پرورش قارچ صدفی در نپال با لوازم ابتدایی

کتاب راهنمای پرورش قارچ صدفی (بخش یکم/فصل دو) : پرورش قارچ در کشورهای مختلف (این قسمت: نپال)

در شورای تحقیقات کشاورزی نپال بخش آسیب‌شناسی گیاهان در سال 1974پرورش قارچ را پایگذاری کرد. فناوری رشد قارچ دکمه ای سفید در همانسال‌های اول توسعه یافت و از سال 1977 به کشاورزان عمومی گسترش یافت. از محیط‌های مصنوعی کاه شلتوک استفاده می‌کرد که سالی دو بار در کاتماندو (شهری در نپال) برداشت می‌شود. مسلما پیش از معرفی این فناوری تعداد کمی از کشاورزان در زمینه پرورش قارچ فعایت می‌کردند. اما با استفاده از فناوری جدید پس از یک سال تعداد پرورش‌دهندگان قارچ دکمه ای افزایش یافت.

فناوری رشد برای پرورش قارچ صدفی با استفاده از بسته‌های نی خرد‌شده در سال 1984 به کشاورزان معرفی شد و از آن زمان کشت قارچ در بین کشاورزان رواج بیشتری پیدا کرد. این دو نوع سیستم کشت قارچ توسط کشاورزان در حدود 25 منطقه در داخل نپال به کار گرفته شده‌است. مرکز فناوری کشاورزی (CAT) اخیراً کشت قارچ کاهی را در مناطق ترای و شیتاکه در مناطق تپه‌ای معرفی کرده است و از سال 2001 به کشاورزان آموزش می‌دهد که چگونه آنها را پرورش دهند.

کشت قارچ صدفی در نپال

دانشمندان نپالی در سال 1981 با پرورش قارچ صدفی آشنا شدند. تحقیق در مورد بستر مناسب و شرایط اقلیمی برای پرورش قارچ صدفی توسط بخش آسیب‌شناسی گیاهی انجام شد. رشد Pleurotus sajor-caju بر روی بسته‌های کاه برنجی و خرد شده در کاتماندو در سال 1982 موفقیت‌آمیز بود. این فناوری که در سال 1984 بین کشاورزان رواج یافت، آنقدر ساده، آسان برای استفاده و مناسب با آب و هوای دره کاتماندو بود که کشاورزان می‌توانستند به سرعت آن را بکار گیرند. شیوه‌های کشت سریع با سرعت بسیار زیاد در میان کشاورزان افزایش یافت. کشاورزان فقیر حاضر بودند برای افزایش درآمد خود، پرورش قارچ را در مقیاس کوچک امتحان کنند. پرورش قارچ صدفی در سال 1998 معرفی شد.

این روزها کشاورزان قارچ صدفی را ترجیح می‌دهند. زیرا بهره‌وری بالاتری دارد و می‌توان در زمستان کاتماندو کشت کرد. به لطف این پایداری، مصرف‌کنندگان محلی اکنون می‌توانند قارچ صدفی را در تمام طول سال تهیه کنند. این قارچ‌ها اخیراً در فصل زمستان در مناطق ترای (منطقه گرمسیری) رشد کرده‌اند و همچنین به بازارهای کاتماندو منتقل می‌شوند. قارچ صدفی اغلب بدون هیچ‌گونه کنترل محیطی رشد می‌کند.

قارچ هلی صدفی برای محصول تابستانی در کاتماندو (25-30 درجه سانتیگراد و 80٪) و در تپه‌های نپال کشت می‌شود. در حالی که در مناطق ترای در طول فصل زمستان (22-26 درجه سانتیگراد و 70٪) کشت می‌شود. قارچ هلی صدفی در فصل زمستان در کاتماندو و سایر مکان‌های خنک (5-20 درجه سانتیگراد و 70٪) رشد می‌کنند. برخی از پرورش‌دهندگان قارچ سعی می‌کنند این دو گونه را با هم پرورش دهند. البته قارچ صدفی را نمی‌توان در تابستان (30-40 درجه سانتیگراد و 70 درصد) در Terai پرورش داد. تپه‌های میانی نپال مناسب‌ترین مناطق برای تولید قارچ صدفی هستند و بنابراین فناوری قارچ به طور گسترده در آن روستاها گسترش یافته است.

روش زراعت پرورش قارچ صدفی در نپال

روش کشت برای تولید قارچ صدفی با استفاده از کاه شلتوک در نپال به شرح زیر است. کاه شلتوک با انتخاب قطعات تازه، نه قدیمی، تمیز و صاف، با کیفیت خوب از مزرعه انتخاب می‌شود. این نی‌ها به صورت دستی به قطعات کوچک (طول 2 تا 3 اینچ) با استفاده از خردکن دست ساز محلی خرد می‌شوند.

سپس کاه خردشده را به مدت 2-4 ساعت یا گاهی یک شب در یک ظرف یا گودال کوچکی که مخصوص این کار ساخته شده‌در آب خیس می‌کنند.

نی خیس شده در آب 1-2 بار در یک سطل پلاستیکی یا ظرف دیگری تمیز می‌شود.

آب از نی در الک تخلیه می‌شود. اکثر کشاورزان با قراردادن کاه تمیز در مکانی شیبدار، آب را به آرامی تخلیه می‌کنند. این روش 2-4 ساعت طول می‌کشد.

سپس نی تخلیه‌شده را در یک بخارپز، بخارپز می‌کنند. بخارپزهای محلی ظروف سفالی با تعدادی سوراخ در کف هستند.

این بخارپزها در بالای ظرف فلزی حاوی آب قرار می‌گیرند.

آب با استفاده از اجاق گاز نفتی جوشانده‌می‌شود.

دهانه بخار کاهی با ورقه پلاستیکی ضخیم پوشانده‌شده‌است و با یک نخ بسته‌می‌شود تا محکم شود.

حدود نیم‌ساعت طول می‌کشد تا بخار به بالای بخاری برسد. هنگامی که بخار به بالا می‌رسد، بخار دهی را باید حدود نیم ساعت یا بیشتر ادامه دهید تا نی را استریل کنید. دما در این فرآیند معمولاً از 90 درجه سانتیگراد فراتر می‌رود.

کیسه های پلاستیکی کشت قارچ

کیسه‌های پلاستیکی مورد استفاده برای ساخت بسته‌ها در اندازه‌های مختلف 12×16 اینچ (کوچک) و 18×26 اینچ (بزرگ) هستند. این کیسه‌ها برای ایجاد سوراخ‌هایی با فاصله 4 اینچ از هم پانچ می‌شوند. کاه سردشده در کیسه‌ها به صورت لایه‌هایی تا عمق 4 اینچ بسته‌بندی می‌شود و تخم‌ریزی دانه به صورت لایه به لایه پاشیده می‌شود. پس از پر شدن کیسه، دهانه کیسه بسته می‌شود. با کش لاستیکی جوجه‌کشی در دمای اتاق به مدت 20-21 روز ادامه می‌یابد تا زمانی که میسلیوم به طور کامل در داخل بسته‌ها پخش شود.

پس از اتمام تخم‌ریزی، کیسه بریده و جدا میشود. کیسه‌ها به روی آجر‌هایی در زیر آنها قرار دارند در دو ردیف مرتب شده‌اند. فاصله بین بسته‌ها 6 اینچ و بین ردیف‌ها 2 فوت است. آبیاری هر روز صبح و عصر با استفاده از سمپاش انجام می‌شود. در فصل خشک باید یک بار دیگر آبپاشی انجام شود. ابتدایی‌ترین ساختارها در مراحل اولیۀ نمو پس از 4-5 روز ظاهر می‌شود و در عرض 2-3 روز دیگر به قارچی با اندازه کامل تبدیل می‌شود.

زیرساخت ها و سرمایه گذاری در تولید قارچ صدفی

کشاورزان نپالی قارچ‌ها را در یک خانه کاهگلی یا یک تونل پلاستیکی پرورش می‌دهند. خانه کاهگلی از کاه گندم، بامبو و تکیه چوبی تشکیل می‌شود. در صورت لزوم از پوشش پلاستیکی استفاده می‌شود. تونل‌های پلاستیکی از ورق‌های پلاستیکی ضخیم با تکیه‌گاه بامبو ساخته‌می‌شوند. اندازه تونل 40 فوت طول، 15 فوت عرض و 8 فوت ارتفاع است.

هزینه سرمایه‌گذاری برای تولید قارچ صدفی بسیار کم است. بیشترین هزینه برای ساخت خانه قارچی است که از مصالح محلی تهیه می‌شود و به راحتی در دسترس است. نیروی کار ماهر ساختمانی در اکثر روستاها موجود است. مواد اولیه برای پرورش قارچ ضایعات کشاورزی است که معمولاً در دسترس است.

پرورش دهندگان قارچ، عرضه تخم ریزی و بازاریابی محصول

در مجموع به طور تقریبی 5000 پرورش‌دهنده قارچ در دره کاتمادو و 6000 پرورش‌دهنده در مناطق دیگر وجود دارد. این اعداد نیز شامل پرورش‌دهندگان انواع قارچ‌های دیگر نیز می‌شود. بالامبو، با سابقه طولانی در پرورش قارچ، تقریباً 100 پرورش‌دهنده تجاری و حدود 100 پرورش دهنده فصلی دارد. آنها در طول فصل تابستان 2000-3000 کیلوگرم در روز و در فصل زمستان حدود 300-400 کیلوگرم در روز تولید می‌کنند. چهار یا پنج توزیع‌کننده هستند که محصول را از کشاورزان برای عرضه به بازارها جمع آوری می‌کنند. همان توزیع‌کنندگان بذر را نیز به کشاورزان تحویل می‌دهند. برخی از پرورش‌دهندگان بذر‌ها را بدون واسطه از  تامین‌کنندگان تهیه می‌کنند و خودشان نیز محصولاتشان را در بازار به فروش میرسانند.

در حال حاضر این روشی است که در اکثر روستا‌ها برای فروش و بازاریابی قارچ‌ها مورد استفاده می‌باشد. حدود پنج تولید‌کننده و توزیع‌کننده بذر در کاتماندو وجود دارد. برخی از تامین‌کنندگان بذر را از طریق خدمات حمل و نقل پیک به مکان‌های دوردست تحویل می‌دهند. در بسیاری از مناطق دیگر، پرورش قارچ توسط دفاتر وزارت کشاورزی HMG (حکومت‌های پادشاهی نپال) آغاز می‌شود. برنامه‌های ترویجی تولید قارچ HMG در کشور وجود دارد، اما بیشتر تولید تخم‌ریزی و بازاریابی قارچ توسط آژانس‌های خصوصی انجام می‌شود.

هیچ سیستم بازاریابی خوب و قیمت ثابتی برای قارچ در نپال وجود ندارد. قیمت بازار با توجه به تقاضا و عرضه در نوسان است. تولیدکنندگان در کاتماندو 40.00-60.00 NPR (0.54-0.80 دلار آمریکا) دریافت می‌کنند. در هر کیلوگرم در فصل تولید کلنگ با ایحال، قیمت در اکثر مواقع از NPR80.00-90.00 (USD1.07-1.20) در هر کیلوگرم متغیر است. در طول فصل خارج از فصل، تولیدکنندگان NPR150-200 (2.01-2.68 USD) در هر کیلوگرم دریافت می‌کنند.

نتیجه گیری

تولید قارچ صدفی مناسب‌ترین فناوری برای کشاورزان فقیر بی‌زمین و کشاورزان زن در نپال است. قارچ‌ها را می‌توان در فضای کوچک خانه خود کشاورز برای تولید در مقیاس کوچک پرورش داد و درآمدی ایجاد کرد که به حمایت خانواده کمک می‌کند. کشت قارچ محبوب‌ترین فعالیت برای برنامه‌های توسعه‌ای است که درآمدزایی در میان زنان در نپال را هدف قرار می‌دهد. زیرا برای سبک زندگی زنان مناسب است. از آنجایی که مسئولیت زنان عمدتاً مراقبت از کارهای خانه و کودکان است، آنها می‌توانند پرورش قارچ را در بین کار اصلی خود جای دهند.

این محصول بسیار مغذی بوده و غذای مناسبی برای فرزندان و والدین سالخورده آنها می‌باشد و به دلیل ارزش بالایی که دارد می‌توانند درآمدی نیز از تولید بدست آورند. همچنین میتوانند از خواص قارچ خوراکی صدفی نیز بهره‌مند شوند.
کشاورزان بسیاری از نواحی نپال قارچ صدفی را در مقیاس کوچک پرورش داده‌اند و سود زیادی برده‌اند. آنها توانسته‌اند این فناوری را به روشی ساده به کار گیرند که به موجب آن می توانند در مقیاس کوچک سرمایه‌گذاری کنند. آنها عمدتاً از ضایعات کشاورزی گندم و کاه شلتوک استفاده‌می‌کنند و بنابراین کشت قارچ شرایط زندگی بسیاری از کشاورزان فقیر را در نپال بهبود بخشیده‌است.

کتاب راهنمای پرورش قارچ صدفی : 

• معرفی بخشهای کتاب راهنما

• بخش اول:

• مقدمه‌ای بر پرورش قارچ خوراکی / قارچ چیست؟

• عوامل پرورش قارچ: اسپان، بستر کشت، محیط رشد

پروژه قارچ YPARD نپال

اگر می‌خواهید اطلاعات بیشتری درباره مقدمات پروش قارچ داشته باشید، می‌توانید به مقاله مراحل پرورش قارچ خوراکی، مراجعه کنید، در صورتی که در این زمینه سئوالی دارید میتوانید در قسمت تالار گفتگو سئوال خود را مطرح کنید تا متخصصان به شما پاسخ دهند.