آیا پرورش قارچ مورل در خانه شدنی است؟ (ویدیوی آموزشی)

قارچ مورل از جمله قارچ‌ های خوراکی پرطرفدار و گرانقیمت در دنیا است که می توان با رعایت اصول در خانه یا حیاط مناطق نیمه کوهستانی و مرطوب پرورش داد. آیا پرورش قارچ مورل در خانه سخت یا غیرممکن است؟ برای فهمیدن این موضوع باید بدانیم این قارچ تنها قارچ حفره‌ای دنیاست که بالای 80 گونه در رنگ‌های کرمی تا قهوه‌ای و سیاه دارد و در مراتع و جنگل‌های نیمه سوخته هم رشد‌ می‌کند. طعم بافت و ظاهر خوشمزه‌ای مانند گوشت دودی دارد. وجود این قارچ در امریکای شمالی، برخی کشور های اروپایی، آسیا (همینطور ایران) گزارش شده است. پرورش دهندگان زیادی سعی کردند که قارچ مورل را پرورش دهند، پرورش قارچ مورل طولانی تر و سخت است به همین خاطر جزو قارچ های دارویی و گرانقیمت است. در این مطلب پرورش قارچ مورل در خانه، حیاط یا باغچه را مرحله به مرحله آموزش می‌دهیم.

ویژگی زیستی قارچ مورل

برای شناخت شرایط ابتدا به این توجه‌ می‌کنیم که این قارچ در طبیعت چه زیستگاهی را‌ می‌پذیرد؟

قارچ مورل و انواع آن اکثرا در کنار درختان بلوط، راش، انواع کاج، سیب، نارون، صنوبر، زبان گنشک و چنار در مناطق نیمه کوهستانی همزیستی دارد. زیستگاه قارچ مورل باید زمستانی سرد و در زمان بلوغ گرما را تجربه کند. نکته جالب این قارچ دوستدار سوختگی و پوسیدگی هم است به همین دلیل در مراتع نیمه سوخته هم یافت‌ می‌شود.

قارچ مورل در فضای باز یا حیاط خانه

همان طور که گفتیم این قارچ با شرایط محیطی سخت در هر محیطی قابل رشد نیست. امکان دارد سالی که شما اقدام به تولید آن در فضای باز‌ می‌کنید، هوا آنقدر متناسب نشود و در زمان رشد آفت‌ها یا مورچه‌ها مزاحم رشد قارچ شوند. با همه این‌ها‌ می‌توانید فقط یک با و اگر شانس بیاورید دوبار این قارچ را برداشت کنید. پس انجام اینکار خیلی به صرفه نیست مگر اینکه خیلی صبور، کم توقع و علاقه مند باشید. در این مطلب سعی می‌کنیم به صورت کلی پرورش قارچ مورل در خانه و فضای باز را توضیح دهیم.

تهیه اسپان یا هاگ

مانند همه قارچ‌ها برای شروع پرورش قارچ مورل در داخل خانه ، هم باید اسپور آن و یا اسپان (معادل نهال در گیاهان) را تهیه کنید.

می‌توانید بذر یا اسپان مورل را از طبیعت یا فروشگاه‌های پرورش قارچ تهیه کنید از آنجایی که قارچ مورل مخصوصا در کشور ما ایران ناشناخته است برای بدست آوردن بذر آن یا از طریق سایت های خارجی و یا از طریق واسطه گران اقدام به خرید کنید.

اگر قارچ مورل را در طبیعت یافتید‌ می‌توانید آن را به دانشگاه های دارای آزمایشگاه مخصوص تولید بذر قارچ بدهید و سفارش تولید اسپان دهید. اگر دسترسی ندارید‌ می‌توانید خودتان از هاگ قارچ اسپان یا بذر تولید کنید. البته اینکار در خانه خیلی امکان پذیر نیست ودر محیط آزمایشگا و استریل شده بهتر جواب‌ می‌دهد. برای تولید اسپان از این قارچ مطلب پرورش قارچ مورل را مطالعه کنید.

بستر پرورش قارچ مورل در فضای باز (باغ یا حیاط خانه)

بعد شناخت شرایط محیطی اولیه، همانطور که برای پرورش گیاهان در داخل خانه ابتدا به سراغ خاک و کود‌ می‌روید، برای پرورش قارچ مورل در حیاط یا باغچه هم ابتدا بستر را مهیا‌ می‌کنید.

اگر‌ می‌خواهید قارچ مورل را در فضای باز یا حیاط خانه تولید کنید، باید خاک با دقت آماده شود عاری از میکروب و آلایندگی های محیطی مانند دوده و روغن باشد.
اگر در حیاط یا باغ خود درختان صنوبر، بلوط، نارون، زبان گنجشک یا میوه دارید، می‌توانید کاشت مورل‌های زرد (Morchella esculentoides) را در نزدیکی این درختان امتحان کنید. اما اگر این درختان را ندارید، مورل مخصوص فضای سبز (Morchella rufobrunnea) یا مورل مخصوص محل سوختگی (Morchella exuberans) برای بستر قارچ بهتر هستند.

همانطور که در ابتدای مطلب گفتیم برخلاف سایر قارچ‌های وحشی، پرورش قارچ‌های مورل به دلیل یک مرحله اضافی در چرخه زندگی آنها به نام اسکلروتیوم دشوار است. برای جوانه‌زدن در بهار، اسکلروتیوم می‌تواند میسلیوم جدید، شبکه‌ای ریشه ‌مانند از رشته‌های زیرزمینی را تشکیل دهد، یا می‌تواند، بدن میوه‌دهنده‌ای را تشکیل دهد که همان قارچ روی زمین است.

پرورش دهندگان می‌توانند به سرعت اسکلروتیوم را برای تشکیل میسلیوم جدید وادار کنند، اما مجبورکردن آن برای ایجاد بدن باردهی دشوار است. همچنین برای کاشت قارچ مورل، شرایط تغذیه‌ای خاص، رطوبت، سطح دی اکسید کربن و دما باید رعایت شود.

لازم است انواع گونه‌ها را شناخت. طبق مطالعات زیست شناسان دانمارکی و چینی. بهترین گونه مورال که تولید بیشتر و تست های بهتری در پرورش داشته Variant ۱۹۵ است، نوعی مورل سیاه که به سرعت رشد می‌کند و می‌توان آن را زودتر برداشت کرد.

روش پروش قارچ مورل در حیاط خانه یا فضای باز

در فضای باز اواخر فصل تابستان شروع به اقدام کنید. محیط آب‌وهوایی باید به گونه ای باشد که سطح خاک از عمق 1 سانمتیمتر همیشه مرطوب باشد. اگر اینگونه نیست باید در طول پرورش روزانه رطوبت خاک با رطوبت سنج برسی شود.

اگر از سالم بودن خاک مورد نظر کنار درختان گفته شده یا بستر مطمعن هستید مراحل زیر را پیش بروید:

1. یک مکان سایه‌دار در باغچه خود انتخاب کنید و بستری به ابعاد ۴ در ۴ فوت (۱۲۰ در ۱۲۰ سانتی‌متر) مشخص کنید، زیرا اکثر کیت‌های بذرپاشی، بذر کافی برای بستری به این اندازه را فراهم می‌کنند.
2. تا عمق 30 سانتیمتر آن با تکه های چوب پوسیده، خاکستر چوب و اگر خاک دارای ماسه نیست، خاک شنی یا رس مخلوط کنید.
3. خاک سست و با زهکشی خوب باشد.
4. pH بین ۶ تا ۷.۵
5. بذر هارا 3 تا 5 سانتی‌متر در خاک قرار دهید.
6. اگر بارش باران کافی نبود آبیاری را انجام دهید.
7. وقتی دمای هوا در طول روز به 60 تا 70 درجه فارنهایت (15 تا 21 درجه سانتیگراد) می‌رسد، مراقب قارچ‌ها باشید.‌ pH یعنی‌ خاک اگر نیاز بود از آهک استفاده کنید. رطوبت خاک را بسنجید نباید خیلی مرطوب شود و نباید سطح خاک خشک شود. همچنین مراقبت از مورچه‌ها.
8. وقتی قارچ‌ها دیده شدند از نور مستقیم خورشید مراقبت کنید تا به رشد خوبی برسد.

پرورش قارچ مورل در خانه (فضای بسته)

محیط بسته نیاز به لوازم بیشتری دارد اما از محیط باز بهتر است به دلایل زیر:

• شما‌ می‌توانید دما را به راحتی کنترل کنید.
• بستر از ورود جانوران دیگر مانند مورچه‌ها پرندگان، آفت ها و … در امان است.

1. تهیه لوازم مورد نیاز

در محیط بسته شما نیاز به لوازم زیر دارید:

• اتاق با قابلیت نوردهی
• یخچال
• خاک
• مواد آلی
• سینی زهکشی، فنجان، قاشق و یا ظروف اندازه گیری، چاقو
• کیسه اتوکلاو
• لوازم حرارتی
• لوازم استریل
• دما سنج
• رطوبت سنج
• آب مقطر
• اسپان قارچ مورل

عکس از لوازم مانند سینی زهکشی کیسه دماسنج و.. کنار هم یا به صورت جدول

2. تهیه کمپوست قارچ مورل با مواد عالی

برای تولید قارچ مورل ابتدا باید یک محیط کشت مناسب برای رشد قارچ، مهیا کنید. بهترین ترکیب مواد آلی برای رشد قارچ مورل:

• 10% پوسته برنج
• 5% خاک پیت ماس
• 5% کنجاله سویا
• 80% تراشه چوب سخت (مانند چوب درختان سیب، سنجد یا افرا)
• ممکن است برای افزایش pH خاک، به کمی آهک نیز نیاز داشته باشید.

3 . استریل کردن سینی و چوب

در این‌ مرحله از پرورش قارچ مورل در خانه یک سینی مخصوص استفاده کنید. سینی‌های پخت قدیمی یا گلدان های کوتاهی که در کف آنها سوراخ‌هایی برای زهکشی وجود دارد، مناسب است.

خورده چوب‌ها آب پز کنید و سپس اجازه دهید تا آب اضافی کاملاً تخلیه شود. سپس مواد را در کیسه اتوکلاو قرار داده و آن را با فشار معادل 15 psi به مدت یک ساعت استریل کنید.

4. قرار دادن اسپان در بستر آماده شده

وقتی سینی خنک شد، کیسه اتوکلاو را باز کنید. سپس با استفاده از قاشق استریل با شعله، نصف فنجان اسپان را به طور یکنواخت با بستر مخلوط کنید. سپس کیسه را ببندید و در یک مکان تاریک و خنک قرار دهید.
پس از 4 تا 6 هفته، شاهد اسکلروتیا خواهید بود که سطح بستر پرورش قارچ مورل را پوشانده است. اسکلروتیا یک میسلیوم قارچی سخت است که حاوی ذخایر غذایی می‌باشد. اسکلروتیا دارای شکلی سخت، سیاه و شکلی شبیه به دانه می‌باشد.

5. نگهداری در یخچال فضای سرد

همانطور که در ابتدای مطلب گفتیم قارچ مورل عاشق سرماست پس برای طی کردن دوره سرما، هنگامی که اسکلروتیا تمام سطح بستر را پوشاند آن را دو هفته در یخچال قرار دهید. دمای ایده آل یخچال 38 تا 40 درجه فارنهایت یا 3.3 تا 4.4 درجه سانتیگراد است.

6. قرار دادن سینی دراتاق رشد با رعایت اصول

سینی بستر را از کیسه بیرون بیاورید و آن را در اتاق رشد خود قرار دهید. به آرامی آب مقطر 65 تا 70 درجه فارنهایت یا 18 تا 21 درجه سانتیگراد را با آهنگ 1.5 تا 2.5 اونس در ساعت در متر مربع از بستر، بریزید. اجازه دهید تا بستر پرورش قارچ مورل به مدت 24 ساعت تخلیه شود، به یاد داشته باشید که نور خورشید کافی در اتاق وجود داشته باشد. اتاق باید تا رطوبت بالای 90% بسیار مرطوب باشد اگر رطوبت شما کافی نیست، آب را روزی دو بار هر روز با یک بطری اسپری کننده، روی بستر اسپری کنید

7. تنظیم مجدد رطوبت اتاق رشد پس از کلاهک زنی

در این مرحله از پرورش قارچ مورل در خانه هنگامی که کلاهک‌های کوچک، را می‌بینید که به عنوان پریموردیا (پین) نیز شناخته می‌شوند:

• سطح رطوبت را تا 60 درصد کاهش ‌دهید
• دما باید به 70 تا 73 درجه فارنهایت یا 21 تا 22.7 درجه سانتیگراد افزایش یابد
• 12 ساعت نور نیز برای پرورش آنها باید استفاده شود.

8. تنظیم مجدد اتاق رشد زمان بلوغ

• در حالی که کلاهک‌ها بالغ‌ می‌شوند رطوبت باید 50 درصد باشد .
• دما باید در محدوده 73 تا 77 درجه فارنهایت یا 7 تا 25 درجه سانتیگراد تنظیم شود.

جمع آوری قارچ مورل

برای جمع آوری از دستکش و چاقوی تیز کوچک استفاده کنید و به آرامی از بستر جدا کنید. اگر مقدار محصول شما زیاد بود بهتر است قارچ ها را با آب نمک رقیق شسته و با دستگاه خشک کنید، بهتر است ساقه‌ها را جدا کنید و فقط کلاهک را خشک کنید.

نتیجه گیری

برای تولید یا پرورش قارچ مورل در خانه و فضای باز باید با انواع گونه‌های آن آشنا شوید چند گونه آن مانند مورل سیاه نسبت به بقیه مورل‌ها راحت تر است. اگر‌ می‌خواهید در فضای باز پرورش دهید باید در آب‌وهوای نیمه کوهستانی، مرطوب، نقاط سایه دار، کنار درختانی که زیستگاه این قارچ است را انتخاب کنید و اگر در خانه پرورش‌ می‌دهید باید ابتدا بذر قارچ سپس بستر را مهیا کنید. همه لوازم استریل شود و دمای اتاق کنترل کنید، اینگونه نتیجه بهتری‌ می‌گیرید. اگر تست شما در پرورش قارچ مورل در خانه شما موفقیت آمیز بود، می توانید برای فروش این قارچ در بازار و کسب درآمد ابتدا برای  مجوز مشاغل خانگی تولید قارچ اقدام کنید.

ویدیوی آموزشی پرورش قارچ مورل در خانه:

برای درک بهتر مطالب مذکور، می‌توانید ویدیوی زیر را تماشا کنید.

مولف:

گردآوری، ترجمه و تحریر از تیم رسانه هاگ
کپی فقط با ذکر منبع مجاز است.