با مواد غذایی کپک زده چه کنیم؟
کپک ها قارچ هایی هستند که همه‌جا رشد می‌کنند. همه ما بارها با مواد غذایی کپک زده شده مواجه شده‌ایم. اما در بیشتر مواقع با برداشتن قسمت کپک زده، ماده غذایی را مصرف کرده‌ایم. درحالیکه در بیشتر مواقع کپک به داخل ماده غذایی نفوذ کرده و مصرف آن تهدید جدی برای سلامت ما است.
کپک ها با بدن ما چه می‌کنند؟
دکتر مریم دلشاد_پزشک عمومی، در مورد کپک‌ها و خطرات آن بر سلامتی انسان‌ها، اظهار کرد: برخلاف تصور عامه کپک‌ها برای سلامتی ما بسیار خطرناک هستند. کپک‌ها نوعی قارچ محسوب می‌شوند که از میلیون‌ها سال پیش وجود داشته‌اند و همه‌جا رشد پیدا می‌کنند.
وی با بیان اینکه محیط‌های گرم، مرطوب و تاریک محیط‌های بهتری برای رشد کپک‌ها هستند، گفت: کپک‌ها همه‌جا وجود دارند. حتی بارها دیده‌ایم در یخچال که محیط خنکی است مواد غذای کپک می‌زنند. پس کپک‌ها همه‌جا هستند و باید مراقب باشیم کپک بر روی مواد غذایی ایجاد نشوند.
این پزشک شایع‌ترین مسمومیتی که معمولاً با کپک‌های ایجاد می‌شود را مسمومیت با کپک نان عنوان کرد. او افزود: به دلیل بافت مرطوب و نرمی که نان دارد، محل مناسبی برای رشد کپک‌ها است. افراد بعد از خوردن نان کپک زده، دچار علائم گوارشی می‌شوند. برخی نیز با علائمی مثل دل درد، تهوع، استفراغ و اسهال به اورژانس مراجعه می‌کنند.
وی در مورد خطر کپک‌ها برای سلامتی انسان، توضیح داد: کپک‌ها باکتری‌های مفید دستگاه گوارش را از بین می‌برند و در برخی موارد باعث التهاب دستگاه گوارش می‌شوند. حتی در موارد حاد، ممکن است دستگاه گوارش ما را سوراخ کنند. برخی افراد نیز به کپک‌ها حساسیت دارند و ممکن است با مصرف کپک‌ها دچار آلرژی‌های شدید شوند.
علائم گوارشی و مسمومیت با کپک‌ها، معمولاً 24 تا 72 ساعت بعد از مصرف کپک بروز می‌کند. دکتر دلشاد در این مورد تصریح کرد: خوردن مداوم و کم‌کم کپک‌ها منجر به مشکلات گوارشی و یا سرطان کبد می‌شود. یکسری کپک‌ها که سم‌هایی مثل مایکوتوکسین ها و آﻓﻼﺗﻮﮐﺴﯿﻦ ﻫﺎ ترشح می‌کنند. این مواد گروه‌های بسیار خطرناک‌تری هستند که می‌توانند بر روی آجیل و لبنیات تکثیر پیدا کنند. پس باید دقت بسیار زیادی در مصرف این مواد غذایی داشته باشیم.
کپک را بو نکنید !!!
وی خاطرنشان کرد: یکی از مواردی که همیشه توصیه می‌شود این است که اگر در یخچال و یا بر روی ماده غذایی کپک دیدید هرگز بو نکشید! چون میسیلیوم های کپک وارد مجاری تنفسی می‌شود و در برخی افراد آلرژی‌های شدید ایجاد می‌کند.
این پزشک در مورد خطر کپک ها برای سلامتی انسان، تأکید کرد. او گفت: اگر دیدیم ماده غذایی کپک زده نباید آن را مصرف نماییم. حتماً آن را در ظرف کاغذی یا پلاستیکی قرار دهید و در سطل‌های دربسته، جایی که دور از دسترس کودکان و حیوانات باشد دور بیندازیم. چون کپک‌ها بسیار خطرناک هستند.
وی ادامه داد: اگر ماده غذایی کپک زد و خواستیم ظرف آن را در سینک ظرف شویی بشوییم، باید حتماً ظرف شویی را ضدعفونی کنیم. به دلیل اینکه میسیلیوم های کپک‌ها پخش و می‌تواند تمام محیط آشپزخانه را بیالایند.
دلشاد در مورد تمیز کردن کپک یخچال نیز گفت: وقتی یخچال کپک می‌زند باید اسکاچ یا دستمال محیط یخچال را تمیز کنیم. سپس دستمال یا اسکاچ را دور بیندازید. چون می‌تواند به محیط آشپزخانه سرایت کند.
با نان کپک زده چه کنیم؟
وی در مورد اینکه کدام یک از مواد غذایی کپکزده را می‌توان مصرف کرد و کدام موارد غذایی را نمی‌توان مصرف کرد، توضیح داد: اولین و مهم‌ترین ماده غذایی که کپک روی آن زیاد دیده می‌شود نان است. اگر نان کپک زد، باید کل نان را دور بریزیم چون میسیلیوم های کپک‌ِ به تمام لایه‌های نان نفوذ پیدا کرده است. برای جلوگیری از دورریز نان که مشکل شایعی در همه دنیا و ازجمله ایران است، باید مصرف نان روزانه باشد و یا نان را داخل فریزر نگهداری کرد. چون نان در محیط بیرون از یخچال و حتی داخل یخچال زود کپک می‌زند.
کپک همیشه سبز و آبی نیست !!!
این پزشک با یادآوری اینکه کپک‌ها همیشه آبی و سبز نیستند و رنگ‌های مختلفی دارند، توضیح داد: خیلی وقت‌ها روی نان‌های سفید، کپک‌های سفید می‌زند که ما نمی‌بینیم و یکی از علت‌های مسمومیت با کپک همین موضوع است. کپک‌های پنیر هم گاهی سفید است و لایه سفیدرنگی روی پنیر یا آب آن ایجاد می‌شود که باید کل پنیر را دور بیندازیم.
وی با بیان اینکه نوع کپک پنیرهایی که به عنوان بلوچیز در بازار وجود دارند با کپک‌های مضر متفاوت است، گفت: کپک‌ها هم مثل باکتری‌های مفید و مضر دستگاه گوارش، انواع مفید و مضر دارند. مثلاٌ پروبیوتیک‌ها که باکتری های مفید هستند، بنابراین اگر پنیر سفید و خامه‌ای کپک زد باید آن را دور بیندازید. اگر کپک روی پنیرهای سفت و سخت مثل گودا بود و مقدار آن کم بود، می‌توانید 1.5 سانتیمتر از هر طرف و عمق کپک را ببرید و بقیه را مصرف کنید. همچنین چاقویی که با آن پنیر کپک زده را برش زده‌اید را هم خوب بشویید.
دلشاد در مورد کپک زدگی مواد غذایی دیگر گفت: مواد غذایی مثل انواع خورشت‌ها، گوشت، مرغ، ماکارونی، سوسیس و پاستا، اگر کپک بزنند باید کاملاً دور ریخته‌شود. چون اسپورهای کپک در همه ماده غذایی وجود دارد. اما با چشم غیر مسلح نمی‌توانیم آن را ببینیم، پس باید کل آن را دوز بریزیم.
میوه های کپک زده را دور بریزید
سبزی‌ها نرم مثل کاهو و سبزی‌خوردن اگر کپک داشت، باید کلاً دور ریخته‌شود. وی افزود: در مورد سبزی‌ها سخت مثل فلفل دلمه و هویج و گل‌کلم مثل پنیر گودا می‌توان 1.5 الی 2 سانتیمتر اطراف کپک را برید و دور ریخت و بقیه این سبزی‌ها را استفاده کرد. میوه‌هایی مثل نارنگی، پرتغال، سیب، کیوی و خیار درصورت مشاهده کپک، باید دور ریخته‌شوند.
برخی افراد به اشتباه کپک را از روی ژله یا مربا برمی‌دارند و بقیه آن را مصرف می‌کنند. این پزشک با تأکید بر این مورد گفت: اگر مربا یا ژله کپک زد، باید کل آن دور ریخته‌شود! چون کل میسیلیوم های کپک به لایه‌های زیرین نفوذ کرده است.
رب کپک زده را دور بریزید
رب گوجه نیز از مواد غذایی است که اگر کپک زد، کل آن باید دور ریخته‌شود. وی در اینباره گفت: خیلی‌ها سطح کپک زده را از روی رب برمی‌دارند و بقیه را استفاده می‌کنند. به‌ویژه رب‌های خانگی که زودتر کپک می‌زند. درحالیکه باید کلاً دور ریخته‌شود. یکی از راه‌های خوب برای جلوگیری از کپک رب گوجه‌فرنگی، فریز کردن آن است. با این کار می‌توانیم جلوی ایجاد کپک در رب را بگیریم. به اینصورت هر بار به اندازه مصرف، از فریزر خارج و استفاده کنیم.
دلشاد ادامه داد: زیتون، خیار شور، شور و ترشی که مصرف بالایی در بین ایرانیان دارد، مخصوصاً آنهایی که بصورت فله‌ای خریداری می‌شود، در بیشتر موارد کپک دارد. اما مغازه‌داران کپک را دور می‌ریزند و بقیه را می‌فروشند! در حالیکه کل ماده غذایی آلودست و باید دور ریخته‌شود.
سم خطرناک بر روی آجیل‌ها
کپک‌های خطرناک مایکوتوکسین ها و آﻓﻼﺗﻮﮐﺴﯿﻦ ﻫﺎ ممکن است روی سطح آجیل وجود داشته باشد. وی گفت: این سم بسیار خطرناک است. بنابراین باید کل آجیل را دور بریزید.
مواد غذایی نظیر ماست، آب غوره، آب لیمو و سرکه اگر کپک بزند، کلاً باید دور ریخته‌شود. این پزشک خاطرنشان کرد: معمولاً آب غوره های خانگی همیشه لایه ای از کپک دارد که مردم آن را برمی‌دارند و بقیه را استفاده می‌کنند. در حالیکه خیلی خطرناک است و نباید استفاده شود.
برخی افراد می‌گویند مواد غذایی کپک زده را بعد از برداشتن کپک، می‌جوشانیم. وی در این مورد اظهار کرد: این تصور اشتباهی است. زیرا کپک با جوشاندن و پختن از بین نمی‌رود. چون ماده غذایی کپکزده حتی در صورت پخت نیز، همان آسیب را به سلامتی ما می‌زند.
