تخته کوبی کمپوست در پرورش قارچ دکمه ای

تخته کوبی کمپوست به معنی صاف کردن سطح بستر رویش قارچ یا همان کمپوست است. زیرا وجود ناهمواری در سطح بستر، سبب توزیع غیریکنواخت خاک پوششی خواهد شد. در غیر این صورت مشکلاتی نظیر اختلاف سایز(اندازه) و زمان رویش محصول قارچ را در بر خواهد داشت. همچنین عدم تخنه کوبی سبب جمع شدن آب در نقاط گود(ایجاد مرکز تجمع آلودگی) و پین مردگی در آن نقاط خواهد شد.
یکی دیگر از دلایل انجام تخت کوبی، گردش هوا به منظور پایین آوردن دمای بستر است. کنترل دمای کمپوست در فاز رویشی از اهمیت زیادی برخوردار است. برای تنظیم دمای بستر، عملیات تخته کوبی کمپوست قارچ انجام می‌گردد. یعنی باید کیسه‌ی کمپوست باز شود و الیاف آن را جابجا و پوش دهیم، تا گردش هوا سبب کاهش دمای بستر شود.

زمان تخته کوبی کمپوست قارچ

انتخاب زمان مناسب این عملیات در کشور ما به سبب درصد بالای کشت قارچ با کمپوست فاز2، یک چالش و سوال مهم در بین تولیدکنندگان است. انجام این عملیات در ابتدای دوره کشت یا قبل از زمان خاکدهی، در بین قارچ‌کاران موضوع بحث است.

بهترین زمان تخت کوبی کمپوست، بعد از اسپان ران کامل(روزهای 13 تا 16 کشت)، یعنی 1 الی 2 روز قبل از خاکدهی است.

اما در برخی مواقع شرایطی به وجود خواهد‌آمد، که نیاز است عملیات تخت کوبی در روزهای اول کشت انجام شود. در ادامه به بررسی دلایل این امر خواهیم پرداخت.

رطوبت غیر استاندارد کمپوست

رطوبت مناسب کمپوست قارچ برای کشت، حدود 67 الی 68 درصد است. زمانیکه رطوبت کمپوست ما کمتر یا بیشتر از این مقدار باشد و در محدوده استاندارد نباشد، باید عملیات تخته کوبی کمپوست را انجام دهیم. در این شرایط، در روزهای ابتدایی کشت، عملیات تخت کوبی اولیه را انجام می‌دهیم.

• اگر رطوبت بالا باشد، این کار سبب تهویه و تبخیر رطوبت از بافت کمپوست خواهد شد.
• درصورت کمبود رطوبت باید سطح کمپوست را بعد از عملیات، با روزنامه یا نایلون بپوشانیم. تا طی دوره اسپان‌ران  موجب کاهش تبخیر و جبران کمبود رطوبت بستر شود.

استشمام بوی آمونیاک

اگر هنگام پر کردن سالن، متوجه انتشار بوی آمونیاک از کمپوست شدید(باعث سوزش بینی می‌گردد)، باید حتما عملیات تخته کوبی کمپوست را در ابتدای دوره کشت قارچ انجام دهید.

انجام تخت کوبی، سبب تهویه بهتر داخل بلوک کمپوست و خروج گاز آمونیاک از درون آن، خواهد شد. در این شرایط، بعد از عملیات (یعنی طی دوره اسپان‌ران)، از دور بالای فن و اکسیژن بیشتر داخل سالن کشت باید استفاده شود.

فشردگی توده کمپوست

انباشتن بلوک‌های کمپوست بر روی یکدیگر در انبار و زمان حمل‌ونقل، سبب فشردگی توده بافت بستر(مخصوصا در بلوک‌های زیرین) خواهد شد. در چنین شرایطی نیاز به انجام تخته کوبی کمپوست، بلافاصله بعد از پر کردن سالن خواهد بود. این فرآیند باعث باز شدن بافت و توده بستر رویش خواهد شد.

روش تخته کوبی کمپوست

ابتدا پلاستیک روی کمپوست‌ها را باز می‌کنیم. کیسه را طوری ببرید که لبه برش‌خورده به طرف بیرون قفسه باشد. تا بتوانیم با آن دیواره‌ای جهت جلوگیری از خشک شدن لبه‌های بستر ایجاد کنیم.

حالا به وسیله دستکش یا ماله پلاستیکی، کمپوست را بهم میریزیم(پوش میدهیم) و الیاف را کمی از هم باز و جدا می‌کنیم. میزان عمق عملیات تخته کوبی، بستگی به دما و شرایط مستعمره شدن بستر با میسلیوم دارد.
معمولا چنگ زدن یک چهارم عمق کمپوست کافی خواهد بود. مگر اینکه دمای کمپوست بالاتر از حد استاندارد(23 تا 27 درجه) باشد. در اینصورت نیاز به شخم زدن عمق بیشتری( 75 %) از بستر خواهد بود.

بعد از پوش دادن، به وسیله ماله پلاستیکی مخصوص، سطح کمپوست را صاف و فشرده می‌کنیم. به این عملیات تخت کوبی گویند.

پس از تخته کوبی، روی بستر را با نایلون یا سفره یکبار مصرف یا روزنامه می‌پوشانیم. با این کار از خشک شدن کمپوست جلوگیری خواهیم نمود. همچنین گاز CO2 در بستر و اطراف آن نگه میداریم. زیرا وجود گاز کربنیک برای رشد میسلیوم، لازم است.

نکته: تعدادی سوراخ کوچک همانند بسته‌بندی خود کمپوست، بر روی نایلون یا روزنامه ایجاد نمایید.

فیلم تخت کوبی کمپوست قارچ

در ویدیوی زیر مهندس عضدی، مواردی که باید قبل از عملیات، چک شود را یادآوری می‌نماید.

دمای کمپوست بعد از تخته کوبی

هنگام پرکردن سالن باید در چند نقطه مختلف، دمای بستر اندازه‌گیری شود. اگر دمای کمپوست بالاتر از 28 درجه سانتیگراد باشد. تخت کوبی کمپوست ضروری خواهد بود.

زیرا اگر دمای کمپوست بالاتر از 30 درجه باشد، احتمال آسیب به اسپان(بذر قارچ) زیاد خواهد بود. در این شرایط باید در روزهای اول عملیات تخته کوبی کمپوست را انجام دهیم. به‌علاوه پس از پایین آمدن دمای کمپوست، باید بذر کمکی بیشتری به بستر اضافه نماییم.

نکته:

در فصل تابستان به دلیل گرمای هوا و انتقال بستر رویش در مسافت طولانی، از واحد کمپوست‌سازی به سالن های کشت، ممکن است دمای کمپوست افزایش یابد. البته با مدیریت زمان بارگیری و حمل و همچنین چینش مناسب بلوک‌ها می‌توان تا حدودی دمای کمپوست را مدیریت نمود. اما در هر صورت عملیات تخته کوبی باید انجام شود.

مولف:

گردآوری و تحریر توسط تیم رسانه هاگ (با تشکر از مهندس فرهنگ عضدی)
کپی تنها با ذکر منبع مجاز است.