وقتی نام گونه مهاجم را می‌شنویم، بی‌اختیار به یاد انگل‌ها و علف‌های هرز یا بوته‌های خار خواهیم افتاد. درصورتیکه حتی منابع غذایی مفید و گرانبها نیز می‌توانند تهدیدی برای محیط زیست باشند!
باورتان بشود یا نه، قارچ صدفی طلایی در حال حاضر یک گونه مهاجم است و تهدیدی برای اکوسیستم جنگل‌های چند قاره محسوب میگردد! قارچ صدفی طلایی، قارچی خوراکی با طعمی عالی، که قیمت نسبتا بالا و محبوبیت زیادی در آشپزی دارد. اما چگونه چنین چیزی ممکن است؟
گونه مهاجم چیست؟
گونه مهاجم (Invasive species) به موجود زنده‌ای اطلاق میشود که از قبل در یک زیستگاه حضور نداشته و با ورود به آن، باعث برهم خوردن نظم طبیعی آن منطقه و ایجاد مشکل برای گونه‌های بومی آن میشود.
آنها با استفاده از منابع غذایی یک زیستگاه، برای موجودات زنده بومی آن منطقه به عنوان رقیب محسوب میشوند و سبب تضعیف یا از بین رفتن گونه‌های بومی خواهند شد. برخی موارد نیز شکارچی گونه‌های بومی هستند.
در واقع یک گونه مهاجم چرخه غذایی یک زیستگاه را برهم خواهد زد.
گونه‌های مهاجم شامل تمامی موجودات زنده یعنی گیاهان، جانوران، تک‌سلولی‌ها و حتی مهره‌داران را شامل میشود. آنها معمولا ویژگی‌هایی دارند که به آنها امکان غلبه بر گونه‌های بومی را خواهد داد. مثلا رشد سریع‌تر، تولید مثل سریع‌تر یا بیشتر و یا مقاومت و سازگاری بیشتر.
گونه های مهاجم به دو دسته تقسیم میشوند.
- بیماری زا
- غیربیماری زا
تهاجم قارچ صدفی طلایی به جنگل ها
تنوع زیستی کره زمین رو به کاهش است و گونه‌های مهاجم از جمله بزرگترین تهدیدات برای اکوسیستم‌های بومی محسوب میشوند. میزان خسارات گونه‌های غیربومی بر اقتصاد جهانی، حدود 1400 میلیارد دلار در سال برآورد میشود.
قارچ صدفی طلایی (Pleurotus citrinopileatus) یک قارچ خوراکی بومی شرق آسیا است که در نقاط مختلف جهان بطور گسترده کشت میشود و از ارزش بالایی برخوردار است. اما این خوراکی خوشمزه و پرخاصیت، باطنی شرور دارد.
این قارچ جزء گونه های مهاجم غیربیماری‌زا طبقه‌بندی میشود. زیرا این قارچ خوراکی بومی جنگل‌های چوب سخت آسیا و روسیه است. ولی هم‌اکنون در مناطق میانی و غرب شمال آمریکا در حال رشد و گسترش است. حتی چند سال پیش در برخی کشورهای اروپایی نیز، گسترش این قارچ مشکل‌آفرین شده‌بود.
اوایل دهه 2000 میلادی، با معرفی کیت‌های پرورش قارچ خانگی، این قارچ بصورت گسترده وارد آمریکای شمالی شد. پس از آن تا سال 2010، این قارچ در جنگل‌های سراسر ایالات متحده ظاهر شد.
دقیقاً مشخص نیست که قارچ صدفی طلایی به عنوان گونه مهاجم، چگونه در طبیعت رها شده است، اما از آن زمان به سرعت گسترش یافته است. در حال حاضر این قارچ در 25 ایالت آمریکا و 1 استان کانادا در حال رشد و گسترش است و تهدیدی جدی برای تنوع زیستی اکوسیستم این مناطق محسوب میشود.
همچنین این قارچ از چند سال قبل در سوئیس نیز به عنوان گونه مهاجم طبقه‌بندی شد.
گونه مهاجم قارچ صدفی طلایی چه بر سر طبیعت می‌آورد؟
Golden Oyster Mushroom یا به اختصار GOM، بخشی از خانواده قارچی پوسیدگی سفید محسوب میشوند که هنگام تجزیه چوب مرده، دی‌اکسید کربن بیشتری نسبت به سایر انواع قارچهای گروه قارچهای پوسیدگی قهوه‌ای آزاد می‌کنند. از این رو برای بازیافت چوب‌ها و چرخه مواد در جنگل بسیار مفید هستند. اما ماجرا به اینجا ختم نمی‌شود.
محققان طی یک بررسی میدانی که از سال 2022 آغاز شد، نمونه‌های چوب مرده درختانی که میزبان کلونی قارچ‌ها و خزه‌ها بودند را جمع‌آوری و بررسی کردند. هدف این آزمایش، تعیین تنوع گونه‌ای جوامع قارچی در حضور GOM بود.
بر اساس نتایج آزمایشات کنده‌های درختانی که توسط گونه مهاجم قارچ صدفی طلایی کلونیزه شده‌بود، تنها نیمی از تنوع گونه‌های دیگر قارچی بومی و گیاهی را دارا بود. این قارچ‌ها به سرعت روی درختان مرده رشد و تکثیر میشوند و از قارچهای بومی پیشی می‌گیرند.
آنها به عنوان یک رقیب قوی، با هجوم به جنگل‌ها منابع غذایی را مصرف و مجالی برای رشد گونه‌های بومی باقی نمی‌گذارند. در نتیجه تنوع زیستی جنگل‌ها را کاهش می‌دهند.
با این روش این گونه مهاجم تنها طی 8 سال، این‌چنین گسترش یافته است.
نظر و راهکار محققین درباره حفظ اکوسیستم از آسیب گونه های مهاجم
آیشواریا ویراباهو، نویسند اصلی این مقاله و گیاه‌شناس دانشگاه ویسکانسین-مدیسون درباره اهمیت حفظ اکوسیستم بومی از خطر گونه مهاجم قارچ صدفی طلای اظهار کرد: قارچهای بومی طی هزاران سال برای کمک به اکوسیستم‌های محلی خود تکامل یافته‌اند. مهمترین نقش اکولوژیکی قارچهای بومی، کمک به تجزیه مواد گیاهی و چوب‌های مرده، جهت بازگردانی عناصر آنها به چرخه مواد مغذی به خاک و هوا است.
برخی از قارچ‌ها حتی می‌توانند با کمک به ذخیره انتشار کربن در خاک، به کاهش تغییرات اقلیمی نیز کمک کنند.
قارچ صدفی طلایی اولین گونه مهاجم قارچی نیست. قارچ کلاهک مرگ نیز که بومی اروپا است، طی چند سال اخیر در ایالت کالیفرنیا بسیار گسترش یافته است. یا مثلا قارچ خفاش پینگ‌پنگ نارنجی(Favolaschia calocera)، که بومی ماداگاسکار و بخش‌هایی از آسیا است، هم‌اکنون در نیوزیلند و برخی دیگر از مناطق تکثیر شده‌است.
در حال حاضر هیچ استراتژی مدیریتی برای کنترل شیوع این گونه‌ها وجود ندارد. زیرا درمان‌های شیمیایی یا آفت‌کشی، احتمالاً به کل جوامع قارچی و حشرات آسیب می‌رساند.
مطلب مرتبط: کالیفرنیا مورد هجوم کشنده ترین قارچ جهان
متیو پی. نلسن، قارچ‌شناس موزه تاریخ طبیعی فیلد شیکاگو، در مورد این سوال که “آیا انسان‌ها می‌توانند با چیدن و خوردن قارچ صدفی طلایی مشکل این گونه مهاجم را حل کنند؟”، می‌گوید: این استراتژی بی‌اثر است! زیرا میسلیوم به عنوان رگ‌های حیاتی قارچ در زیر زمین باقی می‌ماند.
وی در حال حاضر پیشنهاد می‌کند که مردم در مورد کشت گونه‌های قارچی آگاهی بیشتری داشته و با در نظر گرفتن پتانسیل تهاجمی آنها، مسولانه رفتار کنند. برای مبارزه با شیوع این گونه مهاجم، توصیه میشود که مردم از کیت‌های پرورش قارچ صدفی طلایی استفاده نکنند تا از ورود نمونه‌های جدید به طبیعت جلوگیری شود.
همچنین نباید از باقیمانده بستر کشت این کیت‌ها به عنوان کود استفاده کرد!
مولف:
گردآوری، ترجمه و تحریر توسط تیم رسانه هاگ
کپی فقط با ذکر منبع مجاز است.
سورس مقاله: https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0960982225008097
منبع: https://www.cell.com/current-biology/abstract/S0960-9822(25)00809-7
جدیدترین اخبار جهان درباره قارچ ها از طریق مجله خبری هاگ دنبال کنید.
