یکی از مهمترین چالش های پیش روی پرورش دهندگان قارچ، ایجاد شرایط مطلوب برای بهترین عملکرد ریسه روی کمپوست و درون خاک پوششی و در ادامه باردهی در بهترین شرایط است.
آنچه پرورش قارچ را در کشورمان از کشورهای اروپایی ساخته، چهار فصل بودن کشور است و با توجه به این که پرورش دهندگان، انواع مختلف اقلیم های آب و هوایی را در فصول مختلف سال تجربه می کنند، ایجاد شرایط یکسان و مطلوب در روزهای مختلف سال از مهمترین دغدقه هاست. در این راستا مجهز بودن واحد به ادوات و تجهیزات مدرن و دستگاه های هواساز (تهویه) مجهز که بتواند تغییرات شدید جوی را در سالن های ایزوله پرورش کمرنگ کنند، حیاتی به نظر می رسد.
برخی از مهمترین دلایل تفاوت در کمیت و کیفیت تولید واحدهای مختلف پرورش قارچ، نوع دستگاه های هواساز، نوع طراحی سالن ها و سیستم چرخش هوا، امکانات تاسیساتی و در نهایت، نوع مدیریت و به کارگیری تجهیزات فوق است که در این مقاله سعی کرده‌ایم برخی از این موارد را به طور مختصر بیان کنیم.
دستگاه هواساز باید به منبع تامین رطوبت، دستگاه اینورتور (تنظیم‌کننده دور موتور با شدت جریان هوا)، اتاق ترکیب هوا (mixing box)، جهت اختلاط خوای آزاد با هوا برگشتی، رادیاتورهای (گرامیی-سرمایی) و آمپر جهت تنظیم میزان هوای آزاد و هوای برگشتی سالن (circulation) باشد که هر دو دمپر باید طوری به هم متصل باشند تا میزان باز بودنشان مکمل یکدیگر باشد.
در نوع قفسه‌بندی‌های داخل سالن نیز برای کانال‌های هوا، یک متر فضا برای وزش باد در نظر رفته می‌شود تا هوا با سطح بسترها تماس نداشته باشد، ضمنا توصیه می‌شود شکل قفسه‌بندی‌ها طوری باشد که هوا به راحتی بین طبقات به صورت افقی جریان یابد، این مسئله در مورد طراحی سالن حائز اهمیت است.
به منظور کنترل دما، میزان اکسیژن و تهویه co2 سالن، لازم است هوا به صورت پیوسته در چرخش باشد. برای رسیدن به یکنواختی کل سالن و اجتناب از اختلاف درجه حرارت بین طبقات مختلف، لازم است هوا در هر ساعت 10 الی 12 مرتبه در سالن چرخش داشته باشد، ضمنا در مقطع هوادهی به طور متوسط برای هر متر مربع از سطح زیر کشت 10-15 متر مکعب در ساعت باید هوا سیرکوله شود تا قارچ‌های مرغوب تولید شوند.
در مقاطع مختلف فرآیند تولید، بر اثر فعلا و انفعالات بیولوژیک داخل کمپوست، از جمله فعالیت میسلیوم و همچنین در زمان باردهی، co2 تولید می‌شود که این مسئله به تولید گرما در سالن منجر می‌گردد. بیشتر میزان تولید co2 مربوط به روزهای اوج فلش اول است که در این زمان به ازای هر کیلوگرم کمپوست، 1/0 گرم co2 در هر ساعت تولید می‌شود که این مقدار در سالنی با متوسط تناژ کمپوست 20 تن، حدود 2 کیلوگرم در هر ساعت می‌شود و در مجموع به افزایش دما به اندازه 570/3 کیلوکالری در هر ساعت منجر خواهد شد که البته این میزان صرف نظر از مقدار گرمای مورد استفاده در فعل و انفعالات دورن کمپوست است و باید کلا از بین برود که در این مقطع نقش سیستم تهویه و سرمایش قوی در کنترل دما و میزان co2 در سالن حیاتی به نظر می‌رسد.
در مناطق با آب و هوای کوهستانی سردسیر، معمولا بدون سیستم سرمایشی هم می‌توان فقط با تزریق هوای تازه بر گرمازایی کمپوست فائق آمد، اما در مناطق معتدل و گرمسیری به کارگیری سیستم سرمایشی قوی چیلر یا (ice bank) اجتناب ناپذیر است.
داخل دستگاه هواساز نیز باید به سیستم رادیاتور سرمایشی قوی مجهز باشد. نکته مهم و جاثز اهمیت دیگر آن است که باید رادیاتوری که جهت سرما استفاده می‌شود جدا از رادیاتور گرمایی باشد. این بدان علت است که نوع رادیاتور گرمایی با سرمایی متفاوت است، البته این مسئله در بسیاری از واحدهای تولیدی داخل کشور رعایت نمی‌شود و معمولا از یک رادیاتور جهت گرما و سرما با هم استفاده می‌شود که کارایی لازم را ندارد.
نکته مهم دیگر آن است که در یک رادیاتور مطلوب با شبکه‌های قوی، هر یک لیتر آب در جریان با حرارت 11 درجه سانتیگراد، می‌تواند حدود 4 kCal گرما را به خود جذب کند که این مسئله نیز می‌تواند در طراحی یک سیستم سرمایشی مطلوب مورد توجه قرار گیرد.
سلام مقاله بسیار کاربردی و عالی بود درود بر مهندس ریاحی
سپاس و تشکر بابت همراهیتون