برای احداث سالن پرورش قارچ باید نکاتی را در نظر بگیرید، تا بیشترین بازدهی را از کشت خود بدست آورید. در ادامه به تشریح نکاتی شامل محل مناسب، نقشه و ابعاد سالن پرورش قارچ خواهیم پرداخت. فراموش نکنید که ساخت سالن کشت قارچ استاندارد امنیت مزرعه شما را در همه جوانب تضمین میکند. یک سالن خوب و مناسب، بازدهی و راندمان تولید قارچ را حدود 10 الی 15 درصد بالا می‌برد.
دستورالعمل ساخت سالن پرورش قارچ دکمه ای استاندارد
مواردی را که برای ساخت سالن پرورش قارچ باید در نظر بگیرید، به شرح زیر است.
فضاهای مناسب جهت کشت قارچ:
سالن‌های صنعتی، بتونی، گلخانه و سالن‌های نیمه‌صنعتی یا خانگی که شامل انبار، سالن، سوله، مرغداری متروکه، زیرزمین و هر مکان مسقف پاک و مرتب برای پرورش قارچ می تواند مورد استفاده قرار گیرد.
در کف سالن پرورش قارچ باید آبراهه جهت خروج آب اضافی سالن تعبیه کرد. حتی‌الامکان هیچگونه روزنه‌ای بر روی دیوار، سقف و درب سالن وجود نداشته باشد. تا آفات قارچ و عامل بیماری‌زای نتواند وارد سالن شده و همچنین کنترل دما، رطوبت و تهویه آسان‌تر صورت گیرد.
طول و عرض مناسب برای نقشه سالن کشت قارچ
بطور کلی محدودیتی در طول و عرض و ارتفاع در نقشه سالن پرورش قارچ وجود ندارد. اما باید بتوان شرایط محیطی مناسب را در آن فراهم نمود. بنابراین سالن‌های خیلی بزرگ از چندین جهت مناسب کشت نیست.
1- ایجاد شرایط محیطی مناسب در تمام نقاط آن دشوار و هزینه‌بر خواهد بود. زیرا نیازمند تجهیزات و مصرف انرژی بیشتر خواهد بود.
2- در صورت بروز بیماری یا آفت، بخش بزرگی از مزرعه آلوده خواهد شد. در نتیجه قسمت عمده‌ای از محصول را از دست خواهید داد.
بنابراین باید فضای سالن‌ها در حد استاندارد و معقول باشد.
ابعاد سالن پرورش قارچ
بطور کلی فضا و ابعاد استانداردی برای سالن پرورش قارچ وجود ندارد. ولی در اکثریت مزارع کشورمان سالن‌هایی با طول 20 الی 25 متر، عرض 6 متر و ارتفاع 4/5 متر رایج است.
زیرا در کشور ما اگر مساحت سالن تولید قارچ بیش از 100 متر مربع باشد، نمی‌توان دما و رطوبت آن را با ادوات ساده و ارزان‌قیمت کنترل کرد. بنابراین برای کنترل هزینه‌ها سالن‌های بزرگ، کمتر مورد استفاده قرار میگیرد.
نکاتی برای ساخت سالن قارچ (ویدیو)
چه نکاتی در هنگام احداث مزرعه یا سالن تولید قارچ باید در نظر گرفته شود؟!؟ در ویدئو تقدیمی به بیان چند نکته خیلی مهم برای انتخاب محل و تجهیزات خودکار برای احداث مزرعه قارچ خواهیم پرداخت.
توضیحات مهندس عضدی درباره تجهیزات، نقشه و ابعاد سالن مناسب پرورش قارچ دکمه‌ای را با هم می‌شنویم.
حفظ دمای سالن
در اتاق پرورش مهمترین عامل حفظ دمای ثابت است. پس باید به عایق بودن اتاق توجه کرد. برای عایق‌بندی می‌توان از ورقه‌های فایبرگلاس به ضخامت 2.5 تا 5 سانتیمتر استفاده نمود. همچنین یک لایه پلاستیک به ضخامت 2 تا 4 سانتیمتر روی آنها قرار گیرد.
همه روزنه‌ها و درزهای سالن کشت باید گرفته شود و ورودی هوا بوسیله کانال‌کشی از اتاق تأسیسات وارد سالن شود و در سالن بصورت یکسان پخش شود.
ورودی هوا بالای دیوار یک سمت سالن و خروجی پایین دیوار قرار گیرد.
سالن باید تاریک باشد و نور خورشید مستقیم داخل آن نتابد. همچنین هیچگونه درز جهت عبور هوا و موجودات زنده نباشد. جنس دیوارها بهتر است از بلوک و سیمان باشد.
سالن‌های جدیدتری که ساخته می‌شوند، شبیه به یک گلخانه پلاستیکی ایزوله است که در آن از لوله‌های فلزی گالوانیزه استفاده می‌شود.
اتاق تأسیسات سالن پرورش قارچ
در طراحی نقشه سالن پرورش قارچ، بعد از سالن کشت به اتاق تأسیسات می‌رسیم. کار این بخش، تأمین رطوبت و دمای مورد نیاز سالن و هوارسانی به آن است.
ابعاد اتاق تاسیسات سالن پرورش قارچ، معمولا 2 در 3 متر است. تمامی تأسیسات گرماساز و سرمایشی در این اتاق وجود دارد. همچنین 2 دریچه ورودی هوا از بیرون به داخل دارد. هوای ورودی از اینجا به وسیله کانال به سالن کشت هدایت می‌شود.
این اتاقک اگر در بالای درب ورودی سالن ساخته شود کارایی بهتری دارد. دریچه‌های بیرونی به‌وسیله 2 عدد فن وظیفه گرفتن هوای تازه از بیرون اتاق تأسیسات را دارند.
دریچه‌هایی که در داخل قرار دارند، هوای سرد یا گرم شده و مرطوب را گرفته و به سالن کشت می‌رسانند. هیچگاه نباید هوای سرد یا گرم را بصورت مستقیم وارد سالن کشت قارچ نمود. بلکه باید اول در اتاقک تأسیسات آماده‌سازی شود و سپس به سالن کشت برسد.
سیستم هوا رسانی برای پرورش قارچ
متناسب بودن توان و ظرفیت هواساز سالن و تجهیزات موتورخانه‌ای با ابعاد سالن پرورش قارچ بسیار مهم است.
در نقشه سالن پرورش قارچ سیستم هوارسانی نیز باید ترسیم گردد. سالن‌های کشت دارای دو ورودی و یک خروجی هستند که ورودی‌ها از بالای سالن و در عرض آن هستند و خروجی در پایین و در انتهای سالن قرار میگیرد.
دریچه خروجی به دلیل دی‌اکسید کربن حاصل از رشد قارچ‌ها در انتهای سالن نزدیک به کف تعبیه می‌شود که در مراحل اولیه این دریچه بسته‌است اما در مرحله‌ی تشکیل پین به خاطر غلظت دی‌اکسیدکربن باز می‌شود و این کار خروج به‌وسیله فن صورت میگیرد.
در سالن برای کنترل دما و رطوبت و جود دماسنج و رطوبت‌سنج ضروری است. اندازه دریچه خروجی (یک فن ۱۵ سانتی) باید نصف اندازه دریچه ورودی (دارای دو فن ۶۰ سانتیمتری) باشد. دریچه خروجی را باید از محیط کشت جدا نمود تا از ورود حشرات جلوگیری شود.
یکسان سازی هوا در محیط کشت
جهت یکسان سازی هوای این کانال پلاستیکی، سوراخ در نظر گرفته‌شده است که معمولاً دارای ۱۰ سانتی متر قطر هستند.
این سوراخ‌ها در ابتدای دهانه ورودی که فشار هوا زیاد است کوچک‌تر و بافاصله زیادتر و در انتهای آن‌که فشار هوار کمتر می‌شود سوراخ‌ها درشت‌تر و فاصله آنها نیز کمتر می‌شود. این سوراخ‌ها به‌گونه‌ای هستند که هوای خروجی از لوله هیچ تماسی با سطوح کشت ندارد.
مساحت این سوراخ‌ها باید با مساحت لوله‌های اصلی هوا برابر باشد و فاصله دو سوراخ باید برابر یک چهارم فاصله بین کانال هوای پلاستیکی با دیوار باشد.
پشت فن‌های ورودی باید دستگاه تبدیل گذاشته‌شود که نسبت به قطر فن پهن‌تر باشد. اگر به‌اشتباه دو فن واردکننده و خارج کننده هوا روی‌هم قرار بگیرد کوران ایجادشده و هوا به کمپوست نمی‌رسد و باعث خشکی زودرس کمپوست ها می‌شود.
دستگاه رطوبت ساز سالن پرورش قارچ
در بین راه کانال منتقل‌کننده هوا باید یک دستگاه رطوبت ساز وجود داشته باشد. که کار آن مرطوب کردن هوای گرم و سرد است، لوله مه پاش را هم می‌توان جلوی فن ورودی هوای گرم یا سرد قرارداد. در مسیر این کانال معمولاً فیلتر تصفیه قرار میگیرد.
در داخل سالن برای وجود دمای یکنواخت از لوله‌های پلاستیکی هوا رسان استفاده می‌کنند. این لوله‌ها در طول راه روی اصلی نصب می‌شوند.
ابتدای آن به دریچه ورودی هوا به داخل سالن متصل است و انتهای آن به قسمت انتهایی سالن می‌رسد. از مزیت‌های این کار می‌توان به یک نواخت شدن هوا رسانی و یکسان شدن دما در همه جای سالن اشاره کرد.
در بخش قبلی نکاتی در باب فضای مناسب و سیستم هوادهی سالن پرورش قارچ دکمه‌ای ذکر شد. در این بخش
همراه ما باشید با سیستم قفسه‌بندی و محیط کشت.
قفسه سالن پرورش قارچ
برای قفسه بندی سالن قارچ باید به نکاتی از جمله طول و عرض سالن، ابعاد بلوک کمپوست و … توجه کرد.
همچنین عرض و ارتفاع قفسه ها باید طوری باشد تا قارچ‌چینان به همه جای سطح بستر دسترسی داشته‌باشند.
برای ساخت قفسه قارچ استاندارد، عرض سالن کشت قارچ بایستی به حدی باشد که کارگران و تجهیزات آنها به راحتی امکان عبور داشته‌باشند. (حداقل 70 سانتیمتر)
قفسه بندی در سالن‌های خانگی
آن دسته از سالن های خانگی که شرایط قفسه بندی ندارند با شرایط کم‌هزینه بسترها رو می‌چینند. در چنین شرایطی که عموماً در انباری یا اتاق است باید بین ردیف اول و دیوار کنار سالن حداقل ۷۰ سانتیمتر و حداکثر ۱۰۰ سانتیمتر فاصله برای ایجاد راه رو باشد.
بعد اولین ردیف کمپوست قارچ را به عرض ۱۲۰ تا ۱۶۰ سانتیمتر کنار هم قرارداد.
طول بستر کشت برابر با سالن ۲ متر در نظر گرفته شده‌است. بین ردیف‌های اول و دوم فاصله‌ای ۷۰ تا ۱۰۰ سانتیمتر باید فاصله قرارداد و بعد کمپوست‌ها را با عرض تعیین شده‌چیده شود. ردیف‌های دیگر را نیز باید متناسب با ابعاد طولی و عرضی سالن ایجاد کرد.
محیط کشت محصول
این محیط باید دارای سقفی با عایق‌بندی درست باشد. در صورت طراحی سالن از ابتدا باید در انتهای سالن یک درب خروجی باشد که ابعاد آن متناسب با اندازه سالن باشد. پایین در باید از فولاد ضدزنگ یا آلومینیوم باشد.
از این درب خروجی جهت ورود کمپوست و خاک پوششی قارچ و خروج کمپوست و خاک برگشتی استفاده می‌شود و بهداشت راهروی ورودی حفظ می‌شود.
فن خروجی نیز باید برای سالن تعبیه شود.
و تهیه نوار نقاله و دادن میدانی جهت سهولت در ورود و خروج و تخلیه و بارگیری خاک و کمپوست در شرایطی لازم است. در حال پردازش این مکانکشت باید توانای نگهداری دما و رطوبت مناسب را داشته باشد.
دیواره‌ها و کف مرتب قابل شست‌وشو باشند تا از ورود حشرات و آفات جلوگیری شوند و بهداشت جهت کشت رعایت شود. حتی‌الامکان باید از مجاورت با دامداری یا مرغداری اجتناب شود ولی اگر این شرایط ممکن بود بهداشت بیشتر رعایت شود.
نکاتی درباره ساخت سالن کشت قارچ
در این ویدیو توضیح مختصری درباره محل و چگونگی احداث سالن پرورش قارچ با رعایت موارد استاندارد، ارائه می‌شود.
مولف:
گردآوری، تالیف، ضبط ویدیو و تحریر توسط تیم رسانه هاگ
کپی تنها با ذکر منبع مجاز است.
با مجموعه مقالات آموزش تولید و پرورش قارچ در دانشنامه هاگ همراه باشید.
