آشنایی کامل با قارچ کرم ابریشم + آرایه شناسی

قارچ کرم ابریشم (Ophiocordyceps sinensis) یا قارچ سیننسیس کوردیسپس یکی از شناخته‌ شده‌ترین گونه‌های قارچ از جنس سر چماقی ماری (Ophiocordyceps) است. قارچ‌ های کرم ابریشم زندگی خود را از طریق رابطه انگلی با لارو سرده‌ای از شب‌پره شبح‌ وار به نام Thitarodes ادامه می‌دهند. چندین گونه از این قارچ‌ها در فلات تبت زندگی می‌کنند و در زبان تبتی یارتسا گونبو نامیده می‌شوند که «علف تابستانه کرم زمستانی» معنی می‌دهد ولی در زبان عامیانه تبتی اغلب به‌طور خلاصه به آن‌ها «بو» می‌گویند.

قارچ‌های کرم ابریشم در پزشکی سنت تبت و چین کاربرد زیادی دارند. این قارچ بر روی بدن شب‌پره زنده جوانه می‌زند و سپس حشره را کشته و مومیایی می‌کند. این قارچ پس‌ از آن از بدن شب‌پره روییده و به رشد خود ادامه می‌دهد. البته این قارچ بر روی بدن حشرات دیگر مانند مورچه نیز می روید. این قارچ کنترل حشرات را در دست گرفته و آنها را به نوعی زامبی تبدیل می کند و سپس آنها را کشته و از بدن آنها تغذیه می کند. از این ویژگی‌ در بازی و سریال  The Last of Us ایده گرفته شد و قارچهای زامبی کننده انسان را طراحی کرده اند.

آرایه‌ شناسی

• فرمانروا: قارچ‌ها
• رده: سنگ میوه‌ئیان
• راسته: Hypocreales
• تیره: سر چماقیان ماری
• سرده: Ophiocordyceps
• گونه‌ها: O. sinensis
• نام علمی: سینتیس Ophiocordyceps

مترادف

1. (Sphaeria sinensis Berk. (1843
2. Cordyceps sinensis (Berk.) Sacc

آشنایی اجمالی

قارچ کرم ابریشم (Ophiocordyceps sinensis) یکی از شناخته‌ شده‌ ترین گونه‌ های قارچ در جنس سر چماقی ماری (Ophiocordyceps) است. قارچ‌ سیننسیس کوردیسپس یا کرم ابریشم زندگی خود را از طریق رابطه انگلی با لارو سرده‌ای از شب‌پره شبح‌وار به نام Thitarodes ادامه می‌دهند.

چندین گونه از این قارچ‌ها در فلات تبت زندگی می‌کنند و در زبان تبتی یارتسا گونبو نامیده می‌شوند که «علف تابستانه کرم زمستانی» معنی می‌دهد ولی در زبان عامیانه تبتی اغلب به‌طور خلاصه به آن‌ها «بو» می‌گویند. قارچ‌های کرم ابریشم در پزشکی سنت تبت و چین کاربرد زیادی دارند. این قارچ بر روی بدن شب‌پره زنده جوانه می‌زند و سپس حشره را کشته و مومیایی می‌کند. این قارچ پس‌ازآن از بدن شب‌پره روییده و به رشد خود ادامه می‌دهد.

سیننسیس کوردیسپس یکی از قارچ‌های آسکومیست بوده که شامل حدود ۴۰۰ گونه است، که اغلب آنها پارازیت (انگل) روی حشرات و برخی نیز پارازیت روی قارچ‌های دیگر هستند. چندین گونه از این جنس به‌ عنوان قارچ‌های دارویی در طب کشورهای مختلف مانند چین، مورد استفاده قرار می‌گیرند.

گونه‌ های شناخته‌ شده قارچ سیننسیس کوردیسپس

تاکنون بهترین گونه‌ی شناخته‌ شده از این جنس، Cordyceps sinensis (قارچ کرم صد پا) است. نام علمی آن از کلمات Cord (Club) به معنی “چماق”، ceps (head) به معنی “سر” و sinenesis (China) به معنی “چینی” گرفته‌شده که به‌طورکلی “قارچ سر چاقی چینی” گفته می‌شود که به شکل ظاهری این قارچ اشاره دارد. قارچ کرم صد پا یکی از گونه‌های Cordyceps بوده که به‌صورت خودرو می‌روید.

این قارچ تیره‌ رنگ بوده و اولین بار در ارتفاعات فلات تبت در چین یافت شد که پارازیت حشره‌ی کرم صد پا بود. در فصل پاییز، میسلیوم های قارچ این حشرات را آلوده کرده و سپس آن را در اوایل تابستان سال بعد می‌کشند. و سپس اسپورهای خود را برای تولید اندام میوه دهنده رها می‌سازند.

مورفولوژی

این قارچ ازنظر مورفولوژی از دو بخش تشکیل‌ شده است، یک بخش اسکلروتیوم داخلی قارچ (کاترپیلار = کرم صدپا) است و بخش دیگر آن استروما است. استروما بخش بالایی قارچ بوده و به رنگ قهوه‌ای تیره یا سیاه است. اما در صورت گوشتی و تازه بودن به رنگ زرد نیز دیده می‌شود.

این بخش طویل‌ تر از ماترپیلار بوده و معمولاً ۴ تا ۱۰ سانتیمتر طول دارد. و به‌صورت منفرد از سر لاروها رشد می‌کند و چماقی شکل، کشیده یا دوکی مانند است. همچنین دارای ساقه‌ی کوتاه و مشخصی است. ساقه بلند و باریک، بدون کرک و شیاردار یا برجسته است.  کیسه‌ی اسپور استوانه‌ ای یا باریک در هر دو انتها است و ممکن است صاف یا دارای انحنا باشد. که می‌تواند ۲ تا ۴ اسپور داشته باشد.

خواص دارویی قارچ کرم ابریشم

از خواص قارچ سیننسیس کوردیسپس این است که برای کاهش ضعف، سستی و خستگی در افراد مسن مورداستفاده قرار می‌گیرد. همچنین این قارچ در افراد سالخورده سبب تقویت و افزایش حافظه نیز می‌گردد. این قارچ دارای خواص آنتی‌اکسیدانی است و سبب مهار رادیکال‌های آزاد می‌شود.
مطالعات مختلف روی عصاره‌های آبی و الکلی این قارچ، نشان داده که آن دارای خواص ضد سرطانی بوده و سبب کاهش تومورهای سرطانی می‌شود. همچنین در درمان و کاهش بیماری‌هایی مانند، بیماری‌های قلبی و عروقی، دیابت، ناراحتی‌های کبدی، ضعف سیستم ایمنی، ناراحتی‌های کلیه‌ای، ناراحتی‌های تنفسی، اختلالات جنسی و ضعف سیستم جنسی می‌تواند مفید واقع گردد.

سیننسیس کوردیسپس برای درمان سرفه، برونشیت مزمن، اختلالات تنفسی، اختلالات کلیوی، ادرار شبانه، مشکلات جنسی مردان، کم‌خونی، نامنظم شدن ضربان قلب، کلسترول بالا، اختلالات کبدی، سرگیجه، ضعف، وزوز گوش، کاهش وزن ناخواسته، و ترک اعتیاد استفاده می‌شود. همچنین برای تقویت سیستم ایمنی بدن، بهبود عملکرد ورزشی، کاهش عوارض پیری، افزایش طول عمر و بهبود عملکرد کبد در افراد مبتلابه هپاتیت B استفاده می‌شود.

ترکیبات شیمیایی قارچ کرم ابریشم

از نظر شیمیایی، این قارچ دارای نوکلئوزیدهای آدنین، آدنوزین، اوراسیل، یوریدین، گوآنیدین، گوآنوزین، هیپوزانتین، اینوزین، تیمین، تیمیدین و دئوکسی یوریدین هستند.

همچنین این قارچ حاوی پروتئین‌ها، پپتیدها، تمامی اسیدهای آمینه ضروری، پلی آمین‌ها، ساکاریدها و مشتقات قندی، استرول‌ها، اسیدهای چرب و اسیدهای آلی دیگر، ویتامین‌ها (شامل ویتامین B1، B2، B12، E و K) و عناصر غیرآلی است.

این قارچ همچنین دارای کوردیسِپین و دیگر مشتقات آدنوزین، ارگوسترول، مانیتول، کوردی هپتا پپتید A و چندین ترکیب منحصربه‌فرد دیگر است.

آینده قارچ کرم ابریشم در زندگی ما

تحقیقات بر روی این قارچها هر روز بیشتر و بیشتر می‌شود و کاربردهای متعدد آن در صنعت داروسازی به ویژه درمان سرطان قابل توجه است. دانشمندان معتقدند قارچ کرم ابریشم یا اصلاحا قارچ‌ زامبی یا زامبی‌ساز می‌تواند به تولید داروهای جدید ضد ویروسی و داروهای مقابله با سرطان کمک کند. 

به علاوه از آنجا که در طب سنتی چین، قرن هاست که برای درمان خستگی مزمن، انواع بیماری ها، امراض کلیوی، تقویت سیستم ایمنی و حتی افزایش میل جنسی استفاده می‌ شود؛ به نظر می‌رسد نیاز به مطالعات و پژوهشهای بسیار بیشتری بر روی این قارچ است. شاید این قارچ بتواند آینده بهتری را برای بشر رقم بزند.