پرورش قارچ به روش سنتی با حداقل سرمایه

برای پرورش قارچ چه امکاناتی لازم است؟ جواب سوال شما(مکان مناسب برای پرورش قارچ) را در این مطلب(محیط پرورش قارچ) داده‌ایم. پرورش قارچ سنتی، با توجه به استقبال عمومی از قارچ در سال گذشته و پیشبینی اقبالی جهانی به مصرف قارچ خوراکی در سطح جهان در سال 2023، یکی از مشاغل مطمئن و سودآور می‌تواند پرورش قارچ خوراکی باشد. برای ورود به این شغل، لازم نیست سرمایه هنگفتی داشته باشید. می‌توانید آن را با منابع محدود در منزل یا فضاهای کوچک(سالن پرورش قارچ سنتی) هم آغاز کنید.

در ابتدا به پرورش قارچ خوراکی به روش سنتی روی بیاورید. وقتی به اندازه کافی تجربه و سرمایه جمع‌آوری کردید میتوانید به سراغ پرورش قارچ به روش صنعتی نیز بروید و کار خود را توسعه دهید.

برای پرورش قارچ چه امکاناتی لازم است؟

از مزایای مهم پرورش قارچ خوراکی به روش سنتی این است که نیازی به هزینه کردن فراوان ندارید. کافی است که به سراغ زیرزمین منزل، اتاق‌های تاریک جنبی، یا اتاقکی در حیاط خود بروید. توصیه ما در خصوص مکان مناسب برای پرورش قارچ این است که این کار را در گوشه‌ای از منزل و با حجم بسیار کم شروع کنید و به تدریج آن را توسعه دهید. اگر یک بازاریابی مناسب محلی انجام شود خیلی زود می‌توانید حجم تولید را از یک کیلوگرم در هفته به مقدار مورد تقاضای مشتریان در بازار برسانید.

برای شروع پرورش قارچ، به چه سئوالاتی باید پاسخ دهید؟

برای راه اندازی این صنعت سودآور در محیط‌های کوچک، باید از دانش و آگاهی لازم برخوردار باشید. بهتر است ابتدا چند بار پرورش قارچ در منزل را انجام دهید، تا مهارت‌های اولیه عمومی را بیاموزید. دوره‌های ابتدایی آن، بیشتر جنبه یادگیری و آموزش را برای افراد بدون تجربه دارد.

لطفا حتما این کسب تجربه را جدی بگیرید، زیرا آموزش تئوری و حتی کارگاهی به تنهایی منجر به موفقیت و سوددهی نمی‌شود. حتما خودتان باید در این مسیر قدم گذاشته با چالش‌های کار آشنا شوید.

چه قارچی را می‌خواهم پرورش دهم؟

تولیدکننده در ابتدای شروع کار باید تصمیم بگیرد که قصد تولید و پرورش چه نوع قارچی را دارد. در مرحله اول نوع و گونه قارچ پرورشی برای تولید در منزل باید به درستی انتخاب شود. در ایران برای پرورش قارچ در خانه بیشتر از قارچ دکمه‌ای، صدفی و گانودرما استفاده می‌شود که روند تولید آنها تقریبا یکسان است، ولی بستر کشت‌های متفاوتی را لازم دارند. ما در این مقاله بیشتر بر روی قارچ دکمه‌ای متمرکز هستیم.

در چه زمانی میخواهم پرورش قارچ را انجام دهم؟

با توجه به شرایط اقلیمی زمان مناسب پرورش قارچ در منزل از مهر ماه تا آذر ماه است ولی در صورت داشتن امکانات لازم از جمله رطوبت و حرارت متعادل در مابقی ایام سال نیز می توان پرورش را انجام داد. این شغل به بازه‌ی زمانی زیادی احتیاج ندارد و کاشت و برداشت قارچ در منزل فرآیند کوتاهی است که به طور معمول سی و پنج روز طول می‌کشد و تا پایان باردهی به هشت هفته وقت احتیاج دارد. یا به طور کلی دو ماه زمان لازم است.

برای پرورش قارچ به چه چیزهایی نیاز دارم؟

پرورش قارچ در منزل هزینه‌ی بسیار کمی دارد و عموم مردم از پس هزینه‌های آن بر می‌آیند. برای انجام هر کاری در ابتدا باید تحقیقات لازم انجام و اطلاعات لازم کسب شود و باید دانست که چه نکاتی در انجام کار مهم است و لوازم مورد استفاده‌ی آن چیست. در ادامه به نکات و لوازم مورد احتیاج پرورش قارچ در منزل می پردازیم.

مکان‌های مناسب برای پرورش قارچ در منزل به روش سنتی

اگر فقط قارچ را برای مصرف خانگی می‌خواهید و صرفا برای سرگرمی خودتان و فرزندانتان به پرورش قارچ علاقه‌مند هستید، راه‌های بسیار ساده‌ای مثل پرورش قارچ در گلدان وجود دارد که نیاز به فضا و امکانات ویژه‌ای نیست. اما اگر می‌خواهید تولید بیشتری داشته باشید بهتر است مکان‌های بهتری مثل یک پارکینگ قدیمی را در نظر بگیرید و به پرورش قارچ به روش سنتی توجه کنید.

 سالن پرورش خانگی

سالن پرورش در منزل، یک طبقه‌ی مسکونی، پارکینگ، حیاط یا زیرزمین خانه است و در تمامی این مکان‌ها می‌توان به پرورش قارچ پرداخت. مهم‌ترین ویژگی در انتخاب سالن پرورش در منزل این است که: بیشترین تعداد قفسه در کم‌ترین فضا قرار بگیرد و پرورش‌دهنده به راحتی بتواند بین قفسه‌ها حرکت کند و دسترسی برایش راحت باشد. ارتفاع سالن پرورش خانگی هم از دو و نیم تا سه‌متر است .

ویژگی‌های سالن پرورش خانگی قارچ:

سالن پرورش قارچ(مکان مناسب برای پرورش قارچ) را در هر کجا که انتخاب می‌کنید، از زیر پله یا پشت بام، تا یک چادر مسافرتی یا خیمه بزرگ در گوشه حیاط، باید ویژگی‌های خاصی برای رشد قارچ خوراکی مورد نظر شما داشته باشد. مکان مناسب برای پرورش قارچ بسیلر حائز اهمیت است.

ابعاد سالن محیط پرورش قارچ

ابعاد سالن پرورش بستگی به میزان سرمایه‌ی افراد دارد و از حداقل حدود 6 متر مربع شروع می‌شود. اما برای داشتن درآمد مناسب باید از یک فضای چهل تا پنجاه متری استفاده کرد. بهتر است از پوشش دیواره‌های سالن سرامیکی باشد و در صورت نبودن این شرط دیواره‌های سرامیکی نیز می‌توان دیواره‌های سیمانی را هم جایگزین کرد. اگر امکان وجود دیواره‌های سیمانی نیز میسر نشد می‌توان از پلاستیک پلی‌اتیلن هم استفاده کرد. سالن حتما باید قابل شست‌وشو و بدون درز و سوراخ برای ورود حشرات باشد.

بسته به این که شما چه‌قدر سرمایه اولیه داشته باشید، ابعاد این سالن متفاوت است. می‌توانید کار را از یک فضای 6 متری شروع کنید؛ و برای کسب تجربه از آن استفاده نمایید. اما اگر می‌خواهید درآمد داشته باشید حتما فضای 40 تا 50 متری را باید به این کار تخصیص دهید. حداقل ارتفاع سالن پرورش خانگی قارچ می‌تواند از ۲/۵ تا ۳ متر باشد. طبیعی است هر چه ارتفاع بیشتر باشد امکان قفسه‌بندی و پرورش قارچ بیشتر، در آن افزایش خواهد یافت.

قفسه‌بندی محیط پرورش قارچ

در هر صورت فضا باید طوری باشد که بتوانید آن را قفسه‌بندی کنید و در بین قفسه‌ها رفت و آمد داشته باشید. یا اگر از کیسه‌های آماده پرورش قارچ استفاده می‌کنید باید فضایی باشد که به طور منفصل و با فاصله از هم چیده شوند یا از سقف آویزان شوند.

فضایی که برای تولید قارچ در نظر گرفته شده باید قفسه‌بندی شود که برای این کار استفاده از لوله‌های آهنی آبکاری شده متداول است که بهتر از لوله‌های آهنی سیاه بوده و بهتر است لوله‌ها با سیم‌های گالوانیزه بسته شوند. لوله‌های آهنی با توجه به ارزان تر بودن اما به دلیل این که در معرض رطوبت هستند و دچار زنگ‌زدگی می‌شوند مناسب نیستند. قفسه‌های چوبی نیز به دلیل جذب رطوبت تولید باکتری می‌کند . تعداد طبقات قفسه بستگی به ارتفاع فضا دارد که معمولا دو تا چهار طبقه است و فاصله‌ی بین آن ها شصت و پنج تا هفتاد سانتی‌متر است.

جنس سالن و محیط پرورش قارچ

بهتر است پوشش سالن یا دیواره‌ها سرامیکی باشد، تا محیط بهتر استرلیزه بماند و قارچ‌ها در محیطی دور از باکتری رشد کنند. اگر میسر نبود دیواره‌های سیمانی یا حتی پلاستیک پلی‌اتیلنی هم قابل استفاده هستند. در هر صورت محیط باید کاملا قابل شستشو و دور از رشد هرگونه باکتری باشد.

امکان تنظیم دمای محیط پرورش قارچ

تنظیم دمای محیط یک اصل اساسی برای پرورش قارچ است. بنابراین بسیار مهم است که بتوان در محیط وسایل گرمایش یا سرمایش را به کار گرفت. برای این کار عموما از یک پیش‌سالن استفاده می‌شود که اتاقک‌هایی بسیار کوچک با ابعاد ۲*۲ یا ۳*۳ هستند. تمامی تجهیزات گرمایشی و سرمایشی و رطوبت‌ساز را در این اتاقک‌ها قرار می‌دهند تا ابتدا دما را به حد استاندارد دما و رطوبت رسانده و سپس وارد محیط پرورش قارچ کنند. به این ترتیب از وارد شدن شوک به قارچ‌ها در اثر تغییرات دما جلوگیری می‌کنند و تغییرات دما به صورت یکنواخت در سالن اتفاق می‌افتد.

سیستم گرمایشی

بسیاری از افراد برای شروع از وسایل معمولی مثل بخاری یا اجاق گاز  تک‌شعله برای این کار استفاده می‌کنند، این کار هرچند کم هزینه است اما هوای محیط را خشک می‌کند و پرورش قارچ را دچار مشکل خواهد کرد. باید آن‌ها را در سالن اصلی قرار ندهید و در پیش‌سالن جای بدهید تا هوای سالن پرورش را خشک نکند.

سیستم سرمایشی

برای این کار در منزل می توان از کولر آبی همراه با لوله‌های پلاستیکی استفاده کرد، که به شکل کانال در سالن اصلی کشیده شده است. با این کار سیستم هوایی کم هزینه‌ای را در اختیار دارید و هنگامی که دمای آن بالا رفت با آب پاشی به دیواره‌های سالن و کف آن محیط خنک می‌شود. در صورت نبودن کولر دستگاه رطوبت‌ساز کوچک نیز قابل استفاده است.

تهویه مناسب سالن

محیطی که برای پرورش قارچ منظور می‌شود، باید امکان تهویه مناسب را دارا و همچنین هوا در آن به‌راحتی جریان یابد. برای این کار عموما از فن‌های کوچک در سالنهای خرد و دستگاه‌های هواساز در سالنهای بزرگتر استفاده می‌شود.

در سالن پرورش باید حداقل از یک طرف هوا به داخل جریان داشته باشد اما در سالن‌های خانگی باید از دو طرف جریان هوا باشد. و حتما باید به نسبت اندازه‌ی فضا از دستگاه‌های کوچک هواساز استفاده کرد که لوله‌های آن از جنس پلی‌اتیلن یا پلاستیک معمولی باشد که به شکل دایره‌ای سوراخ شده باشند. برای تهویه از فن‌های کوچک هم می‌توان استفاده کرد.

 پیش‌سالن(مکان مناسب برای پرورش قارچ)

برای پرورش قارچ چه امکاناتی لازم است؟ میتوان برای شروع، از پیش‌سالن‌ها استفاده نمود که مکان‌هایی هستند با اندازه‌هایی بسیار کوچک دو در دو یا سه در سه هستند که برای تنظیم دما از آن‌ها استفاده می‌شود . در آن‌جا لوازمی مانند دستگاه رطوبت‌ساز، امکانات سرمایشی و گرمایشی قرار می گیرد و زمانی که شرایط مساعد در این اتاقک فراهم باشد، درب اتاقک را گشوده تا هوای تنظیم شده‌ی آن به محیط و سالن اصلی راه یابد. هدف اصلی این اتاقک‌ها برای تنظیم دما، وارد نشدن شک ناگهانی به قارچ‌ها بر اثر تغییر ناگهانی دما در فضای اصلی و سالن پرورش است.

دماسنج

می‌توان از دماسنج معمولی یا دیجیتال استفاده کرد و در سالن پرورش حتما باید سه دماسنج باشد که درصورت ایجاد مشکل در یکی مابقی به درستی کار کنند.

از کجا شروع به پرورش قارچ کنم؟

اگر به سئوالات فوق درست پاسخ دهید، اکنون وقت شروع کار است. شما حتما قبلا مقداری قارچ برای مصارف خانگی در منزل پرورش داده‌اید و با کلیات کار آشنا هستید. بهتر است در ابتدا از یک مشاور زبده کمک بگیرید و گام به گام با او پیش بروید. به این ترتیب مطمئن می‌شوید که قدم‌ها را درست و اصولی برداشته‌اید.

اگر میخواهید سالن پرورش قارچ خود را توسعه دهید و از روش سنتی به صنعتی تغییر رویه دهید، توصیه می‌کنیم حتما مقاله مزایا و معایب پرورش قارچ سنتی مطالعه کنید و سپس با توجه به توانایی‌ها و وضعیت اقتصادی خود تصمیم‌ بگیرید.