مواد ضدعفونی کننده سالن قارچ

ضدعفونی کننده ها یا Disinfectants موادی هستند که یا مانع از رشد طیف وسیعی از موجودات زنده می‌شوند یا آنها را از بین می‌برند. برای داشتن یک محصول با کیفیت در مقدار بالا، استفاده از بهترین مواد ضدعفونی کننده سالن قارچ جزو ضروری‌ترین فعالیتهایی است که باید انجام داد. سالم‌سازی و ضدعفونی کردن سالن‌های قارچ، جزو برنامه‌های منظم یک تولیدکننده است که بایست توجه ویژه‌ای به آن داشته باشد.

با استفاده درست و بجا از انواع ضدعفونی‌کننده‌ها مانند فرمالین، هیدروژن پراکساید، پراستیک اسید می‌توان، در زمان تماس کم و میزان اندک مصرف، تمام طیف باکتری‌ها و قارچ‌ها را از بین برد. ما در این مقاله شما را با انواع این مواد آشنا کرده، کمک می‌کنیم بهترینها را انتخاب نمایید.

این مواد به‌ویژه برای حذف اسپورهای قارچی و قطعات میسلیومی آنها بسیار مؤثر هستند. استفاده از این مواد بعنوان پاک‌کننده ابزار، ادوات، وسایل و لباس‌ کار پرسنل در صنعت پرورش قارچ بسیار مرسوم است. ضدعفونی کننده ها سنتزی بوده و در کارخانه مواد شیمیایی بصورت شیمیایی ساخته می شوند.

این ترکیبات هم برای قارچ خوراکی و هم برای ارگانیسم‌هایی بیماریزا که سبب ایجاد بیماری‌های مختلف بر روی قارچ خوراکی می‌شوند، کشنده هستند. بنابراین از این نظر با سموم مجاز که برای مبارزه با آفات و بیماری‌ها استفاده می شوند، تفاوت دارند.

قوانین بکارگیری از مواد ضدعفونی کننده در سالن قارچ

عدم وجود سمیت افتراقی و اختصاصی ضدعفونی کننده ها دلیل اصلی به‌کار نبردن آنها بر روی محصول بصورت مستقیم است. قوانین موجود در خصوص مصرف آفت‌کش‌ها، شامل ترکیبات ضدعفونی کننده ها نمی شود. از این قوانین می توان به موارد ذیل اشاره کرد:

• این ترکیبات همیشه باید برای کاربری که از آن استفاده می‌ کند ایمن باشد.
• این مواد را نمی‌توان به‌صورت مستقیم روی محصول یا بخشی از آن استفاده کرد. مگر اینکه مجوز قانونی لازم برای این نوع استفاده وجود داشته باشد. به این دلیل تیمار خاک، کمپوست، جعبه‌‌های کشت و محصول با یک ترکیب ضدعفونی‌کننده، مجاز نیست. مگر اینکه آزمون‌های لازم برای کاربرد آن به‌عنوان آفت‌کش یا قارچ کش انجام و مجوزهای لازم در این مورد نیز صادر شده باشد.

جهت دستیابی به بهترین نتایج حاصل از مصرف مواد ضدعفونی کننده، حذف بقایا و مواد آلی در نواحی که قرار است ضدعفونی شود بسیار مهم و ضروری است. به همین دلیل شستشو با فشار بالای آب به‌عنوان بخش اساسی و جدانشدنی عملیات شستشو سالنها و ادوات سالن باید در دستور کار قرار گیرد.

عامل کارآمدی

کارآمدی و تاثیر یک ترکیب ضدعفونی‌کننده به نوع ترکیب، غلظت مورداستفاده و طول مدت زمان تیمار با آن بستگی دارد. تعداد معدودی مواد ضدعفونی‌کننده(مانند اوزون و فرمالین) مورداستفاده در صنعت قارچ وجود دارند که در غلظت توصیه‌شده، اسپورها را تنها در چند ثانیه اولیه پس از استفاده از بین می برند.

اما اغلب ضدعفونی‌کننده‌ها جهت تأثیرگذاری خود به حداقل ۱۰ دقیقه زمان نیاز دارند. ممکن است عملیات ضدعفونی قادر به کشتن همه اسپورها و قطعات میسلیومی نباشد اما در نهایت جمعیت عوامل بیماری‌زا را کاهش می‌دهد. به‌طور پیوسته تکرار عملیات ضدعفونی در مزرعه راهی برای به حداقل رساندن خطر جمعیت قارچ‌های بیماری‌زا و شیوع  بیماری‌ها است.در این راستا تغییر در نوع مواد ضدعفونی کننده مصرفی به صورت دوره‌ای، در نتایج عملیات بسیار موثر است.

مواد ضدعفونی‌کننده سالن قارچ ایده آل

یک ترکیب ضدعفونی‌کننده ایده‌آل برای یک مزرعه قارچ باید بیشتر خصوصیات زیر را داشته باشد:

1. دامنه وسیعی از فعالیت کشندگی را روی پاتوژن های موجود در مزرعه را داشته باشد.
2. تأثیر سریعی داشته باشد تا در صورت کوتاه بودن زمان، تیمار اثر خود را اعمال کند.
3.  در صورت وجود مواد آلی نظیر کمپوست وخاک در محل مصرف نیز مؤثر باشد.
4.  در اسیدتیه قلیایی خاصیت گندزدایی خود را حفظ کند زیرا در پرورش قارچ از کربنات کلسیم استفاده می‌شود.
5.  نباید هیچ بوی خوب یا بدی از خود ساتع کند و این بو نباید به قارچ خوراکی منتقل شود.
6.  پایدار باشد و در شرایط معمول انبارداری مزرعه در زمان زیادی قابل نگهداری باشد.
7.  برای انسان بی‌خطر و به‌آسانی توسط کاربر قابل‌استفاده باشد.
8.   باید به محیط‌ زیست آسیب نرساند و بقایای سمی بادوام در محیط‌ زیست تولید نکند.
9.   باید به سهولت و ایمنی کامل جابجا و در ظروف ایمن و مناسب بسته‌بندی شود.
10.   مقرون‌به‌صرفه باشد و استفاده از آن توجیه اقتصادی داشته باشد.

اهمیت انتخاب

شانس یافتن ماده ضدعفونی‌کننده که همه این خصوصیات را داشته باشد خیلی زیاد نیست؛ ازاین‌رو انتخاب ماده ضدعفونی‌کننده به‌صورت مصلحت و بر اساس شرایط موجود انجام می‌شود.

اکثر این ترکیبات از نقطه نظر قوت یا ضعف متفاوت هستند و انتخاب ترکیبی از این مواد برای رسیدن به اهداف موردنظر چاره ساز است.

به بیان دیگر در برخی از شرایط که بیماری یا آفت خاصی در مزرعه مسئله‌ساز است، استفاده از ترکیبات دارای طیف اثر کم می‌تواند مفید و موثر باشد.

برای مثال، زمانی که جمعیت کنه‌ها در فارم بالا و به حد اپیدمی رسید استفاده از یک کنه‌کش مناسب به‌عنوان بخشی از یک ترکیب ضدعفونی‌کننده وسیع طیف توصیه می‌شود.

 

پرکاربردترین ترکیبات مواد ضدعفونی کننده در پرورش قارچ

ترکیبات ضدعفونی‌کننده موادی هستند که طیف وسیعی از ارگانیسم‌های محیط را از بین می‌برند و یا از رشد آنها جلوگیری می‌کنند.

این مواد به‌ویژه برای حذف اسپورهای قارچی و قطعات میسلیومی آنها مؤثر هستند . در صنعت قارچ، ضدعفونی‌کننده‌ها سنتزی بوده و در کارخانه مواد شیمیایی به‌صورت شیمیایی ساخته می‌شوند.مهمترین ترکیبات ضدعفونی کننده که در صنعت پرورش قارچ خوراکی کاربرد دارند به شرح ذیل است.

 1- فرمالین:

فرمالین یا فرمالدئید یک ترکیب شیمیایی ساده است که از هیدروژن ، اکسیژن و کربن تشکیل شده است. فرمالین در واقع کوچک‌ترین و ساده‌ترین عضو گروهی از ترکیبات شیمیایی به نام آلدئیدها است که می‌تواند برای تولید طیف وسیعی از ترکیبات شیمیایی مورد استفاده قرار بگیرد.

تفاوت فرمالین و فرمالدئید در شکل فیزیکی آنهاست. زیرا فرمالدئید به صورت گاز و فرمالین به صورت محلول آبی ۳۷% موجود است.

تمام اشکال زنده – باکتری ها ، گیاهان ، ماهی ها ، حیوانات و انسان – به طور طبیعی فرمالین را به عنوان بخشی از متابولیسم سلولی تولید می‌کنند.

ولی غلظت بالای این ماده برای موجودات زنده سمی است. در واقع بدن ارگانیسم های زنده در حدی فرمالین تولید می‌کند که بتواند غلظت آنرا توسط کبد و کلیه کنترل کنند.

مزایا و معایب فرمالین

مزایا: هرچند فرمالدئید در دمای اتاق به صورت گاز با بوی تند است، اما به صورت محلول در آب برای ضدعفونی سطوح و از بین بردن قارچ ها، باکتریها باید میکروارگانیسم ها استفاده می‌شود و به راحتی می‌توان آن را با آب ترکیب نمود. به علاوه قیمت آن نیز به نسبت بقیه مناسب است.

معایب: این ماده شیمیایی بدبو، بسیار سمی و خطرناکی است که با طیف وسیع اثر بر میکروارگانیسم‌ها در ساخت صدها ماده شیمیایی دیگر استفاده می‌شود. طبق گزارش وزارت بهداشت و خدمات انسانی آمریکا (HHS) ، افرادی که در معرض زیاد فرمالین قرار می‌گیرند ، در خطر ابتلا به سرطان بینی، حلق، سرطان خون و پوست قرار دارند. بنابراین از تماس مستقیم و مستمر این محلول با بدن  و استشمام آن باید پرهیز کرد.

ویژگی‌های خاص فرمالین چیست ؟

فرمالین یک ترکیب آلی ساده با فرمول CH2O است که به دلیل خاصیت شیمیایی بی نظیر ، مورد توجه پزشکان ، دانشمندان و همچنین بسیاری از صنایع دیگر است. فرمالین یک ماده شیمیایی مهم است که در ساخت صدها ماده دیگر که باعث بهبود زندگی روزمره می شوند، مورد استفاده قرار می گیرد.

اهمیت این ماده از نظر تجاری آنقدر زیاد است که اگر کمی فرمالین به عنوان محصول جانبی یکی از صنایع باقی بماند هرگز اسراف نمی‌شود و تا قطره آخر مورد استفاده قرار می‌گیرد.

از کاربردهای آن می توان به رزین‌های فرمالین برای ساخت محصولات چوبی کامپوزیت و مهندسی شده که به صورت گسترده در ساخت کابینت ، میز ، مبلمان ، قفسه ، سیستم های پله ، کف‌پوش ، روکش دیوارها ، تیرهای پشتیبانی و خرپا و بسیاری سازه‌های خانگی دیگر مورد استفاده قرار می‌گیرند نام برد.

کاربردهای فرمالین در سیستم مراقبت بهداشتی

فرمالین سابقه طولانی در کاربردهای بهداشتی دارد و به عنوان ضد عفونی کننده برای تولید واکسن ها و کپسول های ژله‌ای سخت استفاده می‌شود. این ماده بطور موثری ویروس ها را غیر فعال می‌کند. بنابراین در تولید واکسن های ویروسی مانند آنفلونزا کاربردی ندارد.

فرمالین به دلیل خواص ضد عفونی در ترکیب بسیاری از محصولات بهداشتی و مراقبت شخصی، به عنوان ماده نگه‌دارنده جهت از بین بردن میکروارگانیسم ها، جلوگیری از رشد باکتری ها و سایر عوامل بیماری زا عمل می‌کند و باعث ماندگاری بیشتر این محصولات می شوند.

این ماده در زیست شناسی برای حفظ نمونه‌های بافتی کاربرد دارد. زیرا همه باکتری‌ها و قارچ‌ها را از بین می‌برد و می‌تواند با پیوند با پروتئین و DNA شکل یک نمونه را سالها حفظ کند. به همین دلیل اغلب در تولید محلول‌های مورد استفاده برای به تأخیر انداختن فساد اجساد انسان و همچنین در حفظ نمونه‌های حیوانات مورد استفاده قرار می‌گیرد.

ایمنی و خطرات

فرمالین توسط سازمان غذا و دارو (آمریکا) FDA به عنوان یک ماده سرطان‌زا شناخته‌می‌شود. قرار گرفتن مکرر در معرض آن خصوصا برای افراد شاغلی که روزانه با این ماده شیمیایی سر و کار دارند خطر ابتلا به سرطان را افزایش می‌دهد.

استنشاق بخارات این ترکیب شیمیایی باعث تحریک ریه ها و سینوس‌ها می‌شود و قرارگرفتن طولانی مدت در معرض آن ریسک ابتلا به سرطان را افزایش می‌دهد. بلع این ماده نیز می تواند مرگ‌آور باشد.

از آنجایی که فرمالین در ساخت بسیاری از مصالح ساختمانی مورد استفاده قرار می گیرد. دود و گرد و غبار ناشی از ساخت و ساز نیز می تواند برای ساکنین اطراف مشکلاتی مانند سوزش چشم ، بینی و مشکلات تنفسی ایجاد کند.

این مواد هم برای قارچ خوراکی و هم ارگانیسم‌هایی که سبب ایجاد بیماری‌های قارچی می‌شوند سمی هستند. بنابراین از این نظر با آفت‌کش های مجاز که برای آفات و بیماری‌ها سمی‌تر از قارچ خوراکی هستند تفاوت دارند.

عدم وجود سمیت افتراقی، دلیل خوبی برای به‌کار نبردن ضدعفونی‌کننده‌ها بر روی محصول است اما تنها دلیل نیست.

قوانین

قانونی که در مورد آفت‌کش‌ها وجود دارد ضدعفونی‌کننده را پوشش نمی‌دهد. این ترکیبات همیشه باید برای کاربری که از آن استفاده می‌کند ایمن باشد.

این مواد را نمی‌توان به‌صورت مستقیم روی محصول و یا بخشی از آن استفاده کرد مگر اینکه مجوز قانونی لازم برای آن وجود داشته باشد.

تیمار خاک، کمپوست، جعبه‌های کشت و محصول با یک ضدعفونی‌کننده مجاز نیست. مگر اینکه آزمون‌های لازم برای کاربرد آن به‌عنوان آفت‌کش گذرانده و مجوزهای لازم در این مورد اخذ شده‌باشد.

جهت دستیابی به بهترین نتیجه، حذف بقایا و مواد آلی در نواحی که قرار است ضدعفونی شود بسیار مهم و ضروری است. به همین جهت عملیات شستن با فشار بالای آب به‌عنوان بخش اساسی عملیات شستشو را باید در نظر گرفت.

 نحوه و میزان مصرف

در صنعت پرورش قارچ عمدتا غلظت 2% برای حوضچه های ضدعفونی و تشت های ضدعفونی جلوی درب سالن ها و راهروها، ضدعفونی ابزار و ادوات فعالیت های روزمره، ضدعفونی محیط و حتی بعضا در آبیاری خاک های پوششی آلوده استفاده می‌شود. البته مورد اخیر به دلیل مشکلات احتمالی آن کم کم از دستور کار مزارع خارج شد.

غلظت 4-6% برای ضدعفونی سالن‌های پرورشی که به دلایل مختلف امکان کوک اوت  cook-out در آن مهیا نیست استفاده می‌شود.

در این وضعیت از محلول محیا همانند آب ابیاری به میزان حدود 2-3 لیتر در متر مربع استفاده می‌شود تا بستر به طور کامل به محلول آغشته و همه ارگان های موجود در آن از بین بروند.

نکته قابل توجه در این بین بوی تند فرمالین در طول عملیات آبیاری فرمالینه بستر است. توصیه می شود تا از ماسک‌های مناسب در طول آبیاری استفاده شود.

پس از پایان آبیاری دمای محیط در دامنه 30 – 35 درجه به مدت 6 تا 8 ساعت نگهداری می شود. در این مدت استفاده از هواساز سالن به صورت 100درصد سیرکوله با دور فن معمولی، ضمن ضدعفونی بخش های داخلی هواساز باعث تصعید و انتشار یکنواخت گاز فرمالین در تمام سالن می شود.

بهتر است 1تا2 ساعت قبل از شروع عملیات تخلیه سالن،درب های پشت سالن باز و فن هواساز سالن با سرعت نسبتا بالا شرایط و محیط کار را برای کارگران تخلیه مهیا نمود.

2- پرسیدین

پرسیدین یکی از مواد شیمیایی پر کاربرد در صنایع مختلف است. این ماده به عنوان یک ضد عفونی کننده قوی در صنایع دامی و سایر شاخه های کشاورزی نظیر گلخانه ها و سالن های پرورش قارچ  مورد استفاده قرار می گیرد. ضدعفونی کنندگی قوی در کنار قیمت مناسب این محلول باعث شد تا از جمله مواد ضد عفونی کننده محبوب در بین صاحبان صنایع باشد.

پرسیدین که با نام پر استیک اسید معروف است، یک محلول استریل کننده سطح بالا و یک ضدعفونی کننده قوی است. پرسیدین بر اساس ترکیب بازگشت ناپذیر پراکسی استیک اسید با آب اکسیژنه که همان هیدروژن پراکساید است بدست می‌آید.

فرمول شیمیایی آن C2H4O3 است که در واکنش دو ماده مذکور ایجاد می‌شود. در این واکنش آب نیز به عنوان محصول نهایی به دست می‌آید.

کاربردهای پرسیدین

پرسیدین همانطور که بیان شد، کاربردهای فراوانی در صنعت دارد. به علت ویژگی در گند زدایی و ضدعفونی کردن، اکثر کاربردها در این زمینه خلاصه می شود. هرچند کاربردهای دیگری نیز برای آن برمی‌شمرند.

پرسیدین در خلوص مختلفی ارائه می‌شود که هر کدام از آن ها کاربردهای خاص خود را دارند. در واقع این خلوص پراستیک اسید است که کاربرد و نحوه عملکرد آن را مشخص می‌کند. در هنگام خرید درصد خلوص پرسیدین مهم و تاثیرگذار است و خریدار باید بداند دقیقا به چه منظور می‌خواهد این محصول را خریداری کند.

مزایا:  به راحتی با آب رقیق می‌شود، قیمت مناسبی دارد و به سهولت در دسترس همه است. از آن به عنوان یک ضدباکتری عالی در فرآوری مواد غذایی مورد استفاده فراوان قرار می گیرد و به راحتی بر روی اسپورها نیز موثر است.

معایب: علاوه بر بوی نامطبوع و شدید، در صورت بی دقتی به میزان دُز مصرف این ماده ضدعفونی، ممکن است سالن پرورش قارچ دچار عوارض فراوان گردد. عموما برای ضدعفونی سالن های پرورش قارچ از پرسیدین 15% درصد استفاده میشود

پرسیدین و تاثیرآن بر میکرو ارگانیسم ها

اینکه پراستیک اسید چه میزان خلوص داشته باشد در کاربرد آن موثر است. این ماده بر اساس غلظت و رقت خود می تواند انواع باکتری ها، کپک ها، مخمرها و ویروس ها را از بین ببرد. در واقع وجود پراستیک در پرسیدین، توانسته تاثیرات شگرفی را بر عملکرد این میکرو ارگانیسم ها بگذارد.

پر استیک موجود در آن با اکسید کردن عملکردهای برخی قسمت ها در این مواد مثل پروتئین ها و آنزیم ها، آن ها را به صورت کلی غیر فعال سازد. این اکسیداسیون با شکاف رشته پروتئینی درون سلول و اکسید کردن آنزیم ها، به صورت کامل عملکرد ویروس‌ها و باکتری‌ها را مختل می‌کند.

یکی از نکات جالب در مورد پرسیدین، عدم مقاومت میکروب ها در مقابل عملکرد آن است. طبق تحقیقات محققان به دلیل انجام بیش از چهل واکنش شیمیایی در هنگام بکارگیری از پرسیدین برای ضد عفونی کردن و از بین بردن میکروب‌ها و باکتری‌ها، این مواد نمی توانند در مقابل پرسیدین از خود واکنش نشان دهند و خیلی زود از بین می‌روند.

تعویض دوره‌ای مواد ضد عفونی که عموما برای موادی غیر از پراستیک اسید توصیه می شود، برای این ماده به هیچ عنوان توصیه نمی‌شود. شما می توانید همواره از پرسیدین برای ضد عفونی استفاده کنید. چرا که میکروب‌ها، ویروس ها و باکتری ها به هیچ عنوان نمی‌توانند با این ماده کنار آمده و در برابر آن مقاومت به خرج دهند.

کاربردهای فوق العاده پرسیدین

یکی از کاربردهای فوق العاده پرسیدین، خواص ضدعفونی کنندگی آن در دامداری ها، مزارع پرورش قارچ، پرندگان و ماهی ها است. به علت خواص ضد عفونی و همچنین ویژگی های ساختاری این ماده، استفاده از آن برای استریل کردن محیط های جانوری و گیاهی بسیار مناسب به نظر می‌رسد.

کافی است روند تولید پرسیدین ۵ درصد، بر اساس پایه ترکیبی بیوسید پر استیک اسید باشد. در این صورت این محلول ۵ درصد می‌تواند برای ضدعفونی محیط‌هایی که در آن ها به پرورش انواع پرندگان، طیور و گلخانه ها مشغول هستند به کار رود.

با توجه به درصد مناسب این محلول و ترکیبی که بر اساس آن متشکل است، به عنوان یکی از ضدعفونی‌های سطح بالا شناخته و در نتیجه توانایی استریل کردن محیط و از بین بردن تمامی جرم های میکروبی و ویروسی را دارد.

نکات قابل توجه :

• پرسيدين در طيف وسيع درجه حرارت و pH موثر است.
• در قیاس با فرمالین بوی تند و زننده‌ای ندارد.
• با توجه به طیف وسیع مصارف پرسیدین، تاکید می‌شود قبل از مصرف به بروشور مرتبط مراجعه شود.

3- پراکسید هیدوژن

ترکیب شیمیایی هیدروژن پراکسید یا آب اکسیژنه، یک مایع شفاف با خاصیت اکسندگی بسیار قوی می باشد. در صنایع مختلف کاربرد فراوان دارد.

از پراکسید هیدروژن در صنایع به منظور اکسیداسیون، سفیدکنندگی، فرآیند استریلیزه‌کردن و همچنین ضدعفونی استفاده می‌شود. متناسب به نیاز هر صنعت، از هیدروژن پراکسید در یکی از موارد کاربردی استفاده می‌گردد.

نقش آب اکسیژنه از نظر ضد عفونی کنندگی در بسیاری از صنایع نظیر آب و فاضلاب، صنایع کشاورزی، خوراک دام و پرورش گیاهان و دام و طیور است.

در نگاه اول شاید به نظر برسد که چگونه ترکیب آب اکسیژنه با خاصیت اکسید اسیونی بسیار قوی می تواند در کشاورزی  و پرورش قارچ مفید واقع شود!

فعال بودن گروه هیدروژن و اکسیژن در ساختار این ترکیب شیمیایی در حقیقت، فعالیت آن را برای بسیاری از کاربردها افزایش می‌دهد.

آنچه اهمیت دارد محلول هیدروژن پراکسید در این کاربردها باید حتماً غلظت مشخص را دارا باشد. درصد خلوص اولیه این محلول نیز به طور تجاری، کاملاً واضح و آشکار بر روی بسته‌ها مندرج باشد.

مزایا و معایب پراکسید هیدروژن

مزایا: محلـول %3 آب اکسیژنه سـريعا باكتريها را از بین می‌برد. این محلول که به فعال سازی و آماده‌سازی اولیه نیازی ندارد را با قیمتی مناسب به راحتی قابل تهیه است و همه جا پیدا میشود. همچنین بوی نامطبوعی ندارد و با اکثر مواد فلزی، پلاستیکی و الاستومرها سازگار است.

معایب: پراكسيد هيدروژن بر باکتری های گرم منفي ها که بدلیل نوع دیواره سلولی آنها به انتی بیوتیک ها مقاوم تر هستند،  تاثیرات بيشتري در قیاس با باکتری های گرم مثبت ها دارد. به علاوه، به دلیل تخريب اسپورهای موجود در محیط، با افزايش غلظت و دما افزايش مي يابد . يونهاي آهن و مس با پراكسيد هيدروژن اثر هم افزایی یا سينرژيك داشته و اثر ترکیبی مشاهده شده آنها  بيش از اثر ضد ميكروبي هر يك از یونها به تنهايي است. همچنین در اثر تماس با چشم آسيب‌هاي جدي به آن وارد کرده، و بر روی وسایلی مانند روی، مس، برنج و سایر فلزات دارای روکش نقره یا نیکل اثر تخریبی دارد.

4- اوزون

 

اوزون یا «تری اکسیژن» (Trioxygen) مولکولی غیرآلی (معدنی) با فرمول شیمیایی $$\left(O_3\right)$$ و آلوتروپی از اکسیژن است. اوزون معمولا با رنگ آبی کمرنگ و بویی تند شناخته می‌شود.

این آلوتروپ، پایداری کمتری از گاز اکسیژن دارد و به کمک نور ماورا بنفش و تخلیه الکتریکی در اتمسفر زمین بوجود می‌آید. بیشترین غلظت این مولکول در لایه اوزون استراتوسفر نمایان است و به میزان بسیار کمی در جو زمین قرار دارد.

بوی اوزون بسیار به بوی کلر نزدیک است و بسیاری از افراد این بو را حتی با غلظت $$0.1ppm$$ تشخیص می‌دهند.

در سال های اخیر ازن در کشاورزی مدرن امروزی بسیار کاربرد دارد و تبدیل به یک عامل حیاتی که دارای اثرات سود بخش بسیاری است.

در سال های اخیر دانشمندان بر روی اثرات ضدعفونی این گاز در صنایع مختلف از جمله پرورش قارچ خوراکی پرداختند. بعید نیست با توجه به هزینه پایین، طیف وسیع اثر گذاری، سهولت در مصرف و عدم نیاز به انبارداری خیلی سریع به یک ضدعفونی بسیار پرطرفدار تبدیل گردد.

 

تشت‌های ضدعفونی‌کننده

بدون شک یک از مهمترین راه‌های انتقال انواع الودگی از بیرون مزرعه به داخل و انتشار آنها در داخل مزرعه از محیط‌های‌آلوده یا مشکوک به محیط های پاک، کارگران، لباس و کفش آنها است.

بنابراین تعویض لباس و کفش در بدو ورود به مزرعه و در ادامه بکارگیری مستمر از حوضچه‌های ضدعفونی کفش‌ها در طول فعالیت های روزانه بویژه در زمان ورود و خروج از سالنها و یا محوطه های استراتژیک مزرعه، بهترین راه برای کاهش ریسک انتقال عوامل بیماری زا در مزارع قارچ محسوب می‌شود .

حوضچه‌ها

وجود این حوضچه‌ها در مدخل ورودی راهروها، سالن های پرورش و… به پرسنل یادآوری می‌کند که در زمان ورود و خروج از سالن‌ها رعایت بهداشت فراموش نشود.

حوضچه‌های ضدعفونی کننده‌ها، تنها برای استفاده مدیران مزرعه ساخت و تهیه نمی‌شوند. مهم‌تر از همه برای اعضای تیم  قارچ  چینی،حذف بیماری، سالندارها و سایر کارگرانی که دائما در طول روز در طول مزرعه در حال رفت و امد هستند مرسوم است.

عمق حوضچه‌ها به‌طور معمول باید آن‌قدر باشد (3-5 سانتیمتر) که کف کفش را کاملاً با مواد ضدعفونی کننده‌ها داخل آن آغشته‌کند.

نباید اجازه داد که در این حوضچه‌ها سطح محلول کاهش یابد و باید مرتب آنها را با محلول جدید شارژ کرد. برای جلوگیری از تبخیر زیاد محلول موجود در حوضچه ها پیشنهاد می‌شود که اسفنجی با ضخامت 2-3 سانتیمتر در داخل حوضچه ها اضافه شود.

ممکن است برخی از پرسنل از استفاده از حوضچه ها شانه خالی کنند که این موضوع نشان‌گر واقعیت تلخ است که رعایت نکات بهداشت در مزرعه به دلیل عدم توجیه و اطلاع رسانی موکد، ضعیف است.

برای برخورد با این معضل توصیه می شود تا حوضچه‌ها به‌اندازه‌ای بزرگ طراحی و تعبیه شوند. تا در هر شرایطی افراد مجبور باشند که در زمان ورود و خروج، از داخل آنها عبور کنند.

نکته مهم در این خصوص محل استقرار حوضچه‌هاست. باید مکانی انتخاب شود که عبور پرسنل از داخل آنها در زمان ورود و  خروج، ناخودآگاه انجام شود.

به منظور افزایش کارایی حوضچه‌های حاوی مواد ضدعفونی در معابر، پهن کردن پارچه کنفی جاذب رطوبت در  اطراف حوضچه به وسعت 1تا2 متر عملی موثر خواهد بود.

ضدعفونی چرخ و وسایل نقلیه

نه فقط کفش ها بلکه چرخ‌ ادواتی نظیر فرقون‌ها، ماشین‌های حمل کمپوست، قارچ و سایر ادوات فعال در مزرعه نیز  موجب انتقال و انتشار عوامل بیماری زا در مزرعه و بویژه به سالن‌های پرورش می‌شوند.

ساخت و تعبیه یک حوضچه بتونی در ورودی های مزرعه یا نواحی حیاتی و مهم مثل سالن کشت واحد کمپوست سازی با عمقی و طول مناسب به شکلی که تایر و چرخ‌ها در حین عبور کاملا به محلول آغشته‌شوند، تا حدود زیادی از انتقال عوامل بیماری زا به مزرعه جلوگیری خواهد کرد.

با توجه به اینکه عموما این حوضچه‌های بتونی درمحیط باز تعبیه می‌شوند، تبخیر زیاد محلول ضدعفونی داخل آن یکی از معضلات بزرگ آنها به شمار می‌رود و به همین دلیل شارژ مستمر و متوالی در طول روز از الزامات رسیدگی به این حوضچه‌ها به شمار می‌آید.

در برخی از مزارع برای عملیات پر سالن‌ها از لیفتراک بکارگیری می‌شود که در این حین چرخ های لیفتراک می‌تواند بقایای کمپوست و سایر مواد آلوده موجود در محوطه را وارد سالن های جدید کند.

در این وضعیت بایستی یک پارچه مناسب از حیث جنس و ابعاد به شکلی کاملا محل عبور لیفتراک را بپوشاند را به محلول ضدعفونی‌ آغشته‌و در معبر سالن پهن کرد. با این روش،ریسک آلودگی کف سالن در زمان ورود لیفتراک به سالن جدید کاهش می‌یابد.

کدام یک از مواد ضدعفونی کننده سالن قارچ برای من مناسب هستند؟

به نظر می‌رسد شما اکنون با توجه به مزایا و معایب هر کدام میتوانید بهترین تصمیم را بگیرید. در حالت عمومی آب اکسیژنه با حفظ استانداردهای مصرف، مناسبتر است. اما اگر محیط سالن شما درگیر احتمال باکتری خاصی است، شاید مجبور شوید از مواد ضدعفونی کننده دیگری که قویتر باشند استفاده کنید.

پخت سالن اقدامی حیاتی

میزان آفات و بیماری‌ها باگذشت زمان وافزایش سن سالن افزایش می‌یابد و در انتهای زمان پرورش به بیشترین مقدار خود می‌رسد.

اختتام اصولی و درست سالن برداشت در انتهای دوره کشت یک اقدام ضروری است. یکی از موثرترین روش های کاهش آلودگی در مزارع قارچ محسوب می شود. این کار سبب کاهش چشمگیر تکثیر و انتشار آفات و بیماری‌ها در سالن‌های پرورش و ضامنی برای شروع بدون آلودگی برای دوره جدید تولید خواهد بود.

اجرای عملیات Cook-out یا پخت تمام سالن تولید با همه محتویات و ادوات داخل آن (حتی فضای داخلی هواساز سالن) در  پایان دوره برداشت و پیش از تخلیه سالن ، همین اقدام اصولی است که باید در دمای 70 درجه سانتیگراد و به مدت 10-12 ساعت به طول انجامد.

لازم به ذکر است که دریچه‌های هوای تازه هواساز و اگزوز سالنها باید کاملا مسدود شوند. ولی دریچه هوای برگشتی هواساز باز و هواساز سالن با دور منطقی در طول دوره پخت روشن بماند.

به‌منظور افزایش کارایی عملیات پخت سالن در روز قبل از شروع پخت، تاکید می‌شود تا بیماری‌های باقیمانده در سالن توسط تیم مقابله با بیماری از طریق حذف آلودگی از بستر یا پوشش آنها با نمک‌دادن، تیمار شوند.

این اقدام امکان پراکنده‌شدن اسپور بیماری‌ها در سالن‌ها به کمک بخاری که در ابتداب پخت با فشار وارد سالن می‌شود را  کاهش می‌دهد.