزرگ فروشنده از کانالهای پخش خود برای فروش کالای دیگر که مناسب یا مکمل فراورده های خود است اقدام می کند. درآمد این کار از محل حق العمل و یا اجازه فروش انحصاری آن فرآورده خواهد بود.
و) سفارش پستی : بعضی از مواقع شرکتها از طریق پست اقدام به فروش محصولات خود می نمایند. بدین ترتیب که خریدار فرم مربوط به محصول را که از طریق دفاتر پست یا از طریق روزنامه بدست آورده است تکمیل نموده و همراه با فرم فیش واریز پول به مقصد شرکت ارسال می نماید.

– صادرات غیر مستقیم

این روش بیشتر میان شرکتهایی که تازه به فکر صادرات افتاده اند متداول است. در این نوع صادرات به سرمایه کمتری نیاز است و شرکت اجباری به استخدام فروشندگان یا اجرای قراردادهای مختلف در خارج از کشور نداشته و ریسک کمتری نیز متوجه صادرکنندگان است. صادرات غیر مستقیم خود به چند روش قابل اجراست .

الف) شرکتهای تجاری : این شرکتها یک شکل گسترده تر از تجار صادرکننده می باشند که کالاهای مختلف را از تولید کنندگان متفاوت خریداری کرده و آنها را به بازارهای مورد نظر خود صادر می کنند. مهمترین شرکتهای تجاری در بازار های مدرن امروزی، شرکتهای ژاپنی هستند که سوگوشوشا نامیده می شوند. فروش از طریق این نوع صادرات مانند فروش داخلی است با این تفاوت که به دلیل عدم کنترل و نداشتن اطلاعات بازار کشور مبدا برای تولید کننده از ثبات کمتری برخوردار است .
ب) شرکتهای مدیریت صادراتEMC : این واسطه موافقت می نماید در ازاء دریافت وجهی کلیه مراحل مربوط به صادرات، اعم از تبلیغات، تحفیفات، حمل و نقل و غیره را برای شرکتها انجام دهد.

ج) سازمانهای تعاونی صادرات : یک سازمان تعاونی صادرات، فعالیت های صادراتی را به نمایندگی از طرف تولیدکنندگان متعدد انجام می دهد.

همانطور که گفته شد در دیدگاه دوم( نوع کالای صادراتی) نیز صادرات به انواع متعددی به شرح ذیل تقسیم می شوند:

1- صادرات قطعی
صادرات قطعی عبارت است از ارسال کالا به خارج از قلمرو گمرکی کشور به منظور فروش یا مصرف در کشورهای خارجی . صادرات قطعی از پرداخت حقوق گمرکی و سود بازرگانی و عوارض و مالیات معاف می باشد ولیکن مشمول هزینه های گمرکی است.

2- صادرات موقت
کالاهایی که برای انجام منظوری، موقتی به خارج از کشور ارسال و پس از انجام منظور مورد نظر اعاده می شود، صادرات موقت نامیده می شود.

3- صادرات قطعی در حجم تجاری
برای حجم یا جنبه تجاری داشتن کالا معیار یا تعریفی مشخص نشده است. در ماده ۳ قانون صادرات و واردات آمده است که مبادرت به امر صادرات و واردات کالا به صورت تجاری مستلزم داشتن کارت بازرگانی است و در مورد ملاک تجاری بودن کالا بدین گونه شرح داده است که کالاهایی که به تشخیص گمرک برای فروش، وارد یا صادر می گردد، اعم از اینکه به همان شکل یا پس از انجام عملیات تولیدی، تفکیک و بسته بندی، به فروش می رسد، تجاری تلقی خواهد شد.

4- صادرات قطعی غیر تجاری
صادرات قطعی غیر تجاری از طریق پست و مسافر انجام می گیرد.

5- صادرات مجدد
صادرات مجدد عبارت است از صدور کالاهایی که قبلا وارد شده است بدون فرآوری یا تغییر اضافی، چنانچه صادرات مجدد از طریق بنادر، مناطق آزاد یا انبارهای تحت حفاظت گمرک انجام گیرد مشمول پرداخت حقوق گمرکی نخواهد بود.این نوع صادرات شامل کالاهای ترانزیتی یا شبه ترانزیتی اقلامی می شود که مالک یا صاحب آنها شناخته شده نیست و این افراد تابعیت کشوری را که کالا در قلمروی آن قرار گرفته است دارا نیستند.

چرا باید به فکر صادرات باشیم؟

به اعتقاد بسیاری از متخصصان علم اقتصاد، صادرات پیش از آن که برای شخص صادرکننده مفید باشد، به چرخه اقتصادی کشور از طریق ایجاد فرصت‌های شغلی جدیدی و کسب درآمدهای مالیاتی برای دولت، کمک خواهد کرد.

مهم‌ترین فایده شخصی صادرات، افزایش نقدینگی است که انگیزه ای بزرگ برای بیشتر شرکت‌های تولیدکننده محصول و خدماتی، حتی با داشتن جایگاهی ثابت در بازارهای داخلی کشور خود، به سمت جهانی شدن پیش می‌روند. در واقع اگر یک شرکت تولیدی به بازار فعلی خود بسنده کند، به مشتریان خود آزادی عمل داده تا به سمت رقبایش حرکت کنند.

مزایای صادرات

صادرات کالا و خدمات موجب می‌شود که شرکت‌ها برای حفظ موقعیت تجاری و رقابت در بازارهای جهانی، کیفیت محصول یا خدمات خود را افزایش دهند یا برای کاهش هزینه‌های مربوط به فرآیند تولید، اقدام کنند. همچنین افزایش مهارت تخصصی و دانش کارکنان شرکت‌ها به منظور تولید کالای مناسب در حد نمونه‌های خارجی، یکی دیگر از مزایای صادرات به شمار می‌رود.
اما در این میان نمی‌توان از افزایش سهم بازار و افزایش میزان تولید و به دنبال آن، افزایش فروش حتی در صورت ورود رقبا به بازار داخلی،‌ چشم‌پوشی کرد. در چنین حالتی، حتی با افزایش رکود در بازارهای داخل کشور، همچنان دری به بازارهای پربازده خارجی باز است.

سایر مزایای صادرات نیز شامل موارد زیر می‌شوند:

• دریافت جوایز و حمایت‌های صادراتی از سوی دولت.
• تامین نیازهای وارداتی شرکت با ارزهای حاصل از صادرات.
• افزایش تنوع و رقابت در بازارهای فروش شرکت‌های تولیدی.
• گسترش دایره ارتباطات جهانی و درک فرهنگ بازارهای بین‌المللی.
• برای شرکت‌های تازه‌کاری که قصد بازاریابی بین‌المللی دارند، روش صادرات به خاطر ریسک پایین سیاسی، انتخاب مناسبی خواهد بود.
• هنگامی که اطلاعات دقیقی در خصوص ظرفیت بازار کشور مقصد در دسترس نباشد، روش صادرات یک استراتژی بی‌نقص برای ورود به بازار خواهد بود.

• از طریق صادرات، شرکت‌ها می‌توانند به کمک واسطه‌های مستقل، محصول یا خدمات خود را در کشورهای خارجی به فروش برسانند و برای داشتن کنترل بیشتر روی فعالیت‌های بازاریابی، از طریق کانال‌های توزیع اقدام به فروش محصولت خود کنند.
• در صورتی که شرایط در بازار کشورهای مقصد مساعد باشد، شرکت‌ها از طریق صادرات می‌توانند فعالیت‌های تولیدی خود رابه کشور مورد نظر انتقال دهد.
• روش صادرات به شرکت‌ها این امکان را می‌دهد که با آشفتگی وضعیت سیاسی یا اقتصادی کشور مقصد، روابط خود را بدون متحمل شدن ضرر و زیان خاص، قطع کنند.

ریسک های صادرات

حال که درباره مزایای صادرات صحبت کردیم، ممکن است برای آینده کسب و کار خود، نقشه‌هایی داشته باشید، اما بهتر است با ریسک‌های این کار نیز آشنا شوید. مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:

• نوسانات شدید قیمت ارز ممکن است آثار مخربی بر میزان درآمد یک شرکت صادرکننده داشته باشد. در صورتی که صادرکننده به ازای فروش محصول یا خدمات، از کشور مقصد ارز دریافت کند و پس از آن قیمت ارز کاهش یابد، در واقع صادرکننده دچار ضرر مالی شده است. البته این موضوع خوشبختانه یا متاسفانه در کشور ما همواره به نفع صادر کننده است زیرا که نرخ ارز همیشه در حال رشد است.

• مداخلات دولتی می‌توانند تاثیر منفی بر روند صادرات یک شرکت داشته باشد. در واقع وضع تعرفه‌های گمرکی بالا موجب افزایش قیمت نهایی محصول شده و همین موضوع از پتانسیل رقابتی شرکت و کالای صادر شده خواهد کاست.

چهره حقیقی و نیاز صادرات کشور

رمز ماندگاری و ثبات در بازارهای صادراتی استمرار تولید، تحویل بموقع کالا و ثبات در قیمت کالاهاست و از آنجا که بزرگترین مشکل بنگاه‌های صادر کننده کالا در کشور ما ، جمع‌آوری اطلاعات بازار و تحقیقات بازار است این مساله باعث شده که بنگاه‌های کوچک و متوسط امکان پرداخت هزینه‌های سنگین برای حضور در نمایشگاه‌های خارجی و تحقیق در بازارهای بین‌المللی را نداشته باشند.

در این بخش لازم است تا دولت از طریق پشتیبانی و حمایت های سازمان توسعه تجارت و با کمک رایزن‌های بازرگانی و نیز کارشناسان اقتصادی سفارتخانه‌های ایران در دیگر کشورها، از اتاق‌های اصناف، بازرگانی و تعاون پشتیبانی کرده و حمایت لازم در زمینه به روزرسانی اطلاعات بازار و بازاریابی بین المللی صورت پذیرد.

یکی از روش‌های موفق در جهت توسعه صادرات و ماندگاری در بازارهای صادراتی، ایجاد مراکز تجاری، مراکز نگهداری و دپو در بازارهای هدف به صورت منطقه‌ای است. به عنوان مثال برای بازارهای هدف در جنوب شرقی آسیا (چین و اندونزی) در شمال ایران (روسیه) و همچنین چند کشور عربی، آفریقایی و اروپایی بسیار مناسب و تاثیرگذار است و بدیهی است ایجاد این مراکز نیازمند نقش فعالتر و پشتیبانی بانک توسعه صادرات و صندوق ضمانت صادرات می باشد تا بتوانند بویژه درخصوص اعتبارسنجی مشتریان خارجی و همچنین اعتبار خرید (Buyers Credit) بسیار تاثیرگزار باشند.

با توجه به نوع فعالیت تخصصی در بازار های بین المللی و همچنین نیاز های صادراتی کشور، شرکت های مدیریت صادرات یا EMC باید ایجاد و تقویت شوند و ارتباط با خریداران خارجی و اخذ سفارشات را برقرار کرده و این سفارشات را به بنگاه های تولیدی داخلی بویژه بنگاه‌های کوچک و متوسط از جمله صنوف تولیدی جهت تولید برای صادرات انتقال دهند.

صادرات در صنعت قارچ کشور

صنعت قارچ کشور علیرغم رشد و توسعه خیره کننده خود در 2 دهه اخیر و با تولید حدود 150 هزار تن تولید سالیانه جایگاه ویژه ای در بین 10 کشور تولید کننده قارچ در جهان به خود اختصاص داده است . ولی متاسفانه در زمینه بازرگانی و صادرات در این مقطع هیچ گام مهم، علمی، عملی و اثرگذاری برنداشته است و همین موضوع سبب شده تا سالیانه خسارات هنگفتی به بدنه صنعت وارد و یا سالیانه سودهای کلانی از کف تولید کننده گان قارچ کشور خارج شود.

صادرات قارچ کشور بدلیل عدم وجود برنامه مشخص و نداشتن متولی کاربلد تنها به ایام خاص، مزارع انگشت شمار در حجم بسیار اندک و تنها به کشورهای همسایه خلاصه می شود و متاسفانه این میزان صادرات فصلی و موقت به کمتر 3درصد از تولید کشور خلاصه می شود. در حالی که کشورهای زیادی تشنه محصولات قارچی ایران در 12 ماه سال هستند.

باید پذیرفت که این میزان از صادرات نه تنها منافع قابل توجهی برای صنعت در بر نخواهد داشت بلکه این نوع از عملکرد در عرصه صادرات بدون پشتوانه و شکننده بوده به شکلی که بازار موقت صادرات ما توسط کشورهایی که صادرات را اصولی ، با برنامه و مستمر در دستور کار خود دارند، عنقریب بلعیده خواهد شد.

در حالی که قیمت قارچ در این ایام بالغ بر 8000 تومان به‌ ازای هر کیلوگرم در مراکز فروش است، گزارشات و اطلاعات بدست آمده حاکی از آن است که قیمت قارچ صادراتی به کشور عراق در حدود 2 تا 3 برابر قیمت داخل و در حدود 25000 تومان بازای هر کیلو براورد می شود.

بزرگترین مزایای صادرات مستمر در صنعت را می توان در موارد موضوع زیر خلاصه کرد:

1- درامد حاصل از فروش هر کیلو قارچ صادراتی بیش از 3 برابر فروش قارچ در بازار داخل است که این افزایش درآمد گره گشای مشکلات اقتصادی بیشمار فعالان صنعت قارچ کشور خواهد بود.

2- با صادرات مستمر و انگیزه های لازمه در تولید فعالان صنعت به تولید و امر اشتغالزایی خود ادامه خواهند داد که نتیجه آن کمک به کاهش میزان بیکاری در کشور و ایجاد ارامش ناشی از آن در جامعه خواهد بود.

3- در سایه استمرار تولید و انگیزه های آن، فعالان به فکر توسعه و افزایش میزان تولید خوهند افتاد و بنابراین ضمن اشتغالزایی بیشتر، تمایل در به خدمت گرفتن دانش و تکنولوژی روز دنیا و افزایش بهره وری از سرمایه گذاری در این صنعت بیشتر خواهد شد.

4- با به خدمت گرفتن دانش روز و ارتقاء در میزان بهره وری و تولید، ضمن کاهش قیمت تمام شده، بستر برای مصرف بیشتر احاد هموطنان از این ماده غذایی سالم مهیا خواهد شد.

5- با درخشش و ارامش در صنعت قارچ کشور، سایر صنایع مرتبط با قارچ نظیر تامین کنندگان مواد اولیه،صنایع بسته بندی، سازندگان ماشین الات و ادوات مورد استفاده در تولید نیز منتفع خواهند شد.

6- با حضور گسترده محصولات قارچی در بازارهای جهان، سبب ارتقاء جایگاه کشور عزیزمان در جامعه جهانی خواهیم شد.

برای دستیابی به مزایای فوق الذکر صادرات قارچ، نیاز تاست تا همگان و بویژه متولی صنعت، انجمن صنفی قارچ کشور به عنوان هسته مرکزی و مرکز فرماندهی و جهت گیری صادرات قارچ کشور در نقش شرکت مدیریت صادرات یا EMC با تمام قوا پا در عرصه و میدان بگذارند و در این راستا لازم است :

1- ایجاد همدلی و همسویی در بین فعالان صنعت قارچ کشور با محوریت انجمن صنفی.
2- برآورد دقیق توان و ظرفیت تولید محصول صادراتی توسط مزارعی که توان تولید مستمر محصول با کیفیت در طول سال را دارند.
3- بازاریابی و شناسایی بازارهای هدف جدید با مساعدت وزارتخانه هایی نظیر کشاورزی، صنایع و امور خارجه و برقراری مکاتبات و ارتباطات با آنها. در این خصوص انجمن باید ارتباطات و تعاملات موثری را سازمان های یاد شده برقرار کند.
4- برنامه ریزی دقیق و مدون در راستا تامین سفارشات توسط هسته مرکزی این حرکت (انجمن صنفی) و اجرای دقیق وظائف محوله از سوی سایر فعالان صنعت.

در خاتمه باید یادآور شد کشورهای زیادی در جهان به پشتوانه همفکری، کار گروهی موثر و در سایه برنامه ریزی های دقیق و منظم ، اجرا و عمل با برنامه،از منافع صادرات بهره برداری و منتفع می شوند و بدیهی است در صورت به کارگیری عوامل و فاکتورهای قید شده،کشور ما و بویژه صنعت قارچ نیز می تواند از این فرصت بهترین استفاده را برده و از منافع آن همگان را راضی و خشنود نمود.

حرف ما در صنعت قارچ نقد و بررسی مشکلات درون صنفی است با ما در هاگ همراه باشید.

سردبیر

منبع:
1- صادرات چیست؟ محور نشان
2- صادرات. ویکی پدیا
3- مهم‌ترین مانع صادرات چیست؟ ایسنا
4- مزایای صادرات چیست؟ Eline Trade co