بیماری لکه باکتری قارچ + روش کنترل بیولوژیک
بیماری لکه قهوه‌ای باکتری قارچ ناشی از Pseudomonas tolaasii یک بیماری مهم و شایع در سالن‌های پرورش قارچ خوراکی دکمه‌ای (Agaricus bisporus) در ایران و جهان است.
روش‌های مختلفی برای کاهش خسارت و کنترل بیماری لکه باکتری قارچ وجود دارد. ازجمله آنها رعایت بهداشت، ایجاد شرایط محیطی مؤثر در کنترل بیماری، بکارگیری مواد شیمیایی و عوامل میکروبی رقیب یا آنتاگونیست‌ها برای کنترل این بیماری در دنیا بکار برده میشود.
در بررسی حاضر کارآیی تعدادی از باکتری‌های بالقوه رقیب، جداشده از منابع مختلف ازجمله سطح کلاهک قارچ، خاک‌های زراعی، خزه تورب و کمپوست قارچ، برای کاهش میزان و شدت بیماری، مورد ارزیابی قرار گرفت.
از ۴۰۶ نوع انکشاف از خاک پیت، ۷ سویه در شرایط آزمایشگاه علیه بیماری P.tolaasii فعالیت بازدارنده دارند. این نوع خاک به هنگام تلقیح توأم با تراکم‌های جمعیتی برابر یا ده برابر عامل بیماری‌زا لکه باکتریایی از تشکیل حفرات فرورفته بر روی قارچ خوراکی جلوگیری کردند.
۳ نوع از این آنتاگونیست‌های بالقوه که بر اساس خصوصیات فنوتیپی P.fluoresences تشخیص داده شدند، در شرایط سالن علیه P. tolaasii فعالیت بازدارندگی نشان دادند. آنها بطور مشخص وقوع و شدت لکه قهوه‌ای را بر روی قارچ‌های پرورشی در سالن‌های تولید قارچ کاهش دادند.
بیماری لکه باکتریایی چیست؟
عامل این بیماری باکتریایی به نام Pseudomonas tolaasii است که همیشه در خاک دهی و خاک پوششی و حتی بر روی قارچ یافت میشود. در شرایط خاص این باکتری با سرعت رشد و تکثیر یافته و لکه‌های قهوه‌ای رنگی را بر روی قارچ‌ها پس از چند ساعت ایجاد می‌کند.
بیشتر این لکه‌ها به رنگ قهوه‌ای روشن می‌باشند که در زمان تماس آن با دست چسبناک به نظر می‌رسد. از دیگر علائم آن می‌توان به لکه‌های کوچک حفره دار روی کلاهک اشاره نمود که عمدتاً با علائم بیماری کپک سبز اشتباه گرفته میشود.
حجم زیاد میسیلیوم در خاک پوششی به همراه از دست رفتن آب خاک در طول فلاش یک، خاک پوششی کم آبی را به وجود می‌آورد که برگشت آن به شرایط ایده آل رطوبتی اولیه کار سختی خواهد بود. در چنین شرایطی میسیلیوم های موجود در خاک سخت شده و تبدیل به مشکلی در انتقال آب و مواد غذایی از کمپوست به قارچ‌های فلاش دوم می‌شوند.
آشنایی با بیماری باکتریایی قارچ Bacterial blotch
عامل بیماری سوختگی یا لکه قهوه‌ای باکتری Pseudomonas tolaasii یکی از مخرب‌ترین بیماری‌‌هایی است که در اغلب مزارع پرورش قارچ‌های خوراکی اعم از دکمه‌ای، صدفی و شیتاکه در ایام خاصی از سال رویت میشود.
این باکتری به‌طورمعمول در همه جای مزرعه اعم از کمپوست، خاک پوششی، قفسه‌ها، دیوارها و کف سالن‌های پرورش و غیره یافت میشود. به‌محض ازدیاد جمعیت و طغیان این باکتری، بروز بیماری و اپیدمی شدن آن به سرعت افزایش می‌یابد.
بیشترین تظاهر بیماری، ایجاد لکه‌های قهوه‌ای تیره بر روی کلاهک قارچ است. در صورت حاد شدن بیماری، لکه قهوه‌ای با فرورفتگی همراه خواهد شد. وجود این لکه‌ها بر روی محصول تولیدی سبب کاهش بازار پسندی آن خواهد شد. قارچ‌های مبتلا به این لکه‌ها معمولا با 20-30% افت قیمت مواجه میشود.
تاثیر بیماری بر روی قارچ
در اثر فعالیت باکتری عامل بیماری بر روی قارچ، سمی مخرب به نام تولاسین تولید می شود. قارچ نیز برای مبارزه با این سم، اقدام به آزاد کردن آنزیم‌هایی در محل حضور باکتری می کند. این آنزیم سبب ایجاد رنگ قهوه‌ای در بافت قارچ میشود. وجود حشرات و فراوانی آنها بر وخامت بیماری می‌افزاید.
برای تشکیل کلونی باکتری، تعداد ۲۰ باکتری در هر سانتیمتر مربع از قارچ، کافی است تا منجر به ایجاد بیماری شود. سرعت تشکیل کلونی باکتری مهم‌تر از تعداد آنها است. همچنین شرایط محیطی در انتشار این بیماری بسیار دخیل است.
آنزیمی که در قارچ‌ها علیه سرایت باکتری عمل می‌کند، سبب تغییر رنگ قارچ می‌گردد. در نتیجه سلول‌های اپیدرم از بین میرود و قهوه‌ای می‌شوند.
دلایل گسترش بیماری لکه قهوه‌ای
گردش هوا ناکافی و رطوبت نسبی بالا در سالن کشت، تبخیر سطحی از بستر و قارچ را کاهش می‌دهد. همین موضوع سبب طغیان این بیماری در سالن پرورش قارچ خواهد شد. زمانیکه سطح قارچ به مدت نسبتا طولانی خیس بماند نیز تعداد باکتری بیش از حد در محل افزایش پیدا می‌کند.
لکه های روی قارچ باکتری یا لکه زنجبیلی؟!
معمولاً تکه‌های قهوه‌ای کم‌رنگ که سطح آنها اندکی براق است منشأ باکتریایی دارند و کمی چرب هستند. تکه‌هایی که توسط کپک‌های سبز ایجاد می‌شوند الگویی متفاوت دارند، کوچک‌ترند و اغلب در قسمت کلاهک تیره‌تر و عمیق‌تر هستند.
باکتری سودوموناس که در لکه‌های باکتریایی وجود دارد در پوشش خاک و همچنین اغلب در کلاهک و ساقه قارچ نیز وجود دارد. شرایط آب‌وهوا و رشد تعیین‌کننده گسترش سریع قارچ است.
در شرایط مساعد (میزان رطوبت بالا و دما) تعداد باکتری‌ها در یک ساعت دو برابر میشود و باعث میشود که در یک سالن پرورش قارچ، قارچ‌هایی که بعدازظهر سفید هستند، فردا صبح تبدیل به قارچ‌های قهوه‌ای‌رنگ می‌شوند.
نوع دیگری بیماری به نام لکه زنجبیلی نیز وجود دارد که علائمی شبیه به بیماری لکه باکتری دارد.
شرایط ابتلا به بیماری لکه قهوه‌ای قارچ
جلوگیری از سرایت باکتری بهترین روش است. ثابت بودن شرایط آب و هوایی (درجه حرارت بسیار کم و نوسانات میزان رطوبت)، عدم به هم فشردگی پوشش خاک و قارچ‌ها و اطمینان از خشک بودن بستر و قارچ‌ها بعد از آبیاری، تعدادی از فاکتورهای تعیین‌کننده هستند.
بیشتر مشکلات در کمپوست‌هایی با فعالیت کم و خشکی بیش از حد در پوشش خاک رخ می‌دهد. این کمپوست ها آب را به سختی بعد از اولین آبیاری جذب می‌کنند. بسیاری از تغییرات آب و هوایی در این موضوع دخیل هستند.
پیشگیری از لکه باکتری قارچ
مهمترین راهکارهای پیشگیری و مقابله با بیماری لکه باکتریایی قارچ به شرح زیر است.
- کنترل حشرات در مزرعه
- رعایت کامل نکات بهداشتی در سالن‌ها
- پرهیز از تغییرات دمایی سالن در شبانه‌روز
- خشک کردن سطح قارچ پس از هر آبیاری با افزایش 30-40% سرعت فن سالن به مدت 2-3 ساعت
- ایجاد اقلیم مطلوب در سالن و استفاده از آب کلرینه در آبیاری( 150 ppm کلرین در هر 100 لیتر آب)
منبع:
تهیه و تنظیم: واحد تحقیقات پارس اسپان
ویرایش و تدوین توسط تیم رسانه هاگ
