آشنایی با کپک پلاستر قهوه ای(Brown plaster mould)

بیماری کپک پلاستر قهوه ای (Brown plaster mould) که به کپک گچی قهوه‌ ای نیز مشهور است، یکی از بیماری‌های بستر کشت قارچ است. این عارضه در واقع جز بیماری‌های کمپوست محسوب میشود.

بیماری کپک پلاستر قهوه‌ ای قارچ (کپک گچی قهوه ای)

این کپک درون بستر به عنوان رقیب قارچ است. بنابراین از مواد مغذی داخل کمپوست استفاده می‌کند. در نتیجه باعث کاهش مقدار و کیفیت محصول قارچ خواهد شد و راندمان کشت را پایین می‌آورد.

این بیماری قبلاً در مزارع پرورش و تولید قارچ بیشتر دیده می‌شد و کنترل آن نیز مهم بود. ولی اخیراً بسیار نادر است. مهمترین دلیل کاهش آن بالا رفتن استانداردهای بهداشتی در تولید کمپوست و خاک پوششی است.
امروزه باتوجه به ارتقاء سطح کیفی بهداشت در تولید کمپوست قارچ و بکارگیری تونل‌های تخصصی و تجهیزات پیشرفته و تبحر کمپوست‌سازان، بیماری کپک قهوه ای بسیار کمتر از گذشته در مزارع پرورش قارچ دیده میشود.

علائم بیماری کپک گچی قهوه ای

علائم بیماری کپک پلاستر بصورت لکه‌های متراکم دایره‌ای شکل بر روی کمپوست و خاک‌پوششی ظاهر میشود. این لکه‌ها ابتدا به رنگ سفید کدر هستند و با گذشت زمان بصورت پودر قهوه‌ای رنگ تغییر میکنند.
این لکه‌ها در واقع میسلیوم کپک گچی قهوه‌ای هستند و با گذشت زمان تبدیل به توده‌ای از اسپور دانه‌دار به رنگ فندقی می‌شوند. این توده بسیار شبیه ماسه ریز یا شن به نظر می‌رسد.

علت تغییر رنگ کلونی کپک از سفید به قهوه‌ای، تشکیل تعداد بسیار زیادی اسپور بصورت خوشه‌ای شکل است. این هاگ‌ها هنگام لمس با انگشتان دست، باعث حس چربی در انگشتان می‌شوند.

دلیل بروز بیماری کپک پلاستر قهوه ای

عامل بیماری کپک پلاستر قهوه ای، نوعی قارچ کپکی با نام papulaspera byssina است. این قارچ در بسترهای حاوی غلظت بالای آمونیوم رشد می‌کند. این کپک در واقع درون کمپوست رشد میکند و بیماری قارچ نیست.

وجود آن نشان دهنده فرایند نادرست تولید کمپوست در فاز 1 است. علت رشد کپک پلاستر در کمپوست، وجود ترکیبات آمونیمی به دلیل تبدیل نشدن کامل ترکیبات آمونیاک به پروتئین میکروبی است. این مورد به دلیل خیس بودن کمپوست (اکسیژن کم) و یا تجزیه سریع مواد غذایی کمپوست در مراحل اولیه ساخت کمپوست است. یعنی کپک گچی به دلیل اختلال در فرآیند تخمیر و تهویه کمپوست ایجاد میشود.

کپک گچی در کمپوستی ایجاد میشود که توده مواد اولیه در حین تخمیر، بیش از حد مرطوب و چسبنده باشد. در اینصورت نقاط بی‌هوازی در آن بوجود می‌آید. در این حالت سطح pH در این نقاط بسیار بالا باقی می‌ماند. سطح pH بین 7.5 الی 8 برای رشد کپک گچی قهوه‌ ای شرایط مطلوبی است.

وجود توده‌ کمپوست بیش از حد مرطوب و به‌هم چسبیده و سطح pH بالا ممکن است به دلیل مقدار ناکافی سنگ گچ باشد. همچنین اختلال در فرآیند پاستوریزاسیون و تهویه توده کمپوست و بهداشت نامناسب در هنگام تخم‌ریزی نیز می‌تواند منجر به عفونت کمپوست با کپک گچی قهوه ای شود. دمای بالا (28 تا 32 درجه سانتیگراد) در طول تخم‌ریزی و کشت در دمای بیش از 18 درجه سانتیگراد، باعث ایجاد عفونت می‌شود.

کنترل و درمان بیماری کپک گچی

کنترل کپک پلاستر قهوه ای بعد از مشاهده غیرممکن است. بنابراین باید تمام تلاش را برای جلوگیری از ظهور آن بکار گرفت.

حفظ دمای مناسب در طول دوره کشت، اصلی‌ترین راهکار برای پیشگیری از بروز بیماری کپک گچی است.

برخی از پرورش‌دهندگان قارچ به منظور ایجاد محیط اسیدی در بستر، محلول سوپر فسفات (نوعی کود شیمیایی) را بر سطح کمپوست اسپری میکنند. استفاده از محلول فرمالین 2% و قارچ‌کش Zineb (دیتان z-78) با غلظت 2% نیز تاحدودی مرسوم است.

همچنین در صورت آلودگی سالن به کپک پلاستر، عملیات پخت(cock-out) و ضدعفونی سالن را با دقت کامل انجام دهید تا بیماری به دوره بعد کشت قارچ انتقال پیدا نکند.

راهکارهای پیشگیری از بروز کپک قهوه‌ ای

• استفاده از کمپوست باکیفیت که با تکنولوژی بالا تهیه شده باشد.
• بررسی میزان رطوبت در طول دوره تهیه کمپوست
• حفظ شرایط دمایی در عملیات پاستوریزاسیون و دیگر مزاحل تولید کمپوست
• از کمپوست مرطوب و چسبنده برای تخم ریزی استفاده نکنید
• از دستورالعمل بهداشتی در هنگام کشت پیروی کنید. قفسه‌ها، ظروف و سایر وسایل را به خوبی شسته و ضدعفونی کنید تا منبع عفونت و آلودگی نباشند و بیماری را به سالن‌های دیگر یا دوره بعدی کشت منتقل نکنند.

مولف:

گردآوری، ترجمه و تحریر توسط تیم رسانه هاگ
کپی فقط با ذکر منبع مجاز است.
منبع: agaricus.ru و researchgate.net