آیا از آمار سالیانه مسمومیت با قارچ سمی در کشور اطلاع دارید؟!
دکتر محمد دلیرراد، معاون غذا و دارو و فوق تخصص سم‌شناسی بالینی دانشگاه علوم پزشکی آذربایجان غربی است. وی از مسمومیت 1340 نفر با قارچ سمی در کشور، طی 3 سال اخیر خبر داد. او در اینباره گفت: بیشترین مسمومیت به ترتیب در استان کرمانشاه، آذربایجان غربی، لرستان، گلستان، کردستان، همدان، قزوین و شهرکرد بوده‌است.
وی ادامه داد: همانطور که در آمارها مشاهده می‌شود، مسمومیت ناشی از مصرف قارچ‌های خودرو در هم‌وطنانی که در مناطق غربی، کوهستانی و یا مرطوب کشورمان زندگی می‌کنند بیشتر بروز نموده‌است.
دکتر دلیرراد در خصوص مسمومیت با انواع قارچ های سمی خودرو اظهار کرد: متاسفانه هر سال با شروع فصل بهار و بارندگی های فصلی، که به بروز شرایط مساعد برای رشد قارچ‌های خودرو می انجامد، با موجی از مسمومیت با قارچ سمی مواجه می‌شویم. علیرقم هشدارهای دادهِ شده، این مسمومیت‌ها ناشی از مصرف اشتباه قارچ های خودروی سمی، بجای گونه های خوراکی می‌باشد.
آمار سالیانه مسمومیت ناشی از قارچ سمی به تفکیک
دکتر دلیرراد آمار سالیانه مسمومیت با قارچ سمی در کشور را بصورت تفکیک شده ارائه کرد، که به شرح زیر می‌باشد.
- سال 1400: تعداد 797 نفر
- در سال 1401: تعداد 301 نفر
- سال 1402: (6 ماه اول) تعداد 242 نفر
البته این آمار شامل افرادی است که در اثر مسمومیت، به مراکز پزشکی یا بیمارستان‌ها، مراجعه نموده‌اند و یا بستری شده‌اند. این آمار نشان‌دهنده اهمیت و شایع بودن مسمومیت با قارچ سمی و تعداد بالای قربانیان آن در کشور ماست. البته نکته مثبت، کاهش آمار نسبت به سال های گذشتهِ است. که نشان‌دهنده افزایش آگاهی مردم و فرهنگ‌سازی صحیح، بودهِ است.
متأسفانه مصرف خوراکی قارچ‌های خودرو و سمی، منجر به فوت، نارسایی کبد، عوارض دائمی در سیستم عصبی و بستری شدن بسیاری از هم‌وطنانمان به دلیل مشکلات شدید گوارشی، شدهِ است.
البته این مسئول آماری از تعداد فوتی‌های این مسمومیت‌ها، ارائه نکرد!
راه تشخیص قارچ سمی از خوراکی
دکتر دلیر راد گفت: شهروندان باید از مصرف قارچ‌های خودرو مخصوصاً قارچ‌هایی که در کنار تنه درختان (علی‌الخصوص درختان خشک‌شده) می‌رویند و یا خرید قارچ های فله ای جمع‌آوری شدهِ توسط افراد بومی، خودداری کنند. برای حفظ سلامت خود و خانوادهایتان تنها قارچ‌های پرورشی را که توسط مراکز مجاز و دربسته بندی‌های دارای مجوز می‌باشند، خریداری و مصرف نمایید(اگر میخواهید با خیال راحت قارچ بخورید، آن را بصورت پرورشی از شرکت ها، در مراکز معتبر فروش و بصورت بسته‌بندی تهیه نمایید.).
او افزود: شناسایی انواع قارچ خوراکی از گونه های سمی، تنها بر اساس خصوصیات ظاهری مانند شکل، رنگ، بو، قوام و مزه تقریبا غیرممکن است. این کار تنها توسط متخصصان و کارشناسان مجرب قارچ‌شناسی و گیاه‌شناسی با انجام آزمایش، امکان‌پذیر است. بنابراین به توصیه‌های برخی از افراد در تشخیص انواع سمی از انواع خوراکی قارچ توجه نکنید.
فوق تخصص سم‌شناسی بالینی تاکید کرد: مصرف قارچ‌ها توسط پرندگان و سایر جانوران اهلی و وحشی، نشان‌دهنده غیررسمی بودن قارچ برای انسان نیست. همچنین برخی از روش‌ها و معیارهای سنتی مانند تغییر رنگ قاشق نقره در اثر تماس با قارچ، فرو بردن قارچ در شیر برای تشخیص سمی نبودن آن، یا وجود حشرات در اطراف قارچ و محل رویش قارچ معیار علمی و صحیحی برای تشخیص عدم سمیت قارچ در همه موارد نیست.
معاون غذا و دارو دانشگاه علوم پزشکی آذربایجان غربی ادامه داد: برخی از سموم موجود در قارچ های سمی، مقاوم به گرما بوده و حتی با فرآیندهای آماده‌سازی غذا مانند کباب کردن، آب پز کردن، سرخ کردن، بخارپز کردن نیز مواد سمی آنها از بین نخواهد رفت.
نشانه های گوارشی ناشی از مسمومیت
دکتر نوری در پاسخ به سوال قارچ‌های خودرو در طبعیت چند نوع هستند؟ گفت: قارچ‌های سمی موجود در طبیعت در دسته‌های متنوعی تقسیم بندی میشوند.
- مسمومیت با تعدادی از قارچ ها باعث ایجاد روان پریشی و حملات عصبی میشوند که بسیار خطرناک است. حتی در برخی مواقع باعث مسخ شخصیت فرد مسموم میشوند. یعنی مصرف کننده ممکن است کاملا شخصیت جدیدی پیدا کند! توهمات ترسناک و یا عدم هوشیاری نسبت به اطراف نیز از عوارض ناشی از مصرف این قارچ‌ها است.
- مسمومیت با برخی دیگر از قارچ ها سبب بروز سندرومهای سیستماتیک می‌شود. برای نمونه پس از مصرف این نوع قارچ‌ها، فرد مسموم دچار عوارضی نظیر: افزایش میزان ترشح بزاق دهان، آبریزش بینی شدید، اسهال، استفراغ و سرفه‌های خلطی خواهد شد. در صورت مشاهده این موارد باید سریعا با اورژانس (115) تماس گرفته‌شود تا برای درمان فرد وارد عمل شوند.
- نوعی دیگر از قارچ‌های سمی سبب ایجاد سندرومهای برافروختگی میشوند و علائمی مانند تپش قلب، دلشوره، اضطراب و برافروختگی را در پی دارند. پس از مصرف این نوع قارچ برخی به اختلالات و کاهش هوشیاری را شاهد هستیم و نیاز است بیمار بستری شود.
- اما خطرناک ترین نوع مسمومیت کبدی با قارچ است! این دسته از قارچ‌ها دارای سمیت کبدی هستند که علائم آن دیرتر از انواع دیگر ظاهر خواهد شد. پس از مسمومیت با آنها، اسهال، استفراغ و زردی اولین علامت است و پس از آن علایم گوارشی و در نهایت آسیب به کبد و از بین رفتن این عضو حیاتی بدن را شاهد هستیم. در این نوع مسمومیت متاسفانه احتمال نیاز به پیوند کبد و حتی فوت بیمار بسیار زیاد است. حتی اگر این دو مورد نیز رخ ندهد بیمار دچار مشکلات فراوانی خواهد شد و عمرش کوتاه می‌شود!
مراجعه جهت درمان مسمویت با قارچ سمی
مریض را به فاصله زمانی 5 الی 12 ساعت پس از مصرف قارچ‌های خودرو، هر چه سریع‌تر بیمار را به مرکز درمانی تخصصی مسمومیت‌ها منتقل کنید.
اگر علائم گوارشی با تاخیر بیشتر و فاصله زمانی بیش از 6 ساعت از مصرف قارچ خودرو، رخ دهد، نشان دهنده سمیت به مراتب بیشتر قارچ مصرف شده است. متاسفانه اینگونه موارد منجر به آسیب‌های دائمی به کبد خواهند شد.
به گفته دکتر دلیر راد، انتقال سریع بیمار مسموم به یک مرکز درمانی تخصصی مسمومیت‌ها امکان درمان موفقیت‌آمیز را افزایش می‌دهد. هرگونه تأخیر در این امر سبب افزایش احتمال شکست درمان و در نتیجه آسیب های دائمی به بدن و حتی مرگ بیمار می‌شود.
بنابراین با مشاهده علائم و نشانه‌های بالینی اولیه به ویژه از نوع تأخیری در فردی باسابقه مصرف قارچ خودرو، از هرگونه خوددرمانی، استراحت برای درمان و درمان علامتی پرهیز نموده و بیمار را حتما در اسرع وقت به بیمارستان منتقل نمایید.
وقتی بیمار با علائم مسمومیت به مراکز درمانی مراجعه می‌کند، شرح حال واضحی مبنی بر اینکه در فضای باز و طبیعت بودهِ و از قارچ‌های خودرو استفاده‌کرده‌نمی‌دهد.
زیرا بسیاری از افراد تصور نمی‌کنند این علائم ممکن است مربوط به مصرف قارچ باشد.
در صورت امکان، نمونه باقی‌مانده قارچ خودرو مصرف‌شده توسط بیمار را نیز برای شناسایی کادر پزشکی در بیمارستان به همراه داشته باشید.
صحبت‌های چند تن از صاحبنظران در زمینه قارچ‌های سمی
با توجه به حساسیت موضوع و برای آگاهی بیشتر مردم در این زمینه، صحبت‌های چند تن از صاحبنظران در زمینه قارچ‌های سمی را در ادامه میشنویم.
آناهیتا علیزاده، فلوشیپ سم‌شناسی بالینی و دانشیار دانشگاه علوم پزشکی مشهد است. وی اظهار کرد: ممکن است در فصل بهار که خانواده‌ها برای گشت و گذار به طبیعت می‌روند و یا حتی در باغچه منازل، با قارچ‌های خودرو روبرو شوند. که توجهشان را به خود جلب کند. اما خواهش ما از خانواده‌ها این است که به هیچ عنوان قارچ‌های وحشی ناشناختهِ را مصرف نکنند و تنها قارچ‌های پرورشی را مصرف کنند.
مثلا قرار نیست که قارچ سمی بوی بد یا ظاهر بدی داشته باشد. حتی برخی از قارچ های سمی مانند آمانیتا فالوئیدس (معروف به قارچ کلاهک مرگ) یا قارچ‌های خانواده فرشته ویرانگر، مزه خوبی هم دارند!
اینکه فردی از دوستان و یا اعضای خانواده قارچی را مصرف کند و مشکلی برای وی ایجاد نشود. دلیل این نیست که همان قارچ برای ما مشکلی ایجاد نکند.
زیرا آنزیم‌های بدن افراد با هم متفاوت است و ممکن است واکنش دو نفر نسبت به یک قارچ بسیار متفاوت باشد. بنابراین هشدارها درباره قارچ‌های خودرو و سمی را بسیار جدی بگیرید. علیزاده گفت: چند ماه پیش در مشهد کودک پنج ساله‌ای با وجود اینکه چندین روز در آی‌سی‌یو تحت سطح بالایی از درمان بود اما متاسفانه فوت کرد. این کودک از همان قارچی مصرف کرده‌بود که پدرش و دیگر اعضای خانوادهِ هم استفادهِ کردهِ بودند. اعضای خانوادهِ هم مسموم شدند اما شدت مسمومیت در آنها کمتر بود و زنده‌ماندند.
در منابع آمدهِ که یکی از گروه‌های قارچ‌های بسیار سمی آمانیتا هستند. آمانیتا در کشور ما باعث مرگ‌ومیر چندین نفر شدهِ و بهترین کشورهای دنیا علی‌رغم درمان‌های کاملی که دارند اما باز هم نمی‌توانند فرد را نجات دهند.
آمار سالیانه مسمومیت با قارچ در سال 1403
هر ساله علیرقم هشدارها درباره قارچ‌های خودرو و سمی، باز هم در فصل بهار شاهد تعداد زیاد مسمومیت ها هستیم. اما امسال با توجه به بارش‌های صورت گرفته، این قضیه جدی‌تر است. ما شاهد 5 برابر شدن آمار مسمومیت با قارچ‌ها هستیم.
به دنبال بارش باران در فصول بهار و پاییز، گونه‌های متعددی از قارچ‌های خودرو در فضاهای باز از جمله باغچه منازل، مزارع، مراتع، باغات و جنگل‌ها شروع به رشد و نمو می‌کنند.
بنابر اعلام روابط عمومی اورژانس کشور، متاسفانه از اول سال تاکنون شاهد 233 مورد مسمومیت و 3 مورد فوت ناشی از این مسمومیت ها بوده‌ایم. آخرین مورد این فوت شدگان یک کودک 4ساله در شهرستان نهاوند بود. تمامی اعضای این خانواده به علت شدت مسمومیت به بیمارستان منتقل شدند. با توجه به شدت آسیب به کبد کودک، وی برای مداوا به شیراز انتقال یافت اما در نهایت کودک چهار ساله‌خانواده، جان خود را از دست داد.
دکتر حسن نوری ساروی، معاون آموزشی و پژوهشی سازمان اورژانس کشور از افزایش 15 درصدی مسمومیت با قارچ‌های سمی در کشور خبر داد و گفت تقریبا همه قارچ‌های خودرو که در طبیعت رشد می‌کنند سمی هستند و تشخیص قارچ سمی از غیرسمی صرفا از روی ظاهر ممکن نیست.
دکتر نوری ساروی در خصوص مصرف قارچ‌های سمی توسط گردشگران و طبیعت‌گردها اظهار کرد: همه ساله درگیر این موضوع می‌شویم و متاسفانه هیچ آموزشی عمومی در رابطه با قارچ های سمی به افراد داده نمیشود و مردم به همین دلیل این قضیه را جدی نمیگیرند و هرسال شاهد تکرار این وقایع ناگوار هستیم.
آمار مسمومیت با قارچ سمی در سال 1402
رئیس اورژانس استان آذربایجان شرقی از مسمومیت 4 نفر با قارچ سمی خبر داد. وی اعلام کرد: مسمومیت ناشی از مصرف قارچ سمی توسط اعضای یک خانواده در روستای میراب شهرستان مرند، تمامی آنها را راهی بیمارستان کرد.
در پی مصرف قارچ های وحشی که تقریبا همگی سمی هستند، پدر ۴۰ ساله، مادر ۳۴ ساله و ۲ کودک ۱۳ ساله و ۲۴ ماهه، این خانواده بر اثر عوارض ناشی از مسمومیت به مراکز درمانی انتقال یافته و برای درمان بستری شده اند.
از جمله عوارضی که این خانواده پس از مسمومیت با قارچ خودرو داشتند، تهوع، اسهال، استفراغ و درد شکم بود که توسط کارشناسان اورژانس بعد از خدمات درمانی در محل، جهت روند بهبود به بیمارستان های سینا و کودکان شهر تبریز انتقال یافته و بستری شدند.
مسمومیت 15 نفر با قارچ سمی، داریوش تقی لو رئیس اورژانس و مدیریت حوادث دانشگاه علوم پزشکی استان زنجان، از مسمومیت شدید 15 نفر در هفته گذشته، بواسطه مصرف قارچ های سمی خبر داد. که 2 نفر از بیماران هنوز تحت نظر پزشک بوده و بستری هستند.
مسمومیت 13 نفر با قارچ سمی، وحید شادی نیا سخنگوی اورژانس استان آذربایجان شرقی از مسموم شدن 13 نفر در شهرستان های میانه و بستان آباد به واسطه مصرف قارچ سمی خبر داد و گفت: با آغاز فصل بهار و بارش های اخیر و استفاده مردم از قارچ های خودرو متاسفانه تا کنون ۹ نفر از شهرستان بستان آباد و ۴ نفر نیز از شهرستان میانه به علت مسمومیت با قارچ های سمی خودرو راهی بیمارستان شده اند.
آمار مسمومیت ها در سال 1401
معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه گفت: از ابتدای سال‌جاری تاکنون ۴۰ مورد مسمومیت قارچ خودرو و مراجعه به مراکز درمانی استان در اثر مصرف قارچ سمی گزارش داد. که از این تعداد ۳۴ نفر بستری و ۶ نفر به‌صورت سرپایی درمان شده‌اند که خوشبختانه در حال حاضر هیچ مورد بستری در بیمارستان نداریم.
آمار مسمومیت ها در سال 1399
آبتین حیدرزاده معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی گیلان است. وی هشدار اخیر دانشگاه علوم پزشکی گیلان مبنی بر عدم استفاده و مصرف قارچ‌های جنگلی و یا وحشی توسط مردم را مورد اشاره قرار داد. او اظهار داشت: 6 کودک گیلانی به علت خوردن قارچ‌های وحشی دچار مسمومیت شدید شدند. که یکی از آنها جان خود را از دست داد.
حیدرزاده با بیان اینکه حتی کودکان امکان دارد با دست زدن به قارچ‌های سمی و به دهان بردن دست خود دچار مسمومیت شوند خاطرنشان کرد: از والدین و پدر و مادرها انتظار داریم در این ایام بیشتر مراقب کودکان خود به ویژه در این فصل باشند تا کودکانشان در معرض قارچ‌های سمی قرار نگیرند.
در ۵ سال اخیر ۵ هزار و ۱۷۵ مورد مسمومیت ناشی از مصرف قارچ‌های وحشی و خودرو در مناطق غربی و کوهستانی کشور مشاهده شده است.
جواد امینی سامان رئیس مرکز آموزشی درمانی امام خمینی (ره) کرمانشاه درباره مسمومیت مردم این استان توسط قارچ‌های سمی گفت: از ابتدای امسال ۱۶ مورد ابتلای مسمومیت با قارچ های سمی در این استان گزاش شده است.
مسمومیت ها در سال 1398
به گزارش خبرگزاری هاگ و به نقل از روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی لرستان، ۵ نفر در بروجرد بر اثر مصرف قارچ سمی مسموم شدند. ۲ نفر از این افراد در بیمارستان امام خمینی و ۳ نفر دیگر در بیمارستان آیت الله بروجردی بستری شده‌اند.
مژگان نوابی مدیر گروه پیشگیری و مراقبت بیماری‌های مرکز بهداشت و درمان بروجرد است. ایشان در ادامه صحبت‌های خود درباره وضعیت عمومی این افراد گفت: حال عمومی این افراد خوب است. چون به موقع و بعد از دیدن نخستین علائم مسمومیت به بیمارستان مراجعه کرده‌اند خطر برطرف و در حال درمان هستند.
به گزارش خبرگزاری هاگ و به نقل از روابط عمومی شبکه بهداشت و درمان مهاباد سینا باغچه‌ای روابط عمومی شبکه بهداشت و درمان مهاباد در این خصوص عنوان کرد: مصرف قارچ کوهی ۴ نفر از اعضای یک خانواده از روستاهای تابعه مهاباد را روانه بیمارستان کرد.
مسمومیت ها در سال 1396
مصرف قارچ سمی ٣کودک را روانه بیمارستان کرد. مدیر شبکه بهداشت و درمان شهرستان مراوه‌تپه در قسمت شرقی استان گلستان از مسمومیت ۳ کودک چهار، پنج و هفت ساله این شهرستان مرزی براثر مصرف نوعی قارچ سمی و انتقال آنها به بیمارستان خبر داد.
امیدواریم تا مردم عزیزمان با رعایت نکات گفته شده، به حفظ سلامتی خود و خانواده کمک کرده و شاهد کاهش آمار سالیانه مسمومیت با قارچ سمی در کشور باشیم.
تمامی اخبار حوادث صنعت قارچ را در مجله هاگ بخوانید.
