در فصل بهار مسمومیت با قارچ‌های سمی افزایش میابد

دکتر حسن نوری ساروی، معاون آموزشی و پژوهشی سازمان اورژانس کشور از افزایش 15 درصدی مسمومیت با قارچ‌های سمی در کشور خبر داد و گفت تقریبا همه قارچ‌های خودرو که در طبیعت رشد می‌کنند سمی هستند و تشخیص قارچ سمی از غیرسمی صرفا از روی ظاهر ممکن نیست.
(اردیبهشت 1403)

قارچ های بهاری را نخورید!

همراه با شروع فصل بهار، افزایش تعداد سفرهایی که با هدف طبیعت‌گردی در مناطق مختلف کشور است را شاهد هستیم. برخی از گردشگران و طبیعت‌گردان در این نوع سفرها اقدام به مصرف خوراکی ها، میوه ها و گیاهان وحشی و جنگلی می‌کنند. یکی از مهمترین خوراکی های طبیعی که بسیاری از افراد را به مصرف اغوا میکند، قارچ های وحشی خودرو هستند.

اما مساله به همین سادگی نیست زیرا ماهیت سمی یا خوراکی بودن قارچ های وحشی مشخص نیست و یک فرد عادی با نگاهی ساده نمی‌تواند تشخیص دهد این قارچ سمی است یا خوراکی! به همین دلیل آمار مسمومیت‌ با قارچ‌های سمی در کشور زیاد می‌شود. از همه مهمتر اینکه همیشه مسمومیت فقط به دلدرد یا حالت تهوع خلاصه نخواهد شد و ممکن است آسیب های دائمی به سیستم عصبی و برخی اعضای بدن وارد شود! متاسفانه در برخی مواقع نیز تبعات جبران ناپذیری مانند از کار افتادن کبد یا کلیه ها و حتی مرگ را در پی دارد!

دکتر نوری ساروی در خصوص مصرف قارچ‌های سمی توسط گردشگران و طبیعت‌گردها اظهار کرد: همه ساله درگیر این موضوع می‌شویم و متاسفانه هیچ آموزشی عمومی در رابطه با قارچ های سمی به افراد داده نمیشود و مردم به همین دلیل این قضیه را جدی نمیگیرند و هرسال شاهد تکرار این وقایع ناگوار هستیم.

این مسئول در باره قارچ های روییده در طبیعت گفت: تقریبا تمامی قارچ های خودرو در طبیعت سمی بوده و تشخیص آن از روی ظاهر برای کسی امکان‌پذیر نیست. شما نمیتوانید قارچی را نگاه کنید و از روی شکل و اندازه بفهمید که خوراکی است یا سمی. برخی از قارچ ها به شدت شبیه یکدیگر هستند و فقط توسط کارشناسان در آزمایشگاه میتوان نوع آن را تشخیص داد.

معاون آموزشی و پژوهشی سازمان اورژانس کشور درباره وضعیت بهار امسال چنین گفت: امسال در شروع سال بارش‌های خوبی در کشور داشتیم و همین دلیل باعث رشد قارچ‌های وحشی در کشور شده است. همین موضوع سبب شده تا متاسفانه در فروردین ماه امسال نسبت به مدت مشابه سال گذشته، افزایش 15 درصدی آمار مسمومیت با قارچ‌های سمی خودرو را شاهد باشیم.

مسمومیت با قارچ را جدی بگیرید

معاون آموزشی و پژوهشی سازمان اورژانس کشور خاطرنشان کرد: با عنایت به مطالب گفته شده به هیچ عنوان نباید قارچ‌های موجود در طبیعت را مصرف کرد. اگر میخواهید با خیال راحت قارچ بخورید، آن را بصورت پرورشی از شرکت ها، در مراکز معتبر فروش و بصورت بسته‌بندی تهیه نمایید.

همچنین اگر به اشتباه یا اتفاقی قارچ وحشی خوردید، بهترین کار این است که در همان نیم ساعت اولیه با تحریک معده خود (مثلا با دست بردن در گلو) کاری کنید تا قارچهای خورده شده را استفراغ کنید. بعد از این کار اگر دچار علائم مسمومیت شدید حتما به پزشک مراجعه کنید!

نوری خاطرنشان کرد: در مورد مسمومیت با قارچ‌های سمی، به هیچ عنوان به خوددرمانی نپردازید!

اما اگر کسی قارچ سمی را خورد و از زمان مصرف بیش از یک ساعت گذشت، دیگر استفراغ در این مورد موثر نیست! در این موارد باید سریعا به مراکز درمانی مراجعه شود و عملا باید بیمار را مسموم در نظر بگیریم و روند درمانی را بر روی وی انجام دهیم.

انواع قارچ‌های سمی خودرو

دکتر نوری در پاسخ به سوال “قارچ‌های خودرو در طبعیت چند نوع هستند؟” گفت: قارچ‌های سمی موجود در طبیعت در دسته‌های متنوعی تقسیم بندی میشوند.

• مسمومیت با تعدادی از قارچ ها باعث ایجاد روان پریشی و حملات عصبی می‌شوند که بسیار خطرناک است. حتی در برخی مواقع باعث مسخ شخصیت فرد مسموم می‌شوند، یعنی مصرف کننده ممکن است کاملا شخصیت جدیدی پیدا کند! توهمات ترسناک و یا عدم هوشیاری نسبت به اطراف نیز از عوارض ناشی از مصرف این قارچها است.
• مسمومیت با برخی دیگر از قارچ ها سبب بروز سندروم‌های سیستماتیک میشود. برای نمونه پس از مصرف این نوع قارچها، فرد مسموم دچار عوارضی نظیر: افزایش میزان ترشح بزاق دهان، آبریزش بینی‌ شدید، اسهال، استفراغ و سرفه‌های خلطی خواهد شد‌. در صورت مشاهده این موارد باید سریعا با اورژانس (115) تماس گرفته شود تا برای درمان فرد وارد عمل شوند.
• نوعی دیگر از قارچهای سمی سبب ایجاد سندروم‌‌های برافروختگی میشوند و علائمی مانند تپش قلب، دلشوره، اضطراب و برافروختگی‌ را در پی دارند. پس از مصرف این نوع قارچ برخی به اختلالات و کاهش هوشیاری را شاهد هستیم و نیاز است بیمار بستری شود‌.
• اما خطرناک ترین نوع مسمومیت کبدی با قارچ است! این دسته از قارچ‌ها دارای سمیت کبدی هستند که علائم آن دیرتر از انواع دیگر ظاهر خواهد شد. پس از مسمومیت با آنها، اسهال و استفراغ اولین علامت است و پس از آن علایم گوارشی و در نهایت آسیب به کبد و از بین رفتن این عضو حیاتی بدن را شاهد هستیم. در این نوع مسمومیت متاسفانه احتمال نیاز به پیوند کبد و حتی فوت بیمار بسیار زیاد است. حتی اگر این دو مورد نیز رخ ندهد بیمار دچار مشکلات فراوانی خواهد شد و عمرش کوتاه می‌شود!

دکتر نوری ادامه داد: مسمومیت های گوارشی با قارچ سمی که بعد از 6 الی 12 ساعت پس از مصرف علائم خود را بروز میدهد، اگر به موقع رسیدگی شود، قابل درمان خواهد بود و معمولا پس از 1 الی 2 روز بهبودی حاصل میشود.
اما مسمومیت های کبدی معمولا بین 5 الی 7 روز علائمی ندارند و فرد پس از این زمان به یکباره دچار عوارض مسمومیت میشود. متاسفانه این زمان زیادی برای تخریب بافت کبد است و در اکثر موارد برای درمان دیر شده است و فرد به احتمال زیاد کبد خود را از دست داده است! فرد مسموم در ابتدا زردی شدید خواهد گرفت و پس از آن نارسایی شدید و کامل کبدی که در نهایت اگر پیوند کبد صورت نگیرد، به مرگ می‌انجامد.

درمان مسمومیت قارچی

دکتر نوری در پاسخ به این سوال “برای عدم‌جذب سموم قارچ‌ توسط کبد چه باید کرد؟” گفت: در مواردی که قارچ‌های سمی حاوی آموتوکسین هستند و سمیت کبدی دارند، درمان ضد سمی وجود ندارد! اما داروی ذغال فعال می‌تواند به سموم بچسبد و از جذبشان جلوگیری کند یا در آن تاخیر بیندازد؛ به همین دلیل برای بیمار تجویز می‌شود تا بتوانیم از جذب سم و مرگ و میر ناشی از این مسمومیت جلوگیری کنیم.

منبع: خبرگزاری کانون دانش‌‌ آموزان (پانا)

مسمومیت با قارچ در مناطق غربی، کوهستانی و مرطوب کشور شایع است!

فروردین 1402

هر ساله با نزدیک شدن بهار، و رشد قارچهای خودرو، دغدغه مسئولان برای مسمومیت با قارچ‌های سمی توسط مردم بیشتر میشود. همچنین مرتبا شاهد تذکرات مسئولین و کارشناسان برای مصرف نکردن آنها هستیم؛ زیرا بسیاری از قارچهای خودروی محلی، ظاهری شبیه به قارچهای خوراکی دارند در حالیکه ممکن است سمی باشند و تشخیص خوراکی یا غیرخوراکی بودن آنها کار دشواری است.

امسال نیز دکتر علیرضا حقیقت، معاون غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی زنجان، در خصوص مصرف قارچ‌های سمی و خودرو در ابتدای فصل بهار هشدار داد و گفت: «این مسمومیت در مناطق غربی، کوهستانی و مرطوب کشور شایع است و می‌تواند منجر به فوت، نارسایی کبد و بستری در بیمارستان شود.»
وی تاکید کرد که شهروندان از مصرف قارچ‌های خودرو مخصوصا قارچ‌هایی که در کنار تنه درختان، به خصوص درختان خشک شده می‌رویند و یا قارچ‌های فله‌ای جمع آوری شده توسط افراد بومی، خودداری کنند. او خاطر نشان کرد که لازم است شهروندان برای حفظ سلامت خود و خانواده خود، تنها قارچ‌هایی را که توسط مراکز مجاز و در بسته‌بندی‌های دارای مجوز می‌باشند، خریداری و مصرف نمایند.

وی با اشاره به اینکه مصرف قارچ‌ها توسط پرندگان و سایر جانوران اهلی و وحشی، نشان دهنده غیرسمی بودن قارچ برای انسان نیست، خاطرنشان کرد: برخی از روش‌ها و معیارهای سنتی مانند تغییر رنگ قاشق نقره در اثر تماس با قارچ یا وجود حشرات در اطراف قارچ و محل رویش قارچ،  معیار علمی و صحیحی برای تشخیص عدم سمیت قارچ در همه موارد نیست، و برخی از سموم موجود در قارچ‌های سمی در فرآیندهای آماده‌سازی غذا مانند کباب کردن، آب پز کردن، سرخ کردن و بخار پز کردن، از بین نمی‌رود.
وی به شهروندان هشدار داد در صورت بروز علائم و نشانه‌های گوارشی مثل تهوع، استفراغ و اسهال به صورت تاخیری ۱۲-۵ ساعت پس از مصرف خوراکی قارچ‌های خودرو، هر چه سریعتر بیمار را به مرکز درمانی تخصصی مسمومیت‌ها  منتقل کنند و توجه داشته باشند در مواردی که علائم گوارشی بصورت تاخیری با فاصله بیش از ۶ ساعت از مصرف قارچ خودرو رخ دهد این دسته از قارچ‌ها سمیت به مراتب بیشتری دارند. هرگونه تاخیر در این امر سبب افزایش احتمال شکست درمان و حتی مرگ بیمار می‌شود و بهتر است در صورت امکان، نمونه باقی مانده قارچ مصرف شده توسط بیمار، برای شناسایی به کادر پزشکی بیمارستان تحویل داده شود.

در سالهای پیش نیز کارشناسان در ابتدای بهار این تذکرات را به مردم داده بودند. به عنوان مثال مریم خلفی نژاد از کارشناسان حوزه قارچ، در سال 1398 نیز توصیه کرده بود که به خاطر این که قارچهای سمی و غیر سمی از لحاظ ظاهر، تفاوت‌های اندکی دارند و امکان تشخیص آنها ازنظر رنگ، بو و شکل ظاهر بسیار بسیار دشوار است، از مصرف آنها در دشتها و جنگلها خودداری کنند.  وی خاطر نشان کرده بود که : قارچ‌های بومی را به‌هیچ‌ عنوان نباید مصرف کرد زیرا سموم این‌گونه قارچ‌ها براثر پختن یا آب پز کردن به‌هیچ‌عنوان از بین نخواهد رفت. مصرف قارچ سمی منجر به مرگ یا بروز آسیب‌های جدی در کبد و سایر اعضای بدن می‌شود.

او علائم و نشانه‌های مسمومیت با قارچ‌ سمی را شامل تهوع، استفراغ، گرفتگی عضلات یا اسهال عنوان و بابیان اینکه درمان این نوع مسمومیت گاه نیازمند بستری کردن فرد در بیمارستان است، گفت: مواردی مانند کاهش سطح هوشیاری، تنگی نفس، یرقان، تشنج، بی‌حالی یا ضعف نیز  از دیگر نشانه‌های مسمومیت است که اغلب شروع نشانه‌ها از ۲۰ دقیقه تا ۴ ساعت پس از خوردن قارچ‌های سمی، پدیدار می‌شود. او تاکید کرد که در صورت هرگونه تردید نسبت به مسمومیت با قارچ، باید فرد مسموم را مجبور به استفراغ و تخلیه معده کرده و او را هرچه سریع‌تر به مراکز درمانی منتقل کنیم.

اگر با وجود این تذکرات باز هم مایل هستید قارچ محلی میل کنید حتما مقاله مدیریت مسمومیت های ناشی از قارچ های سمی را بخوانید.