حسن احیایی، اولین وارد کننده قارچ به صورت تجاری در ایران

حسن احیایی، نخستین کسی است که قارچ را در سال 1325 به صورت تجاری در ایران تولید و به بازار عرضه کرد. او که فردی پرشور و با استعداد بود، به 7 زبان زنده دنیا آشنایی داشت و به همین دلیل از ریاست پرورشگاه و نساجی مشهد در سال 1320 به کارشناسی بانک ایران و انگلیس در تهران منتقل شده و سپس در مدت کوتاهی به یکی از اعضای عالی رتبه این بانک ارتقای سمت پیدا کرد.

او علاوه بر دانش اقتصادی و روابط عمومی عالی، به شکار و پرورش گل و گیاه هم علاقه‌مند بود. به همین دلیل دایی‌اش، یک منطقه ییلاقی در اطراف تهران آن روزگار را، به عنوان شکارگاه به مبلغ 1200 تومان خریداری و به وی هدیه کرد. این شکارگاه در قلهک دره (کن امروزی) از بخشهای منطقه 22 تهران بزرگ واقع شده و در آن زمان منطقه‌ای بیابانی با تپه ماهورهای بزرگ و کوچک بود که کبک‌ها و جانوران متعدد دیگری در آن زندگی می‌کردند.

وی که عاشق آبادانی بود، تمام تلاش خود را به احیای این منطقه معطوف کرد. او می‌خواست تمام بیابان‌ها را به منطقه‌ای آباد و پر از باغ‌های زیبا با درختان و گیاهان متنوع تبدیل کند. به همین دلیل اقدام به حفر چاه و قنات‌های متعدد کرد. وقتی این اراضی ارزشمند شدند، مقداری از آن را فروخت و با پول آن باغ اناری احداث کرد که مخارج زندگی‌اش از سود آن تامین می‌شد.

حسن احیایی چگونه با دنیای قارچ آشنا شد؟

او برای حفر چاه و قنات، کانال‌ها و تونل های زیادی در آن منطقه زد که با آجر دیوارچینی شده بودند و رطوبت مناسبی داشتند. به علاوه در بعضی جاها هم آب به صورت اتفاقی بیرون زده بود. در این حین، به دلیل رفت و آمد با سفارت انگلستان، با آقای کینگ (Mr. Jone wolking King) که باغبان سفارت بود، آشنا شد. او کینگ را به منطقه ییلاقی خود دعوت کرد و بخشهای مختلف را به او نشان داد. کینگ که از این همه امکانات هیجا‌ن‌زده شده بود، ایده پرورش قارچ را به زنده‌یاد حسن احیایی داد.

کینگ با کشت قارچ کاملا آشنا بود و به همراه وی در سال 1325 به انگلیس رفتند تا بذر قارچ را به ایران بیاورند. در سال‌های اول این کار با افت و خیز فراوان همراه بود، چون اطلاعاتشان بسیار ناقص بود و هیچ کتاب یا جزوه‌ای برای مقابله با امراض و آفات قارچ در اختیار نداشتند.

او در عرصه پرورش قارچ چه کرد؟

آنها بالاخره توانستند قارچ را پرورش دهند و در سبدهای زیبای چوبی آن را به بازار عرضه کنند. در آن روزها قارچ یک کالای لوکس محسوب می‌شد و بیشتر افراد خارجی و هتل‌ها و سفارت‌خانه‌ها خریدار آن بودند.

برای ترویج فرهنگ استفاده از قارچ در بین مردم، او کتاب «طبخ غذاهای خوشمزه با قارچ» را تالیف و چاپ کرد. وی همراه با محصولاتش این کتاب را به مشتریان به رایگان هدیه می‌داد، و به این ترتیب به تدریج عامه مردم ایران نیز با قارچ و خواص آن آشنا شدند.

زنده‌یاد حسن احیایی تصمیم گرفت که کار را توسعه دهد، اما به دلیل نقدینگی اندک تصمیم گرفت که تقاضای وام کند. او یک طرح جامع و کامل تهیه کرد و توسط سید ضیاءالدین طباطبایی همراه با سبدی بسیار زیبا و پر از قارچ آن را به دربار فرستاد. در ضمن درخواست وام 100 هزار تومانی را ضمیمه آن نمود که شاه با دادن وام از طریقه پشتوانه اسکناس موافقت نمود.

اما در آن زمان اگر شخص شاه هزینه‌ها را تقبل نمی‌کرد، دریافت وام از این طریق بسیار دشوار بود. به همین دلیل او هر چه پیگیری کرد و انتظار کشید از وام خبری نشد و متاسفانه نتواست سرمایه لازم را برای توسعه کار دریافت نماید.

وی در سال 1335 پس از ده سال فعالیت در این عرصه و پایه‌گذاری کشت و تولید قارچ در ایران، در حالیکه مسیر جدیدی را برای اشتغال و کارآفرینی ایجاد کرده و سبک غذایی متفاوتی را معرفی نموده بود، چشم از دنیا فرو بست.

روحش شاد و یادش گرامی باد.